κατάσχω, θα κατασχέσω, επίσχω

[valeon]

Παναγιώτη,

Υπάρχουν ήδη το ρήμα κατάσχω ,  με μέλλοντα θα κατασχέσω , όπως και το ρήμα επίσχω, βλέπε και Ορόγραμμα αρ. 90 - Γωνιά του ΓΕΣΥ

Για το "συνδράμω" συμφωνώ.

[Asdings]

Το ξέρω, Κώστα μου, ότι υπάρχουν, τα έχουν όλα τα λεξικά πλέον. Και ως προς το "επίσχω" πράττουν ορθά. Ωστόσο, αυτή η εξέλιξη του "κατέχω" μου φαίνεται σαν αποτέλεσμα βεβιασμένης προσπάθειας να νομιμοποιηθεί μια χρήση που θα μπορούσε να έχει απλώς διορθωθεί.

Το "επίσχω" είναι άλλη ιστορία, γιατί προέρχεται από το "επί + ίσχω", αναδιπλασιασμένο τύπο του "έχω". Βλ. π.χ. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=i%29/sxw

Βεβαίως, το "κατέχω" έχει φαινομενικά άλλη νομική σημασία από το "κατάσχω". Αλλά, εν τέλει, η διχοτόμηση προέκυψε από το ότι το ρήμα, με την πρώτη σημασία, χρησιμοποιείτο κυρίως στην οριστική, ενώ με τη δεύτερη σημασία κυρίως στην υποτακτική (κατά την παραδοσιακή διάκριση των εγκλίσεων. Η Warburton και άλλοι δεν θεωρούν "υποτακτική" αυτούς τους τύπους... Έτσι για την ιστορία).

Τελικά, όμως, θα μπορούσε να χρησιμοποιείται ένα ρήμα και για τις δύο σημασίες, διότι όταν κατάσχει κανείς κάτι, εν συνεχεία το κατέχει.

Εννοώ, δηλαδή, ότι δεν θα πρέπει να βιαζόμαστε να νομιμοποιούμε τη χρήση κάποιων εσφαλμένων τύπων όταν πρόκειται για λόγια ρήματα. Είναι πάγια θέση μου: η χρήση δικαιώνει φυσικές εξελίξεις γλωσσικών στοιχείων που συνεχίζουν να ζουν από την αρχή της γλώσσας καθώς και μορφολογικές προσαρμογές σε καταλήξεις κ.λπ. λόγιων τύπων, όχι όμως και την απόλυτη μετάπλαση ενός καθαρά λόγιου τύπου μόνο και μόνο επειδή δεν μπορούσαν οι... νοματάρχες της εποχής να το χρησιμοποιήσουν σωστά.

[valeon]

Μα το κατάσχω έχει λεξικογραφηθεί ήδη από τον Δημητράκο. Δεν νομίζω ότι γι' αυτό μπορούμε να γυρίσουμε πίσω :-) Σημασία έχει να προλάβουμε αυτά που δημιουργούνται και εξελίσσονται τώρα (τύπου παράξω). Τα παλιά (που είχαν ήδη παγιωθεί πριν από 60-70 χρόνια και περισσότερο) έπρεπε να τα έχουν προλάβει άλλοι, αλλά δεν τα κατάφεραν :-)

Αλλά το επίσχω είναι πανάρχαιο. Παραθέτω το λήμμα του TLG:

ἐπίσχω
ἐπίσχω, redupl. pres. of ἐπέχω,

hold or direct towards, ἐπίσχειν ὠκέας ἵππους Il.17.465; νῶϊν against us, Hes.Sc.350 ; [σελάννα] φάος ἐπίσχει θάλασσαν ἐπ' ἀλμύραν Sapph.Supp.25.9.

restrain, keep in check, ἔπισχε μένος Hes.Sc.446; τόδε γε [τὸ δέος] οὐδὲν ἐπίσχει Th.3.45, cf. Pl.Lg.932e, Phlb.45d; τὸ ἐπίσχον obstruction, Arist.Cael. 311a9: c. gen., ἐπίσχετε θυμὸν ἐνιπῆς καὶ χειρῶν Od.20.266 ; τινὰ τοῦ θράσους Pl.Hp.Ma.298a:—Med., ἐπισχόμεναι ἑανῶν πτύχας girding up, h.Cer.176 ; ἐπίσχετ' ὀργῇ χεῖρας Euphro 8.3 (dub.):—Pass., to be stopped, ἐπίσχεται τὸ τῆς κοιλίας Thphr.Sud.20.

intr., leave off, stop, wait, ἔπισχε hold! E.El.758.

c. gen., cease from, τοῦ γράφειν Pl.Phdr.257c, cf. Prm.152b.

