(Δεν ξέρω αν τούτο δω πάει στα μαργαριτάρια ή στα αγγλικά ή πού αλλού).
Μόλις πήρα το έβδομο βιβλίο του Χάρι Πότερ. Ακόμα δεν το έχω διαβάσει,
αλλά έριξα μια ματιά.
Να πω όμως πρώτα απ' όλα ότι με ενόχλησε λιγάκι όχι μεταφραστικά αλλά
τυπογραφικά, η σελίδα με το μότο (ή όπως αλλιώς λέγεται αυτή η σελίδα)
όπου η Ρόουλινγκ έχει βάλει δυο εκτενούτσικα αποσπάσματα από δυο έργα
και κατά κακή τύχη το ένα είναι οι Χοηφόρες του Αισχύλου, οπότε θεωρεί
υποχρεωτικό ο εκδότης να βάλει και το πρωτότυπο και μάλιστα με τα ίδια
μεγάλα γράμματα, οπότε η σελίδα με το μότο γινεται δισέλιδο.
Το δεύτερο που είδα όπως άνοιξα το βιβλίο είναι η αφιέρωση. Η
συγγραφέα αφιερώνει το βιβλίο σε εφτά πρόσωπα ή μάλλον σε έξι
γνωστούς της και:
And to You
If you have stuck with Harry until the very end.
Τώρα, εσείς πώς το βλέπετε αυτό; Εγώ νόμιζα ότι εννοεί
"αν έμεινες μαζί με το Χάρι", όμως η μεταφράστρια έχει άλλη γνώμη:
και σ' εσένα, αν έχεις μείνει "κολλημένος" με τον Χάρι ως το τέλος.
Δεν συμφωνώ.
Το τρίτο σημείο ήταν μια αρμαθιά από εκφράσεις που είχα σημειώσει
όταν διάβαζα το αγγλικό το καλοκαίρι. Είναι στο δεύτερο κεφάλαιο
εκεί που η σκανδαλοδημοσιογράφος η
Σκίτερ γραφει ένα δηλητηριώδες άρθρο για τον Ντάμπλντορ και
τους φίλους του.
Not everyone thought he was so wonderful, you know -he trod on an awful lot of important
toes. But old Dodgy Doge can get off his high hippogriff, because I've had access
to a source most journalists would swap their wands for, one who has never
spoken in public before...
Η ελληνική απόδοση:
Δεν τον θεωρούσαν όλοι τέλειο -είχε πατήσει πολλούς σημαντικούς κάλους. Όσο
για τον γερο-Ντότζι, ας τρέξει να κρυφτεί με τον ωραίο του ιππόγρυπα, γιατί έχω μια
πηγή που οι περισσότεροι δημοσιογράφοι θα έδιναν και το μαγικό ραβδί τους για να την
αποκτήσουν...
Να κάνω τη σούμα. Εδώ η Ρόουλινγκ έχει τρία σημεία που μ' ενδιέφεραν,
α) Το old Dodgy Doge, όπου είχα απορία πώς θα αποδοθεί το λογοπαίγνιο και που η
μεταφράστρια το έλυσε με αυτοκρατορικό τρόπο, σαν ο Μεγαλέξαντρος το
γόρδιο δεσμό, ήγουν το έφαγε.
β) Το trod on an awful lot of important toes η μεταφράστρια το αποδίδει με
αντίστοιχη ελληνική έκφραση, πολύ κοντινή της.... αλλά.... με ενοχλεί πάρα
πολύ διότι στα ελληνικά "κάλος" είναι και μειωτικός χαρακτηρισμός για πρόσωπο.
Οπότε εγώ θα έβαζα "πάτησε τους κάλους πολλών μεγαλόσχημων"
ή κάτι τέτοιο. Όχι "σημαντικούς κάλους" διότι θουκύριε.
γ) Το άλλο, η μεταφράστρια το μεταφράζει καταλέξη, με αποτέλεσμα να
μην ξέρω αν αντελήφθη το παιχνίδι της συγγραφέας και το περιφρόνησε
ή αν δεν το αντιλήφθηκε καθόλου. Θέλω να πω, η συγγραφέα όταν λέει
ότι ο Ντοτζι can get off his high hippogriff, λογοπαίζει με το to get off
your high horse, που σημαίνει "σταμάτα να μας κάνεις τον απουδαίο" ή τον
καμπόσο ή κατέβα από το καλάμι σου ή... ή.... και που η συγγραφέα το
προσάρμοσε στον κόσμο των Μάγων, αντικαθιστώντας το άλογο με τον
ιππόγρυπα.
Η μεταφράστρια καταλαβαίνει ότι κάποιο λάκκο έχει η φάβα, γιαυτό δεν
μεταφράζει καταλέξη (που θα ήταν "να ξεκαβαλικέψει τον ψηλό του
ιππόγρυπα") αλλά... δημιουργικά. Κι όμως, θα μπορούσε ή να
κρατήσει το νόημα της συγγραφέας χωρίς μαγική προσαρμογή
ή ακόμα και να επιχειρήσει κάτι σαν:
...όσο για τον Ντότζι, ας κατεβεί από το σκουπόξυλο που έχει καβαλήσει...
Κι όμως, ίσως από τη βιασύνη να τελειώσει μέσα στις προθεσμίες, προτίμησε
να ισοπεδώσει το κείμενο.
Κρίμα.