Ζωή Καρέλλη

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Αιχμάλωτοι τούτου του καιρού

[Ενότητα Χώρος]

Τούτο, γιατί το μαστίγιο του πόνου
κρατάει ο αδέκαστος χρόνος,
δικός μας κριτής των ημερών μας
τη συνοδεία σπρώχνοντας, σε ποιον χώρο
συγκέντρωσης τις οδηγεί;
Πού θα τις αφήσει μόνο
να σταθούν, να ξαποστάσουν
όλες αυτές της ζωής τις όψεις;

Γιατί, γιατί τις δίκασε
με καταδίκες επίπονες,
τούτος ο χρόνος έκλεισε τις μέρες μας,
όρισε τόσο δυστυχισμένες;

Η συνοδεία καθώς προχωρεί
με φωνές και με βόγκο,
δε λέει καν να τελειώσει.

Ακόμα ο αμείλικτος τούτος καιρός
θα χτυπάει τις εκφράσεις μας;
Πού είναι οι σωτήριες εξηγήσεις;
Δε θα μας φέρει πουθενά
καμιά οδηγία;

*

Κρατώ, κάποτε,
τις έννοιες της ζωής μου
λουλούδια διαφορετικά,
απλά κι ασήμαντα ή
διαλεχτά, θαυμάσια, πικρά,
φαρμακερά λουλούδια,
με σχήματα τυραννισμένα.

Κρατώ την έννοια του καιρού
της ζωής μου, καρπό στο χέρι
κλειστό, με μυστικό πυρήνα,
που δε μου ανήκει.

Από τη συλλογή Φαντασία του χρόνου (1949)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Σκηνοθεσία

I

Η ήμερη μέρα μού προσφέρει
πρόσωπο ευγενικό
να τ’ αγγίξω με τ’ άρρωστά μου δάχτυλα.

Πολύτιμα δώρα, ώρες της ζωής,
με σάς κανένα οικοδόμημα ν’ αποκάμουν
δεν μπορούν τ’ άρρωστά μου δάχτυλα.

Βρίσκομαι, μέσα μου οικοδομείται
η καταστροφή διαλύσεων,
σιγανή, αόριστη, άπιαστη
δύναμη της αμφιβολίας με στυλώνει,
για να υπάρξει κατάπτωση.

Έχασα τα δάκρυα της παιδικής ομορφιάς,
της νεανικής αβρότητας,
δεν έχω να προσφέρω πόνου οιμωγή,
στην ανθρώπινη συναγωγή
κανένας οίκτος δεν με κατοικεί,
επιθυμώ να γελάσω κακόβουλα.

II

Ώρες σύνθετες από μόρια φρίκης,
μακρυές ώρες ασχημάτιστου μεγέθους,
κυλάει ο άυλος όγκος απάνω μου,
ματακυλάει σιγά προσεχτικά,
ν’ αποκομίσει τ’ άπειρα ρίγη
απ’ το σώμα μου, να μεγαλώσει πιο πολύ
η ώρα η μεγάλη με την προβολή
της ύλης του εαυτού μου.

Άμορφη μορφή απίθανης αμφιβολίας,
όλες οι πιθανότητες κατοικούν
τις ώρες του φόβου,
μου πήρε την έκφραση του προσώπου μου
ο τρόμος, πιο πολύ να μου επιβληθεί.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Προσπάθεια

Θ’ απομείνω να κοιτάζω στο φως
περιέχοντας τον εαυτό μου
με την ανησυχία ολόκληρη.

Τη συναίσθησή της θα συγκρατώ
όπως την αισθητή δίψα
που προσφέρει οράματα ηδονικά.

Οδύνη μεγαλόπρεπη με περιβάλλει
ουσία πολύτιμη,
κατεργάζεται τη ζωή.

Ανύπαρκτα δάκρυα, – ένδειξη
εφήμερου πόνου, – ανακούφιση επιζητεί
ο άνθρωπος που ζητά.

Έχασα τα προστατευτικά βλέφαρα
της ψυχής με κυνηγούν
όλα τα οράματα.

