υπόχρεος ή υπόχρεως (και άλλες απορίες)

[user4]

Καλημέρα σε όλους!

Έχω μερικές απορίες και μιας και έρχεται Σαββατοκύριακο τις καταχωρώ (και όχι καταχωρίζω) μαζεμένες.

-υπόχρεος ή υπόχρεως (το βρίσκω έτσι σε κείμενα!)

-γιατί αμείβω αλλά αμοιβή;

-Πως ετυμολογούνται οι αμείβοντες; (τα λοξά δοκάρια του ζευκτού μιας στέγης)

-υδρορροή – υδρορόη – υδροροή (το βρίσκω γραμμένο με όλους τους τρόπους)

-κτίριο ή κτήριο;

-τοιχίο ή τοιχείο (το τοίχωμα από οπλ. σκυρόδεμα)

-φωτογράφιση (από το φωτογραφίζω) ή φωτογράφηση;

-εορτάζων ή εορταζόμενος;

-υποθηκοφυλάκειο ή υποθηκοφυλακείο;

Πως θα λέγαμε σε σωστά νέα ελληνικά στερεοτύπες εκφράσεις/λέξεις όπως:

-Ο κάτωθι υπογεγραμμένος
-Ο συντάξας
-Συνημμένως υποβάλλω…
-Διατελώ ηυμέτερος

Ευχαριστώ εκ των προτέρων για κάθε απάντηση.
διατελώ ηυμετέρα...

[Dr Moshe]

Αγαπητή Έλσα, συγχαρητήρια για τη γλωσσική σας ευαισθησία, η οποία χαρακτηρίζει όλους τους συνεισφέροντες εδώ.

Επιτρέψτε μου κατ' αρχάς τη γενική παρατήρηση ότι είναι καλό, προτού ζητήσουμε άλλη βοήθεια, να ανατρέχουμε σε λεξικά, τα οποία πιθανώς έχουν ήδη καλύψει τα ζητήματα που μας απασχολούν. Ακόμη και αν δεν λυθεί κάθε απορία μας, έχουμε τουλάχιστον ήδη ωφεληθεί από την έρευνα. Επιπλέον, στην ανάπτυξη της καλής κρίσης θα βοηθήσει η αντιπαραβολή περισσοτέρων τού ενός λεξικών, διότι (να ξέρετε) κανένα δεν αποτελεί από μόνο του την κιβωτό τής διαθήκης...

Ως προς τις απορίες που καταχωρίσατε:

