H ευτοπία της ουτοπίας

[banned]

Η ποίηση είναι μια επικίνδυνη ανατρεπτική τέχνη

Ο ποιητής Τάκης Παυλοστάθης (1946 – 1999) σε μια συνέντευξη του είχε πει «Αν ένα κομμάτι δάσους γίνει οικόπεδο, τότε τη θέση της φύσης, των πραγμάτων, έχει καταλάβει η πραγματικότητα. Αν στο οικόπεδο αυτό χτιστεί ένα βενζινάδικο ή εργοστάσιο, τότε έχουμε ακόμα περισσότερη πραγματικότητα … Η οποία δεν επεκτείνεται μόνο στον εξωτερικό μας κόσμο αλλά φοβάμαι και προς τα μέσα, εντός μας, κλέβοντας κάτι από την πνευματικότητα και την ψυχή μας – γινόμαστε όλο και πιο “ρεαλιστές”». Αυτή τη βαθύτατα πολιτική παρατήρηση μόνο ένας ποιητής μπορούσε να την κάνει.

Αν κανείς συνεχίσει τη σκέψη του και κάνει έναν οικισμό γύρω από το εργοστάσιο, μετά ένα σόπινγκ σέντερ, ύστερα ένα σκυλάδικο ή ένα στριπτιζάδικο με σκλάβες από τις ανατολικές χώρες, που θα είναι το δημοφιλές πρόγραμμα της τοπικής τηλεόρασης, τότε το δάσος δεν θα χαθεί μονάχα σαν οικοσύστημα, αλλά και σαν ψυχισμός μας. Θα γίνουμε όλοι ρεαλιστές ………………………………………………………………………

Όλα ξεκινούν από κάποιες συναντήσεις στο Λύκειο, δηλαδή στις τελευταίες τάξεις του παλιού τύπου Γυμνασίου, όταν κάποια παιδιά με ανησυχίες συναντηθούν και αρχίσουν να μιλούν «εκτός διδακτέας ύλης». Συνήθως υπάρχει και κάποιος καλός φιλόλογος που ξέρει να βοηθήσει τους μαθητές του. Αργότερα φοιτητές συναντιούνται με άλλους και σκαρώνουν ένα περιοδικό που βγάζει κάποια τεύχη μέχρι να διαλυθεί η ομάδα όταν κληθούν να υπηρετήσουν στον στρατό.

Αργότερα μερικοί απ’ αυτούς προσαρμόζονται στην πραγματικότητα, γίνονται «ρεαλιστές» με εισοδήματα από καλά πόστα και με τη σωστή πολιτική ταυτότητα που αναγράφει με κεφαλαία το θρήσκευμά τους. Άλλοι συνεχίζουν να ζουν την ουτοπία τους, που είναι γι’ αυτούς μια ευτοπία, αναζητούν τη χαμένη ψυχή του δάσους που είναι η δική τους. Με μια λέξη. Δεν θέλουν να ζήσουν άψυχοι. Και αυτός ο δρόμος είναι δύσκολος και συχνά μοναχικός. Εξορίζονται από την πραγματικότητα γιατί αυτή είναι εικονική.

Ο Παυλοστάθης, παρά τις καλές σπουδές του, εδώ και στην Αγγλία, που θα του εξασφάλιζαν μια άνετη καριέρα στην αγορά εργασίας, προτίμησε να βγει εκτός αγοράς. Λες και είχε καταλάβει από πολύ νωρίς πως η ζωή είναι λίγη και γίνεται φούσκα όταν την παίζεις στο χρηματιστήριο της πραγματικότητας. Γράφει σε ένα ποίημά του : «Λιγότερη ζωή – Ναι αλλά και μια στιγμή περισσότερη». Και είναι αυτό που κερδίζουν οι ποιητές στην εξορία τους. Τον χαμένο χρόνο. ……………………………………………………………………….

