Χρυσάνθη Ζιτσαία

wings · 35 · 64573

wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χρυσάνθη Ζιτσαία (1902-1995)



Φιλολογικό ψευδώνυμο της Χρυσάνθης Λάμπρου Οικονομίδου. Γεννήθηκε στο Πρίντεζι της Ιταλίας το 1902, μεγάλωσε όμως στο χωριό των γονιών της, τη Ζίτσα. Τελείωσε το σχολαρχείο και παντρεύτηκε μικρή τον Κύπριο γεωπόνο Λάμπρο Οικονομίδη. Τα πρώτα χρόνια του έγγαμου βίου της έζησε στα Γιάννενα και το Βόλο, όπου και εξέδωσε την πρώτη ποιητική συλλογή της «Μενεξεδένια δειλινά». Από το 1930 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη, όπου και έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της. Πέθανε τον Ιούλιο του 1995.

Ποιητικές συλλογές:
«Μενεξεδένια δειλινά», 1929
«Θλιμμένοι σκοποί», 1932
«Χίμαιρες», 1938
«Συμφωνίες», 1948
«Οράματα», 1951
«Λυρικοί δρόμοι», Θεσσαλονίκη, 1955
«Ο θρύλος του Θεογέφυρου», 1956
«Πεντόβολα», 1957
«Τραγούδια της γης μου», 1958
«Προσκύνημα στην Κύπρο», 1960
«Ξάστεροι Ουρανοί», 1961
«Ύμνος στη Μέλισσα», 1961
«Σχεδιάσματα», 1963
«Με τον αχό του τραγουδιού», 1964
«Στάχυα από τον Αγρό μου», 1965
«Παράλληλα», 1967
«Ισμήνη», 1968
«Λήκυθος», 1969
«Ενότητες», 1973
«Ψηφίδες "της γλυκείας χώρας Κύπρου"», 1974
«Πορεία γυναικών προς την Αμμόχωστο», 1975
«Ώρα της Κύπρου», 1978
«Οδοιπορία», 1979
«Συνέπεια», 1982
«Πολυεδρικά», 1986
«Απολογία», 1990
«Επισημάνσεις», 1993

Πεζογραφία:
«Της Ζωής και του Θρύλου» (διηγήματα), Θεσσαλονίκη, 1955
«Φωνές από το Χρόνο» (διηγήματα), 1962
«Βιωμένος λόγος» (πεζογράφημα), 1983

Μελέτες:
«Κύπριες Λογοτέχνιδες» (μελέτη - ανάτυπο), 1963
«Παμβώτιδα» (μελέτη), 1966
«Κύπριες Λογοτέχνιδες» (μελέτη συμπληρωμένη), 1972

Παιδικά βιβλία
:
«Χαρούμενες Ώρες» (ποιήματα - θέατρο), Θεσσαλονίκη, 1955
«Χελιδονίσματα» (ποιήματα - θέατρο), 1959

Ανθολογημένα ποιήματα:


[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]
« Last Edit: 12 May, 2021, 19:06:35 by spiros »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Τόλη, πες μας, αν δεν σου κάνει κόπο, μερικά πράγματα για τη Χρυσάνθη Ζιτσαία. Όπως φαίνεται και στο σχετικό ευρετήριο της ανθολογίας μας, είναι η μία από τις τέσσερις γυναίκες-εκπροσώπους στην προπολεμική γενιά των ποιητών της πόλης μας.

Πάω στοίχημα ότι πρόλαβες να τη γνωρίσεις καλά. Tο «Ζιτσαία» είναι λογοτεχνικό ψευδώνυμο, έτσι δεν είναι;
« Last Edit: 11 Sep, 2009, 13:48:43 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



banned

  • Sr. Member
  • ****
    • Posts: 1094
    • Gender:Male
To πραγματικό της όνομα ήταν Χρυσάνθη Οικονομίδου. Το λογοτεχνικό ψευδώνυμο "Ζιτσαία" προερχόταν από τη Ζίτσα, το χωριό της καταγωγής της.

Δεν είχα την ευκαιρία να τη γνωρίσω καλά. Ανταλλάξαμε βιβλία και την έβλεπα στις γενικές συνελεύσεις της Εταρίας Λογοτεχνών, στις οποίες μερικές φορές εκτελούσε χρέη προέδρου. Να σημειωθεί ότι η Ζιτσαία εξέδωσε πάνω από 25 συλλογές ποιημάτων και, επιπλέον, παραμύθια και μελέτες.

