Γιώργος Χουλιάρας

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Κλειδί του Σωκράτη

[Ενότητα Προσωκρατικοί]

Κανείς τους δεν αμφιβάλλει για εμένα
ενώ περιμένουν
(μήπως σας καθυστερώ;)
απαθής να καταπιώ το κώνειο
χωρίς φόβο, χωρίς καν δισταγμό

Τέτοιες στιγμές εκλιπαρούν ειρωνεία

Αφού κι εκείνοι που θα μείνουν γνωστοί
απλώς ως πρόδρομοί μου
με καταδιώκουν στα όνειρα
με παρακινούν
να βάλω τέλος στην εποχή τους
κλειδώνοντας και πετώντας ψηλά
στον αέρα το κλειδί

Ποιος θα το πιάσει όμως
πριν χαθεί
στην ματωμένη καταπακτή
από όπου ανασύρει το νεογέννητο
με το ένα της χέρι η μαμή

Αν στον αέρα δοκιμάσει
να πιάσει με αυτό το χέρι
το κλειδί

ένα από τα δύο θα πρέπει να της πέσει, νομίζω

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=lczn_c51LXA

Σωκράτης Μάλαμας, Το γράμμα (δίσκος: Λαβύρινθος (1996))

Γιώργος Χουλιάρας, Άτιτλο (Λυπάσαι που δεν προλάβαμε καθόλου...)

[Ενότητα Γράμμα]

Λυπάσαι που δεν προλάβαμε καθόλου
να συναντηθούμε πριν μου γράψεις
αποχαιρετώντας κάθε ελπίδα γνωριμίας
Λυπάμαι έναν τόσο σύντομο χωρισμό
που αποκλείεται κανείς να θυμάται
Λυπάσαι που δύο γράμματα ταυτόχρονα
διέσχισαν την απόσταση που μας χωρίζει
διπλασιάζοντας την απομάκρυνσή μας
Λυπάμαι που αν ήμασταν μαζί
δεν θα υπήρχε ούτε ένα γράμμα

Από τη συλλογή Γράμμα (1995)

[vmelas]

Γιώργος Χουλιάρας, Άτιτλο (Λυπάμαι που δεν προλάβαμε καθόλου...)

... Λυπάμαι που αν ήμασταν μαζί
δεν θα υπήρχε ούτε ένα γράμμα

Από αυτό το ποίημα κρατάω τη φράση αυτή για τη δισημία της... με τη λέξη γράμμα μπορεί να εννοεί τόσο την επιστολή αλλά και όποιο γράμμα της αλφαβήτου... αν ήμασταν μαζί δε θα χρειαζόταν γράμμα... δε θα χρειάζονταν πλέον οι λέξεις... πραγματικά εξαίσιος στίχος.

[wings]

Η αμφισημία που αναφέρεις υπάρχει σε όλα τα ποιήματα αυτής της συλλογής, όπως και στον τίτλο της. Πολύ σωστή η επισήμανσή σου, Βαλεντίνη.

Κι εμένα μου άρεσε το ίδιο δίστιχο. Γιατί προέρχεται από ένα συγγραφέα που τονίζει ότι η φυσική παρουσία και η συνύπαρξη/συμβίωση των ανθρώπων καταργεί την ανάγκη για γραπτά και πολλά λόγια και δίνει τόπο στην έμπρακτη εκδήλωση των συναισθημάτων.

[vmelas]

Ξέρεις τώρα που το ξαναδιαβάζω έχει και ένα περίεργο χιαστί ρυθμό... σου δίνει δύο προοπτικές μαζί...

Η μία είναι τα «Λυπάσαι...» και η άλλη τα «Λυπάμαι...» και πρόσεξε ότι τα «Λυπάσαι» θέτουν την απόσταση και δείχνουν μια απομάκρυνση ενώ τα «Λυπάμαι» μηδενίζουν τις αποστάσεις και δείχνουν τον πόνο μιας ψυχής.

[wings]

Ναι, έχεις απόλυτο δίκιο. Και θαρρώ πως αυτός είναι και ο στόχος του ποιητή.