Η ποίηση είναι μια επικίνδυνη ανατρεπτική τέχνη. Γι’ αυτό και οι ποιητές εξορίζονται υπό διωγμό. Για τον Καρούζο δεν βρέθηκε ένα κομμάτι ψωμί όσο ζούσε. Ο Ασλάνογλου πέθανε Αύγουστο, όταν όλοι έλειπαν σε διακοπές και έγινε είδηση τον Σεπτέμβριο. Για τον Παυλοστάθη ο θάνατος του δεν έγινε είδηση. Κι όμως αυτοί επιμένουν να υπάρχουν. Δεν έχει τίποτα το ηρωικό αυτό που κάνουν, ούτε προφασίζονται ότι θυσιάζονται για το καλό μας.  Η εμφάνισή τους μαρτυρεί μιαν εγκατάλειψη, μοιάζουν σαν να μην ανήκουν σ’ αυτόν τον κόσμο. Και όμως είναι αυτοί που ανακαλύπτουν για μας τον κόσμο.

Εκτενή αποσπάσματα από άρθρο του Περικλή Κοροβέση που δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 29 του Μάη 2000. 

[wings]

Ευχαριστούμε, Τόλη.

Εξαιρετικά τα αποσπάσματα από το άρθρο του Περικλή Κοροβέση.

Με την ευκαιρία αυτή, ας θυμηθούμε ή ας μάθουμε όλοι ποιος ήταν ο Τάκης Παυλοστάθης.

 

Ὁ Τάκης Παυλοστάθης (1946-1999), ἐξέχουσα µορφὴ τῆς ποίησής µας ἀπὸ τὴ Μεταπολίτευση καὶ ἑξῆς, ἔδωσε µόνο δύο βιβλία ὅσο ζοῦσε (1974 καὶ 1993) καὶ λιγοστὰ σκόρπια δηµοσιεύµατα, ποὺ ἦταν ὅµως ἀρκετὰ γιὰ νὰ τοῦ ἐξασφαλίσουν θερµοὺς φίλους καὶ θαυµαστές. Ἂν καὶ ὀλιγογράφος ἐκ φύσεως καὶ ἐκ πεποιθήσεως, ἄφησε ὡστόσο ἕναν πολὺ µεγαλύτερο ὄγκο εὐσυνείδητης ἀπὸ τὴν ἀρχή, ἀλλὰ καὶ ὥριµης παραγωγῆς ποὺ συγκεντρώνεται στὸν παρόντα τόµο µερίµνη τοῦ ∆ήµου Ἀµφίσσης –τῆς ἰδιαίτερης πατρίδας του– καὶ ποὺ ἀνασηµατοδοτεῖ τὸν ρόλο του στὶς πνευµατικές ζυµώσεις, τὶς ἀναζητήσεις καὶ τοὺς προσανατολισµοὺς τῆς χώρας µας κατὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες. Ἡ ἔκδοση αὐτή, ποὺ περιλαµβάνει ὅλα τὰ εὑρισκόµενα λογοτεχνικά του κείµενα (ποίηση, θέατρο, πεζογραφία, κριτικογραφία καὶ µετάφραση), προσδοκᾶ ὁ προκείµενος τόκος ἐπ’ ἀγαθῷ νὰ λειτουργήσει ἀποτελεσµατικὰ στὸ ἐσωτερικὸ µιᾶς ἐπικαιρότητας ποὺ δὲν ἔχει ἀκόµη ἀποκοπεῖ ἀπὸ τὴν ἀτµόσφαιρα ἐντὸς τῆς ὁποίας θησαυρίστηκε.

Πηγή: http://www.nnet.gr/books/paulostathis1964-1999.htm

[Ion]

Κι άλλοι, εκτός του Παυλοστάθη, έχουν διαπιστώσει τις επερχόμενες αλλαγές και το και το έχουν αποτυπώσει στα τραγούδια τους. Kι αυτοί όμως με τον τρόπο τους έγιναν μέρος του συστήματος της σκληρής πραγματικότητας...

