Ζωή Καρέλλη

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Είναι καλός ο ευλογημένος ύπνος

Είναι καλός ο ευλογημένος ύπνος,
όταν έρχεται με όνειρα που σβήνουν
ολοένα, όσο απομακρυνόμαστε
απ’ τη μουσική της ζωής.
Είναι καλός ο ύπνος της ησυχίας,
όμως δεν πρέπει να μας πουν
πως πεθαίνουμε τον τέλειο θάνατο.
Ας μην καταλάβουμε πως χάνουμε
τον δυνατόν έρωτα της ζωής.

Γι’ αυτό, ας μας ψάλλουν ύμνους.
Ας μας πουν λόγια πολλά
να ζαλιστούμε, να μην αποζητούμε
τη σκληρή ζωή
που με καημό αφήνουμε.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Παρουσίες

Θα μείνεις πολύ μοναχός
–ησυχία, εκείνη της εύθραυστης κίνησης
το άγχος της αντίληψης–
για νά ’ρθουν οι παρουσίες.

Ας μη φοβάσαι,
οι πεθαμένοι δεν χάνονται ποτέ,
ακόμα κι οι πιο ταπεινοί λησμονημένοι
υπάρχουν κι έρχονται, καθώς είσαι
πολύ μονάχος, κοντά σου,
περιβαλλόμενοι τη μυστική σιωπή
της απαράγραφτης,
της απαράμιλλης παρουσίας του ανθρώπου.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Επιτάφιο

Δε θα μετακινούνται οι ψυχές στα Ηλύσια.
Δίχως ταλάντευση, δίχως αμφιβολία,
στον θάνατο ανήκει η ψυχή μας σταθερή,
δίχως την τυραννία που προκαλεί
ταλάντευση η αμφιβολία.
Είν’ ησυχία στον θάνατο εκεί,
όπου ανήκουμε πραγματικά.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Ο λόγος των νεκρών

Αφήστε μας, μη μας φωνάζετε,
δεν ξέρουμε, δε μάθαμε τίποτα
αφού έχουμε πεθάνει.
Το τέλος κρατούμε απάνω μας
κι ακολουθούμε την δίχως τέλος πορεία.
Τι μας καλείτε; Η δική σας ελπίδα
δε μας ανταμώνει ποτέ.
Μη μας καλείτε, για να γνωρίσετε
τη νεκρή βεβαιότητα.
Κρατήστε την γενναιότητα
και την αμφιβολία της ζωής.

Σεις, μονάχα, με τα μάτια της ζωής
φαντάζεστε των νεκρών την περίβλεπτη
αιωνιότητα.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Χριστιανικό

Μείναμε να φανταζόμαστε μονάχοι
τον θάνατο. Έφυγες απ’ την καρδιά μας,
που βαρέθηκε να μετράει την οδύνη,
βαρύς ο πόνος μάς φάνηκε,
είμαστε δίχως παρηγοριά,
παλεύουμε με τον άχαρο χάρο.
Δεν βλέπουμε την παρουσία Σου,
φοβούμαστε το στεγνό πρόσωπό μας
με τα μάτια ανοιχτά.

Αδιάκοπο πανηγύρι της ζωής,
εορτή πανέμορφη και μεις ξένοι,
οι λυπημένοι, πεθαίνουμε, πριν να ζήσουμε.

Με τη ζωή στα χέρια περιμένουμε
τον θάνατο δίχως να ξέρουμε, περιμένουμε
να μας πεις πως υπάρχουμε,
για να μάθουμε πώς να πεθάνουμε.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Καλοκαίρι του 1940

I

Φίδια του Λαοκόοντα γινήκαν
τα ιδανικά μας και μας τα στέλνουν
οι δυνάμεις μας, για να μας πνίξουν.
Μαζί με τα παιδιά μας,
μας περιζώνουν τα ιδανικά
που τα περιγελάσαμε,
θελήσαμε να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας
και δεν τα σεβαστήκαμε.

Έρχονται τώρα εκδικητικά,
μας σφίγγουν σε δυνάμεις
που δεν τις λογαριάσαμε,
μας καταπνίγουν με ορμή
που δεν μετρήσαμε,
όταν βάλαμε στα ιερά
δυνάμεις που νομίσαμε φανταστικές
και τώρα έφτασαν,
για να μας αφανίσουν.

