Spot on, as usual, Spyros. Και ήμουν σίγουρος ότι θα παρέθετες το συγκεκριμένο απόσπασμα από τον Οδηγό. Περιμένω να πάρω την
καινούργια γραμματική του Μπαμπινιώτη τώρα που κυκλοφόρησε επίτομη, να δω τι έχει να πει γι’ αυτό (αν περιλαμβάνει τέτοια ζητήματα).
Φίλε Leon, να σε παραπέμψω και σε μια άλλη σελίδα για να εντείνω τον προβληματισμό σου. Σε τούτη τη
σελίδα του Εθνικού Θεάτρου έχουμε ένα βιογραφικό σημείωμα για τον Μάνο Κατράκη, με πολλούς και διάφορους τίτλους έργων κ.ά. Παράβλεψε κάποια λαθάκια στίξης και πρόσεξε πώς γίνονται οι σχετικές διατυπώσεις: πότε αναφέρονται οι λέξεις «έργο», «θίασος» και πότε παραλείπονται.
Διάλεξα όμως τη συγκεκριμένη εργογραφία για να επισημάνω και ένα πρόβλημα που εμφανίζεται δις στην ακόλουθη πρόταση: Ο Κατράκης έπαιξε και σε πολλές ταινίες στον κινηματογράφο από το «Το λάβαρο του '21» του Κώστα Λελούδα (1928) ως το «Το Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θ. Αγγελόπουλου (1984).
Είναι προφανές ότι, ιδιαίτερα αν χρειαστεί να διαβάσουμε μεγαλόφωνα αυτή την πρόταση, αυτά τα «το το» δύσκολα χωνεύονται. Ο συντάκτης έχει ήδη αναφέρει τη λέξη «ταινίες» και δεν θέλει να την επαναλάβει. Δεν ήθελε να φάει το άρθρο πριν από τον τίτλο (δηλ. από «Το λάβαρο του '21»), ούτε όμως και να κουτσουρέψει τον τίτλο (δηλ. από το «Λάβαρο του '21»). Βεβαίως, αφού αποφασίζει να χρησιμοποιήσει άρθρα, η σωστή διατύπωση θα ήταν: από την «Το λάβαρο του '21» του Κώστα Λελούδα (1928) ως την «Το Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θ. Αγγελόπουλου (αφού για ταινίες μιλάει). Έστω κι έτσι, η ορθότερη διατύπωση δεν κάνει την πρόταση λιγότερο γελοία.
Τι να κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις; Να προδώσουμε τα άρθρα; Να κουτσουρέψουμε τους τίτλους; (Και ο λόγος για το «Λάβαρο», γιατί η ταινία του Αγγελόπουλου είναι «Ταξίδι στα Κύθηρα» χωρίς άρθρο!)
Στην καθημερινή πράξη η λύση είναι να φάμε το άρθρο του τίτλου. Αυτό τουλάχιστον κάνουν οι περισσότεροι. Αν όμως γράφεις μια εργογραφία όπου θέλεις να παραθέσεις πιστά τους τίτλους των έργων, βρες διατυπώσεις που θα σου το επιτρέπουν. Π.χ. Ο Κατράκης έπαιξε και σε πολλά κινηματογραφικά έργα, από την ταινία «Το λάβαρο του '21» του Κώστα Λελούδα (1928) ως το «Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θ. Αγγελόπουλου (1984).
Ευτυχώς, οι αυστηρές εργογραφίες απαιτούν απλούστερες διατυπώσεις:
Κινηματογραφικές ταινίες:
«Το λάβαρο του '21» του Κώστα Λελούδα (1928)
«Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θ. Αγγελόπουλου (1984)
Αν πρόκειται για ξενόγλωσσους τίτλους, εκεί έχουμε άλλα κουλουβάχατα. Θα παρατήρησες ότι μπορούμε να πούμε «η Μοντ» ή «η Λε Μοντ» και οπωσδήποτε «η Αλ Αχράμ» (και όχι «η Αχράμ»), αλλά ποτέ δεν θα πούμε «η Δε Τάιμς», «η Δε Γκάρντιαν», «η Δε Σαν». Ούτε καν «η εφημερίδα Δε Τάιμς».
Αυτά για τώρα, πολύ σας ζάλισα, κι αν τολμήσει κανείς να πει ότι γυρεύω ψύλλους στ’ άχυρα, θα συμφωνήσω μαζί του.
P.S. Wow, έμαθα να βάζω σωστά και τις κρυφές παραπομπές!