Keane
Trying to make a move just to stay in the game
But everybody's changing and I don't feel the same

Counting Crows
They paved paradise and put up a parking lot
With a pink hotel, a boutique, and a swingin' hot spot
Don't it always seem to go that you don't know what you got 'til it's gone

[λinaπ]

Μια χαρά καλά κάνει η ποίηση και είναι ανατρεπτική τέχνη. Χρειάζεται να «ξυπνάμε» από την μονότονη καθημερινότητα μας. Έτσι όπως ζούμε, φαίνεται ότι κάποιος πρέπει να μας θυμίζει ότι αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα είναι κάτι που εμείς έχουμε φτιάξει, ξεχνώντας την φύση, την οποία κακομεταχειριζόμαστε.

Και για μένα άγνωστος είναι ο Παυλοστάθης, καθώς και οι περισσότεροι ποιητές των οποίων το έργο έχω αρχίσει να γνωρίζω εδώ και ένα χρόνο περίπου. Και η πραγματικότητά μου αλλάζει.  

[banned]

«Εξέχουσα μορφή της ποίησής μας» και όμως. Ούτε στις ανθολογίες της γενιάς του "70 υπάρχει, ούτε κι εγώ τον γνώριζα πριν διαβάσω το άρθρο του Κοροβέση. Κι ακόμη δεν έχω διαβάσει ποιήματά του.

Όλα αυτά αποδεικνύουν για μια φορά ακόμη αυτό που έχω κουραστεί να επαναλαμβάνω. Δηλαδή, ότι υπάρχουν σημαντικοί ποιητές και άλλοι καλλιτέχνες, ιδίως στις μικρές πόλεις, που παραμένουν άγνωστοι ακόμη και σε πολλούς από τους ομότεχνους τους. Γιατί δεν κάνουν δημόσιες σχέσεις, γιατί δεν υπάρχει κάποια Βίκυ εκεί να τους ανθολογήσει, γιατί η χώρα ασχολείται με τα κόπρανα των πολιτικών και των παπάδων, γιατί παραμένουν εξόριστοι ακόμη και μετά τον θάνατό τους.

Ας έχει τουλάχιστον αυτό το συμπαθητικό παιδί της φωτογραφίας τη δική μας αγάπη.

[wings]

Ας δούμε, λοιπόν, και μερικά ποιήματα του Τάκη Παυλοστάθη στο: https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=27460.0.

[banned]

Πολύ ενδιαφέροντα και τα ποιήματα και όλα τα άλλα στοιχεία που μας έδωσες, Βίκυ. Ευχαριστώ.

[wings]

Υποχρέωσή μας είναι να καλύπτουμε τα κενά στις δικές μας γνώσεις, αλλά πρωτίστως να κάνουμε γνωστό το έργο όσων δημιουργών δεν ευτύχησαν να προβληθούν δεόντως όσο ήταν εν ζωή. Έτσι δεν είναι, Τόλη; Εξάλλου, εγώ δεν έκανα τίποτα σπουδαίο - απλώς αναζήτησα δείγματα του έργου του Τάκη Παυλοστάθη και τα μετέφερα εδώ. Σιγά τον μεγάλο κόπο.

Ας είναι καλά οι υπεύθυνοι του περιοδικού «Πλανόδιον» που τίμησαν τον Τάκη Παυλοστάθη αμέσως μετά το θάνατό του, καθώς και ο καθηγητής του Α.Π.Θ. Χρήστος Δημάκης που το ερευνητικό έργο του αποτελεί πολύτιμη διαδικτυακή πηγή για όλους μας.

[banned]

O Χρήστος Δημάκης είναι Τουμπιώτης και κουβεντιάσαμε για όλα στο σπίτι μου με αφορμή την ανθολογία του στο διαδίκτυο. Είναι ένας άνθρωπος με μεράκι, με πάθος. Όπως εσύ, όπως εγώ. Όπως και μερικοί ακόμη. Αυτό το μεράκι και αυτό το πάθος είναι ανεκτίμητο, Βίκυ. Τι νόημα θα είχε η ζωή χωρίς αυτό; Και πώς θα υπήρχε η ουτοπία;

Το λίγο σου εδώ, λοιπόν, και το πολύ σου παρακάτω, Βίκυ, είναι όπως ο Κερέμ του Ναζίμ με τα γαλάζια μάτια. Που προηγήθηκε από μας σ' αυτή την πόλη. «Αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, αν δεν καούμε εμείς, πώς θα γενούνε τα σκοτάδια λάμψη;»

[wings]

Είναι φανερό ότι ο Χρήστος Δημάκης ζει την ευτοπία της ουτοπίας και καλά κάνει. Χαίρομαι πολύ που τον βλέπω να συνεχίζει την ενημέρωση αυτής της μεγάλης βάσης δεδομένων. Το έργο του κοσμεί το διαδίκτυο και τιμά τον ιστότοπο του ΑΠΘ.