* υπόχρεος (ήδη ελληνιστικό). Το αρχ. ὑπόχρεως ανήκει στα αττικόκλιτα (τοῦ ὑπόχρεω, πβ. τῆς Ἀπόκρεω), αλλά εφόσον υπάρχει νεοελληνικός μεταπλασμένος τύπος (υπόχρεος), τον προτιμούμε.
* Η εναλλαγή αμείβω - αμοιβή είναι ήδη αρχαία και οφείλεται στο σύστημα μεταπτωτικών βαθμίδων τής Ελληνικής. Ως μεταπτωτικές βαθμίδες ορίζουμε τις αλλαγές τού ριζικού φωνήεντος, οι οποίες περιλαμβάνουν ετεροίωση, έκταση, εξασθένηση, ακόμη και μηδενισμό. Εν προκειμένω, η ετεροίωση αφορά σε μεταβολή ποιού (όχι ποσότητας), όπως συμβαίνει μεταξύ βραχέων φωνηέντων (ε-ο). Επομένως: αμείβω - αμοιβή, λείπω - λοιπός, έχω - κάτ-οχος, αλείφω - αλοιφή (για να αναφέρω μερικές εύκολες περιπτώσεις). Μπορώ να σας συστήσω ειδική βιβλιογραφία, αν ενδιαφέρεστε.
* Η χρήση του όρου ἀμείβοντες για τα δοκάρια στέγης είναι ήδη αρχαία. Ασφαλώς προέρχεται από το ρήμα ἀμείβω και από την εξειδικευμένη σημασία "διασταυρώνομαι" (σκεφτείτε πώς χρησιμοποιούμε σήμερα το σύνθετο διαμείβομαι).
* Ο αρχαίος όρος είναι ὑδρορρόη (πάντοτε με δύο -ρρ- βάσει κανόνα διπλασιασμού τού αρχικού ρ- σε αρχαία και λόγια σύνθετα, όταν το α΄ συνθετικό λήγει σε βραχύ φωνήεν, πβ. μετα-ρρύθμιση, επι-ρροή), αλλά σε νεότερους χρόνους ο τόνος προωθήθηκε στη λήγουσα κατ' αναλογίαν προς τα ομόρριζα καταρροή, επιρροή, συρροή κτλ.
* Η ετυμολογικά ορθή γραφή είναι κτήριο (με επανανάλυση του συνθέτου εὐκτήριος σε ευνοϊκό συμφραστικό περιβάλλον: ίσως έχει καλυφθεί από άλλο νήμα). Η παρετυμολογική αναλογία προς το ρήμα κτίζω επέφερε τη γραφή κτίριο, την οποία δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε εσφαλμένη. Ως ετυμολόγος συστήνω την πρώτη γραφή, αλλά ως γλωσσολόγος δεν θα στιγματίσω τη δεύτερη.
* Ο σωστός όρος είναι τοιχίο και πρόκειται για ήδη αρχαίο υποκοριστικό τού ουσιαστικού τοῖχος. Δεν αναφέρεται σε δήλωση τόπου, όπως συμβαίνει με τα ονόματα που λαμβάνουν παραγωγικό τέρμα -εῖον. Επίσης γνωστός στα κείμενα είναι ο ελληνιστικός όρος τείχωμα, όχι τοίχωμα.
* Από το λόγιο ρήμα φωτογραφίζω προέκυψε ουσιαστικό φωτογράφιση. Αν επικρατούσε το λόγιο φωτογραφώ, τότε θα είχαμε παράγωγο φωτογράφηση. Αυτή η "μάχη" κρίθηκε ήδη τον 19ο αιώνα, οπότε δεν χρειάζεται να ανησυχείτε πλέον τώρα... :-)
* εορτάζων, μετοχή τού ρήματος εορτάζω (ενεργητική φωνή).
* Ο σωστός τύπος είναι υποθηκοφυλακείο, μαρτυρημένος ήδη από τα μέσα τού 19ου αιώνα (πβ. κ. αρχι-φυλακείο, δασο-φυλακείο). Για την αντίθεση με τα σύνθετα σε -φυλάκιο (π.χ. θησαυρο-φυλάκιο, χαρτο-φυλάκιο) θα απαιτείτο χωριστή ανάπτυξη, στην οποία δεν θα ήθελα να σας υποβάλω τώρα.

Τέλος, αγαπητή Έλσα, οι στερεότυπες φράσεις τείνουν να ανθίστανται στις αλλαγές. Ενώ μπορείτε να γράψετε ο συντάκτης (αντί ο συντάξας), σας επισυνάπτω (αντί υποβάλλω συνημμένως, που δεν είναι έγκλημα να το αφήσετε έτσι) ή να αντικαταστήσετε το διατελώ υμέτερος (υ- παρακαλώ) με άλλη ευγενική έκφραση (π.χ. με ιδιαίτερη εκτίμηση, με ιδιαίτερη τιμή), πρέπει να δείξετε προσοχή σε όσες φράσεις δηλώνουν τη λόγια καταγωγή τους. Αν τις χρησιμοποιήσετε, παρακαλώ κάνετέ το σωστά (ο κάτωθι υπογεγραμμένος, όπως ακριβώς γράψατε), ειδάλλως θα μοιάζει με Ρωμαίο λεγεωνάριο, ο οποίος αναχρονιστικά σηκώνει τη χειρίδα τής πανοπλίας, για να κοιτάξει το ρολόι του...