II

Λυπηθείτε, εσείς που θα ’ρθείτε
από μας ύστερα.
Πνιγηρής ομίχλης κάτοικοι της καταιγίδας
πολεμούσαμε τον ίδιον εαυτό μας,
για να ζήσουμε. Δεν χωρίζαμε εχθρούς,
δεν γνωρίζαμε φίλους, δεν βλέπαμε.

Ήλιος μας καίει σκληρός,
σαν τα σύννεφα ξέσκεπους μας αφήνουν,
σα γυρεύουμε δρόσο στα μάτια μας
που ζητούν την αγάπη, ανίκανα
του Θεού παιδιά, λυπημένα,
μας αγκαλιάζει δυστυχία καιρών δύσκολων.
Ώρες εύκολες μας δόθηκαν ύπουλες,
όταν ήρθαν κοντά μας, σταθήκαν
ανίκανες να γιατρέψουν
τα στραβά νεκρά μέλη μας,
να ζωντανέψουν τις ελπίδες μας θνησιγενείς.

III

«Πηγαίναμε. Μου είπε∙ κατέβηκαν τα όρνια,
θα έχουμε πόλεμο.»

Βλέπεις, κατέβηκαν τα όρνια.
Πριν να χυθεί οσμίζονται το αίμα
που θα ποτίσει την αδιάφορη γη
τ’ άγρια δυνατά πουλιά
αισθάνονται την πνοή του θανάτου.

Κατεβαίνουν σιγά,
μετρημένο το πέταγμα, σκοτεινά
τα φτερά τους, βαριά η σκιά τους.
Το κρώξιμό τους βογκά μέσα μας,
μαρτυράει τον αγώνα που περιμένουμε.

Πρόωρη απελπισία μας τυραννεί
κι όμως απ’ ό,τι γνωρίζουμε
πιο πολύ ακόμα μας περιμένει.
Η δύναμη μας θα γίνει πολύ δυνατή,
για να πληρωθεί δική μας η δοκιμή,
θα ζητήσουμε πιο πολύ
απ’ το γενναίο, περίφημο θάρρος.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Η προσφυγή των αδυνάτων

Χαίρε Μαρία,
Μητέρα των χριστιανών καλή,
βοήθησέ μας να ζήσουμε,
είναι γλυκιά η δύσκολη ζωή
και φοβούμαστε να πεθάνουμε.
Σταμάτησε τη δύναμη των εχθρών,
κατάστρεψε την ορμή τους.
Συγχώρησε τις αμαρτίες μας,
τις κακές μας σκέψεις,
βοήθησε την αδυναμία μας.
Δε θέλουμε να πεθάνουμε,
δε δυνάμεθα, μας λείπει υποταγή,
τον θάνατο ν’ αντικρίσουμε.

Χαίρε Μαρία.
Βοήθησε τις δυνάμεις μας,
να νικήσουμε τον θάνατο,
να ζήσουμε, για να νικήσουμε.
Η χάρη σου είναι μεγάλη,
τόσο μεγάλη η δύναμή σου,
σταματά και χτυπά καίρια
των εχθρών την επιβουλή.
Δώσε μας αντοχή να σταθούμε,
θα ψάλλουμε τη δόξα σου,
εσένα νικήτρια θ’ ανακράξουμε,
που θα μας χαρίσεις τη ζωή.

Χαίρε Μαρία,
μας παιδεύει άγριος ο φόβος,
πού θα βρούμε την υπομονή;
Μητέρα των χριστιανών καλή,
πώς να γνωρίσουμε την υπομονή σου;
Λιγόστεψε η ψυχή μέσα μας.
Φώτισέ μας να δούμε το πρόσωπό σου,
θέλουμε να ζήσουμε και κυνηγούν
τη ζωή μας με σκληρότητα εχθρική.
Γιατί τόσο παιδεύεται η ζωή μας,
γιατί πάντα μας κυνηγούν οι εχθροί;

Χαίρε Μαρία,
βοήθησέ μας να πεθάνουμε.
Γλίτωσέ μας απ’ του θανάτου τον φόβο.
Δυνάμωσε τη ζωή μας,
να δυνηθούμε τον θάνατο.
Μην αποστρέψεις το βλέμμα σου
απ’ τ’ αδύναμο σώμα μας,
δοκιμάζεται σκληρά,
πριν απ’ τον θάνατο φόβος
μας θανατώνει σκληρά.
Δώσε μας δύναμη να υπομένουμε,
τη θέλησή σου να περιμένουμε.
Να ψάλλουμε το Χαίρε Μαρία.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Μεταθανάτιο

