ότι, ό,τι και οτιδήποτε (ποτέ: ο,τιδήποτε ή ό, τι, δηλαδή με διάστημα μετά το κόμμα)

[spiros]

Εσείς γλωσσεύετε την μπέρδα σας; – 002

Ότι, ό,τι και οτιδήποτε

Αναμφισβήτητα, από τα πιο «δημοφιλή» λάθη.

Το ότι (that) είναι σύνδεσμος ο οποίος εισάγει ειδική πρόταση, π.χ. Πίστευα ότι θα μπορούσαμε να είχαμε φύγει πριν αρχίσει να βρέχει.

Το ό,τι (whatever, anything) είναι αντωνυμία, π.χ. Θα σου δώσω ό,τι θέλεις.

Το οτιδήποτε (anything, whatever, no matter what) είναι κι αυτό αντωνυμία, συνώνυμη του ό,τι αλλά περισσότερο εμφατική («οποιοδήποτε πράγμα», «ό,τι κι αν» Μπαμπ.). Το οτιδήποτε δεν χρειάζεται κόμμα (ο,τιδήποτε) γιατί δεν υπάρχει περίπτωση σύγχυσής του με αντίστοιχο ειδικό σύνδεσμο, όπως συμβαίνει με το ό,τι.

Επίσης, κάποιοι το γράφουν εσφαλμένα με διάστημα μετά το κόμμα, βλέπε Διάστημα μετά από την υποδιαστολή (κόμμα) στο ό,τι, δηλαδή «ό, τι»;.

Πώς μπορώ εύκολα να καταλάβω αν πρέπει να χρησιμοποιήσω ό,τι ή ότι;

Ένας εύκολος και πρακτικός τρόπος είναι να δοκιμάσετε να αντικαταστήσετε στην πρότασή σας το ότι με το οτιδήποτε. Αν στέκει νοηματικά, τότε πρέπει να γράψετε ό,τι. Επίσης μπορείτε να δοκιμάσετε το αντίθετο, να το αντικαταστήσετε με το πως. Σ' αυτή την περίπτωση, αν στέκει νοηματικά, πρέπει να γράψετε ότι. Παραδείγματα:

• Θέλω να σου πω [ό,τι ότι] έχω κουραστεί σ' αυτή τη δουλειά.
• [Ό,τι Ότι] και να κάνω, ποτέ του δεν μένει ευχαριστημένος.

[Σκεφθείτε τη λύση και μετά κοιτάξτε στο τέλος του μηνύματος για να βρείτε την απάντηση.]

Φράσεις που συντάσσονται πάντοτε με ό,τι

από ό,τι / απ' ό,τι
ό,τι έγινε έγινε
ό,τι και να γίνει
ό,τι καλύτερο
ό,τι κι αν
ό,τι κι ό,τι
ό,τι να 'ναι
ό,τι πεις
ό,τι που (ακριβώς τη στιγμή που)
ό,τι πρέπει
ό,τι χειρότερο
σε ό,τι αφορά
Φράση: Θέλω να σου πω ότι έχω κουραστεί σ' αυτή τη δουλειά.
Λύση: Αν το αντικαταστήσουμε με το οτιδήποτε δεν βγαίνει νόημα, άρα γράφουμε ότι. Παρομοίως, αν το αντικαταστήσουμε με το πως βγαίνει νόημα, άρα γράφουμε ότι.

Φράση: Ό,τι και να κάνω, ποτέ του δεν μένει ευχαριστημένος.
Λύση: Αν το αντικαταστήσουμε με το οτιδήποτε βγαίνει νόημα, άρα γράφουμε ό,τι. Παρομοίως, αν το αντικαταστήσουμε με το πως δεν βγαίνει νόημα, άρα γράφουμε ό,τι.