Δίνω πάντοτε μεγάλη σημασία στην αίσθηση που αποκομίζω από έναν άνθρωπο. Η Χρυσάνθη Ζιτσαία είχε έναν καλό λόγο για όλους και μου έδινε μια σπάνια αίσθηση γαλήνης, καλλιέργειας και ευγένειας. Τη συμπάθησα από την πρώτη στιγμή.


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χρυσάνθη Ζιτσαία, Προχωρημένο φυλάκιο
 
Προχωρημένο φυλάκιο.

Ασάλευτο και σιωπηλό.

Πέρα απ’ τα σύνορα

της ζωής και του ονείρου.
Στου πυρπολημένου καιρού
το μεταίχμιο.
Τυλιγμένο με της ποίησης
το μυστήριο.

Το βαθύ κι αξεδιάλυτο.
Έγινα κύμα να σε τραγουδήσω.
Βράχος να σε προστατεύσω.

Άνεμος να σε πολεμήσω.

Χωρίς ποτέ να σε κατακτήσω.
Χωρίς να σε πλησιάσω ποτέ.
Έπειτα αλλάξαμε τη βάρδια.

Πήρα τη θέση σου

κι εσύ τη δική μου.

Ντύθηκα την ψυχή σου.

Με πολεμάς κι αντιστέκομαι

με τη σιωπή.
 
Πηγή: ελληνική ανθολογία της νέας ποιήσεως, εκδ. Άγκυρα (1974)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:08:56 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χρυσάνθη Ζιτσαία, Σύμπλεγμα ανάγλυφο
 
Σύμπλεγμα ανάγλυφο σε μάρμαρο
κοιμάσαι τώρα με τον έρωτα
στη μυστική της σιωπής παστάδα.
Έσπασε το φράγμα και πέρασες
με το φιλί το φλογερό του κεραυνού,
αίμα από κόκκινο γαρύφαλλο,
σε χείλη διπλοσφραγισμένα.

Κοιμήσου και σου τραγουδώ.
Οι θύμησες πλανήθηκαν σε μακρινούς
ασφοδελούς λειμώνες κι ευώδιασαν
της ομορφιάς τη θλίψη.

Γαλήνια η νύχτα κι αγρυπνώ.
Φυλάω το φεγγαρόφωτο μην έρθει
στον πέτρινο κοιτώνα και ξυπνήσεις.
Κρατάω τ’ αστέρια πάνω από τη στέγη
μη λιώσουν τ’ αναμμένα τους κεριά,
στάλα τη στάλα καυτό δάκρυ,
πάνω στης πλάκας την καρδιά
κι η πονεμένη αμαρτωλή αγνότητα,
έτσι γυμνή και πάλλευκη λεκιάσει.
 
Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:09:33 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou


Μίκης Θεοδωράκης & Μάνος Ελευθερίου, Εκείνα που είχα να σου πω
(τραγούδι: Μανώλης Μητσιάς & Βασίλης Λέκκας / πρώτη εκτέλεση από τον Μανώλη Μητσιά στο έργο Πολιτεία Γ’ (1994))


Χρυσάνθη Ζιτσαία, Αμείλικτο
 
Σε καρφώνω
κάτω από της ενοχής τη διαφάνεια
με τη σκληρή βροχή των ερωτηματικών
κι ούτε ένα δίχτυ αράχνης
να προστατεύει την αινιγματική
των καιρών σιωπή.
Η δυναστεία του Ναι και του Όχι
δεν αποδημεί με το χρόνο.
Δεν αμβλύνεται με τη μοιραία παραδοχή.
Τώρα που στένεψε ο κύκλος, ακούγονται
καθαρά όλοι οι ψίθυροι, ακόμα
κι από τις λέξεις που δεν ειπώθηκαν.
Μην επικαλείσαι την υπεράσπιση
των αδικαίωτων ιδανικών,
των άπιαστων οραμάτων,
της ανερμήνευτης προφητείας.
Όλα μπορεί να σε δικαιώνουν
μα ωστόσο μένεις πάντα μόνος
εκεί στην αλύτρωτη περιοχή,
των αμείλικτων απολογισμών,
με τ’ αμετακίνητα αγκωνάρια
του τι έπρεπε και τι δεν έπρεπε.

Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:10:02 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χρυσάνθη Ζιτσαία, Τραγουδώ
 
Τραγουδώ για να διώχνω την ομίχλη
από τ’ άγρυπνα βλέφαρα.
Για να μη χάνει η Αργώ μου
το δρόμο στο πέλαγο.

Τραγουδώ για να λιώνουν οι πάγοι
της γης και να ’ρχονται τα χελιδόνια
να χτίζουν μια φωλιά στη στέγη μου.