Όσο για τους στίχους του Ναζίμ, θα θέσω αλλιώς το πνεύμα τους. Μερικά πράγματα μας αφορούν όλους. Άρα, οφείλουμε να τα στηρίζουμε και να τα προωθούμε. Ένα απ' αυτά είναι η λογοτεχνική παραγωγή του τόπου μας.

Όπως είπα και στην εκπομπή στην ΕΡΑ Αιγαίου, ο πολύς κόσμος (ανά την υφήλιο και στην Ελλάδα ίσως λίγο παραπάνω) δεν ξέρει την ποίηση, δεν διδάσκεται σωστά την ποίηση στα σχολεία, φοβάται κι αποφεύγει την ποίηση γιατί πιστεύει ότι δεν καταλάβει «τι εννοεί ο ποιητής», τελικά δεν διαβάζει ποίηση για να καταλήξουμε κάπου.

Κρίμα κι άδικο.

Και το κρίμα δεν μπορεί να διαιωνίζεται. Ούτε και το άδικο. Κάτι πρέπει να κάνουμε γιατί μας αφορά όλους κάθε κρίμα κι άδικο γύρω μας. Ίσως γιατί συντελέσαμε κι εμείς στην ύπαρξή τους, άλλοτε άθελά μας κι άλλοτε ηθελημένα.

Στην ίδια εκπομπή είπα ότι είναι ευλογία και κατάρα να κατάγεσαι από ελληνική επαρχία και να ζεις εκεί.

Δεν σε προσέχουν. Δεν σε γνωρίζουν. Κι αν σε προσέξαν κάποτε ή και αν σε γνωρίσαν, γρήγορα σε ξεχνούν. Αυτό συνέβη και με τον Παυλοστάθη.

Ε, και τι θα γίνει; Θα το διαιωνίζουμε αυτό το χάλι. Χτες τα μεσάνυχτα 20-30 άνθρωποι διαβάσαμε, έστω τυχαία, το παλιό αυτό άρθρο του Περικλή Κοροβέση που μας έφερες εδώ, Τόλη, για την ευτοπία της ουτοπίας. Πάω στοίχημα ότι το 99% από εμάς δεν γνωρίζαμε τον συγγραφέα.

Το αποτέλεσμα; Οι ίδιοι άνθρωποι μέσα στα επόμενα 20 λεπτά αρχίσαμε να τον γνωρίζουμε. Χάρη στον Κοροβέση και το άρθρο του για την ποίηση το 2000, χάρη στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ που το δημοσίευσε τότε, χάρη στον Τόλη Νικηφόρου που το επαναδημοσίευσε εδώ, χάρη στο περιοδικό «Πλανόδιον» που δημοσίευσε το ανέκδοτο έργο του και κείμενα κριτικών του το 2000, χάρη στον Χρήστο Δημάκη που διασώζει τα παλαιά λογοτεχνικά περιοδικά εκμεταλλευόμενος την τεχνολογία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, χάρη στο Translatum που έχει τον κατάλληλο χώρο για να φιλοξενεί τέτοιου είδους θέματα.

Καταπληκτικό, ε; Μια ανθρώπινη αλυσίδα στήθηκε και λειτούργησε άψογα στο άψε-σβήσε. Και μέσα σε 12 ώρες, με τα τρία νήματα που ανοίξαμε συνολικά εδώ για τον Τάκη Παυλοστάθη, το διαδίκτυο απέκτησε άλλες 3 πολύτιμες πηγές-αναφορές για τον συγγραφέα. Για να βρίσκουν να διαβάζουν οι μελλοντικοί αναγνώστες.

