Ρίτα Μπούμη-Παπά

wings · 10 · 12348

wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ρίτα Μπούμη-Παπά (1906 - 1984)



Γεννήθηκε το 1906 στη Σύρο. Σπούδασε παιδαγωγική στην Ιταλία και ειδικεύτηκε στη μέθοδο Montessori. Εργάστηκε ως μεταφράστρια και δημοσιογράφος. Το 1936 παντρεύτηκε τον ποιητή Νίκο Παππά. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1919 με ποιήματα στο περιοδικό «Η διάπλασις των παίδων». Επιμελήθηκε ανθολογίες, υπήρξε αρχισυντάκτης του περιοδικού «Ιόνιος ανθολογία» (στη Σύρο), εξέδωσε το περιοδικό «Κυκλάδες» (στη Σύρο) και την «Εφημερίδα των ποιητών». Ανήκε στους λογοτέχνες της γενιάς του μεσοπολέμου. Πέθανε στην Αθήνα το 1984.

Ποιητικές συλλογές:
«Τραγούδια στην αγάπη», 1930
«Οι σφυγμοί τής σιγής μου», 1935
«Το πάθος των Σειρήνων», 1938
«Αθήνα - Δεκέμβρης 1944», 1945
«Καινούγια χλόη», 1952
«Ριτόρνο ιν Ορτίτζια» (στα Ιταλικά), 1949
«Ο παράνομος λύχνος», 1952
«Το ρόδο της Υπαπαντής», 1960
«Λαμπρό φθινόπωρο», 1961
«Ανθοφορία στην έρημο», 1962
«Χίλια σκοτωμένα κορίτσια», 1963
«Δεν υπάρχει άλλη δόξα», 1964
«Η σκληρή Αμαζόνα», 1964
«Η μαγική φλογέρα» (παιδικά ποιήματα), 1965
«Σκιούμα», 1965
«Φως ιλαρόν», 1966
«Μόργκαν-Ιωάννης – Ο γυάλινος πρίγκιπας και οι μεταμορφώσεις του», 1976

Πεζογραφία
:
«Όταν πεινούσαμε και πολεμούσαμε», 1975
«Στη χώρα του Γκαίτε και του Σίλλερ» (ταξιδιωτικό)

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

« Last Edit: 04 Jun, 2017, 12:07:26 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ρίτα Μπούμη-Παπά, Πλάσματα αϋπνίας

Από πού αναδύεστε
πρόσωπα, πρόσωπα, πρόσωπα
πίσω ακριβώς από το φράγμα του ύπνου
όταν απλώνω τα χέρια να πιαστώ
στην κόχη ενός ουρανοξύστη
στο παραπέτο μιας γέφυρας
στο χείλος μιας αβύσσου
με τον κίνδυνο στην καρδιά μου
το κενό κάτω απ’ τις φτέρνες μου.
Από πού αναδύεστε τόσες μάσκες
με κινηματογραφική διάταξη
στη σκοτεινή κρεβατοκάμαρα
όταν ο υπερβολικός κόπος της μέρας
των νεύρων η ένταση
ο πανικός της ψυχής
φυγαδεύουν τον ύπνο;

Πρόσωπα γνωστά και όμως άγνωστα
πού σας έχω γνωρίσει;
Σε ποια εποχή συμβαδίσαμε σε πορείες;
Δε θυμάμαι είτε δε βλέπω με την ίδια όραση
παλιά και καινούργια πρόσωπα, δάσος,
εωσφορικά, πονεμένα, αγγελικά, θεία
καταδικαστικές στυγνές γκριμάτσες
τρυφερά παιδικά χαμόγελα
πεθαμένα από σαράντα χρόνια
της αδελφής μου το φιλντισένιο προφίλ
του πατέρα το σκεπτικό πρόσωπο
γεμάτο πόθο να με αναγνωρίσει
της πρώτης μου δασκάλας το γυμνό κρανίο
που θέλει και τώρα να μου δείξει το σωστό δρόμο
πρόσωπα, πρόσωπα, πρόσωπα
με κοιτούν, μ’ ερευνούν, μ’ εξετάζουν
με ψηλαφίζουν τα δύσπιστα βλέμματά τους
γουρλωμένα τα μάτια τους αμφιβάλλουν
Εσύ;…
Ένα πρόσωπο σαρκάζει
άλλο κλαίει πικρά γιατί γέρασα
άλλο με φτύνει με αηδία
άλλο μ’ επιδοκιμάζει με μορφασμούς
άλλο καγχάζει δίχως ν’ ακούγεται
άλλο μου γνέφει να βιαστώ
κι όλα μ’ εκλιπαρούν
να μη στρίψω το διακόπτη
να μην ανάψω ένα σπίρτο
τα σκοτώνει ένα προς ένα
το φως.