Τραγουδώ για ν' ανάβει
ο φτωχός μου ο λόγος
και να τον αποθέτω ευλαβικά
–αναμμένο κερί–
στον ιερό Ναό του Ανθρώπου.

Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:10:27 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χρυσάνθη Ζιτσαία, Βλέποντας τις αντένες
 
Τα σπίτια μας σαλπάρουνε
στου κόσμου τους ωκεανούς,
πλησίστια ενυδρεία.
Μπλεγμένα στις αντένες τους
λογής-λογής φορτία.
Όλα τα σίριαλ τα τερπνά
που μας διασκεδάζουν.
Όλα τα νέα τα φοβερά
που μας αναταράζουν.
Αίματα, πόλεμοι, ορφανά...
συνηθισμένα, απανωτά,
πράγματα καθημερινά
δείγματα αλληλοσπαραγμού
τεκμήρια του πολιτισμού,
που μελωδούν κι ουρλιάζουν.
Κι αχ πώς στοιβάζονται όλα αυτά,
πάνω στου κόσμου την καρδιά,
σε πολιτείες ολόφωτες
κι οι στέγες δεν βουλιάζουν; 
 
Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 20:04:22 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χρυσάνθη Ζιτσαία, Μικρό αφιέρωμα σε μεγάλη ψυχή
 
Τ’ όνειρό σου ψήλωσε πολύ.
Δε μπορούσες άλλο να το φτάσεις.
Έγινε μια αχτίδα φωτεινή
κι έμεινε σαν όραμα της πλάσης.

Άστραψεν η σκέψη μου μ’ ορμή
Ξάφνιασμα στην έκπληκτη ματιά μας.
Σ’ έκαψε σαν φλόγα μυστική
κι έμεινε σαν άστρο στη ματιά μας.
 
Θέριεψε η αγάπη σου βαθιά.
–Τι μπορούσε πια να τη δαμάσει;–
Σ’ έπνιξε σαν θάλασσα πλατιά
κι άπλωσε τον κόσμο ν’ αγκαλιάσει.
 
Έμεινε σαν μύρο μαγικό
απ’ της ομορφιάς την άγια βρύση
κείνο το μεγάλο ιδανικό
που η ψυχή δεν χώραε να το κλείσει.
 
Αχ! και κείνη η πίστη σου η τρελή
που ’γινε για σε τόσο μοιραία,
τώρα ταξιδεύει στη ζωή
πάνω σ’ έναν άνεμο σημαία
 
Ήτανε μια φλόγα θεϊκή.
Δεν μπορούσες πια να την κρατήσεις.
Τώρα ταξιδεύει στη ζωή.
… Τι ποθούσες άλλο να κερδίσεις;
 
Δημοσιευμένο στο περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης, τεύχος 37-38 (Γενάρης-Φλεβάρης 1958)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:12:00 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χρυσάνθη Ζιτσαία, Στο συνέδριο
 
Με τη φωνή όλων των πονεμένων
μανάδων της γης
μίλησες Ίντιρα Γκάντι
για τα εκατομμύρια
πεινασμένα παιδιά...
Κι η φωνή σου
Φωνή βοώντος εν τη ερήμω,
έπειτα από τα χειροκροτήματα,
τις επευφημίες, τα γεύματα,
τις προπόσεις, τα σχήματα λόγου...
έπεσε μ’ ορμή, πάνω στης γης
τα μεγάλα παγόβουνα,
έγινε θρύψαλα
και γέμισε ο κόσμος,
πουλιά πληγωμένα.

Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:12:20 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou


Νίκος Πορτοκάλογλου, Η αγάπη ίσως ξέρει
(ερμηνεία: Χάρις Αλεξίου, Αφροδίτη Μάνου & Φατμέ / δίσκος: Πάλκο (1989))


Χρυσάνθη Ζιτσαία, Σπασμένο κλειδί
 
Πουθενά δεν εμπιστεύτηκα
το μυστικό του χαμένου μας μύθου.
Πού το βρήκε η Μούσα και το παγίδεψε
«ανεπαίσθητα» –σπασμένο κλειδί–
σ’ όλα των στίχων τ’ αδιέξοδα;
Μονάχα η Αγάπη το γνώριζε.
Πώς όμως να ζητήσεις ευθύνη,
από του κόσμου τη Δέσποινα;

Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:12:46 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Χρυσάνθη Ζιτσαία, Εναγώνιο
 
Πού να σας κρύψουμε, αχ πού...
παιδάκια της γης ανυπεράσπιστα
αθώα κι ανύποπτα,
σπλάχνα των σπλάχνων μας,
της ζωής ηλιαχτίδες;