Αγωνιστήκαμε ώσπου να πεθάνουμε.
Πόσο υποφέραμε, ώσπου να καταλάβουμε
την ώρα μας.
Έπρεπε νά ’ρθουν οι άλλοι πια
κι όμως, εμείς, δεν μπορούσαμε
έτσι ν’ αφήσουμε τη ζωή μας ατέλειωτη,
τόσο τυραννισμένη και γλυκιά,
δυνατή κι όμορφη.
Μας φαίνονταν ότι την αγαπούσαμε
περσότερο από κάθε άλλη φορά
που με δύναμη δυνατή αγάπησαν
με όλη τη δύναμή τους οι άνθρωποι τη ζωή.

Κι όμως έπρεπε να φύγουμε, να χαθούμε
για νά ’ρθουν εκείνοι που θα ζούσαν
απ’ τον δικό μας θάνατο. Ήμασταν
περίλυποι, θέλαμε και μεις,
θέλαμε να χαρούμε μαζί τους.
Γιατί μας λαχαίνει ο θάνατος;
λέγαμε, κλαίγαμε όλοι μαζί με φόβο
κι ο ένας πιο πολύ τον άλλο φοβόταν
πως θα πέθαινε δίχως τον άλλο,
φοβόταν πως θ’ απόμενε ο άλλος
στη ζωή και δεν ήθελε τον θάνατο μοναχός.
Ο αχός αυτής της αγωνίας,
–Θε μου, Εσύ ξέρεις πόσο παιδευτήκαμε
άδικα– θ’ αργήσει τουλάχιστο να διαλυθεί
πάνω στη γη που την αφήσαμε τόσο λυπημένοι,
γιατί πεθαίναμε πρόωρα. Κατά χιλιάδες πεθαίναμε
κι όμως ήμασταν χωρισμένοι. Θα γνωρίσουν
την αδελφοσύνη ίσως, λέγαμε, αυτοί
που έρχονται ύστερα από μας.
Η αγωνία μας βάσταξε
στο μεταίχμιο αυτό που άγγιξε
μυτερό της ψυχής την πιο βαθιάν άκρη.
Γευτήκαμε τον θάνατο ως την ψυχή.
Μας δοκίμασε ο θάνατος. Τον πολεμήσαμε
και δεν ξέρουμε αν νικήσαμε.
Ήρθαν οι άλλοι, ύστερα από μας
που με αγάπη δεν τους γνωρίσαμε.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Το στράτευμα

Αυτή η ψυχή η πολύμορφη
πάει προς την καταστροφή,
τραγουδώντας τα λόγια, που την κινούν,
όλους μας παρασέρνει, πηγαίνουμε
πίσω της, όλοι προς την καταστροφή.
Όλ’ αυτά τα νεανικά σώματα,
που συνθέτουν τη δύναμή της,
παν τραγουδώντας με άπειρα στόματα
τον θάνατο που περιμένει.
Θε μου, αυτό το άγριο τραγούδι
τ’ ακούσαμε ξανά σ’ όλους τους καιρούς
κι ήταν ίδια πάντα ιαχή
η πολεμική ορμή, που σπρώχνει
τους ωραίους, τους δυνατούς, τους αδύναμους
και φτωχούς ανθρώπους σέρνει
στην καταστροφή, στη δύσκολη τούτη στροφή,
στην επιστροφή την αιώνια.

Κι οι εφήμερες ακόμη αιτίες,
που δήθεν προκαλούν προκλητικές,
τους πάντα νέους ανθρώπους,
κι αυτές τραβήχτηκαν δισταχτικές
κι έκπληχτες, αλλόκοτες
φάνηκαν μπροστά στην ορμή,
στη δύναμη τη συμπαγή των ανθρώπων.

Ω αυτή η κλαγγή, η καταστροφή,
πώς ακούγεται κι ούτε θρήνος υπάρχει,
μόνο ορμή αναπόφευχτη
συντριβή των ανθρώπων.

Μήπως πρέπει να πεθαίνουν
να πεθάνουν οι άνθρωποι μαθαίνουν
πώς, ή να ζήσουν;

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Της νεότητος

Εις μνήμην

Φάλαγγα του εχθρού
(αυτοκίνητα 12)
πήγε να σταματήσει με τη λεβεντιά του,
τον χτύπησαν.
– Ας χαιρετίσουμε τη δόξα και την ορμή,
που πιστεύει στα θαύματα.
Μεριμνάς, αμφιβολίες σκουλήκια
στου τρώνε τη θέληση σκέψεις.
– Ύστερα οι στρατιώτες τον ανέβασαν
στην κορφή του βουνού,
ξεψύχησε, πιστεύοντας στην ελευθερία.