ότι ¹ [oti] σύνδ. ειδ. :
1. εισάγει δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις ύστερα από ορισμένης κατηγορίας ρήματα, κανονικά για να εκφράσει κτ. πραγματικό και αδιαμφισβήτητο· κατ' επέκταση όμως χρησιμοποιείται αδιακρίτως προς τον ειδικό σύνδεσμο πως: Ομολογώ ότι τέτοια αναίδεια δεν ξαναείδα. Νόμιζα ότι θα σας βρω εδώ. Υπέθεσαν ότι κάποιος θα τους είχε μιλήσει. Είναι φανερό ότι κάτι δεν πάει καλά. Διαδίδεται ότι θα παντρευτούν. | επεξηγηματικά ή αναπτύσσοντας την έννοια προηγούμενου έναρθρου ουσιαστικού: Έφυγε με την ελπίδα ότι γρήγορα θα ξαναγύριζε. Είχε τη βεβαιότητα ότι θα τον βοηθήσουν.
2. παρά* (το) ότι, παρόλο* ότι.
3. ύστερα από πρόθεση, επίρρημα ή επιρρηματική έκφραση συνήθ. έναρθρο και στην κατάλληλη πτώση δηλώνει ανάλογες επιρρηματικές σχέσεις: Εκτός του ότι / παρά το ότι / παρά το γεγονός ότι / για το λόγο ότι / εξαιτίας του ότι.
4. με το άρθρο το σε ουσιαστικοποίηση προτάσεων: Το ότι το παραδέχτηκε είναι προς τιμήν του. [oti] σύνδ. ειδ.[λόγ. < αρχ. ὅτι]

ότι ²  [óti] σύνδ. : (προφ.)
1. χρονικός· προσδιορίζει χρονικά μια πράξη που έγινε στο παρελθόν σχεδόν ταυτόχρονα με την πράξη της κύριας πρότασης: Πού είναι ο πατέρας σου; ότι έφυγε, μόλις προ ολίγου. | συχνά και απολύτως: ότι ετοιμαζόμουν να σου τηλεφωνήσω, αλλά πρόλαβες και τηλεφώνησες ή ήρθες. ότι πήγαινα να το ζητήσω εγώ, ακριβώς αυτή τη στιγ μή ετοιμαζόμουν αλλά το ζήτησες πρώτος.
2. (σπάν.) αιτιολογικός· διότι, που: Χαίρομαι ότι πέτυχαν οι προσπάθειές μας, διότι πέτυχαν. Λυπάμαι ότι...| κάποτε δεν είναι σαφές αν πρόκειται για το ειδικό ότι, ή για το αιτιολογικό: Τους έκανε εντύπωση ότι έφυγε θυμωμένος. [óti] σύνδ.[ίσως < αρχ. ὅτε]
— Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη


ό,τι
[óti] αντων. αναφ. (άκλ.) : στις πτώσεις της ονομαστικής και της αιτιατικής.

1. σε θέση ουσιαστικού ουδέτερου γένους ενικού αριθμού· αυτό το οποίο / που: Πάρε ό,τι θέλεις. Έχει ό,τι χρειαζόμαστε. Κάνε ό,τι νομίζεις. ό,τι έχω, είναι δικό σας, όλα όσα έχω. Διάβα σε ό,τι έχεις να διαβάσεις και τηλεφώνησέ μου. (προφ.) Τι θα παραγγείλεις; ό,τι κι εσύ, ό,τι παραγγείλεις κι εσύ. ΦP και εκφράσεις ό,τι έχω και δεν έχω, τα πάντα, όλη μου η περιουσία, καθετί που θεωρούμε πολύτιμο, αναντικατάστατο κτλ. ό,τι έγινε* έγινε. ας γίνει* ό,τι θέλει. ό,τι ό,τι, όσα όσα, σε πολύ μεγάλη ή μικρή τιμή ανάλογα με τα συμφραζόμενα: Του έδιναν ό,τι ό,τι αρκεί να τους βοηθούσε, όσα πολλά κι αν τους ζητούσε. ό,τι έγινε / γίνεται δεν ξεγίνεται*. ό,τι κι ό,τι, σε αποφατική πρόταση, για να χαρακτηρίσει κτ. σημαντικό και σπουδαίο: Αυτό το χαλί δεν είναι ό,τι κι ό,τι. ΠAP ΦP ό,τι φέρνει η ώρα δεν το φέρνει ο χρόνος*.


