Αλέξανδρος Αργυρίου [Alexandros Argyriou] (1921-2009)

spiros · 3 · 5582

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854231
    • Gender:Male
  • point d’amour
Αλέξανδρος Αργυρίου [Alexandros Argyriou] (1921-2009)



«Πρόθεσή μου ήταν να παραδώσω ένα "εργαλείο δουλειάς" χρήσιμο για κάθε "αυτοτιμωρούμενο", αν ο χαρακτηρισμός αυτός ταιριάζει στα μέλη της συντεχνίας μας». Ετσι έγραφε ο Αλέξανδρος Αργυρίου για το κορυφαίο έργο της ζωής του, «Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας και η πρόσληψή της», μια αναντικατάστατη καταγραφή για το γίγνεσθαι της ελληνικής λογοτεχνίας 100 και πλέον χρόνων, από το 1880 και έπειτα.
Το άγχος του ήταν να προλάβει να ολοκληρώσει την Ιστορία του. Πρόλαβε, ακάματος καθώς ήταν, να γράψει κι άλλα βιβλία μετά την ολοκλήρωσή της στον «Καστανιώτη» το 2007.

Αφήνοντας ένα πλούσιο έργο για τη μεταπολεμική ποίηση και λογοτεχνία, αναγνωρισμένος ιστορικογράφος μιας ολόκληρης εποχής, από Πολιτεία (το 1998 τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του), κοινό και «σινάφι», ο Αλέξανδρος Αργυρίου έσβησε στα 88 του, την Παρασκευή το απόγευμα.
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=12194&subid=2&tag=8483&pubid=3850777


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Αλέξανδρος Αργυρίου

Ο Αλέξανδρος Αργυρίου, ψευδώνυμο του Αλέξανδρου Κουμπή, γεννήθηκε το 1921 στην Αλεξάνδρεια, και παρέμεινε εκεί μέχρι το 1927, οπότε εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Από το 1930 διαμένει στην Αθήνα, όπου και περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Αποφοίτησε από τη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Ε.Μ. Πολυτεχνείου και εργάστηκε εκπονώντας μελέτες για το οπλισμένο και προεντεταμένο σκυρόδεμα (1947-1948 και 1950-1992).

Εμφανίστηκε ως κριτικός λογοτεχνίας το 1947. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά: Ελεύθερα Γράμματα, Ποιητική Τέχνη, Αγγλοελληνική Επιθεώρηση, Καινούρια Εποχή, Επιθεώρηση Τέχνης, Εποχές, η λέξη, Το Δέντρο, Γράμματα και Τέχνες, Νέα Εστία, Εντευκτήριο, Πόρφυρας, Αντί και με τις εφημερίδες: Δημοκρατικός Τύπος, Δημοκρατική, Η Ημέρα, Μεσημβρινή, Η Καθημερινή, Ελευθεροτυπία. Δημοσίευε τακτικά επιφυλλίδες στην εφημερίδα Το Βήμα (1971-1973 και 1979-1985) και κριτική βιβλίου στην εφημερίδα Τα Νέα (1985).

Συμμετείχε στην επταμελή συντακτική επιτροπή των συμμείκτων τόμων Δεκαοχτώ Κείμενα (1970) και Νέα Κείμενα, 1 και 2 (1971), και στην τριμελή επιτροπή του περιοδικού η Συνέχεια (1973). Υπήρξε συνεργάτης της εγκυκλοπαίδειας Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα και του Παγκόσμιου Βιογραφικού Λεξικού της Εκδοτικής Αθηνών. Επίσης στον ΙΣΤ΄ τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους έγραψε το λήμμα «Η ελληνική λογοτεχνία από το 1941 και έπειτα». Το 1993-1994 δίδαξε επί εξάμηνο, ως επισκέπτης καθηγητής, «Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας του Μεσοπολέμου» στο Tμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (Ρέθυμνο). Το 1984 βραβεύτηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου για το βιβλίο του Διαδοχικές αναγνώσεις Ελλήνων υπερρεαλιστών και το 1998 έλαβε το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο για το σύνολο του έργου του. Το 1999 αναγορεύθηκε, από τη Φιλοσοφική Σχολή (Τμήμα Φιλολογίας) του Α.Π. Θεσσαλονίκης, επίτιμος διδάκτορας, ως κριτικός και γραμματολόγος.