Εύχομαι καλή συνέχεια στην εργασία σας. Και με συγχωρείτε για τον δασκαλίστικο σχολαστικισμό...

[user4]

Αμάν τι έπαθα! αυτό το ημέτερος πράγματι βγάζει μάτι...
Αγαπητέ δόκτωρ, ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια και για την ταχύτατη και εμπεριστατωμένη απάντηση. Όπως ίσως θα καταλάβατε δεν ανήκω επαγγελματικά στο χώρο σας -είμαι μηχανικός- αλλά μου αρέσει να μιλώ και να γράφω σωστά και συχνά μου χρειάζεται να μεταφράζω τεχνικά κείμενα για τη δουλειά μου (αλλά και πάσης φύσεως κείμενα για προσωπική ευχαρίστηση).
Επί της ουσίας:
-Κατάλαβα καλά ότι το σωστό είναι τείχωμα και όχι τοίχωμα; (ο διορθωτής του Word διαφωνεί…)
-Θα εκπλαγείτε ίσως αλλά το φωτογράφηση εμφανίζεται στο Google διπλάσιες φορές από το φωτογράφιση (και ο διορθωτής του Word θέλει σωστό το η…)
-Αν δεν μου πάει το «ο κάτωθι υπογεγραμμένος», τι μπορώ να γράψω σε ένα ανεπίσημο κείμενο (και σε θηλυκό γένος);
-Ο συντάκτης κατοχυρώνεται, μου αρέσει πολύ περισσότερο από τον συντάξαντα :-)

Αυτό το ημέτερος όμως δεν συγχωρείται ούτε και σε μηχανικούς…
Και πάλι σας ευχαριστώ.

[Dr Moshe]

Αγαπητή Έλσα, με συγχωρείτε που λόγω ελλείψεως χρόνου συνήθως καθυστερώ να απαντήσω. Εξάλλου, άλλοι έμπειροι συμβαλλόμενοι έχουν συνήθως ασχοληθεί επισταμένως με τέτοια θέματα και συχνά παραπέμπουν απλώς σε παλαιότερο νήμα. Ορισμένες διευκρινίσεις που αμέλησα να δώσω:

* Δεν εννοούσα ότι η γραφή τοίχωμα είναι λανθασμένη, αλλά ότι η γραφή τείχωμα είναι παλαιότερη (ελληνιστική). Δεν φαίνεται να υπήρξε ρήμα *τοιχῶ (-όω), έχουμε όμως επίθετο τοιχωτός, ούτε υπήρξε ρήμα *τειχῶ (-όω) (μόνο τειχίζω), έχουμε όμως ουσιαστικό τείχωμα. Αμφότερες οι γραφές είναι δεκτές.
* Κατανοώ τον προβληματισμό σας ως προς τη φωτογράφιση. Θέλω να θέσω υπ' όψιν σας το εξής ζήτημα: Αν υιοθετήσετε τύπο φωτογράφηση, προϋποθέτετε ρήμα φωτογραφώ και δεν νομίζω ότι το λέτε έτσι. Θα ήταν συνεπέστερο να προτιμήσετε τους τύπους φωτογραφίζω, φωτογράφιση. Εν πάση περιπτώσει, οι λέξεις πλάστηκαν τον 19ο αιώνα και δεν έχουμε αρχαίο πρότυπο να μας δείξει πού να βαδίσουμε. Το ζεύγος ζωγράφος > ζωγραφίζω παρέχει, καθώς πιστεύω, κάποια ένδειξη. (Ο διορθωτής τού Word δεν έχει καταρτιστεί με επιστημονικές προδιαγραφές).
* Το θηλυκό είναι, φυσικά, η κάτωθι υπογεγραμμένη. Αν σας ενοχλεί το επίρρημα, δοκιμάστε παρακαλώ τον ενεστώτα η υπογράφουσα.

