Με το ωραίο, αν και βαθύτατα λυπημένο, ποίημα
Άνοιξη του
Αναστάση Βιστωνίτη, φτάσαμε στα
1.800 δημοσιευμένα ποιήματα στην ανθολογία μας.
Στο τέλος της εβδομάδας, όλοι οι ποιητές της ανθολογίας (υπενθυμίζω ότι μπορείτε να τους δείτε κατά γενεές στο
ευρετήριο της ανθολογίας) θα έχουν από
40 δημοσιευμένα ποιήματα. Μπορείτε να δείτε όλους τους υπόλοιπους ποιητές στο
ευρετήριο της ενότητας «Εκτεταμένο αφιέρωμα: Ένας αιώνας ποίησης στη Θεσσαλονίκη».
Αμέσως μετά μπαίνουμε στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωση του έργου αυτού αλλά με διαφορετικό ρυθμό. Θα γίνονται το πολύ
6 δημοσιεύσεις την ημέρα για να προλαβαίνουμε να βλέπουμε καλύτερα τα ποιήματα και να συζητάμε. Και μάλιστα να συζητάμε επί της ουσίας τους. Θα σας εξηγήσω γιατί.
Πρώτ' απ' όλα, η ενότητα αυτή δεν ανήκει στο fun for translators. Το κάθε νήμα «φορά» ως τίτλο το όνομα του ποιητή. Κι αυτό οφείλουμε να το τιμούμε και να του αποδίδουμε τον προσήκοντα σεβασμό. Όλος ο κόσμος απ' όλη την υφήλιο μπορεί να έχει πρόσβαση στα γραπτά μας στο διαδίκτυο και, όταν μια ενότητα σε έναν ιστότοπο σαν τον δικό μας αποτελεί αφιέρωμα, ανθολογία ή μίνι εγκυκλοπαίδεια για το έργο λογοτεχνών, θα πρέπει να εμπλουτίζεται συνεχώς με χρήσιμο και διαφωτιστικό υλικό που θα αποτελεί πηγή στοιχείων για τους τωρινούς και μελλοντικούς αναγνώστες και μελετητές της ποίησης της Θεσσαλονίκης. Υπενθυμίζω ότι η ανθολογία αυτή έχει «βαρύ» όνομα:
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα.
Όποιος επισκέπτης μπαίνει για να γνωρίσει έναν ολόκληρο αιώνα λογοτεχνικής δημιουργίας στη δεύτερη μεγάλη πόλη της Ελλάδας, δεν χρωστάει σε τίποτα να διαβάζει τα εσωτερικά μας αστειάκια, συχνά άσχετα με τα ποιήματα αυτά καθεαυτά. Το γκρίζο χρώμα το επινοήσαμε για να ξέρουμε εμείς οι ίδιοι τι είναι off-topic. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα γκριζαρισμένα μας μηνύματα γίνονται αυτομάτως αόρατα. Ο ξένος που μπαίνει να διαβάσει δεν γνωρίζει τους δικούς μας κώδικες και δεν έχει κανένα λόγο να τους μάθει. Και, επιτέλους, ας το δούμε τελείως πρακτικά το θέμα. Αν ένα νήμα στο διαδίκτυο φέρει το όνομά μας ή το όνομα της επιχείρησής μας ή του έργου μας, δεν θα μας άρεσε καθόλου να περιέχει άλλ' αντ' άλλων κι ο καθένας να λέει το μακρύ του και το κοντό του χωρίς να μένει επί της ουσίας. Αντιθέτως, μάλλον θα θυμώναμε. Ας μην το κάνουμε, λοιπόν, ούτε κι εμείς - ούτε στα νήματα των ανθρώπων της τέχνης ούτε στα νήματα που αφορούν τα μεταφραστικά γραφεία.
Ξεκαθαρίζω ότι
ΔΕΝ είναι εκτός θέματος τα συναισθήματα ή οι κοινωνικές συζητήσεις που απορρέουν από την ανάγνωση ενός ποιήματος. Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να παραστήσουμε τους λογοτεχνικούς αναλυτές ή κριτικούς όταν θέλουμε να πούμε κάτι. Αντιθέτως, αυτή η ανθολογία δίνει επιτέλους μια ανάσα στον αναγνώστη, είτε είναι έμπειρος είτε αρχάριος στην ανάγνωση της ποίησης, και μια ευκαιρία να εκφράσει όσα νιώθει. Όπου δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια μπορεί να μιλήσει με συναισθήματα και με ψυχή. Αυτός είναι ο στόχος μου από την ώρα που πήρε την οριστική της μορφή αυτή η ανθολογία. Για μένα λίγη σημασία έχει αν ο ποιητής κατατάσσεσαι ή εντάσσεται σε συγκεκριμένη σχολή εποχής ή ύφους ή τεχνοτροπίας (π.χ. ρομαντισμό, ρεαλισμό κ.λπ.). Αρκεί να πούμε αν μας άρεσε αλλά και αν
δεν μας άρεσε κάποιο ποίημα. Γιατί η ποίηση είναι ρυθμός και μουσική που ρέει μέσα στην καρδιά και στο μυαλό μας. Κι όπως καθημερινά μπορεί να μιλάμε για ώρες για ένα ωραίο ή ένα σαχλό τραγούδι που ακούσαμε στο ραδιόφωνο χωρίς να έχει σημασία αν είναι ραπ, ρεμπέτικο ή ποπ, το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και για τα δημοσιευμένα ποιήματα.