Έχουν εκδοθεί τα έργα του: Νεωτερικοί ποιητές του Μεσοπολέμου (1979), Διαδοχικές αναγνώσεις Ελλήνων υπερρεαλιστών (1983), Ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς (Μελέτη και ανθολόγηση) (1983), Αναψηλαφήσεις σε δύσκολους καιρούς (1986), Δεκαεπτά κείμενα για τον Σεφέρη (1986), Εισαγωγή στη μεταπολεμική πεζογραφία (1988), Κείμενα περί κειμένων (1995), Οριακά και μεταβατικά έργα Ελλήνων πεζογράφων (1996), Ανοιχτοί λογαριασμοί στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη (1998), Μανόλης Αναγνωστάκης, Νοούμενα και υπονοούμενα της ποίησής του (2004), Κ.Γ. Καρυωτάκης, Τα ανοιχτά προβλήματα της ποίησης και της ζωής του (2007), Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια 1918-1974 / 2007, (τόμοι Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄, Ζ΄, Η΄) (2001-2007).

Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν:

    * Εκκρεμότητες, 2008
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της όταν η δημοκρατία δοκιμάζεται, υπονομεύεται και καταλύεται, 2007
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της όταν η δημοκρατία δοκιμάζεται, υπονομεύεται και καταλύεται, 2007
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της όταν η δημοκρατία δοκιμάζεται, υπονομεύεται και καταλύεται, 2007
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της όταν η δημοκρατία δοκιμάζεται, υπονομεύεται και καταλύεται, 2007
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια της αυτοσχέδιας ανάπτυξης (1957-1963), 2005
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια της επισφαλούς δημοκρατίας (1950-1956), 2005
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του ετεροκαθορισμένου εμφυλίου πολέμου (1945-1949), 2004
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στους δύστηνους καιρούς (1941-1944), 2003
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στους δύστηνους καιρούς (1941-1944), 2003
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940), 2002
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940), 2002
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940), 2002
    * Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940), 2002
    * Δεκαεπτά κείμενα για τον Γ. Σεφέρη , 1986

Βραβεία

    * 1998 ΜΕΓΑΛΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Πηγή: http://www.kastaniotis.com/author/494
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73905
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Αλέξανδρος Αργυρίου (1921-2009)

Της Ελισάβετ Κοτζιά / ekotzia AT yahoo.gr

Συνάντησα τον Αλέξανδρο Αργυρίου για πρώτη φορά στο πατρικό μου σπίτι το 1970, στις ηρωικές, γεμάτες πάθος, παλμό και αγωνία λογοτεχνικές συναθροίσεις που οργανώνονταν για την έκδοση των αντιδικτατορικών «Δεκαοκτώ Κειμένων». Και τον θεώρησα, μαζί με τον επίσης Αιγυπτιώτη Στρατή Τσίρκα ως την προσωποποίηση της ιδέας του λογίου - με την ευγενική εκφραστική τους φυσιογνωμία, με το φαρδύ σοφό μέτωπο και τα κάτασπρα από τότε μαλλιά, με το ευθυτενές παράστημα και την αξιοπρόσεκτα νεανική κίνησή τους. Με τη σημερινή μου γνώση για τη μακρινή εκείνη εποχή, ο πενηντάχρονος τότε Αργυρίου δεν είχε δημοσιεύσει παρά εκατό, όλα κι όλα κριτικά σημειώματα διασκορπισμένα σε διαφορετικά έντυπα. Και δεν είχε καταστρώσει παρά τέσσερις ή πέντε συνθετικότερες εργασίες - εργασίες σχεδιάσματα, εισαγωγές, διαγράμματα εισαγωγών και σημειώσεις. Τίποτα με άλλα λόγια το οριστικό και το ολοκληρωμένο. Κι ωστόσο το κριτικό του κύρος ήταν υψηλό. Πρώτον, διότι στον στίβο της κριτικής μπήκε στα 26 του χρόνια με διαμορφωμένες απόψεις. Δεύτερον, διότι στον στίβο αυτόν φιλοδόξησε να εκφράσει κάτι από το συλλογικό πνεύμα της δικής του γενιάς, της μεταπολεμικής απέναντι στη μεσοπολεμική. Και τρίτον, διότι διεκδίκησε να επιτύχει τον στόχο του με έναν εντελώς προσωπικό τρόπο: Ανήκοντας στην αριστερά, όντας όμως απολύτως αδογμάτιστος και ταυτόχρονα μαχητικά παρεμβατικός.