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Μολύβι στο ψωμί (5)

[Ενότητα Μολύβι στο ψωμί]

5

Απ’ το μολύβι μαύρισαν τα μεσημέρια μου
που για φεγγάρι τούς παραστάθηκε
αλευρωμένο πρόσωπο μέσα στις κιμωλίες
στη γλώσσα πάνω ψάχνοντας
το μαλακό σπυρί που λάμπει
πάμπλουτο, φυτρωμένο φως

Χειρόγραφος ο ήλιος, αργυραμοιβός
στο ασημένιο φως τη μέρα ξεθωριάζοντας
όπως γλείφεται στα πόδια αστρολόγων
κορώνα γράμματα καθώς παίζουνε
ενός ανεξαργύρωτου νομίσματος τις λάμψεις
που αναβοσβήνουν στα θρεμμένα μάγουλα
στα μπράτσα με τις ρυτίδες της δίαιτας
στα παχιά βλέφαρα που τρεμοπαίζουν
καταμεσήμερο οι νοικοκύρηδες των ονείρων

Ώρες που χόντρυναν από το άδικο φαΐ
κακοπηδημένες, στερημένες από ψωμί
χωρίς κανένα πια ενδιαφέρον

Από τη συλλογή Ο θησαυρός των Βαλκανίων (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=cI08eZ2-EQY

Klaus Munro & Νίκος Ελληναίος, Το γράμμα σου
(ερμηνεία: Βίκυ Λέανδρος / δίσκος: Ήταν μια βραδιά (1973))

Γιώργος Χουλιάρας, Άτιτλο (Ονειρεύτηκα ένα γράμμα σου στρογγυλό...)

[Από την ενότητα Γράμμα]

Ονειρεύτηκα ένα γράμμα σου στρογγυλό
όπου χωρώ μέσα του ολόκληρος
από το κενό μηδέν του κέντρου
κυκλικά σε ίση απόσταση γύρω μου
διαβάζοντας το χωρίς τέλος μήνυμά σου
με σωσίβιο και θηλιά στον λαιμό
και ήθελα να μου εξηγήσεις γιατί
πρέπει να κοιμάμαι όταν ονειρεύομαι
με μάτια που κοιτάζουν μέσα τους
τι απέμεινε που δεν αφαίρεσε η ημέρα
όταν τα βρίσκει συνεχώς ανοιχτά
αλλά απέφυγες να μου πεις
πριν εγκαταλείψεις το όνειρό μου
με την υπόσχεση ότι θα μου γράφεις
αν και ξέρεις ότι κάθε βράδυ
οι διευθύνσεις στα όνειρα αλλάζουν