Το νεότατο, σκέφτομαι,
που η ζωή εγκατέλειψε, σώμα.
Ζητώ ν’ αποστρέψω αλλού το βλέμμα
απ’ του θανάτου το πρόσωπο τούτο,
άδικο, απίστευτο γεγονός.
Γύρω του οι άλλοι,
νέοι σαν κι αυτόν, λυπούνται,
μα τον θάνατο δεν εννοούν.
Είναι πάντα βέβαιοι για τη ζωή,
λησμονούν την καταστροφή
μ’ αδιαφορία γενναίοι κι επίμονοι.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Ανακομιδή

Έκαναν δέματα την ανθρώπινη παρουσία,
ό,τ’ είχε απομείνει απ’ τα σώματα,
για να τα στείλουν στην πατρίδα.
Ένα όνομα, μια ημερομηνία
κι είναι ο νέος άνθρωπος, που στέκονταν
όρθιος, στο φως της ζωής, γελούσε
ή έμενε σκεφτικός, όταν λυπούνταν.
Ίσως να ήταν ασήμαντος στη ζωή του,
είχε την ιδέα, μπόρεσε να πεθάνει
για το καθήκον.
Όμως η ζωή
είναι τόσον ωραία, πέρα
απ’ τη σκληρότατη πάλη,
για να ζήσουμε, υπάρχει εμορφιά
της μορφής μας, κόρη, που μοιάζει λουλούδι,
έφηβος, που είναι δέντρο δυνατό.

Διστάζω, που τόσο λυπούμαι
και μοιρολογώ την καταστροφή
των ανθρώπων. Η κλαγγή του θάρρους
πρέπει δυνατή ν’ ακουστεί,
να λησμονηθούν οι εχθροί πίσω μας,
για να περάσουμε τη στροφή.
Αδέλφια, μπορώ να σας πω
με ορμή και φωνή μεγάλη,
η ζωή μάς καλεί να λησμονούμε
τον θάνατο. (Των άλλων ή των δικών μας;)
Ας καταλάβουμε την υποταγή,
λύση καλή, να γνωρίσουμε την καρτερία,
περίσσιο να δοκιμάσουμε θάρρος
στην πορεία μας.

Σκέφτομαι
την ανθρώπινη παρουσία,
που τόσην αγάπη ξυπνά,
πόνο κι αισθήματα, πόθους,
που είναι δύναμη κι εμορφιά,
ύστερα μένει απρόσωπη σκιά.

(Ειδική υπηρεσία είχε ξεθάψει τους νεκρούς,
για να στείλει τα λείψανα στην πατρίδα τους.)

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Των Εβραίων

Καθώς ανοίγαν οι πόρτες,
πέφταν τα πτώματα πάνω του
(βάρδια στο απαίσιο κτήριο)
κι όμως επέζησε.

Να βρει μια θέση η ψυχή μας
δίχως την ψυχρήν αδιαφορία
για τον αγώνα τόσων προσώπων
του θανάτου.
Πλήρης οδύνης
βαθύς στεναγμός, ο καημός.
Έκλεισε ο ουρανός των φωτεινών
επικλήσεων, τα οράματα
απομένουν πάνω στη γη.
Δεν φεύγει ο πόνος
για τους αιωνίως απόντας.

Τότε, σταματά η ζωή,
γίνεται αλλοπρόσαλλος ο επώδυνος
άνθρωπος απομένει κακός.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Δέηση

«Είναι ευρύς ο δρόμος της ικεσίας.»
Ν. Γ. Πεντζίκης

Όταν γνωρίσω τις πράξεις μου
κι απελπιστώ όλη μου την πικρία,
με ποιες δυνάμεις θα εγκαταλειφθώ
στη θέλησή Σου, όταν χάσω
κάθε παρηγοριά, πώς θα Σ’ αναγνωρίσω;
Τι θα με διδάξει η αδυναμία μου;
Όταν απαρνιέμαι τη χάρη Σου
αυτή ζητώ. Στη βαθύτερη απελπισία μου
Εσένα αποζητώ. Ξεσκίζω τα μάτια μου
και ξαναβρίσκω το βλέμμα μου
γυρεύω και τηρώ, διαλογίζομαι,
εγκαταλείπομαι και ξαναβρίσκομαι.
Βαθύτατος στεναγμός μου κολπούται
κι ορθώνεται και μορφώνεται,
Σε παρακαλώ και Σ’ αποκαλώ.