Πούθ’ έρχεστε κάθε άυπνη νύχτα
πώς μπαίνετε πλήθος στην κάμαρά μου
δίχως τον παραμικρό θόρυβο
δίχως να τρίξει η πόρτα
πλάσματα που πεθαίνετε την αυγή;

Από τη συλλογή Λαμπρό φθινόπωρο (1961)
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 12:02:54 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



banned

  • Sr. Member
  • ****
    • Posts: 1094
    • Gender:Male
H Ρίτα Μπούμη και ο Νίκος Παππάς ήταν αγωνιστές και υπέροχοι άνθρωποι. Έγραψαν και οι δύο συγκλονιστικά ποιήματα. Τους γνώρισα το 1966 με την έκδοση του πρώτου βιβλίου μου και, παρά τη μεγάλη διαφορά της ηλικίας, δημιουργήθηκε αμέσως μεταξύ μας μια θερμή φιλική σχέση που συνεχίστηκε ως τον θάνατό τους.

Η Ρίτα ήταν μια φλογισμένη γυναίκα που ακτινοβολούσε σε κάθε της κίνηση και κάθε της λέξη. Το πιο χαρακτηριστικό της ποίημα ήταν το «Χίλια σκοτωμένα κορίτσια» από τον Εμφύλιο. Όλη η ομώνυμη συλλογή είναι ένα φόρος τιμής στα αδικοχαμένα νιάτα της εποχής εκείνης.

Η Ρίτα και ο Νίκος είναι πάντα ζωντανοί στη μνήμη μου. Με πολλή αγάπη, θαυμασμό και ευγνωμοσύνη.
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 00:39:01 by wings »


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ναι, θυμάμαι την ιστορία του ζευγαριού όπως μας την είχες πρωτοδιηγηθεί πέρυσι, Τόλη.

Η αλήθεια είναι ότι καιρό τώρα ήθελα να δημοσιεύσω ορισμένα ποιήματα και των δυο τους, αλλά μόλις σήμερα αξιώθηκα να κάνω την αρχή.

Το επόμενο ποίημα της Ρίτας Μπούμη θα είναι το «Αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες» από τη συλλογή «Χίλια σκοτωμένα κορίτσια» του 1963, που ανέφερες πριν από λίγο. Και έπεται συνέχεια, φυσικά. :-)

Δεν ξέρω την ποίηση της Ρίτας Μπούμη και του Νίκου Παππά καλά, για την ακρίβεια έχω διαβάσει ελάχιστα ποιήματά τους, αλλά αγαπώ πολύ αυτή τη γενιά του μεσοπολέμου, και τώρα μου δίνεται η ευκαιρία να τη γνωρίσω πολύ καλύτερα και χαίρομαι πολύ γι' αυτό.
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 00:39:17 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)



wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ρίτα Μπούμη-Παπά, Αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες

Αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες
θα πλημμυρίσει η πόλη με βουβά κορίτσια
ο αέρας με στυφή ευωδιά θανάτου
τα φρούρια θα σηκώσουν άσπρες σημαίες
τα οχήματα θα σταματήσουν –
αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες.

Αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες
θα δείτε χίλια κορίτσια με τρυπημένα στήθη
ακάλυπτα, να σας φωνάζουν
«γιατί μας στείλατε έτσι νωρίς να κοιμηθούμε
σε τόσο χιόνι, αχτένιστες, κλαμένες;» –
αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες.

Αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες
θα ιδούν κατάπληκτα τα πλήθη
πως φάλαγγα πιο ανάλαφρη δεν πάτησε τη γη
πως λιτανεία πιο ιερή δεν έχει παρελάσει
ανάσταση πιο ένδοξη και ματωμένη –
αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες.

Αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες
γαμήλιο άνθος η πανσέληνος θα υψωθεί να τις στολίσει
μέσα στα κούφια μάτια τους θα κλαίνε ορχήστρες
οι μπούκλες τους, οι επίδεσμοι θα κυματίζουν
ω τότε, πολλοί από τύψεις θα πεθάνουν –
αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες.