Ευχαριστώ για τα σχόλιά σας, που μαρτυρούν αυξημένη γλωσσική αντίληψη, ζηλευτή για οποιονδήποτε γράφει (είτε είναι γλωσσολόγος είτε μηχανικός...)

Καλό απόγευμα.

[user4]

Κι εγώ προτιμώ να γράφω φωτογράφιση από το ρήμα φωτογραφίζω, (κατά τον κανόνα που έμαθα στο Δημοτικό για τα εις –ίζω ρήματα)
Για την εκδοχή με ήτα, χωρίς να έχω ειδικές γνώσεις υποθέτω πως προέρχεται από ίδιας κατάληξης λέξεις (μηχανογράφηση, μονογράφηση, οπισθογράφηση, ορθογράφηση, πλαστογράφηση, κινηματογράφηση, συνταγογράφηση, σχεδιογράφηση) που όμως προκύπτουν από ρήματα σε –ω.
Ενδιαφέρον έχει όλη η οικογένεια των λέξεων αυτών με τα παράγωγα και τα σύνθετά τους.
-Φωτογραφίζω, φωτογράφος, φωτογραφία (η τέχνη αλλά και το αντικείμενο), φωτογράφιση (η διαδικασία), φωτογραφημένος και φωτογραφισμένος.
-Ζωγραφίζω, ζωγράφος, ζωγραφική (η τέχνη), ζωγραφιά (το αποτέλεσμα, αλλά δεν θα το έλεγα ποτέ για καταξιωμένο καλλιτέχνη-εκεί λέμε πίνακας ζωγραφικής), και  ζωγραφισμένος. Δεν λέμε ζωγράφιση, υπάρχει όμως η επιζωγράφιση, ο επιζωγραφισμένος και δεν υπάρχει ο ζωγραφημένος.
...η κάτωθι υπογεγραμμένη πάντα μου θύμιζε το σημείο στίξης ;-)

[takis.papa]

* Η ετυμολογικά ορθή γραφή είναι κτήριο (με επανανάλυση του συνθέτου εὐκτήριος σε ευνοϊκό συμφραστικό περιβάλλον: ίσως έχει καλυφθεί από άλλο νήμα). Η παρετυμολογική αναλογία προς το ρήμα κτίζω επέφερε τη γραφή κτίριο, την οποία δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε εσφαλμένη. Ως ετυμολόγος συστήνω την πρώτη γραφή, αλλά ως γλωσσολόγος δεν θα στιγματίσω τη δεύτερη.

Επίτρεψέ μου να διαφωνήσω ριζικά φίλε μου.
Η λέξη ευ-κτή-ριος έχει ρίζα β' συνθετικού κτη-.
Η ρίζα κτη- έρχεται από το κτά -ομαι.
Και παράγωγό της είναι η λέξη "κτήμα" ( δωρικά κτά-μα ), από την οποία και προέρχεται το ορθογραφικό μπέρδεμα της λέξης "κτΗριο", που είναι λανθασμένη.
Η μόνη ορθή γραφή είναι "κτίριο" από το κτίζω.

[takis.papa]

Επίτρεψέ μου να διαφωνήσω ριζικά φίλε μου.
Η λέξη ευ-κτή-ριος έχει ρίζα β' συνθετικού κτη-.
Η ρίζα κτη- έρχεται από το κτά -ομαι.
Και παράγωγό της είναι η λέξη "κτήμα" ( δωρικά κτά-μα ),
από την οποία και προέρχεται το ορθογραφικό μπέρδεμα της λέξης "κτΗριο", που είναι λανθασμένη.
Η μόνη ορθή γραφή είναι "κτίριο" από το κτίζω.

