κτίριο ή κτήριο; → και τα δύο (ετυμολογικά ορθό: κτήριο)

[wings]

Kτίριο / κτήριο;

Η ετυμολόγηση του ουσιαστικού κτίριο από το ρήμα κτίζω αποτελεί παράδειγμα παρετυμολογίας, δηλαδή εσφαλμένης ετυμολογικής σύνδεσης μιας λέξης με κάποια άλλη. Αν το κτίριο ήταν παράγωγο του κτίζω, θα έπρεπε να έχει σ, όπως π.χ. το κτίσμα, και να μη λήγει σε -ριο. Το κτήριο προέρχεται είτε από το ευκτήριον (οίκημα) «οίκος προσευχών» είτε από το οικητήριον «κατοικία».

Πιο συχνή είναι η απλούστερη (παρετυμολογημένη) γραφή κτίριο και λιγότερο συνηθισμένη η (ορθή ετυμολογικά) κτήριο. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι από άποψη σημασίας το κτίριο μπορεί να ενταχθεί στην οικογένεια λέξεων του κτίζω (κτίσιμο, κτίσμα, κτίστης/χτίστης, κτιστός/χτιστός). Παράγωγο επίθετο: κτιριακός, π.χ. κτιριακές εγκαταστάσεις.

Από τη σημερινή «Άσπρη λέξη»

[spiros]

Το «κτιριακός» πρέπει να είναι με γιώτα ενώ το «κτήριο» με ήτα;

[wings]

Δεν ρίχνεις μια ματιά στο ΛΝΕΓ γιατί εγώ βαριέμαι να το ανοίξω; :-)

[Pit]

Επειδή το έχω κοιτάξει τελευταία, πιο σωστό και από μεταφραστές αλλά και από αρχιτέκτονες-κτίστες (επαγγελματίες του είδους, δηλαδή) θεωρείται το κτίριο. Αν δείτε λεξικά και το εγχειρίδιο επιμέλειας ελληνικών κειμένων των εκδόσεων Πατάκη (χρυσά εγχειρίδια!), το ίδιο λένε.

[vangosd]

Θυμάμαι όταν πήγαινα στο Δημοτικό (1969-1974) μάθαμε ότι τα σε -ήριο ουσιαστικά γράφονται με "η" π.χ. πλυντήριο, εκκοκιστήριο κ.λ.π. αλλά εξαιρείται το κτίριο διότι προέρχεται από το ρήμα κτίζω και όλες οι παράγωγες λέξεις (όπως κτίστης, κτίσιμο κ.λ.π.) γράφονται με "ι". Ο κτήτωρ και το κτήμα προέρχονται από το κτώ-κτώμαι (στις μέρες μας έχει μείνει το αποκτώ) που σημαίνει τον ιδιοκτήτη και γενικά την ιδιοκτησία.
Θα συμφωνήσω ότι στις μέρες μας κάποιοι "ειδήμονες" κάνουν φοβερά λάθη, π.χ. όλους όσοι αντί του σωστού όλοι όσοι, και αυτά αναπαράγονται και στο τέλος καθιερώνονται.

[spiros]

Όλους όσοι ή όλους όσους; - 009

[youla]

Η συζήτηση είναι αρκετά παλιά... αλλά δεν μπορούσα να μην προσθέσω το απίστευτο (προφανώς από μεταφραστική μηχανή) "κτήριο μυών"!!!! (αυτό που στα ελληνικά συνήθως λέμε "body building"...) Ακόμα γελάω... Για ακόμα περισσότερο γέλιο (ή μάλλον κλάμα), http://el.articlesnatch.com/topic/Muscle+Building.
Καλη μέρα και καλό μήνα!