Ποια είναι η γαλήνη,
πώς καλείται η ονομαστί χαρά;

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Κυκλική συζήτηση

Γιατί ανακαλύψαμε το θάνατο,
δε μας φτάνει η βοερή ζωή;
Προσπάθειες γι’ αποκαλύψεις,
τι αποφέρει η διαστολή
στη δίνη τού ολόκληρου εαυτού μας;

Τι θα κάνουμε αύριο;
Περιμένουν τα χρώματα της μέρας,
ύστερα απ’ την ολόκληρη νύχτα.
Ποιος μπορεί να βρεθεί σταθερός
κοιτάζοντας την εμβολή τού τυχαίου;

Εμπλοκή στις περιστάσεις που κινούμε
σε συναγερμό μετακινούμε άσκοπα
την ατμόσφαιρα που μας περιβάλλει.
Τετράγωνα η ζωή, όπως το δάπεδο απ’ το σκάκι,
ποιο μάτι ταιριάζει τη σκληρή παιδιά;

Αρνητική προσφορά τού πόνου,
το αποτέλεσμα στέκεται άυλος ήχος,
φανταστικά χέρια απλώνονται ζεύγη,
δεν μας φτάνουν αυτά που έχουμε
να ψαύσουμε την ποιότητα υλική.

Πού θα βρω το θείον όραμα;
Εάν πληρωθώ με εικόνες ζωής
θα παραδοθώ στο άπειρο
δίχως ενδοιασμούς. Προκαταβολή
της αυριανής αγωνίας,
φανταστικό κέρδος από υφαιρέσεις,
σαν μετριέται το αίσθημα,
το πληρώνουν διαρκώς
συχνές προσφορές αισθημάτων.

Έξω απ’ τον κήπο ισχνού παραδείσου
εμποδίζουν τα μάτια μου εικόνες
ευφροσύνης φανταστικής.
Μέσα στις κόγχες βρίσκονται,
κάτω απ’ τα βλέφαρα,
βάρος στην ακμή των παρειών,
χρωματίζουν την ίριδα
με τους ιριδισμούς εκλεκτών δακρύων
που ιριδίζουν σε ήμερο φως εγκαρτέρησης.

Επέρασα το χέρι μου
απ’ το κάγκελο του κήπου,
να επικαθίσουν τα χρώματα
των εκλεκτών ανθέων.
Πού είναι η πρωταρχική ευφροσύνη;

Πέρα απ’ τη ζωή, σταθερή τοποθέτηση
στο κενό αξιών νεκρωμένων.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Εφιαλτικός μονόλογος

Ακούτ’ εκεί, ακούτ’ εκεί…
Θε μου, τι νύχτα είν’ εκείνη!
Θαρρείς εγώ την έφτιαξα
και πάω να την πιάσω με το χέρι.
Πώς βρίσκομαι ανεβασμένος στο στενό μου λόφο,
τακ τακ τακ, τον χτυπώ με τη φτέρνα μου
κι αχολογά. Κούφιος θόρυβος!
Μην είναι ψεύτικος ο λόφος;
Καλή σκηνοθεσία.
Μήπως μπορώ να πιάσω το κρεμασμένο άστρο;
Σουρώνει ο μαύρος ουρανός,
ποιος είναι από πίσω;
Τώρα να χτυπήσω το πόδι μου πιο δυνατά!
Περιέχει ξύλο ο λόφος μου.
Το σκοτεινό χρώμα τής πέτρας
σουρώνει κι αυτό σαν οθόνη.
Τι τραβούν εδώ κοντά μου
για να τ’ ακούσω να ξεσκιστεί;
Α πόσο είμαι μονάχος απάνω στο λόφο μου,
μυτερός, μοναχός βρίσκομαι δίχως συμμετρία.
Μα γιατί το διάστημα μου είναι στενό;
Το καταλαβαίνω απ’ την αναπνοή που ξανάρχεται.
Γιατί ξέρω πως λίγα βήματα να κάνω μπορώ,
χτυπώ λίγο το πόδι μου τακ τακ τακ.
Έχω ποδάρι λιγνό,
μήπως το μέσα κόκαλο τρίζει έτσι;
Ένα ποδάρι στην ανάγκη
μπορεί να γίνει τροκάνα,
να τη γυρίζω να φεύγουν οι εχθροί.
Οχ, οχ, οχ, οι εχθροί!

Τι να συμμαζέψω απ’ το λιγνό μου κορμί
πάνω στα κόκαλά μου;

Να σύρω το ξίφος μου πρέπει, το ξίφος!
Το ξίφος το ’χω βέβαια εδώ, από ζερβά,
χοπ το τραβώ.
Ξίφος μακρύ, αρκετά μυτερό όχι,
σαν κορδέλα, κορδέλα ασημένια.

Κι όμως λυγάει το ξίφος,
είναι μια κορδέλα από χαρτόνι
και δε σκίζεται, δε σκίζεται, ούτε σκίζεται.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Ατομικό

Κολλημένο στο αόριστο πρόσωπό μου
αφαιρέστε μου το μειδίαμα του προσώπου,
μ’ ενοχλεί. Αποτέλεσμα οδυνηρό της προσπάθειας.