Διορθώνω τον εαυτό μου.
Το Σαββάτο, επειδή ο δικός μου νυπολογιστής έχει βλάβη,
χρησιμοποιούσα τον υπολογιστή του Public και,
παρασυρόμενος αφ' ενός από την πίεση χρόνου
( έκλεινε το κατάστημα στις 20.00 και η ώρα ήταν ήδη 19.50 )
αφ' ετέρου δε από την  αναφορά στην λέξη "ευκτήριος" ,
κατά το κοινλώς λεγόμενο την πάτησα και το πήρα είδηση μόλις βγήκα από το κτίριο,
ανυπομονών πότε θα μπορέσω να ξαναμπω στο site γιά την σχετική διόρθωση:
 
Η λέξη "ευκτήριος" ΔΕΝ έχει ρίζα κτη-, όπως απόλυτα εσφαλμένα έγραψα,
αλλά ευχ- ( από το εύχομαι, ευχή ) και βέβαια δεν είναι σύνθετη με πρώτο συνθετικό το ευ-!
 
Ευκ(χ)-τήριος οίκος, όπου χ>κ και τούμπαλιν ( ακτίνα>αχτίδα, κτένα>χτένι κλπ. ) ή ευκτήριον οίκημα.
 
Σαφώς, δεν έχω σε ιδιαίτερη υπόληψη τις όποιες αναφορές Μπαμπινιώτη - ο άνθρωπος κάνει κακό στην Ελληνική γλώσσα.
 
Ο δε σεβαστός Σαραντάκος, αν και δεν συμφωνώ απόλυτα με αυτόν, γράφει:

Το ευκτήριο και το κτίριο
Δημοσιεύθηκε από sarant στο 20 Οκτωβρίου, 2009
πως με πληροφόρησε επισκέπτης του ιστολογίου, χτες στην τηλεόραση

ο καθηγητής Μπαμπινιώτης υποστήριξε ότι η λέξη “κτίριο” πρέπει να γράφεται με ήτα.

Δεν άκουσα την εκπομπή, αλλά τα επιχειρήματα είναι γνωστά και διατυπωμένα στα λεξικά του,

τόσο στο Μεγάλο όσο και στο Ορθογραφικό.

Με όλο το σεβασμό, θέλω να διατυπώσω τα αντίθετα επιχειρήματα

που συνηγορούν υπέρ του να διατηρηθεί η επικρατούσα γραφή “κτίριο”.

Τα αντιγράφω από το βιβλίο μου “Γλώσσα μετ΄εμποδίων”:

 

Επιχειρήματα Μπαμπινιώτη:

Το ρήμα ‘κτίζω’ δεν μπορεί να δώσει παράγωγα με ανύπαρκτη κατάληξη –ριο!

Δεν μπορούμε δηλαδή να έχουμε κτί-ριο.

Το ‘κτίζω’ θα μπορούσε μόνο να δώσει ‘κτιστήριο’ (πρβλ. φροντίζω – φροντιστήριο)

τύπος που ούτε κι αυτός μαρτυρείται να υπάρχει.

Άρα η λέξη έχει διαφορετική ετυμολογική προέλευση και, επομένως, διαφορετική ορθογραφία.

Παράγεται είτε από το ‘οικητήριον’ (οικώ> οικητήριο > κτήριο) είτε από το ‘ευκτήριον’ (οίκημα)·

είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση, η γραφή με –η (κτήριο) είναι η μόνη σωστή.




Απαντώ:

Ακόμα και στο επίπεδο της ετυμολογίας, τα επιχειρήματα των «κτηριακών» δεν είναι ακαταμάχητα.

* Καταρχήν (ή καταρχάς) όταν η ετυμολογία μιας λέξης δεν είναι διαπιστωμένη με βεβαιότητα,

είθισται να γράφουμε τη λέξη με την απλούστερη δυνατή γραφή, οπότε  ‘κτίριο’.

* Έπειτα, δεν είναι ακριβές ότι δεν μαρτυρείται λέξη ‘κτιστήριο’

αφού βρίσκω ‘κτιστήριν’ στο Μεσαιωνικό λεξικό του Κριαρά

(απαντά στο έμμετρο μυθιστόρημα Ιμπέριος και Μαργαρώνα).