2. σε θέση επιθέτου με ουσιαστικό οποιουδήποτε γένους: ό,τι καιρό έχει εδώ έχει κι εκεί, όποιο. ό,τι ώρα τελειώσεις, έλα να μας δεις, οποιαδήποτε. Είπε ότι θα έρθει ό,τι ώρα μπορεί. ό,τι χρήματα χρειαστείς, θα τα έχεις, όλα όσα. ό,τι βιβλία σχετικά υπήρχαν τα συμβουλεύτηκε. | με επίθετο συγκριτικού βαθμού: ό,τι καλύτερο / ωραιότερο / εκλεκτότερο, αυτό το οποίο είναι το πιο καλό, ωραίο και εκλεκτό. Αυτό το βιβλίο είναι ό,τι πιο τελευταίο έχει γραφτεί γι΄ αυτό το θέμα. II. ό,τι και να / ό,τι κι αν, εισάγει αντίστοιχα δευτερεύουσες παραχωρητικές ή εναντιωματικές προτάσεις: ό,τι και να του πεις, δεν αλλάζει γνώμη. ό,τι και να κάνεις, ό,τι και να πεις, δεν πρόκειται να σε πιστέψουμε. ό,τι κι αν συμβεί, θα είμαστε μαζί σου. ό,τι δουλειά και να κάνει κανείς, η ξένη γλώσσα είναι απαραίτητη. Θα έρθουμε ό,τι καιρό κι αν έχει. (έκφρ.) ό,τι και να γίνει*. [óti] αντων. αναφ. (άκλ.)[αρχ. ὅ τι (και γραφή: ὅ,τι]
Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη

οτιδήποτε
[otiδípote] αντων. αναφ. (άκλ.)
1. σε θέση ουσιαστικού χρησιμοποιείται όταν ο ομιλητής θέλει να εκφράσει έντονη αοριστία· ό,τι τυχόν, οποιοδήποτε πράγμα, γεγονός, συμβάν κτλ.: οτιδήποτε θελήσεις θα το έχεις. οτιδήποτε έλεγε τον κατηγορούσαν.
2. (προφ.) σε θέση επιθέτου, μπορεί να προσδιορίζει ουσιαστικό είτε (συχνότερα) ουδέτερου γένους είτε (σπανιότερα) αρσενικού ή θηλυκού· οποιοσδήποτε: οτιδήποτε θέμα προκύψει έλα να με βρεις. οτιδήποτε δουλειά του βάλεις θα σου την τελειώσει. [otiδípote] αντων. αναφ. (άκλ.)[λόγ. < αρχ. ὅ τι δήποτε (μαρτυρείται μόνο στην ιων. διάλ.: ὅ τι δήκοτε)]
— Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη

Σχετικοί σύνδεσμοι:
Ότι ή ό,τι; | in.gr

[Επιστροφή στα περιεχόμενα των Γλωσσικών Σημειωμάτων]

[Leon]

Καλημέρα.

Εγώ καταλαβαίνω πότε καισε ποιες καταστάσεις χρησιμοποιούνται το "ότι" και το "ό, τι", αλλά με το "οτιδήποτε" δεν είμαι και σίγουρος.

Διαφέρει το "ό, τι" καθόλου με το "οτιδήποτε"; Ή το δεύτερο είναι μόνο εμφατική;

Σε ευχαριστώ,
Leon.

[stathis]

Δεν θυμάμαι αν έχουμε αναφερθεί στο θέμα του ότι / ό,τι. Με μια πρόχειρη αναζήτηση δεν βρήκα τίποτα.
Θέλω απλώς να βεβαιωθώ ότι στις παρακάτω προτάσεις το κόμμα στο "ό,τι" χρειάζεται.

Όπως συμβαίνει με όλες τις συσκευές ψηφιακής απεικόνισης, υπάρχει το ενδεχόμενο κάποιες δομές να εμφανίζονται διαφορετικά στην ψηφιακή εικόνα από ό,τι σε μια εικόνα που έχει δημιουργηθεί με αναλογική συσκευή.

Για παράδειγμα, η αντίθεση ενός μεμονωμένου σφαιρικού αντικειμένου του ίδιου μεγέθους με ένα εικονοστοιχείο θα διέφερε ριζικά εάν το αντικείμενο απεικονιζόταν απευθείας σε επικάλυψη με ένα στοιχείο του αισθητήρα (υψηλότερη αντίθεση) από ό,τι εάν ήταν τοποθετημένο στο σημείο επαφής τεσσάρων στοιχείων του αισθητήρα.

[Pink Panther]

Αυτό που θυμάμαι από το σχολείο ακόμη είναι ότι όταν το "ότι" μπορεί να αντικατασταθεί με το "οτιδήποτε" παίρνει κόμμα. Στις προτάσεις σου νομίζω ότι κανένα δεν θέλει.