Στη δεκαετία του ’60, ο Αργυρίου άρχισε να απομακρύνεται σιγά σιγά από την κριτική και να στρέφεται στη γραμματολογία. Ιδιαιτέρως κρίσιμη υπήρξε η μεταβολή της στάσης του απέναντι στον Παλαμά. Ετσι από τις σαφείς επιφυλάξεις του 1966 για την ποιότητα των καλλιτεχνικών επιτευγμάτων του ποιητή, πέρασε πέντε χρόνια αργότερα στον χώρο της φιλολογικής αξιολόγησης του συνολικού του έργου - χαρακτηρίζοντάς τον ως τον πρώτο δημιουργό υποδομής του μεταπελευθερωτικού νεοελληνικού σκέπτεσθαι. Ενώ λοιπόν από το 1970 η συγγραφική παραγωγή του Αργυρίου πολλαπλασιάστηκε, η κριτική σημειωματογραφία του σχεδόν εξαφανίστηκε για να αντικατασταθεί από τη γραμματολογική μελέτη. Η επιφάνεια του πεδίου του διευρύνθηκε για να περιλάβει τον 19ο αιώνα και οριοθετήθηκε στη μεταπολιτευτική τομή του 1974. Τους καρπούς της γραμματολογικής αυτής στροφής την γνωρίζουμε πολύ καλά: Ο μελετητής μπήκε σε εντελώς παρθένα φιλολογικά εδάφη εισάγοντας πληθώρα καινούργιων θεματολογιών. Ασχολήθηκε συστηματικά με μεγάλα ποιητικά αναστήματα. Εδωσε την ανεπανάληπτη, υπό τη μορφή χρονικού, εισαγωγή του στη μεταπολεμική πεζογραφία. Κι έστησε ακόμα μια πρωτοποριακή για την εποχή της ηλεκτρονική βάση δεδομένων, προϊόν της οποίας υπήρξε η πρόσφατη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα.

Σε ποιους παράγοντες θα μπορούσαμε να αποδώσουμε τη μεταστροφή του Αργυρίου από την κριτική στη γραμματολογία; Οι σαράντα περίπου δοκιμιακές επιφυλλίδες της δικτατορικής περιόδου 1970-1973, οι οποίες περιλαμβάνονται σήμερα στον τόμο «Εκκρεμότητες. Προτάσεις για επισφαλή ζητούμενα» (Καστανιώτης, σελ. 336) έθεταν επί τάπητος κρίσιμα ζητήματα νεοελληνικής παιδείας και πολιτισμού. Τόσο το είδος των προβληματισμών όσο και η μεθοδολογική έγνοια που τον διακατείχε, δείχνουν πως ο συγγραφέας τους υπήρξε συντονισμένος στο ίδιο μήκος κύματος με τους διανοούμενους που δημιούργησαν τη θεαματική μεταδικτατορική άνθηση των ιστορικοφιλολογικών σπουδών. Ο Αργυρίου μοιάζει δηλαδή να ανταποκρίθηκε σε ένα γενικότερο αίτημα των καιρών, για τη διαμόρφωση του οποίου το δικτατορικό καθεστώς έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Όμως οι δυνατότητές του να ανταποκριθεί στο αίτημα αυτό βρίσκονταν αναμφίβολα εγγεγραμμένες μέσα του από πολύ νωρίς. Το μαρτυρεί ένα κείμενο τόσο πρώιμο όσο το «Σημειωματογραφία και κριτική» (1950) στο οποίο θεώρησε την περιγραφή της απλής αισθητικής συγκίνησης του έργου τέχνης ανεπαρκές σχόλιο σε σύγκριση προς την ανάπλαση των συνθηκών της εποχής που το παράγουν.

Θα ήταν ωστόσο λάθος να αντιληφθούμε τη μετάβαση του Αργυρίου από την κριτική στη γραμματολογία σαν ένα μηχανικό γύρισμα διακόπτη. Απόδειξη, οι δύο Ανθολογίες-Γραμματολογίες Σοκόλη πάνω στους Νεωτερικούς ποιητές του Μεσοπολέμου (1979) και τους Ποιητές της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς (1983), όπου το αξιολογικό και το γραμματολογικό στοιχείο βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία. Το αίνιγμα πάντως του γιατί ο εγκρατής, αυτοελεγχόμενος γραμματολόγος της ώριμης ηλικίας επικράτησε πάνω στον μαχητικά αδιάλλακτο κριτικό που υπήρξε ο Αργυρίου στη νιότη του, υφίσταται. Την απάντηση όμως, τώρα που ο αφοσιωμένος, ακαταπόνητος και ζωηρός αυτός μελετητής πέρασε στην άλλη όχθη, μπορεί να την δώσει μόνον η φιλολογική έρευνα των μαθητών του και των επιγόνων.

Πηγή: εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (31 Μαΐου 2009)
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


 

Search Tools