Πού πήγα και δε βρίσκομαι πουθενά;
Είμαι ο Λάζαρος που δεν πέθανε
για να τον αναστήσει ο Σωτήρ.

Θα επενδυθώ καρνάβαλον και θα πληρώσω
κάποιον να γελά στη θέση μου ρυθμικά.

Ποιο φως θα μου σχηματίσει το πρόσωπο;
Ποιος μ’ είδε ποτέ για να με θυμηθεί
και να μ’ αποζητήσει, να μ’ αναγκάσει
να παρατήσω ό,τι φορέθηκα,
για να ζήσω πριν να πεθάνω.

Κερδισμένη γαλήνη της ζωής αποσύνθεση,
τι θα προσφέρω στο θάνατο που διαλύει;
Κανένας εαυτός μου δε θ’ ακολουθήσει
την διαφορετική μου ανάμνηση.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Joan Miró, Hermitage (1924)
Πηγή: https://www.wikiart.org/en/joan-miro/hermitage

Ζωή Καρέλλη, Ιδανικό

Με κοιτάζει η σκιά μου που βαδίζω,
γυρίζω, μιλώ και προσφέρω συνεννοήσεις,
παρανοήσεις εννοιών, ομιλία ανθρώπινη.

Ως της υπέρτατης και απαγορευμένης ηδονής,
υπομονής κατάχρηση δε φτάνει,
δε θα σημάνει ποτέ η ώρα η ανθρώπινη,

συναλλαγή της συντροφιάς υπέροχη αξία,
καμιά αξία δε βρίσκεται να την πληρώσει,
να ολοκληρώσει την έννοια την ανθρώπινη.

Και μοναχός θα βρίσκομαι επαρκής,
διαρκής ο πόθος κλεισμένος εντός μου,
εαυτός μου η σκιά που δεν είναι ανθρώπινη.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Τύψη

Φοβούμαι που θα ξυπνήσω
στον κακόβουλο εφιάλτη
των χαιρέκακων επιθυμιών
που εξετέλεσα.

Ακέφαλα σώματα της ύπαρξης
του εαυτού μου συνδεδεμένα
σε κεφαλή αυστηρότητας
που προκάλεσα.

Βρίσκομαι στη θήκη
που δεν έχει φως ανάληψης,
μόνο την ύλη ατομικής εισπνοής
που εξέπνευσα.

Ποθητή αγωνία, ανάγκη
του σώματος απορρέει
ο φόβος που περιβάλλει, ιδρώς
που τον φόρεσα.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Πεπρωμένο

Συμπυκνωμένη ύλη των χρόνων του παρελθόντος,
με τι θ’ αναλύσουμε την απίθανη ουσία;

Γλοιώδης συρροή από τις αναμνήσεις,
δεν ξεκολλά από τη γεύση που κατέχουμε.

Να μεταχειριστούμε ό,τι μας δίνεται,
να χειριστούμε τον εαυτό μας στην προϋπόθεσή του.

Άναυδη θέληση, ανυπολόγιστης ολκής αλήθεια,
ό,τι αποζήσαμε, κατόπιν, ό,τι ζήσαμε, σέρνουμε.

Βάρος αλάθητο, ευθύνες μέλλοντος που δεν υπάρχει
προϋπάρχει η λέξη του εαυτού μας
στην πυκνή της ύλης σιωπή.

«Κουράσθηκε η θέληση
η επιθυμία μάς αποφεύγει».

Είναι σχεδόν παρελθόν
το μέλλον που έρχεται.
Το πρόσωπό μας είναι γνωστόν
που θαρθεί, το γνωρίζουμε,
διαρκώς το ίδιο συνθέτουμε,
δεν προσθέτουμε ήχο.
Στέκεται σύμβολο
διαλεγμένο απ’ τους φόβους μας,
ασπίδα η έκφρασή μας,
δίχως ελπίδα
δεν φοβάται κανείς το παρόν
που επέρχεται σαν
το μέλλον επιστρέφει σχεδόν.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

March Chagall, Solitude (1933)
Πηγή: https://www.wikiart.org/en/marc-chagall/solitude-1933

Ζωή Καρέλλη, Απορία

I

Υπάρχει σε όλα
απορία για όλα.
Επιθυμίες αγνώριστες.
πόθοι άγνωμοι.
Πρόσωπα παρερχόμενα,
παρεχόμενα λόγια αδιάφορα,
ψυχή ακίνητη,
τέλμα της ύπαρξης
τέρμα κανένα.
Πού παν τα βήματα
ακίνητα, ρήγματα
σκέψης, κενά ασυμπλήρωτα.
Αμφίρροπη θέληση, θέση
αξεχώριστη, ανύπαρκτη,
απλανής σκέψη,
πλανημένη αντίληψη.