Τόσο απλά είναι τα πράγματα. Μια ατέλειωτη και συνεχής σκυταλοδρομία είναι το μόνο που έχουμε να κάνουμε για να προσεγγίσουμε αρχικά τη γνώση.

Και μετά; Μα πάλι είναι απλά τα πράγματα. Να πιούμε δυο ποτά λιγότερα για να διαβάσουμε ένα λογοτεχνικό βιβλίο. Να τρώμε λιγότερο για να διαβάσουμε πολλά βιβλία. Να βλέπουμε λιγότερο τηλεόραση για να διαβάσουμε ακόμα περισσότερα βιβλία. Κάθε λογής λογοτεχνικά βιβλία. Ποίηση ή πεζογραφία - αδιάφορο. Κακά βιβλία, μέτρια βιβλία, χαζά βιβλία, σοβαρά βιβλία, αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Κάποτε θα πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι η λογοτεχνία γράφεται από ανθρώπους για τους ανθρώπους. Είναι ισχυρότατη μορφή επικοινωνίας η «τέχνη του λόγου». Αφού έτσι γνωρίζεις πώς σκέφτονται μυριάδες άνθρωποι στην υφήλιο που τους ταλανίζουν τα ίδια προβλήματα και τα ίδια αναπάντητα ερωτήματα όπως κι εσένα. Αφού έτσι γνωρίζεις τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, της διπλανής χώρας, της διπλανής ηπείρου. Μέσα από τον λόγο. Κι από τη στιγμή που ο λόγος αποτελεί προνόμιο του ανθρώπου στον πλανήτη μας, πώς μπορούμε να προσπερνάμε την τέχνη του; Γελοίο δεν είναι;

Τι πάει να πει δεν καταλαβαίνω τον Ελύτη, τον Έλιοτ, τον Καζαντζάκη, τον Παμούκ; Να στρώσουμε τον κώλο μας να τους διαβάσουμε και να τους καταλάβουμε και να βάλουμε το χέρι στην τσέπη να αγοράσουμε το έργο τους γιατί όπως λέγαν οι παλιοί ό,τι δεν το πληρώνεις δεν το εκτιμάς. Κι ύστερα να μιλήσουμε για όσα διαβάσαμε - παντού και σε όλους. Να πούμε τη γνώμη μας για γραπτά και συγγραφείς. Είτε μας άρεσαν είτε όχι. Είναι δικαίωμα και καθήκον μας.

Δηλαδή τον κάθε ασυνάρτητο που μιλάει στην τηλεόραση τον καταλαβαίνουμε; Το κάθε σύγγραμμα που διαβάζουμε για την επιστήμη μας το καταλαβαίνουμε απόλυτα; Τον κάθε άνθρωπο που συναναστρεφόμαστε τον καταλαβαίνουμε απόλυτα; Σίγουρα όχι. Αλλά δεν αποκηρύσσουμε έτσι εύκολα την τηλεόραση, τα συγγράμματα και τις σπουδές μας και τις «κοινωνικές» μας συναναστροφές. Εξαντλούμε την υπομονή και την ανοχή μας για να τα καταλάβουμε.

Τη λογοτεχνία γιατί την αποκηρύσσουμε όταν δεν καταλαβαίνουμε 5, 10, 100 βιβλία; Προφανώς γιατί δεν είναι η εύκολη λύση. Τα βρίσκουμε μπαστούνια μπροστά στα βιβλία μας και το βάζουμε στα πόδια. Κοιτάμε την καλοπέρασή μας. Απαιτεί επένδυση χρημάτων, χρόνου και φαιάς ουσίας. Η καλή λογοτεχνία δε μας κάνει ακόμα μεγαλύτερο «κακό». Μας ξεβολεύει. Μας κάνει να σκεφτόμαστε. Μας κάνει να βλέπουμε τα χάλια μας. Μας κάνει να βλέπουμε ότι θέλει αγώνα το ευ ζην ή η ευτοπία. Μας προ(σ)καλεί να αναθεωρήσουμε τον μικροϊδεατικό τρόπο σκέψης μας και να χρησιμοποιήσουμε περισσότερο την ψυχή και το νου - πω πω κούραση, ε; Μην κάψει δα φλάντζες ο εγκέφαλός μας και μην αναγκαστεί να συγκινηθεί η ανέγγιχτη και καλά προστατευμένη ψυχή μας.