[banned8]

Κάθε «από ό,τι» θέλει το «ό,τι» του με κόμμα (υποδιαστολή).

Χοντρικά, αν το «ό,τι» μπορεί να γίνει και «οτιδήποτε», θέλει υποδιαστολή. Αν μπορεί να μεταφραστεί that ή να γίνει «πως», δεν θέλει.

Αναρωτήσου όμως εδώ μήπως το «παρά» είναι καλύτερο από το «από ό,τι».

[wings]

Συμφωνώ με τον Νίκο για το «παρά».

[stathis]

Κάθε «από ό,τι» θέλει το «ό,τι» του με κόμμα (υποδιαστολή).

Τότε ο reviewer κάνει λάθος. (Ναι, πρωτοφανές, δεν ξανάγινε...)

Χοντρικά, αν το «ό,τι» μπορεί να γίνει και «οτιδήποτε», θέλει υποδιαστολή. Αν μπορεί να μεταφραστεί that ή να γίνει «πως», δεν θέλει.

Ο γνωστός χρυσός μπακαλοκανόνας.

Αναρωτήσου όμως εδώ μήπως το «παρά» είναι καλύτερο από το «από ό,τι».

Στην πρώτη πρόταση τουλάχιστον, δεν νομίζω ότι το "παρά" μπορεί να αντικαταστήσει το "από ό,τι". Δεν είναι εκεί το θέμα όμως, εγώ απλώς ήθελα να δω εάν είναι σωστή η διόρθωση του αναθεωρητή, που ήθελε να διαγραφεί η υποδιαστολή.

Χριστίνα και Νίκο, ευχαριστώ!

[spiros]

Και καθώς υπέπεσαν στην προσοχή μου όχι μόνο πολλά εσφαλμένα ότι και ό,τι, αλλά και πολλά *ο,τιδήποτε, ας με συγχωρέσετε που επαναφέρω αυτό το θέμα στο προσκήνιο.

Ένα από τα πλέον συνηθισμένα λάθη που διαπράττονται στο γραπτό λόγο, προπάντων από νεόκοπους συντάκτες άρθρων στα κάθε είδους έντυπα και διαδικτυακούς τόπους, είναι η τοποθέτηση τού ότι στη θέση τού ό,τι, η κατά τα φαινόμενα ταύτισή τους.

Το πολλάκις επαναλαμβανόμενο αυτό σφάλμα οφείλεται στο γεγονός ότι οι εν λόγω συντάκτες, καθώς στερούνται ενός υγιούς γλωσσικού αισθητηρίου, αγνοούν παντελώς ή αδυνατούν να συλλάβουν σαφώς τη διάκριση ανάμεσα στον ειδικό σύνδεσμο ότι και την αναφορική αντωνυμία ό,τι.

Το ότι είναι ειδικός σύνδεσμος (οι λοιποί ειδικοί σύνδεσμοι είναι το πως και το που) και εισάγει δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις, που λειτουργούν ως αντικείμενο (σε ρήματα και περιφράσεις με τη σημασία τού λέγω, δηλώνω, νομίζω, πιστεύω, ξέρω, γνωρίζω, μαθαίνω, νιώθω, καταλαβαίνω, ακούω, είμαι σίγουρος κ.λπ.), υποκείμενο (σε απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις που έχουν σημασία παρόμοια με εκείνη των προαναφερθέντων ρημάτων) ή επεξήγηση (σε ουσιαστικά που έχουν σημασία παρόμοια με εκείνη των προαναφερθέντων ρημάτων, καθώς και σε δεικτικές ή αόριστες αντωνυμίες).

Ιδού τα σχετικά παραδείγματα:

«Πιστεύω ακράδαντα ότι θα ανταποκριθώ σε όλες τις οικονομικές υποχρεώσεις μου», «Γνωρίζει καλά ότι τα περιθώρια ελιγμών είναι σχεδόν ανύπαρκτα», «Είμαστε σίγουροι ότι είναι αποφασισμένος να δείξει τον καλύτερο εαυτό του», «Λέγεται ότι η κυβέρνηση εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε διάβημα διαμαρτυρίας για τις προκλήσεις της γείτονος», «Θρυλείται ότι αιτία της διένεξης των δύο ανδρών υπήρξε μια γυναίκα», «Είναι εμφανές ότι η ελληνική οικονομία έχει σοβαρότατο πρόβλημα», «Την προηγούμενη εβδομάδα κυκλοφόρησε μια φήμη για την υγεία του, ότι πάσχει από μια σπάνια αρρώστια», «Θα ήθελα να δηλώσω μόνον τούτο, ότι τα πάντα κρίνονται εκ του αποτελέσματος», «Έχω να σου πω κάτι, ότι ανησυχώ για τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων».