Δηλαδή, δεν αποκλείεται εντελώς το κτίριο να έχει προκύψει από απλολογία του ‘κτιστήριο’ υπό την επιρροή του ‘κτίσμα’.

* Ούτως ή άλλως, η ορθογραφία ‘κτίριο’ με –ι είναι καθιερωμένη από αιώνες

(έτσι στο λεξικό του Σομαβέρα το 1709, έτσι και στον Βυζάντιο το 1846).

Το λεξικό Μπαμπινιώτη δέχεται τη γραφή ‘κτήριο’ ενώ του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη δέχεται ‘κτίριο’.

Στην καθημερινή χρήση, ο τύπος ‘κτίριο’ επικρατεί με αναλογία πάνω από τρία προς ένα στην ονομαστική

(επειδή το γκουγκλ για αριθμητικές συγκρίσεις είναι αναξιόπιστο, κοιτάξτε καλύτερα στην αλταβίστα),

που γίνεται 5:1 σε πλάγιες πτώσεις, ενώ στα παράγωγα (κτιριακός, κτιριολογία) η υπεροχή των τύπων με –ι είναι συντριπτική, 20 και 30:1.

Εικάζω ότι ένας παράγοντας που συμβάλλει στη σχετική αντοχή του τύπου ‘κτήριο’

είναι ότι σε πολλούς αρχιτέκτονες φαίνεται να έχει μεγαλύτερο γόητρο η γραφή με –η, φαίνεται πιο επίσημη, βρε αδερφέ.

Από την άλλη, δεν μπορώ με κανένα τρόπο να δεχτώ ότι γράφοντας ‘κτήριο’ με –η

αντικατοπτρίζουμε την ετυμολογία της λέξης·

μάλλον με το ‘κτήμα’ φαίνεται να τη συνδέουμε αν τη γράψουμε με –η, δηλαδή παρετυμολογούμε.

Όμως δεν θα δώσω εγώ την οριστική απάντηση,

θα την αφήσω για την Ακαδημία Αθηνών, που πολλοί τη θεωρούν συντηρητική,

ίσως και αρτηριοσκληρωτική.

Κι όμως, η επιτροπή ακαδημαϊκών που ασχολήθηκε με την ορθογραφία της λέξης ήδη στη δεκαετία του 1930, αποφάνθηκε ότι:

Όσον και αν η γραφή κτήριον είναι ορθή (εκ του ευκτήριος οίκος – ευκτήριον – κτήριον),

η Επιτροπή ουχ ήττον προτείνει να γράφεται κτίριον,

ήτις γραφή άλλως τε έχει και επικρατήση πλέον

λόγω της στενωτάτης μορφολογικής και σημασιολογικής της σχέσεως

προς τα: κτίζω, κτίσμα, κτίσιμον (χτίζω, χτίσμα, χτίσιμο, χτίριο).

Τα πρακτικά της επιτροπής βρίσκονται στο επίμετρο του τρίτου τόμου

του Λεξικού του Σταματάκου. Και σχολιάζει πολύ εύστοχα ο Ιω. Σταματάκος:

Αλλά και αν ακόμη δεχθώμεν ότι εκ του κτίζω μόνον το κτίσμα παράγεται,

ουχί δε εκ παραλλήλου και το κτίριον, ερωτώμεν:

πόσοι γράφοντες ή λέγοντες κτίριον σκέπτονται τον ευκτήριον οίκον;

ασφαλώς ουδείς ή ελάχιστοι.

Δεν νομίζω ότι υπάρχει χρεία άλλων μαρτύρων.

 

... (εκ του ευκτήριος οίκος – ευκτήριον – κτήριον),

Παναγία μου, Ακαδημαϊκόν λάθος!!!