Γι' αυτό, λοιπόν, η λογοτεχνία εν γένει κι όχι μόνο η ποίηση είναι ανατρεπτική. Γιατί μας κάνει να σκεφτούμε και να πράξουμε αλλιώτικα. Και τελικά από τις πράξεις μας κρινόμαστε. Θέλω να πιστεύω ότι οι αναγνώστες του Τρανσλάτουμ έχουν διαβάσει Μανόλη Αναγνωστάκη. Τα ίδια πράγματα λέει ο άνθρωπος με όλους κι όλους 4 στίχους: Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα./Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!, Κρίνε για να κριθείς, Κι όρθια η Πράξη σαν αλεξικέραυνο.

Και για να προλάβω αυτούς που θα ρωτήσουν τι εννοεί ο ποιητής Αναγνωστάκης (αν και, μεταξύ μας τώρα, θεωρώ κουτή αυτή την ερώτηση), απαντώ: η ζωή μας είναι πολύ σύντομη. Αποφασίζουμε εμείς αν θα είμαστε πρωταγωνιστές ή κομπάρσοι στη δικιά μας ζωή και στην κοινωνία. Και πράττουμε ανάλογα. Και αγωνιζόμαστε μια ζωή για ένα καλύτερο κόσμο. Και πολεμάμε συνεχώς. Την αμάθεια, την ημιμάθεια, το βόλεμα, την απραξία, την τεμπελιά, την αναισθησία, την καλοπέραση.

[banned]

Σε χαίρομαι όταν ξεσπαθώνεις. Και, φυσικά, προσυπογράφω όλα όσα λες. Θα παραθέσω μόνο εδώ την προμετωπίδα στη συλλογή διηγημάτων μου «Εγνατία Οδός», 1973.

«Δεν θα πάψω να πιστεύω σ' ένα καλύτερο κόσμο, με ό,τι λίγο έχω κι όσο λίγο μπορώ δεν θα πάψω να πρσπαθώ για ένα καλύτερο κόσμο. Δεν ελπίζω σε ήρωες, δεν περιμένω κανένα θεό, μεσσία ή προστάτη. Από μένα κρέμεται ο κόσμος όλος και τον σώζω, αφαιρώντας μια στάλα φόβο, προσθέτοντας μια στάλα συνέπεια στο καμίνι του δρόμου».

[wings]

Πολύ καλά τα λες στην Εγνατία οδό σου. Έτσι ακριβώς είναι τα πράγματα.

Όσο για το ξεσπάθωμα... ε, μα δεν μπορώ πια να ακούω τις ίδιες χαζομάρες κατ' επανάληψη και κατ' εξακολούθηση. Αυτό το «τι εννοεί ο ποιητής;» το σιχαίνομαι από μικρό παιδί. Να βάλεις το μυαλό σου να σκεφτεί, βρε μπαγάσα, και να βρεις τι εννοεί ο ποιητής. Τι φοβάσαι; Μη σε δαγκώσει το ποίημα; Ο καλός θεούλης μας έδωσε το μυαλό για να το χρησιμοποιούμε και τη γλώσσα για να εκφράζουμε φωναχτά τις σκέψεις μας.

Δεν ανέχομαι πια να βλέπω «μορφωμένους» ανθρώπους να παρακολουθούν ανελλιπώς και με αμείωτο ενδιαφέρον τα reality show της ελληνικής τηλεόρασης και μετά να μου λένε ότι δεν διαβάζουν Ελύτη γιατί δεν τον καταλαβαίνουν. Μα, τι αηδίες είναι τούτες; Κι όταν τραγουδάνε μελοποιημένα ποιήματα του Ελύτη, πώς τον καταλαβαίνουν; Ή δεν ξέρουν τι τραγουδάνε; Ή δεν ξέρουν τι λένε;

Κι αν τελικά διαπιστώσεις ότι δεν εννοεί τίποτα ή έχει τρικυμία εν κρανίω ο ποιητής, κι αυτό κέρδος θα 'ναι. Γιατί η διαπίστωσή σου θα είναι προϊόν σκέψης κι όχι τεμπελιάς και ανυπαρξίας. Και να βγεις με επιχειρήματα και να τα χώσεις στον ποιητή (ειδικά στους εν ζωή ποιητές) γιατί σε ζάλισε χωρίς να ξέρει τι λέει.