Από τη συλλογή Γράμμα (1995)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Ανυπεράσπιστη πόλη Η γυναίκα μου δεν γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Αργότερα, κατέβηκε μόνη της στο νερό τελείως επίπεδο, χωρίς κύματα διαρκώς έτοιμο να δεχθεί τον ήλιο όταν τελικά αποφάσιζε να μαλακώσει τα χρώματά του στην λιμνοθάλασσα κοκκινίζοντας ασύστολα τις γραμμές ενός ορίζοντα χωρίς προοπτική. Προς τα πού να έφυγαν, όσοι σώθηκαν βγαίνοντας από την πόλη στις αγκαλιές των κοριτσιών της έχοντας πεθάνει ο κουτσός ποιητής που έφερε τόσα λεφτά για την επανάσταση; Αργά, πριν χιλιάδες χρόνια στο Λονδίνο βγάζοντας τα δύο σκυλιά μαζί μας καταλάβαμε ότι ο ιστορικός θα ήταν πολύ αυστηρότερος με τους Έλληνες ή τουλάχιστον εμάς, αν δεν μας φιλοξενούσε. Πληρώσαμε ακριβά τα λεφτά του Μπάιρον. Ήταν τα χρόνια μιας άλλης επανάστασης όπως έλεγαν στην Ελλάδα και ο Άγγλος φιλέλληνας θεωρούσε υπεύθυνους μόνον τους απογόνους εκείνων που είχαν τότε σωθεί. Έχω δει και εγώ από μακριά το αλάτι να στεγνώνει περισσότερο διψασμένο δίπλα στο νερό που αδιάφορα εκθέτει τη γυμνή υγρασία του στους συμπατριώτες του νεκρού ποιητή όταν τόσο αργεί να δύσει ο ήλιος διαγράφοντας το κενοτάφιο της αυτοκρατορίας. Σε μια δεξίωση στην Αγγλία ο Δον Χουάν για όσους θεωρούν αυτοβιογραφικό κάθε ποίημα άκουσε ή του είπαν για μια γυναίκα που αυστηρά προειδοποίησε την κόρη της: Μην τον κοιτάς. Είναι επικίνδυνος όταν τον κοιτάζεις. Ζω για να σε κάνω ευτυχισμένη δεν της είπα, γιατί, αν αυτό είναι αδύνατον προτιμώ να είσαι δυστυχής θα έλεγαν όσοι τους αρέσουν οι καθαρές κουβέντες και πεθαίνουν μονολογώντας σε μικρές, καθημερινές επαναστάσεις. Δύσκολη ιστορία ο γάμος. Δύσκολος ο γάμος με την ιστορία. Η γυναίκα του Σέλεϊ, η Μαίρη, γέννησε ένα τέρας, δικό μας. We are all Greeks, της έλεγε ο άντρας μας όπως ακόμη ακούω από συμπατριώτισσές του που θα προτιμούσαν να είμαι Άγγλος. Ο Σολωμός, χωρίς ποτέ να έχει διδάξει σε αγγλικό σχολείο όπως ο Κάλβος, αποφάσισε να μη γίνει Ιταλός ποιητής. Ξενοδουλεύτρα η μάνα της γλώσσας του που αποσπάσματά της σώθηκαν λες και υπήρξε αρχαίος συγγραφέας. Απέναντι, οι δυο τους συντροφιά στην πλατεία υποδέχονται τους τουρίστες στην Ζάκυνθο που κάνουν και καμιά βουτιά στα θολά νερά του πολιτισμού. Θα έπρεπε να ήσουν εκεί, μου λέει στο πανηγύρι της εξόδου τώρα τρία μερόνυχτα πίνοντας και με τα άλογα γυρνώντας από ταβέρνα σε ταβέρνα ενώ μπροστά τύμπανα παίζουν μόνον οι τσιγγάνοι. Ήταν πόλη το Μεσολόγγι πριν γεννηθεί ο Παλαμάς και ήταν χωριό η Αθήνα και πρωτεύουσα του βασιλείου. Σε μέρες δημοκρατίας πρώην διάδοχος παντρεύτηκε πριγκιποπούλα αμερικανικής δυναστείας και το παιδί τους θα πρέπει να χορεύει σαν Έλληνας όπως ο Άντονι Κουίν. Ένας φίλος ήρθε να μας δει στην Νέα Υόρκη όπου ζούμε όχι πολύ μακριά από το νερό. Αγοράζουμε ελληνικό αλάτι. Σχεδιάζουμε κάθε χρόνο την έξοδο. Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

Yiorgos Chouliaras, Defenseless city My wife was not born in Missolonghi. Later, she would go down alone to the water perfectly smooth, waveless ever ready to accept the sun when it finally decided to soften its colors upon the lagoon shamelessly reddening the edges of a horizon without perspective. Where were they going, those who saved themselves escaping to the embraces of the girls from the city where the crippled poet died, having brought all that money for the revolution? Late in the day, thousands of nights ago in London as we took the dogs out for a walk we realized that the historian would have been much harder on the Greeks or at least with us, had we not been his guests. We paid dearly for Byron’s money. Those were the years of another revolution as they used to say in Greece, and the English philhellene held accountable only the descendants of those who were saved in the exodus. I have also seen the salt from a distance getting drier and thirstier while the neighboring water so carelessly flaunts its glaring wetness to the dead poet’s countrymen while the sun sets ever so slowly tracing the cenotaph of the empire. At a reception in England Don Juan for those who consider every poem autobiographical overheard or was told of a woman who sternly warned her daughter: Don’t look at him. He is dangerous when you look at him. I live to make you happy I didn’t say to her, because, if it’s impossible I prefer you to be unhappy is what they’d say those who like straight talk and die talking to themselves in little, everyday revolutions. Marriage is a difficult story. Marrying history is difficult. Shelley’s wife, Mary, bore a monster of our own. We are all Greeks, her husband used to tell her just like I still hear from his countrywomen who would prefer that I were English. Solomos, without ever having taught at an English school like Kalvos did, decided not to become an Italian poet. His mother’s language a domestic servant and in fragments it survived as if he were an ancient author. Across the water, the two of them keeping company in the Zakynthos square greet the tourists taking a little plunge into the murky waters of culture. You would have to be there, she tells me at the exodus festival of today – three days and nights of drinking and making rounds on horseback from tavern to tavern while in front the drums are played only by Gypsies. Missolonghi was a city before the birth of Palamas and Athens was a village and the capital of the kingdom. In days of democracy a former successor to the throne gets married to a little princess of an American dynasty and their kid must dance as Greeks do just like Anthony Quinn. A friend came to see us in New York where we live not too far from the water. We buy Greek salt. We plan the exodus every year. © translation: Peter Hasiakos and Yiorgos Chouliaras Source: http://www.mediterranean.nu/?p=509