[takis.papa]

Η έκφραση "ο υπογραφόμενος" είναι απόλυτα λανθασμένη.  
Δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί Μέση ή Παθητική Φωνή,
καθ' όσον ο όρος υποδηλοί ενέργεια του υποκειμένου προς κάπου
( το υποκείμενο υπογράφει το χαρτί ) και όχι αυτοπάθεια.
Η ορθή είναι "ο υπογράφων" ( π.χ. το παρόν έγγραφο ).
παρόμοια, λέμε " ο εορτάζων" ( την μνήμη του αγιοποιημένου συνονόματου )
και όχι "ο εορταζόμενος" ( ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση είναι ο αγιοποιημένος ).

[mavrodon]

Τότε ο κάτωθι υπογεγραμμένος είναι διπλά λάθος. Αφενός το υπογεγραμμένος σημαίνει ότι η υπογραφή τίθεται παρακάτω, γιαυτό λέγεται και υπο-γραφή, αφετέρου, όπως λες, το σωστό είναι "ο υπογράφων".

[takis.papa]

Τότε ο κάτωθι υπογεγραμμένος είναι διπλά λάθος. Αφενός το υπογεγραμμένος σημαίνει ότι η υπογραφή τίθεται παρακάτω, γιαυτό λέγεται και υπο-γραφή, αφετέρου, όπως λες, το σωστό είναι "ο υπογράφων".

Στην πράξη, η "υπογραφή" σημαίνει "σήμανση" και όχι ότι κάποιος έγραψε κάτι κάτω από κάτι άλλο.
Επομένως, εδώ δεν πρόκειται περί λεκτικού πλεονασμού.
Άρα, η φράση "Ο κάτωθι υπογράφων" ή "Ο υπογράφων όπως ακολουθεί" είναι απόλυτα ορθές.

[protnet]

Στην πράξη, η "υπογραφή" σημαίνει "σήμανση" και όχι ότι κάποιος έγραψε κάτι κάτω από κάτι άλλο.
Επομένως, εδώ δεν πρόκειται περί λεκτικού πλεονασμού.
Άρα, η φράση "Ο κάτωθι υπογράφων" ή "Ο υπογράφων όπως ακολουθεί" είναι απόλυτα ορθές.

Δεν είναι ακριβώς έτσι. Η υπογραφή έχει όντως χαρακτήρα σήμανσης μόνο αναφορικά με τη μορφή της, δηλαδή δεν παίζει ρόλο αν θα γράψεις μια σούπερ καλλιγραφία ή έναν απλό σταυρό ή αν θα βάλεις βούλα με το δαχτυλίδι σου ή αν θα κόψεις το δάχτυλό σου και θα κάνεις στάμπα με το αίμα σου. Αυτό που μετράει είναι η ίδια η πράξη της σήμανσης γι' αυτό και το γνήσιο της υπογραφής απαιτεί παρουσία μαρτύρων.

Αναφορικά όμως με το αποτέλεσμα η υπογραφή είναι επικύρωση. Με την πράξη της υπογραφής δηλώνεις ότι αποδέχεσαι τα γραφόμενα. Όμως σαν άμεση συνέπεια του προηγουμένου εξάγεται και ένα τρίτο χαρακτηριστικό της υπογραφής που είναι η οριοθέτηση του τέλους του κειμένου. Δηλαδή για να λειτουργήσει η επικύρωση πρέπει η υπογραφή να έχει οπωσδήποτε τον τελευταίο λόγο. Με απλά λόγια πρέπει να είναι το τελευταίο πράγμα στο κείμενο. Δεν νοείται υπογραφή στη μέση γιατί τότε δεν θα μπορούσαμε να ξέρουμε αν το κείμενο που ακολουθεί μπήκε πριν ή μετά την υπογραφή. (Σημείωση: Σε ειδικές περιπτώσεις, όπως σε πολυσέλιδα συμβόλαια, η υπογραφή στο περιθώριο ή στο πίσω μέρος των σελίδων -πλην της τελευταίας- δεν μπαίνει για να επικυρώσει το μέχρι εκεί περιεχόμενο αλλά τη γνησιότητα της ίδιας της σελίδας. Η υπογραφή του συμβολαίου είναι μία και βρίσκεται στο τέλος).