Και μετά να τα χώσεις και σε όλους όσους μας κατακλύζουν με σκουπίδια καθημερινά. Γιατί αυτά τα σκουπίδια, φευ, δεν είναι ανακυκλώσιμα, αλλά απλώς βρομερά.

[vmelas]

Πάντα θα υπάρχει κόσμος που θα πιστεύει ότι δεν καταλαβαίνει την ποίηση. Πάντα θα υπάρχει κόσμος που παρότι μπορεί να σου περιγράψει με την πιο μικρή λεπτομέρεια μία κατάσταση, θα πιστεύει ότι δεν μπορεί να αναλύσει εξίσου καλά ένα στίχο. Ο ποιητής όμως δε γράφει για να επικοινωνήσει μόνο. Ο ποιητής γράφει για να εξωτερικεύσει μία ανάγκη, να πει αυτό που τον/την πνίγει, αυτό που αν το αφήσει κάτω από το χαλί θα σκοντάψει. Βέβαια η ποίηση δεν γράφεται μόνο προς χάριν της ποίησης αλλά και ούτε αποκλειστικά προς χάριν της επικοινωνίας. Το ότι δε γνωρίζαμε ένα ποιητή (και είμαι σίγουρη δε γνωρίζουμε και πολλούς άλλους) δε μειώνει το έργο τους. Ακόμα και ένα άτομο να αγγίξει η ποίηση που γράφουμε τότε αυτό μας φτάνει.

Βέβαια θίγετε στο νήμα τούτο και το θέμα της αναδελφοσύνης του ίδιου του "κυκλώματος" των ποιητών. Η ποίηση είναι εγωίστρια, γιαυτό δε πιστεύω ποτέ ότι θα μπορέσει να υπάρξει μία σύγκλιση. Συμφωνώ όμως στο ότι εάν ποτέ γινόταν αυτό το θαύμα ίσως να είχαμε περισσότερη ποίηση στα σχολεία .... καλύτερη ανάλυση ή μάλλον καλύτερη καθοδήγηση για το δρόμο που θα πάρει ο κάθε μαθητής στην ανακάλυψη του μηνύματος που τον αγγίζει σε κάθε ποίημα.

Αναπολώ και αναθυμούμαι πολλές φορές πώς δίδασκαν ποίηση στα σχολεία που πέρασα .... και θυμάμαι τον Καρανάσιο, να μας τονίζει ότι δεν υπάρχουν σωστές ή λάθος "εξηγήσεις" για τους στίχους των ποιημάτων ... Ότι το ποίημα δεν είναι μαθηματική εξίσωση και ότι οι νόρμες που βρίσκουμε δεν είναι παρά συμφωνία των ποιητών με τους αναγνώστες ... ο τρόπος να μας μυήσουν στο λαβύρινθο των σκέψεων - και κυρίως των συναισθημάτων τους.

Θυμάμαι τη Συκιάδου, να φωνάζει ότι για να καταλάβουμε την ποίηση να κλείσουμε τα μάτια και να δούμε με νέα ματιά ακόμα και τη διαδρομή που κάνουμε κάθε μέρα για να πάμε στο σχολείο. Να μας ενθαρρύνει ότι δεν υπάρχει σκάρτο ή κακό ποίημα παρά μόνο το ποίημα που δε γράφτηκε ποτέ και γιαυτό και μόνο επιτρέπεται να έχουμε ενοχές.... για τη στιγμή που χάθηκε, για τη στιγμή που νοιώσαμε ότι κάτι θέλαμε να πούμε, ανοίξαμε τα χείλια μας αλλά κάτι σκάλωσε και η στιγμή πέρασε.