[wings]

Πανάγο, θα 'ρθεις την Παρασκευή;

[mavrodon]

Επιβιώνει με την "επίσχεση εργασίας".

[escut]

Πολύ ωραία η συζήτηση, παιδιά.

Προσθέτω τα εξής:

Το " θα υπάγω" δεν ανήκει (πλέον) στην παραπάνω ομάδα ρημάτων, διότι προέρχεται από το μεταπλασμένο ρήμα "*υπηγαίνω" < υπήγα < υπάγω. Γι' αυτό και σήμερα λέμε "θα πάω" < "θα υπάγω" και όχι "θα παγάγω/παάω/παγάω" ή κάτι τέτοιο αστείο.

Αξίζει, επίσης, να ανοίξει ένα νήμα και για τα ρήματα σε -έχω, όπως κατέχω κ.λπ. Είναι αστείο να χρησιμοποιούμε ως οριστική ενεστώτα τον τύπο "εγώ κατάσχω, εσύ κατάσχεις, αυτός/ή/ό κατάσχει" κ.λπ.

Ομοίως με το "συνδράμω", που χρησιμοποιείται ως οριστική ενεστώτα, ενώ υπάρχει το ρήμα "συντρέχω" (που σώζεται μέχρι τη δημοτική γλώσσα από την αρχαιότητα).

Παναγιώτη, γειά. Χαίρομαι που σε βλέπω παρεμβαίνοντα ! Και η συζήτηση, βέβαια, πολύ καλή. Keep walking !

[escut]

Και εγώ, Παναγιώτη, με το κατάσχω (ενεστώτας) δέν έχω πρόβλημα άν και καταλαβαίνω την "καταχρηστική" χρήση που λές του  τύπου του στιγμιαίου μέλλοντα ως ενεστώτα.

[billberg23]

Παραθέτω το λήμμα του TLG

Κώστα, τέτοια "λήμματα" στο TLG είναι πάντοτε άμεσα αντίγραφα από το LSJ (Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon).

[valeon]

Ευχαριστώ, billberg23. Πράγματι, το διαπίστωσα :-)

[Asdings]

Τα παλιά (που είχαν ήδη παγιωθεί πριν από 60-70 χρόνια και περισσότερο) έπρεπε να τα έχουν προλάβει άλλοι, αλλά δεν τα κατάφεραν :-)

Αυτό λέω, Κώστα μου. Θα έπρεπε να το έχουν διορθώσει αντί νομιμοποιήσει... Πράγματι έχει καταχωρισθεί ήδη στον Δημητράκο.

Αλλά το επίσχω είναι πανάρχαιο.

Σαφώς :) Είδες και το σύνδεσμο του Lidell-Scott που παρέθεσα. Για το "επίσχω" δεν έχω καμία απολύτως αντίρρηση.

[Asdings]

Πανάγο, θα 'ρθεις την Παρασκευή;

Στην κοπή της πίτας, εννοείς; Ναι.

[wings]

Ναι. Άρα θα τα πούμε από κοντά. Ετοίμασε το φτυαράκι σου.

[Asdings]

Α, όχι! Θα μιλήσουμε μόνο επιστημονικά :))

[wings]

Ε, τότε να φέρω μπουλντόζα.

[valeon]

Είστε ολοι ...γεγραμμένοι (σκοπεύω να σας βάλω και στο ίδιο τραπέζι :-))


Ναι, Παναγιώτη, είδα το ίσχω και έχεις δίκιο. Και το Λεξικό Ανωμάλων Ρημάτων (Πατάκη) το αναφέρει και λέει ότι είναι ισχυρότερο του έχω. Επίσης ότι συντίθεται με τις προθέσεις ανά (ανίσχω = κρατώ ψηλά, ανακόπτω και για τον ήλιο ανατέλλω), επί, συν, προ, προς. Διαπίστωσα δε και στο TLG (LSJ) ότι υπήρχε και το σύνθετο με την πρόθεση κατά (κατίσχω). Αυτό ίσως "κάτι λέει" για την προέλευση του κατάσχω...

Επομένως, αντί του κατάσχω θα μπορούσε από την αρχή να είχε προωθηθεί το κατίσχω για να καλύψει την συγκεκριμένη ανάγκη...