Από τη συλλογή Χίλια σκοτωμένα κορίτσια (1963)
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 12:03:29 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


banned

  • Sr. Member
  • ****
    • Posts: 1094
    • Gender:Male
Πραγματικά συγκλονιστικό, δεν είναι; Από την τραγωδία της αλληλοσφαγής του ελληνισμού.

Έχω στα χέρια μου την τρίτη έκδοση της συλλογής (1974) με μια εκπληκτική αφιέρωση της Ρίτας. Αληθινό κειμήλιο. Και κάτι που ίσως σε ενδιαφέρει ιδιαίτερα, Βίκυ. Στο οπισθόφυλλο το ποίημα αυτό γραμμένο με το χέρι της ποιήτριας. Μπορώ βέβαια να σου δανείσω το βιβλίο.
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 00:39:38 by wings »


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Πράγματι. Εξαιρετικό ποίημα από μια εξαιρετική ποιήτρια - από τις καλύτερες της χώρας κι από τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές της γενιάς του μεσοπολέμου. Θα πω με απόλυτη σιγουριά ότι ήταν μια φλογισμένη ψυχή, με βάση τα ποιήματά της που έχω διαβάσει και όσα μου έχεις διηγηθεί εσύ, Τόλη, για τη γνωριμία και τη φιλία σου με το ζεύγος Παππά. 

Ασφαλώς μ' ενδιαφέρει το χειρόγραφο και θα το δημοσιεύσω εδώ με μεγάλη συγκίνηση και χαρά.
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 00:39:51 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ρίτα Μπούμη-Παπά, Το φίδι

Σαν έφτασα στα μισά του δρόμου
και ζύγισα το βάρος που σηκώνω πενήντα χρόνια
για να μπορείς πιο ελαφρά να περπατάς
είδα πόσο ήμουνα μόνη.

Πού είσαι; Ως χτες επροχωρούσαμε μαζί
ξαφνικά τώρα δε σε βρίσκω
έχει κακοτοπιές, είμαι τυφλή
φυσάει δυνατός αέρας.

Ίσως να σε παρέσυρε η άνοιξη,
στα μάτια μιας ξένης γυναίκας
να είδες πάλι
τον εαυτό σου έφηβο ξανθό.

Η εφετινή χαρά σου σε προδίδει
έρχεσαι από κει που δεν πηγαίνω πια
σε μέθυσαν οι μυρωδιές του δρόμου
δεν ευκαιρείς να ιδείς το φίδι
που ’χει τυλίξει το λαιμό μου.

Από τη συλλογή Το ρόδο της Υπαπαντής (1960)
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 12:04:05 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ρίτα Μπούμη-Παπά, Όνειρο

Είχε προηγηθεί μια σιωπή
ίδια με κείνη που απλώνεται
λίγες στιγμές προτού χιονίσει.
Και ξαφνικά
σάλπιγγες, σάλπιγγες
έφιπποι κήρυκες
και πλήθη.
Και πάλι σιωπή.
Θα έλεγε κανείς πως αναγγέλλονταν
η άφιξη ηγεμόνα
από τις πύλες. Όχι.
Στον ουρανό ένα ποίημα
ξετυλιγόταν σε περγαμηνή
κι όλο κατέβαινε κατέβαινε
πάνω απ’ τα πλήθη.
Και η μεμβράνη του χαρτιού όλο και άπλωνε
μέχρι που έγινε πελώρια σαν χώρα.
Τότε τα ιδεογράμματα των τελευταίων στίχων
αρχίσανε να στάζουνε και να κυλούν σαν δάκρυα
πάνω σε μυριάδες ανοιχτές παλάμες
σε χείλη, σε ώμους, σε μαλλιά
που δίψαγαν να κοινωνήσουν…

Από τη συλλογή Ανθοφορία στην έρημο (1962)
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 12:04:30 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


wings

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 73947
    • Gender:Female
  • Vicky Papaprodromou
Ρίτα Μπούμη-Παπά, Η πύλη