Η ποίηση δεν είναι παρά ένας καθρέφτης τον οποίο ο ποιητής μεταμορφώνει σε παράθυρο για τον αναγνώστη. Του ανοίγει τα παραθυρόφυλλα σε ένα κόσμο που παρότι ίδιος δεν παύει να έχει άπειρες δυνατότητες και εν δυνάμει καταστάσεις.

... Είμαι η Βαλεντίνη ... γράφω και εγώ ποίηση. Το "σήμερα" για μένα είναι μια νέα μέρα, μια νέα αρχή, ένα νέο "μπορώ" όπως κάθε μέρα που ανοίγω τα μάτια και αντικρύζω το κόσμο. Το μόνο που έχετε να κάνετε εσείς είναι να απλώσετε το χέρι σας και να έρθετε παρέα να σας δείξω το κόσμο μέσα απ' τα μάτια μου και τη καρδιά μου, μέσ' απ' το ποίημά μου ....

[banned]

Mπράβο, Βαλεντίνη, πολύ ωραία τα λες.

[wings]

Καλημέρα σας.

Βαλεντίνη μου, υπάρχει κακό ποίημα. Είναι αυτό που άρχισες να γράφεις τη στιγμή που ένιωσες ότι κάτι ήθελες να πεις μα στα μισά της διαδρομής κάτι σκάλωσε, η στιγμή πέρασε και το ποίημα δεν ξεσκάλωσε ποτέ. Ή, όπως μου είπε μόλις χτες μια ποιήτριά μας, αποτύπωσες το χείμαρρο των ιδεών σου στο χαρτί κι ύστερα η γλώσσα τελικά δεν σου έκανε το χατίρι. :-)

Κι αυτό δεν είναι κακό. Είναι ανθρώπινο. Ο ποιητής δεν κατάφερε να αποτυπώσει τις σκέψεις του καλά ή τα συναισθήματά του δεν είχαν κατακαθίσει κι έγραψε το ποίημα πρώιμα ή, βρε αδελφέ, είχε τρικυμία εν κρανίω εκείνη την ώρα.

Υπάρχουν μέτρια, δυσνόητα και ασαφή ποιήματα και διηγήματα και μυθιστορήματα. Αλλά πάλι υπάρχουν και δυσνόητες κουβέντες, δυσνόητες μεταφράσεις, «δυσνόητοι» άνθρωποι. Τι θα κάνουμε, λοιπόν; Ό,τι μας είναι δυσνόητο θα το πετάξουμε στην πυρά; Και θα προγράψουμε εσαεί όποιον το έγραψε; Ή, αν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους, θα τους ρίξουμε στον Καιάδα;

Παραφράζοντας τη Βαλεντίνη, λοιπόν, λέω:

... Είμαι η Βίκυ... εγώ δεν γράφω ποίηση ούτε έγραψα ούτε θα γράψω ποτέ. Το «σήμερα» για μένα είναι μια νέα μέρα, μια νέα αρχή, ένα νέο «μπορώ» όπως κάθε μέρα που ανοίγω τα μάτια και αντικρίζω τον κόσμο. Το μόνο που έχετε να κάνετε εσείς είναι να απλώσετε το χέρι σας και να έρθετε παρέα να σας δείξω το κόσμο μέσα απ' τα μάτια μου και τη καρδιά μου, μέσ' απ' τους δικούς μου τρόπους έκφρασης, μέσ' απ' τις μεταφράσεις μου, μέσ' απ' τα γραπτά των συγγραφέων που αγαπώ, μέσ' απ' τα ποιήματα που αγαπώ - αρκεί να μη φοβάστε να τα διαβάσετε και να τ' αφουγκραστείτε...

Πάντα υπάρχει μια γέφυρα, ένας μυστικός κώδικας επικοινωνίας ανάμεσα στον συγγραφέα και τον αναγνώστη. Μερικές φορές η επικοινωνία δεν είναι εφικτή. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκηρύσσουμε τη λογοτεχνία. Και το τηλέφωνό μας μερικές φορές μας κάνει κόλπα, αλλά δεν είδα κανέναν να το πετάει και να ξαναγυρίζει στην εποχή του ταμ ταμ και των σημάτων καπνού. :-)