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Μολύβι στο ψωμί (8)

[Ενότητα Μολύβι στο ψωμί]

8

ψωμί γλυκό ψωμί, ψωμί πικρό, της κοινωνίας και του έγκλειστου, ψωμί της μάνας μου και του πατέρα, ψωμί της γης, ξεροκόμματο, με κλαρίνα ή σαξόφωνο μόνο, ψωμί της εξορίας και του τόπου σου, του πεινασμένου και του αχόρταγου ψωμί, ψωμί του μωρού και του άδικου, ψωμί συλλαβισμένο, εφτάζυμο, του νεκρού και του γενναίου, σταφιδόψωμο, ψωμί χλέμπα, ψωμί ναν, μοιρασμένο στα τέσσερα ψωμί, ψωμί αντίδωρο, αληθινό ψωμί, ψωμί των παραμυθιών, άσπρο και μαύρο, μουσκεμένο ψωμί και ξερό, κουλούρα του γάμου, πρόσφορο, του μάγερα ψωμί, ψωμάκι, της αδελφής μου, των αγγέλων άρτος, επιούσιος, ψωμί από σιτάρι και από καλαμπόκι, ψωμί ρύζι, νότες ψωμιού τεμαχισμένου, ψωμί του φαγητού, ψωμί με βούτυρο, ψωμί κι ελιά, ψωμί κι αλάτι, ψωμί των λέξεων, ψωμί των καλών και κακών ποιητών, κι αυτών που από τις λέξεις βγάζουν το ψωμί τους, ειρωνικό ψωμί, ψωμί του έρωτα και των σπασμών στου δίκλινου ύπνου τα κοφτερά δοντάκια, άπληστο ψωμί, μουχλιασμένο στο καλάθι, ψωμί του χειμώνα, ψωμί γεμάτο καλοκαίρι, φλογισμένα απ’ το ψωμί χείλη, α, προδομένο ψωμί, καθημερινό, του άχρηστου φούρναρη του λαοπλάνου, ψωμί

Από τη συλλογή Ο θησαυρός των Βαλκανίων (1988)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Η αλήθεια της ποίησης

στο Δημήτρη και την Ελένη

Στα πεδία της φαντασίας με τα μυτερά αγκάθια τους
ματώνει η αλήθεια
γεμίζουν δάκρυα τα μάτια στο χαρτί
και τη μελάνη
ακόρεστα απομυζούν από την πένα

καθώς εικόνες αυτοκίνητες τσαλακώνονται
στα σιδερωμένα σεντόνια της ασφάλτου
όπου ξυπνά μια γυναίκα που μέσα της
μαλάκωσε το ελατήριο τού έρωτα

στο τίναγμά του παρασύροντας, όπως φυσά ο καιρός
τα μαύρα στίγματα τού μυστικού ιλίγγου ασκητών
πάνω στα απλωμένα ασπρόρουχα

Τώρα, αταξινόμητη καρποφορία γεγονότων
πάνω στο μάρμαρο μια φανερώνεται η εικόνα
του ψωμιού που το θηλάζει το αλεύρι
μια κρύβεται σε δάχτυλα ζυμωμένα με κιμωλίες

Ενώ αυτούς που περπατούν σταθερά
με τα πόδια στα σύννεφα
και το κεφάλι στη γη
τους ακροβολιστές τού ύπνου με το χαραγμένο σώμα
καταδιώκουν όσοι ζουν πίσω απ’ το σκοτάδι
στα ρηχά του αδίστακτου λάθους που κανείς δε θυμάται
σε κοιτώνες για δεσμοφύλακες και μπράβους της λήθης