Μόλις είχε κάψει όλα του τα χειρόγραφα
για να ζεστάνει ένα μικρό κορίτσι που κρύωνε.
Δεν μπορούσε να ξεχάσει:
είχε θάψει χειμώνα τη μικρή αδελφούλα
αιμόφυρτη κάτω απ’ το χιόνι.
Από τότε χάθηκε η άνοιξη
χάθηκαν οι μικρές κόκκινες φράουλες απ' τα δάση
τα βηματάκια των πουλιών στα πλακόστρωτα
τα λαμπρά σχέδια για το μέλλον.
Απ’ αυτούς τους θανάτους φορούσε ολόλευκο πένθος
κι ήτανε άρρωστος αυτός που αν δεν μεσολαβούσε
η τυχαία εκπυρσοκρότηση
στα χέρια ενός άφταιγου παιδιού
θα μπορούσε με τα δάχτυλά του
να πραΰνει τις πληγές του κόσμου.
Δεν είχε ντυθεί ποτέ στρατιώτης
κι ήταν περήφανος
που είχε κριθεί ανίκανος να φέρει όπλα,
όμως, επολεμούσε με γραφίδα τους εχθρούς.
Ποιος ήταν; ούτε κι αυτός το ήξερε,
άνυδρη έρημος άνοιγε όπου και να στεκόταν
βάραθρα με ομίχλες στο βυθό,
κι ως βάδιζε ραντισμένος με τη δροσιά του αγνώστου
βλέποντας να του γνέφει από παντού
το άσπρο χεράκι της νεκρής μικρούλας,
δεν άκουγε κανείς τα βήματά του
σαν να πατούσε στο χιόνι.

Δεν ήταν όπως όλοι μας αιχμάλωτος του δέρματός του
το βλέμμα του πλανιόταν ασταμάτητα
σαν να το καταδίωκε
το φοβερό θέαμα του ακούσιου φόνου
ο σπαραγμός του αθώου ένοχου
που σκότωσε μες στο παιχνίδι
ό,τι αγαπούσε πιότερο στον κόσμο,
τα ματωμένα μαλλάκια της Ελπινίκης–
και μόνο στ’ άνθη έβρισκε ανάπαυση κι ασφάλεια
και στα νερά του ποταμού
που μπρος από το σπίτι του κυλά αιώνες.

Δεν είχε επισκεφθεί μιαν αγορά
ένα γραφείο ταξιδίων
εν τούτοις όλο αγόραζε κούκλες και όλο ταξίδευε
λαθρεπιβάτης σε τραίνα και πλοία
με την ελπίδα να συναντήσει σ’ ένα δάσος
την αδελφούλα με τις τρεις ανοίξεις
να ψάχνει για φράουλες.
Δεν ήξερε αν ζει ή αν υπήρξε
σ’ εποχές που η μουσική εξηγούσε τα πάντα,
φρεσκολουσμένος σ’ εξώκοσμες κρήνες
είχε βγει έξω, μπορεί για περίπατο,
μπορεί για να μονομαχήσει με τη σκιά του
με το ίδιο εκείνο πιστόλι.
Με χέρια απλωμένα σαν υπνοβάτης έψαχνε
στις όχθες με τα πλατάνια και τις ιτιές
κι όλο για μια πύλη μιλούσε
για μια πύλη:

Ποιος θα μου ξαναδώσει την αθωότητά μου
που κάνει το παιδί να κλαίει με λυγμούς
το άνθος να χαμογελά την ώρα που το σφάζουν;
Ποιος θα μου ξαναδώσει ό,τι χάνω κάθε λεπτό που περνά
ποιος θα μου ξαναδώσει την Ελπινίκη δίχως αίματα
το καλαθάκι της με τις φράουλες στο δάσος;
Πού είναι η πύλη που θα με οδηγήσει να ζητήσω εξήγηση
για τόσα αινίγματα, τόσους θανάτους;
Πού είναι η πύλη;

Ξαφνικά άνοιξε τρίζοντας μια πόρτα
σε μέρος που δεν ήταν τοίχος κανένας.
Ώστε υπήρχε μια πύλη;
Αλλά ποιος είχε στήσει μια πόρτα καταμεσής στο λιβάδι;
Ποιος είχε στρίψει το πόμολο μέσα στη σιωπή
για να δρασκελίσει ευθύς εκείνος το κατώφλι
και να χαθεί καθώς σ’ ένα λαβύρινθο
μέσα στο πράσινο τριφύλλι;
Πώς βγήκε έτσι αθόρυβα από ένα τέτοιο σύνορο
πώς μπήκε σ’ ένα αόρατο δάσος
απ’ όπου ακούστηκε να ξεφωνίζει
με αλαλαγμούς χαράς:
Ελπινίκη! Ελπινίκη!

Από τη συλλογή Ανθοφορία στην έρημο (1962)
« Last Edit: 04 Jun, 2017, 12:06:34 by wings »
Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. (Γιώργος Ιωάννου)


 

Search Tools