Χίλια συγγνώμη για την πρόσκαιρη εξαφάνιση (διάβαζε: ολική έκλειψη), αλλά με είχε πιάσει η κακιά μάγισσα Φορς Μαζέρ κσι με χτυπούσε κάτω σα χταπόδι... Τέλος πάντων, κάλλιο αργά παρά αργοτέρα. οπότε, έπειτα από ένα σετάκι επαναληπτικές ευχαριστίες που σας απευθύνω, λέω ας ανασκουμπωθούμε να γίνει παιχνίδι.
παρακώλυση, πρόσκομμα, παρεμπόδιση, δυσχέρεια : Όπως είπα ήδη, έχω την αίσθηση ότι τονίζεται υπερβολικά το εμπόδιο - σε βάρος του γεγονότος ότι στα συστήματα το bottleneck μπορεί να είναι εγγενές χαρακτηριστικό (από σχεδίασης), και όχι κάποιο παρεπόμενο ενός επισυμβάντος (όπως ενίοτε συμβαίνει στα traffic bottlenecks).
έμφραξη, μπλοκάρισμα, φρακάρισμα : Δίνουν τη διάσταση της (μάλλον πλήρους) αναστολής κίνησης, που δεν εκφράζει αυτό που (πιστεύω ότι) είναι το bottleneck στη δική μου περίπτωση. Κάτι ανάλογο φαντάζομαι ισχύει και για το θρόμβο. τονίζεται μάλλον η τοπική έμφραξη, παρά η δυσχέρεια στην κυκλοφορία την οποία (δυσχέρεια) ο θρόμβος συνεπάγεται. Επίσης, το μποτιλιάρισμα είναι έντονα συνυφασμένο με την κυκλοφορία οχημάτων και, παρόλο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί παραστατικά για μια εκλαϊκευτική αναφορά, ίσως στερείται το δυναμικό να χρησιμοποιηθεί σε business συγκείμενο.
επιβραδυντής/επιβραδυντήρας : Εκτιμώ ότι η ένθεση μηχανισμού επιβράδυνσης είναι κατά κανόνα επιθυμητό/σκόπιμο χαρακτηριστικό, σε αντιδιαστολή με το bottleneck. Αντιθέτως, το βραδύ στάδιο (ένας όρος τον οποίο ομολογουμένως αγνοούσα) με βοηθά στο παράδειγμα των γραμμών παραγωγής. Είναι πολύ καλός, κατά τη γνώμη μου, για ακαδημαϊκό συγκείμενο. Η καθυστέρηση των Χρ.-Στ. δείχνει να ακολουθεί την ίδια προσέγγιση, αν και εγώ προτιμώ το "βραδύ στάδιο".
αδιέξοδο : Σύμφωνα με τον mavrodon αυτή είναι η απόδοση του bottleneck στη μακροοικονομική, οπότε το κρατάμε (αν κι εμένα δεν μου κάνει).
στένωση : Όπως είπα, το διατηρώ ως εναλλακτική επιλογή. η χρήση δε της λέξης αυτής στην Ιατρική ως κατεξοχήν "κακόσημου" συμπτώματος, ίσως να λειτουργεί παραστατικά και για τις συνέπειες του bottleneck. Τα στένωμα και στένεμα δείχνουν δόκιμα, αλλά προσωπικά δεν με εμπνέουν. Στο στενωπός, ωστόσο, φοβούμαι κάπως τη φόρτιση που αναπόφευκτα έχει προσδώσει στην κακόμοιρη αυτή λέξη η χρήση της στον πολιτικό λόγο. Επομένως θα ήθελα να μου πείτε πώς σας φαίνεται, αντί γι' αυτήν, η στενοπορία.
σημείο συμφόρησης : Αυτό ήταν το πρώτο που μου είχε έρθει αρχικά στο μυαλό, και εξακολουθεί να παίζει πολύ δυνατά. Το σκέτο συμφόρηση πολύ φοβούμαι ότι δεν διαθέτει επαρκή διαύγεια για γενική χρήση. Ο συνωστισμός με οδήγησε στο να σκεφτώ το σημείο συνωστισμού (εσείς τι λέτε;) που ομολογώ πως μου άρεσε διότι μου προσφέρει ρήμα (το "συνωστίζομαι") - μία παράπλευρη ωφέλεια η οποία δεν μου ήταν ευχερής με τη "συμφόρηση". Επίσης, στη ίδια λογική ρίχνω στο τραπέζι και το σημείο συνώθησης.
σημείο ανάσχεσης: Αυτό ήταν το δεύτερο που μου είχε έρθει αρχικά στο μυαλό - μία "έμπνευση" από τα ραδιο-φονικά δελτία "κίνησης στους δρόμους". Εάν η ανάσχεση δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με πλήρες σταμάτημα (αλλά σημαίνει και "περιορισμός", όπως λέει το ΛΚΝ), ούτε αποκλειστικά με "δυσάρεστες ενέργειες ή καταστάσεις" (όπως λέει το ΛΚΝ), τότε θεωρώ ότι αποτελεί βιώσιμη εναλλακτική πρόταση. Μία λέξη που σκέφτηκα παράλληλα με την "ανάσχεση", η περιστολή (η οποία σημαίνει ξεκάθαρα "περιορισμός"), συγκεντρώνει άλλα κακά: δεν στέκει τόσο καλά μόνη της (π.χ. σε ένα ενδεχόμενο σημείο περιστολής) όπως η "ανάσχεση", και δεν την έχω συναντήσει ποτέ να αναφέρεται σε κάτι μη κακόσημο (αν και το ΛΚΝ μιλά γενικά για "ποσότητα, ένταση ή έκταση πράγματος, δραστηριότητας, φαινομένου κτλ.", σε αντίθεση με το τι λέει για την προαναφερθείσα "ανάσχεση").
Φυσικά, έχω πάντα κατά νου το προφανές στόμιο φιάλης. Αυτό που με προβληματίζει είναι ότι, αφού γεωμετρικά πρόκειται για σχεδόν το ίδιο πράγμα (και το αποτέλεσμα αμφοτέρων είναι πάλι σχεδόν ταυτόσημο), γιατί να μην το πούμε χοάνη; Ό,τι και να λέμε, τα (μη αφρίζοντα) περιεχόμενα φιαλών δεν ανέρχονται το λαιμό του μπουκαλιού από μόνα τους. χρειάζεται να το γυρίσουμε το ρημάδι ανάποδα - και τότε έχουμε ουσιαστικά ένα χωνί. Αναρωτιέμαι πώς θα μπορούσε (αν μπορούσε) να το περιγράψει αυτό κάποιος με δόκιμο τρόπο.
Τέλος, σε μία κρίση λεξιπλασίας, εγέννησα τη λέξη ροοδέτης. Μου φαίνεται αρκετά αυτεπεξηγούμενη, χάρη στην ύπαρξη ήδη συνθέτων λέξεων και με το ρεο-/ροο- και με το -δέτης. Βέβαια, είναι μάταιο να ευελπιστώ ότι θα έχει καμία τύχη. αλλά τουλάχιστον ας είναι φίλοι και συνάδελφοι αυτοί που θα με πειράξουν για το εν λόγω κατασκεύασμά μου. :-)))