Και πάλι απ’ τις σχισμάδες της πολιτικής οικονομίας
φυτρώνουν αγριεμένα τα ποιήματα
με τις κραυγές της επανάστασης
κλεμμένες απ’ τους θαλάμους
και τα εγχειρίδια των βασανιστών
με τις κραυγές του έρωτα ξεσηκωμένες από τα τρυφερά
αφτάκια των παιδιών

Ταξιδεύουμε πάνω σε πελώρια γραμματόσημα
που συνδέουν τις εποχές
μουσκεύουν στους ατμούς του νερού στον αέρα
στεγνώνουνε για λίγο πάνω από την έρημο
κι όταν σαπίσουν τα μικρά δοντάκια τους
συντρίβονται στο έδαφος
το γράμμα φτάνει – περνάμε στη νέα εποχή

Όταν μας γράφει κάποτε τις νύχτες
άφωνος παραμιλά
φωνάζει μόνος του μες στο κλειστό του στόμα

Δε μπορεί
μια μέρα μας φέρνει πιο κοντά: εκεί που είμαστε

Από τη συλλογή Ο θησαυρός των Βαλκανίων (1988)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Πολεμική βροχή

Κάθομαι ήσυχος και βόσκω στο λιβάδι μου
όταν από αέρος εμφανίζεται ο εχθρός
ο ουρανός χειρόγραφος από βομβαρδιστικά
η εξοχή ασπρίζει σαν τετράγωνο δωμάτιο
κι οι βόμβες – ρήματα τσακίζουν το τραπέζι μου
βυθίζονται στο πάτωμα στο χώμα
αφήνουν θραύσματα στους τοίχους
έτσι που να μη μοιάζει πια
τούτος ο χώρος για λιβάδι

Από τη συλλογή Εικονομαχικά (1972)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Πρόσφυγες

[Ενότητα Κλασική κουζίνα]

Από την άλλη πλευρά
της φωτογραφίας γράφω για να θυμάμαι
όχι το πού και πότε αλλά ποιος

Δεν είμαι εγώ στη φωτογραφία

Τίποτε δεν μας άφησαν
να πάρουμε μαζί μας
Μόνον αυτή την φωτογραφία

Αν τη γυρίσετε από την άλλη θα με δείτε

Εσύ είσαι στη φωτογραφία, με ρωτούν
Δεν ξέρω τι να σας πω

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Οι λακκούβες

Σήμερα βρέχει ρήματα
ωραίος καιρός – θαυμάσιος
ανοίγω τα παράθυρα
τα μάτια τα τετράδιά μου
βγαίνω στο δρόμο
τρέχω περπατώ χοροπηδώ
βυθίζω τα σκέλη μου
μες στο νερό
τσαλαβουτώ στις λακκούβες των λέξεων

Από τη συλλογή Εικονομαχικά (1972)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Η οικογένεια των Ελλήνων

[Ενότητα Κλασική κουζίνα]

Ποιος δεν θυμάται εκείνο το ποίημα
για Έλληνες που ξέχασαν
τον έρωτα, τον Αϊ-Γιώργη Οιδίποδα
στο στόμα σαν θηρίο τον πατέρα του καρφώνει
την γλώσσα της μητέρας του να παντρευτεί
ελεύθερα
Ζει ο βασιλιάς, στις θάλασσες τον ψάχνει
γοργόνα ηλίθια, κόρη του και αδελφή

Ποιος δεν θυμάται εκείνο το ποίημα
για Έλληνες που ξεχάστηκαν στο παρελθόν
ή που ξεμάκρυναν στην διασπορά μιας άλλης γλώσσας
μίκρυνε κι άλλο η μεγάλη πατρίδα
μπούκωσαν τους στενούς φάρυγγες αρχαία ρητά
«Παν μέτρον άριστον» τώρα ακούς
Σφίγγα ανέραστη και αναλφάβητη Παρθένος
πώς άραγε θα ’κανε παιδιά
χωρίς να αντιμιλούν

Ποιος δεν θυμάται εκείνο το ποίημα
που έτσι αρχίζει ακριβώς

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)