Σε ποιου Νώε την Κιβωτό,
σε ποιας Βηθλεέμ το Σπήλαιο,
σε ποιας Ραχήλ την οιμωγή,
σε ποια εναγώνια αγρύπνια
της Αγίας Μητέρας;

Πού να σας κρύψουμε, αχ πού...
μικροί τρυφεροί μας βλαστοί,
εμείς οι έντρομες Μάνες
με τα χιλιοκαμένα χέρια;

Οι απόγονοι του Κάιν
οι αδελφοί του Ηρώδη,
με σπουδή και μανία ετοιμάζουν,
για σας, για την άνοιξη,
τη χαρά, την ειρήνη, τη Ζωή,
σατανικά καινούργια σύνεργα,
ολέθρου κι εξολοθρεμού.

Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 17 Sep, 2009, 19:53:15 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou


Σταύρος Κουγιουμτζής & Μάνος Ελευθερίου, Τα χρέη τής καρδιάς σου
(με τον Γιώργο Νταλάρα / δίσκος: Μικρές πολιτείες (1974))


Χρυσάνθη Ζιτσαία, Το χρέος
 
Είπε να καταθέσει εφάπαξ
εκείνο το χρέος της καρδιάς
που σε καμιά περίπτωση
ποτέ δεν αρνήθηκε.
Όχι, απάντησαν όλες μαζί
ενωμένες οι μυστικές φωνές
των άγραφων νόμων.
Πρέπει να καταθέτεις κάθε μέρα
κάθε στιγμή –φόρο οφειλής–
κρυφά ή φανερά,
από μια σταγόνα αίμα.
Μόνον έτσι μένει πάντα χλωρό
το πολύκλαδο δένδρο της ζωής,
που φωτίζει τη γη,
τρέφει τα ιδανικά,
δικαιώνει τη γραμμή
της πορείας σου.

Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:13:38 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou


Σταμάτης Σπανουδάκης, Πρόσωπα
(τραγούδι: Ιροντίνα / ταινία & δίσκος: Νύφες (2004))


Χρυσάνθη Ζιτσαία, Σχέδια σε χαρτί
 
Χάραξες τόσα σχέδια στο χαρτί
που τώρα δε γνωρίζεις τι σημαίνουν.
Αραβουργήματα σιβυλλικά ανερμήνευτα
γραμμές μαιανδρικές του αδιέξοδου
αποσιωπητικά των προεκτάσεων
θαυμαστικά δηλωτικά της έκστασης
κι ερωτηματικά του δέους.
Πόσοι σταυροί, σύμβολα προστατευτικά.
Ίσως και μαρτυρίου νάναι σφραγίδες.
Άνθη πολλά, λατρευτικά της ομορφιάς
ή της χαράς το εφήμερο σημάδι;
Λέξεις εδώ κι εκεί μοναχικές
σαν πέτρες λαξευτές κι αμετακίνητες.
Να ’ναι από δωρικές κολώνες σπόνδυλοι
ή λάβα απ' την καρδιά κρυσταλλωμένη;
Θα προορίζονταν βέβαια για θεμέλιο
κάποιου ωραίου ιδανικού ναυαγισμένου.
Όλα ακρωτηριασμένα, σκόρπια,
εγκαταλειμμένα σε πεδίο μάχης.
... Κι έπειτα τ’ άγραφο λευκό χαρτί,
σαν χιονισμένη στέπα ...
να σε χλευάζει, να σε προκαλεί,
για κάποια σχέδια μαχητικά, πολύτροπα
κι ας ξέρεις πως επάνω της
τίποτε δε βλασταίνει.
 
Από τη συλλογή Συνέπεια (1982)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:14:16 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou


Θάνος Μικρούτσικος & Άλκης Αλκαίος, Πρωινή ή βραδινή σερενάτα
(τραγούδι: Κώστας Καράλης / δίσκος: Εμπάργκο (1982))


Χρυσάνθη Ζιτσαία, Ανωνυμία

Δε θα συμπεριλαμβάνεσαι
σε κώδικες και περγαμηνές.
Σαν επίσημη τεκμηριωμένη καταγραφή.
Ούτε καν σε μια φτηνή φυλλάδα.
Όμως εσύ θα υπάρχεις
δέηση της καρδιάς μυστική.
Στη συμφωνία της αγάπης
Στη λειτουργία της ειρήνης.
Στο εμβατήριο της άνοιξης.
Στη γαλήνη της σιωπής.

Δημοσιευμένο στο περιοδικό Μακεδονικόν Ημερολόγιον, τεύχος 75 (2000)
« Last Edit: 22 Jun, 2017, 17:14:32 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


 

Search Tools