Άρα το πρόθεμα υπο- δεν έχει μπει τυχαία. Η υπογραφή είναι πάντα κάτω από το κείμενο.

Οπότε το σκέτο "ο υπογράφων" είναι ό,τι πιο σωστό ειπώθηκε μέχρι στιγμής.

Αλλά,

η προσωπική μου άποψη είναι ότι και αυτό ακόμα είναι πλεοναστικό (και ολίγον χαζό). Είναι σαν να τελειώνουμε μια επιστολή με το δακτυλογραφημένο "ο Γιάννης" κι από κάτω χειρόγραφα "Γιάννης". Μα δεν είναι προφανές ότι αυτός που υπογράφει είναι ο υπογράφων;

Η δική μου πρόταση λοιπόν είναι, αντί για "ο υπογράφων", να μπαίνει η ιδιότητα με την οποία υπογράφει ο υπογράφων δηλαδή "ο αιτών", "ο δηλών", "ο συμβαλλόμενος", "ο κηδεμόνας", κ.ο.κ. ή αν αυτό δε είναι εύκολο (π.χ. σε κάποιο γενικό έντυπο που προορίζεται για συμπλήρωση από το κοινό) τότε να λέει απλά "υπογραφή:" (ως υπόδειξη του πού μπαίνει).

φιλικά,
ο Γιάννης
Γιάννης

[sophistes]

Για το "κτήριο" προτείνει το Μέγα Ετυμολογικόν παρὰ τὸ εὐχῆς εἶναι οἰκητήριον, αλλά το πως αναμίχθηκε γραμματικώς η ευχή με το οικητήριο είναι μια άλλη ιστορία. Σε μια άλλη πηγή κατονομάζεται ανάμεσα σε άλλα είδη οίκων, π.χ. Εἴ τις κατασκευὴν σεβασμίου εὐκτηρίου ἢ ξενῶνος ἢ πτωχείου ἢ ὀρφανοτροφείου ἢ νοσοκομείου ἢ ἄλλου σεβασμίου οἴκου ... Justinianus Imp. Theol., Flavius, Novellae p.658,21.


Όσο για το φωτογραφώ/φωτογραφίζω έχω μια απορία επί του σχολίου του Dr. Moshe. Γιατί πρέπει να πορευόμαστε με τις γλωσσικές διαμάχες και αποφάσεις προηγουμένων αιώνων; Αν γνωρίζουμε ότι κάποιος τύπος είναι "εσφαλμένος", τότε ας τον διορθώσουμε. Αποδεχόμενοι και προωθούντες το "φωτογραφίζω" αντί του "φωτογραφώ", απειλούμε και δημιουργούμε υπαρξιακό πρόβλημα στους πιο λόγιους τύπους όπως "χαρτογραφώ/χαρτογράφηση" (και άλλα πολλά: κειμενογραφώ, ορθογραφώ, λογογραφώ κλπ.). Δημιουργείται μια βασική ανομοιογένεια (και ενδεχομένως παρεξήγηση) μεταξύ λέξεων που σχηματίζονται με τον ίδιο τρόπο. Επίσης, ο "φωτογράφος" είναι παράγωγο συνηρημένου ρήματος, όχι ρήματος σε -ίζω. Και αποδεχόμενοι τον φωτογράφο ως τέτοιο, απορούμε γιατί το ρήμα φωτογραφίζω δεν παράγει τον ορθό "φωτογραφιστή", όπως θα έκανε ένα ρήμα σε -ίζω. Έχουμε 100+ παραδείγματα τέτοιων λέξεων. Γιατί πρέπει η διαμάχη του 19ου αι. να καθορίσει αυτήν την ορθογραφία;;;