[spiros]

Βλέπε και συζήτηση για κτήρια εδώ:

Στην συγκεκριμένη περίπτωση μου φαίνεται καλύτερα να ακολουθήσουμε τον "Μπαμπινιώτη" και να γράφουμε κτήριο. (συχνά είμαι αντίθετος σε αυτόν αλλά εδώ συμφωνώ)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%B6%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7_%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82:%CE%9A%CF%84%CE%AF%CF%81%CE%B9%CE%B1

[takis.papa]

Βλέπε και συζήτηση για κτήρια εδώ:

Στην συγκεκριμένη περίπτωση μου φαίνεται καλύτερα να ακολουθήσουμε τον "Μπαμπινιώτη" και να γράφουμε κτήριο. (συχνά είμαι αντίθετος σε αυτόν αλλά εδώ συμφωνώ)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%B6%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7_%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82:%CE%9A%CF%84%CE%AF%CF%81%CE%B9%CE%B1

Φίλε Σπύρε,
Κάπου εδώ, έχει ξαναθιγεί το θέμα.
Η λέξη Κτίριον είναι ομόρριζη του κτί -ζ-ω και όχι της λέξης ευκτήριος, της οποίας η ρίζα είναι ευκ(χ)- από το εύχομαι και σημαίνει "όπου γίνεται προσευχή" ( ευκτήριος οίκος ).
Καμμία σχέση με κτισίματα και γιαπιά!
Ο Μπαμπινιώτης λέει βλακείες - και δεν είναι η πρώτη φορά - όσο γιά τους Ακαδημαϊκούς μας, έκαναν γκάφα ολκής, μπερδεύοντας τις ρίζες αναφορικά με τήν ανύπαρκτη γλωσσικά λέξη "κτήριον".
Είμαι βέβαιος ότι έχεις διαβάσει και το σχετικό ποστ στο οποίο αναφέρομαι.
Αν έχεις την καλωσύνη, στείλε μου στο takis.papa"gmail.com το URL των συζητήσεων περί λαθών -λεκτικών τε και ορθογραφικών - γιατί δεν μπορώ να το βρω.
Ευχαριστώ

[valeon]

Ο Μπαμπινιώτης λέει βλακείες - και δεν είναι η πρώτη φορά - όσο γιά τους Ακαδημαϊκούς μας, έκαναν γκάφα ολκής, μπερδεύοντας τις ρίζες αναφορικά με τήν ανύπαρκτη γλωσσικά λέξη "κτήριον".

Σπύρο (αν και είμαι από αυτούς που γράφουν κτίριο), θα πρότεινα να παραπέμψεις τον κύριο takis.papa στους κανονισμούς του φόρουμ, πριν αρχίσουμε να εκτρεπόμαστε όλοι και να μην μπορείς να μας μαζέψεις :-)

[spiros]

Μάλιστα, κύριε!

Ιδού λοιπόν: https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=35.0

[Asdings]

Σπύρο (αν και είμαι από αυτούς που γράφουν κτίριο), θα πρότεινα να παραπέμψεις τον κύριο takis.papa στους κανονισμούς του φόρουμ, πριν αρχίσουμε να εκτρεπόμαστε όλοι και να μην μπορείς να μας μαζέψεις :-)

Νομίζω ότι χρειάζεται πράγματι... Επίσης, ας σταματήσουν διάφοροι να χτυπούν ανελέητα τον Μπαμπινιώτη, καθότι η προσφορά του στην ελληνική γλώσσα είναι τεράστια, ανεξάρτητα με το κατά πόσο συμφωνούν ή διαφωνούν με τα γραφόμενά του. Προσωπικά, συμφωνώ με τη συντριπτική πλειοψηφία των όσων γράφει και προτείνει. Βασίζονται σε επιστημονική ανάλυση, και όχι σε προσωπικές αισθήσεις...

Όσο για το "κτήριο", μόνο με "η" είναι το σωστό. Τώρα, η οπτική συνήθεια δεν θα πρέπει να παίζει ρόλο στην ορθότητα της γλώσσας, καθότι και άλλες οπτικές συνήθειες άλλαξαν και πλέον έχουμε συνηθίσει το καινούργιο και πάλι δεν θέλουμε να το αλλάξουμε. Έλεος!

[valeon]

Μάλιστα, κύριε!

Ιδού λοιπόν: https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=35.0

Ευχαριστώ.

[wings]

Κώστα, κι εγώ «κτίριο» γράφω. Πανάγο, μη μας χαστουκίσεις. :-)

[spiros]

Αίσχος!