Από την άλλη πλευρά, το ό,τι είναι άκλιτη αναφορική αντωνυμία, που σημαίνει οτιδήποτε, αυτό που, όποιο πράγμα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις έχει και την έννοια τού όποιος ή όσος.

Το ό,τι εισάγει δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις, που είτε αναφέρονται σε κάποιον όρο της κύριας πρότασης είτε αποτελούν οι ίδιες όρο της κύριας πρότασης.

Τα παραδείγματα που ακολουθούν είναι αρκούντως διαφωτιστικά:

«Είμαι διατεθειμένος να πράξω ό,τι πεις εσύ», «Δεν μπορώ να καταλάβω πώς είναι δυνατόν να ξυπνά ό,τι ώρα θέλει», «Ό,τι κι αν του πεις, αυτός κάνει του κεφαλιού του», «Ό,τι μου ζητά, του το δίνω», «Ό,τι βιβλίο κι αν του δώσεις, θα το διαβάσει», «Ό,τι απορίες έχεις, θα τις εξετάσουμε στη συνέχεια», «Είναι ξεκάθαρο πως δεν μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε».

Έχοντας καταστήσει πλέον σαφές ότι η αναφορική αντωνυμία ό,τι γράφεται με υποδιαστολή, ενώ ο ειδικός σύνδεσμος ότι χωρίς υποδιαστολή, θα προσθέσουμε απλώς, ολοκληρώνοντας το παρόν άρθρο, ότι η άκλιτη αναφορική αντωνυμία οτιδήποτε (ό,τι + επίθημα -δήποτε) δε χρειάζεται υποδιαστολή, καθώς διακρίνεται ευχερώς από τον ειδικό σύνδεσμο ότι.
Ότι ή ό,τι; | in.gr

[wings]

Ότι ήμουν έτοιμη να το κάνω κι εγώ. :-)

ΛΚΝ

ότι 2 [óti] σύνδ. : (προφ.) 1. χρονικός· προσδιορίζει χρονικά μια πράξη που έγινε στο παρελθόν σχεδόν ταυτόχρονα με την πράξη της κύριας πρότασης: Πού είναι ο πατέρας σου; –~ έφυγε, μόλις προ ολίγου. || συχνά και απολύτως: ~ ετοιμαζόμουν να σου τηλεφωνήσω, αλλά πρόλαβες και τηλεφώνησες ή ήρθες. ~ πήγαινα να το ζητήσω εγώ, ακριβώς αυτή τη στιγμή ετοιμαζόμουν αλλά το ζήτησες πρώτος. 2. (σπάν.) αιτιολογικός· διότι, που: Xαίρομαι ~ πέτυχαν οι προσπάθειές μας, διότι πέτυχαν. Λυπάμαι ~… || κάποτε δεν είναι σαφές αν πρόκειται για το ειδικό ότι, ή για το αιτιολογικό: Tους έκανε εντύπωση ~ έφυγε θυμωμένος.   [ίσως < αρχ. ὅτε]

[spiros]

Θα με συγχωρέσετε που επαναφέρω (για άλλη μια φορά) αυτό το θέμα στο προσκήνιο;

[wings]

Εγώ δεν σε συγχωρώ. Βαρέθηκα να το βλέπω πια. Με ό,τι θυμάσαι, χαίρεσαι;

[mariapar]

Θα με συγχωρέσετε που επαναφέρω (για άλλη μια φορά) αυτό το θέμα στο προσκήνιο;

Εγώ πάλι θα σε συγχωρέσω, γιατί νομίζω ότι ό,τι κάνεις το κάνεις για το καλό μας :-)

[spiros]

Ό,τι πεις...

[wings]

Ναι, αλλά μη φτάσουμε να κάνει οτιδήποτε. :-)

[spiros]

Ε, ό,τι έγινε έγινε...