Δίχως δική σου προσταγή
μας τρομάζει η καταστροφή, που λυμαίνεται
των ανθρώπων Σου το άχαρο πλήθος.
Πού πηγαίνουμε, άστοχο πλήθος, άτυχο,
πλήθος μας ξετρέχει από δυστυχία,
έχει ξεπεραστεί κάθε αμαρτία,
έχουν ξαγοραστεί όλα τα κρίματα,
όλη την ανομία κουβαλούν οι άνθρωποι.
Οι δυνάμεις έχουν ξεπεράσει τη δύναμή τους,
αφανίζουν πιο πολύ απ’ τη ζωή τους
κυνηγούν την ψυχή τους, αλύπητα
οι άνθρωποι έχασαν ανθρώπινη
τη φωνή τους, για να Σε παρακαλέσουν.
Το στόμα χόρτασε στη πηγή απ’ το έγκλημα
της αγάπης το αίτημα χάλασε,
πέρ’ απ’ τον θάνατο απομένει η ψυχή,
δίχως μετάνοια και διαφορά.
Σηκώνω να Σ’ επικαλεστώ τη φωνή
μέσα στ’ άναρχο πλήθος.
Μένω δίχως προσμονή, πέφτω
ανασηκώνομαι, βαδίζω, πηγαίνω,
λησμόνησα τον δρόμο που ακολουθώ
και προχωρώ, γυρεύω ν’ ακούσω
και σταματώ.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Ύστερα

Αφού φάγαμε τα δάκρυά μας,
χορτάσαμε τους πολλούς πόνους,
δοκιμάσαμε κάθε μόχθο για παρηγοριά,
διακόψαμε την απελπισία,
τη διώξαμε από κοντά μας,
εγερθήκαμε όρθιοι.
Καταλάβαμε τη δύναμή μας, την αντοχή.
Κοντά μας δεν είχαμε τίποτα,
ούτε, δε θέλαμε τίποτα, ύστερα
από τόσες λαχτάρες κι επιθυμίες,
που σκοτώσαμε ύπουλα.
Είχαμε παρακαλέσει τους θεούς,
είχαμε παρακαλέσει πολύ τον Θεό
με ύποπτη αδυναμία.

Κι όμως μοναχοί μας βρισκόμασταν
πάλι, έρημοι πάντα και λυπημένοι,
φοβισμένοι ήμασταν ως την ώρα
που καταλάβαμε πως δεν χρειαζόταν
παρά η αντοχή, η σκληρότητα,
για να ζήσουμε. Αρχίσαμε
να φωνάζουμε τότε απαίσια
δίχως δισταγμό και τρομάρα,
με ορμή, για να εκφραστούμε,
όπως έπρεπε σε τούτη την τραχιάν ώρα,
λόγια δεν είχαμε να πούμε
μόνο φωνές, ηχηρές, οξύτατες,
άγριες φωνές, σίγουρες χρειάζονταν,
για να πούμε τη δύναμη,
που μας κρατούσε ακόμα στη ζωή,
που τη θέλαμε, πέρ’ από κάθε καταστροφή,
πέρ’ απ’ τη συντριβή θέλουμε
να δοκιμάσουμε τη ζωή που μας έλαχε.

Γι’ αυτό, σταθήκαμε μοναχοί,
όρθιοι κι αρχίσαμε να χτυπιόμαστε
με καινούρια σκληρότητα,
ύστερα για να ζήσουμε.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Γενναιότητα

Η περηφάνια μου ξεπερνά
την εφήμερη ζωή μου και με φέρνει
πέρ’ απ’ τον θάνατο, σε παντοτινά
οράματα από περασμένα και μέλλοντα.
Η αδυναμία μου γίνεται δύναμη.
Ακατάβλητη επιθυμία μου, μ’ οδηγείς
και με περηφανεύεις, πέρ’ απ’ τον θάνατο
θέλω την ανάγκη του Θεού την αγάπη.
Η ζωή μου είν’ αγάπη του αιώνιου.
Ορμή, τιμωρία και δόξα μου,
δοκιμασία και δοκιμή πηγαίνω
ως εκεί που τελειώνω κι αρχίζω.

Από τη συλλογή Η εποχή του θανάτου (1948)