Ετυμολογική ανάλυση

[chrysa6]

Καλησπέρα σας! Θα το εκτιμούσα πολύ αν μου δίνατε τα φώτα σας στο παρακάτω θέμα! Στα πλαίσια μίας εργασίας του πανεπιστημίου (τμήμα Βιολογίας) καλούμαι να παρουσιάσω πλήρη ετυμολογική ανάλυση αγγλικών όρων από επιλεγμένη βιβλιογραφία. Θα ήθελα τη γνώμη σας, πάνω σε δύο παραδείγματα, ώστε να μπορέσω να επικεντρωθώ στη σωστότερη μέθοδο προσέγγισης μίας ετυμολογικής μελέτης. Ας πάρουμε τη λέξη "absorption", ποια θεωρείτε προτιμώμενη ετυμολογία: 1. (Lat.) absorptio(n) ή 2. absorbere + -ion (δηλ.το ακριβές ρήμα απ'όπου προέρχεται και το επίθημα- και τα δύο Λατινικά στη συγκεκριμένη περίπτωση). Κατα τον ίδιο τρόπο, ως προς τη λέξη "apoferritin", θα ήταν προτιμώμενο 1. από- + ferritin ή 2. από- + ferrum + -in ; Oποιαδήποτε συμβολή σας στο θέμα, θα με βοηθούσε πολύ! Σας ευχαριστώ!

[spiros]

Η ετυμολογική ανάλυση θα είναι στα ελληνικά ή στα αγγλικά;
Θα έλεγα να χρησιμοποιήσεις ως μπούσουλα το OED ή το ετυμολογικό του Μπαμπινιώτη αντίστοιχα.

[chrysa6]

Eυχαριστώ πολύ για την απάντηση, Σπύρο! Όλες οι προς ανάλυση λέξεις είναι στα αγγλικά. Πάντως αυτό προσπαθώ να κάνω. Έχω μπροστά μου και το OED και το Oxford Dictionary of English. Απλά επειδή θα πρέπει να βγάλω εν τέλει ένα ποσοστό της συμμετοχής της Ελληνικής και της Λατινικής στο σύνολο των όρων, έχω πραγματικά μπερδευτεί, ειδικά με τα επιθήματα και αν αυτά πρέπει να τα λάβω υπόψιν μου ή όχι! Και πάλι ευχαριστώ!

[billberg23]

Έχω μπροστά μου ... το Oxford Dictionary of English.

Δηλαδή το Oxford Dictionary of English Etymology (Onions);
Για τους σκοπούς σου θα έλεγα ότι μπορείς να αγνοείς τα επιθήματα.

[chrysa6]

Έχω το απλό λεξικό, όχι το ετυμολογικό, που φαντάζομαι θα είναι και πολύ αναλυτικότερο. Θα προσπαθήσω και συμπεριλαμβάνοντάς τα και αγνοώντας τα μήπως και βγάλω κάποια άκρη. Αν και στο τέλος, μου φαίνεται ότι όντως δεν θα τα συμπεριλάβω, γιατί μου έχουν κάνει τη ζωή δύσκολη! Ευχαριστώ, billberg23!

[Dr Moshe]

Αγαπητή Χρύσα,

Σχετικά με το αρχικό σας ερώτημα, η ετυμολογική ανάλυση θα πρέπει να συνδέει σαν αλυσίδα με τρόπο που εξηγεί την άμεση προέλευση. Στην προκειμένη περίπτωση, αν ετυμολογήσετε το αγγλ. absorption από το λατ. absorbere + -ion, αυτό θα προκαλούσε την εσφαλμένη εντύπωση ότι η αγγλική λέξη σχηματίστηκε απευθείας από το λατινικό ρήμα (με επιθηματοποίηση), ενώ στην πραγματικότητα προήλθε από το ουσιαστικό absorption και σε πολλές περιπτώσεις έχει μεσολαβήσει η Γαλλική ή η Νεολατινική.

Ασφαλώς, αν ενδιαφέρεστε για την απώτερη προέλευση μιας λέξης, μπορείτε να παραλείψετε τα ενδιάμεσα στάδια, είναι ωστόσο επιστημονικά σωστό να τα έχετε υπ' όψιν. Όλα τα έγκυρα ετυμολογικά λεξικά σημειώνουν επιμελώς κάθε στάδιο της ετυμολογικής αλυσίδας και αυτό θα είναι, καθώς πιστεύω, χρήσιμο στην εργασία σας.

Καλή συνέχεια.

[chrysa6]

Dr Moshe,
Σας ευχαριστώ πολύ για την απάντησή σας. Ο σκοπός της εργασίας είναι να εκτιμηθεί το ποσοστό της συμβολής Ελληνικών και Λατινικών κυρίως στην ορολογία που επιλέχθηκε και γι'αυτό θεώρησα σκόπιμο να ανατρέξω στην πλέον απώτερη προέλευση, μη όντας όμως σίγουρη αν αυτό είναι και το σωστό. Να σας φέρω άλλο ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα στο οποίο θα εκτιμούσα πολύ αν μου λέγατε επίσης τη γνώμη σας: η λέξη "peptide" προέρχεται άμεσα από το γερμανικό Peptid. Αν όμως ανατρέξουμε πίσω, θα δούμε πως προέκυψε από το Polypeptid, το οποίο με τη σειρά του αρχικά από το "πολύς" και "πεπτός" με την προσθήκη και των κατάλληλων επιθημάτων. Θα πρέπει να λάβω υπόψιν μου τη συγκεκριμένη λέξη ως Γερμανικής, λοιπόν, ή ως Ελληνικής προέλευσης ως προς τον τελικό μου υπολογισμό; Σας ευχαριστώ προκαταβολικά.

[Dr Moshe]

Ευχαριστώ, αγαπητή μου, για το ερώτημά σας.

Κοιτάξτε τι συμβαίνει: Οι λέξεις που αναφέρετε ανήκουν στην κατηγορία των νεοκλασικών συνθέτων, δηλ. έχουν σχηματιστεί σε διάφορες ξένες γλώσσες με συστατικά από την Αρχαία Ελληνική και τη Λατινική. Πρόκειται για λόγια σύνθετα που πλάστηκαν ως επιστημονικοί όροι και πολλοί έχουν επιστρέψει στην Ελληνική (όπου τους αποκαλούμε ελληνογενείς ξένους όρους). Νομίζω ότι αυτή η διευκρίνιση θα είναι χρήσιμη στην εργασία σας. Μπορείτε να αναφέρετε ότι οι νεοκλασικοί όροι που μελετήσατε έχουν αφετηρία τους π.χ. την Ελληνική (επειδή σχηματίστηκαν από ελληνικά συστατικά στοιχεία) και κατόπιν να τους χωρίσετε σε κατηγορίες ανάλογα με τη γλώσσα που μεσολάβησε (π.χ. Γερμανική, Γαλλική κτλ.).

Η ταξινόμηση αυτή θα ήταν επιστημονικά σωστή και εδραιωμένη στη λεξικογραφική πράξη.

Ελπίζω οι πληροφορίες αυτές να απαντούν στο ερώτημά σας. Είμαι στη διάθεσή σας για όποια διευκρίνιση.