Πώς το βάδισμα μένει
μετέωρο, μουντό το προχώρημα,
ποιο δώρημα υπάρχει
να κρατήσει, τι κρατούμε,
στα χέρια ποιος μας κρατεί;
Κρατημένη υπόσταση,
απόσταση από κάθε ύπαρξη
γνώριμη. Άγνωστη λήξη
κάθε αξίας αυθύπαρκτης,
κρίση, κατάκριση της όλης ζωής.
Αυθαίρετη λέξη κάθε σκέψη
ανακόλουθη, δίχως ακολουθίες
ψαλμοί των αρνήσεων,
απηχήσεων τόσων λειτουργίες
ανάρμοστες, ευάρμοστες
υποψίες ανάξιας αξίας.

Ποιο βάδισμα, ποιος ο λόγος
ποια η σιγή, ποια είναι
η πάσα υποταγή;
Η μόνη πηγή του μοιραίου.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Απορία

II

Ξεπερνώ τ’ ακίνητα γεγονότα,
περνώ στα γεγονότα ανάμεσα
που υπάρχουν από πάντα,
ξαναπερνώ μπροστά στα ίδια
που είναι διαφορετικά και μένουν ίδια.

Ποιος είμαι που τολμώ
να μιλήσω στη μεγάλη σιωπή;
Γοργή κίνηση που υπάρχει
στην απέραντη γαλήνη, την απέριττη,
στη ζωή σε κίνηση αδιάφθορη.

Έχασα τη φωνή εντός μου,
ομιλώ με τα εκστατικά μάτια,
με την αφή που τυραννεί.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Απορία

III

Είμαι βαρύς από την έννοια
των λόγων που φέρω,
υποφέρω την έγνοια
της ευθύνης των λόγων,
πρόσωπα αποφέρουν κάθε λογής
τα λόγια που προφέρω,
ποια συγκατάθεση ζητούν
στης ύπαρξης την εκζήτηση;

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Απορία

IV

Αν δε μου πεις, αδελφέ μου, «βλέπεις»,
πώς θα σε γνωρίσω;
Αν δε μου πεις «έχεις»,
δε βρίσκω ό,τι κατακρατώ,
αν δε μ’ απαντήσεις «σε βλέπω»,
πού θα σταθώ;
Αν δεν γνωρίσεις την ύπαρξή μου,
δεν υπάρχω.
Μετάλαβα την μοναξιά
και με παιδεύει η αγάπη για τους ανθρώπους.
Σ’ εκείνους προχωρώ
και αποκλείνομαι που δε με βλέπουν
να προσφέρω την πάσαν υποταγήν.

Δεν βρίσκω τον ορισμό
που λύνει την απομόνωση.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Απορία

V

Όταν δε θα βλέπω το είδωλό μου
στα μάτια σου, τι θα κάνω, αδελφέ μου;

Απομένω στη θέση μου,
προχωρώντας σε σένα,
δεν αισθάνομαι τα χέρια
που μ’ αγκάλιασαν.
Ποιος είσαι συ που μίλησες,
άκουσες τη φωνή μου ποτέ;

Πότε θα φορεθώ την πραγματική σιωπή
που ξεπληρώνει την ύπαρξη,
απελπισμένες επικλήσεις μου με περιζώνουν.

Δεν πηγαίνω προς την αδιάφορη προσφορά,
μένω στη θέση μου
να υπάρξω σε σένα.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Απορία

VI

Όταν το πληρωμένο θα είναι κενό,
άδειο το πλαίσιο,
γεμάτο άχρηστα χρώματα σχημάτων,
πώς θα υποδεχτώ τον ονομαζόμενο θάνατο;
Τι θ’ αποδώσω στον ήλιο της ζωής;
Πώς θα εκλέξω την κραυγή που δημιουργεί,
θριάμβου και πόνου αρμονική;

Να μ’ επισκεφτεί ο ερχόμενος
για να υπάρξω εντός μου.
Να κρατήσω την έννοια της ζωής
στην αναγέννηση που επικρατεί,
αύριο υπήρχα, όπως θα υπάρξω χτες,
στην ατομική προσφορά της αλήθειας.

Από τη συλλογή Πορεία (1940)