Ευνόητο είναι ότι η ανθολογία αυτή δεν θα «κλείσει» ποτέ. Γιατί συνεχώς δημοσιεύονται νέες συλλογές των ποιητών που ήδη περιλαμβάνει (αυτή τη στιγμή είναι
86) και γιατί συνεχώς εμφανίζονται νέοι ποιητές.
Επειδή πολλή κουβέντα έγινε στο παρελθόν για το πώς και το γιατί και το «πόθεν έσχες» αυτής της ανθολογίας, θεωρώ χρήσιμο να σας εξηγήσω το σκεπτικό μου αλλά και τη μέθοδο ανάπτυξης και ολοκλήρωσής της.
Όλα ξεκίνησαν τον
Νοέμβρη του 2005, όταν στη γενική ενότητα
Favourite Poetry που υπήρχε από καταβολής φόρουμ δημοσίευσα το διασημότερο ποίημα της
Ζωής Καρέλλη με τίτλο
Η άνθρωπος. Ένα πεντάλεπτο αργότερα, σκέφτηκα ότι κάποια στιγμή πρέπει να κάνω ένα αφιέρωμα στους ποιητές της πόλης μου. Και ειδικά όσους δεν ζουν πια. Έστειλα ένα ιμέιλ στον Σπύρο και σε 5 λεπτά είχαμε δύο νέες υποενότητες του φόρουμ (τις
πρώτες υποενότητες που απέκτησε το Translatum): Poetry of Thessaloniki και Fiction of Thessaloniki. Μέσα στο 2006 έγιναν δημοσιεύσεις ποιημάτων του Ντίνου Χριστιανόπουλου, του Τάκη Βαρβιτσιώτη αλλά και πεζογραφημάτων του Γιώργου Ιωάννου (του πολύ αγαπημένου μου συγγραφέα), του Ντίνου Χριστιανόπουλου και του Κωστή Μοσκώφ, καθώς και άλλων ποιητών και πεζογράφων της πόλης.
Μετά τα Χριστούγεννα του 2006 και ως το τέλος του Γενάρη του 2007, αποφάσισα να συμμαζέψω όλο αυτό το υλικό, δηλαδή να ενταχθούν όλες οι δημοσιεύσεις σε ένα νήμα για κάθε ποιητή ή συγγραφέα και ο τίτλος του κάθε νήματος να είναι το όνομα του συγγραφέα. Και τότε προστέθηκαν αρκετά ακόμη ονόματα και το πρώτο εξάμηνο του 2007 φτάσαμε μόνο στην ποίηση να έχουμε δημοσιεύσει γραπτά
36 συγγραφέων. Ήδη από την αρχή του 2007 ο Σπύρος είχε φτιάξει από μόνος του το ευρετήριο για να διευκολύνουμε τους αναγνώστες να κατευθύνονται αμέσως στο νήμα του ποιητή που τους ενδιαφέρει.
Μετά τον ερχομό του ποιητή Τόλη Νικηφόρου (
utopia) στο Translatum, στις αρχές του Ιουλίου του 2007, μπήκαμε σε πιο βαθιά νερά. Ως τότε, χρησιμοποιούσα ως πηγές τις ανθολογίες και τα βιβλία που ανέφεραν τους σημαντικότερους ποιητές της Θεσσαλονίκης και το έργο τους ως το 1980. Ο Τόλης, λοιπόν, με βοήθησε με υλικό από τη δική του βιβλιοθήκη και, κυρίως, με πολύτιμες συμβουλές να γνωρίσω ποιητές που άλλους ήξερα από δημοσιεύσεις σε περιοδικά κι εφημερίδες κι άλλους όχι, να διαβάσω όσο περισσότερα ποιήματά τους μπορούσα και να αποφασίσω αν θα τους εντάξω στον μακρύ κατάλογο των ανθολογούμενων ποιητών μου. Φιλοδοξώ ως το τέλος του 2008 να έχω περίπου
100 ποιητές στον κατάλογο αυτό. Οι περισσότεροι θα είναι νέοι ποιητές αλλά υπό σκέψη είναι και μερικοί παλαιότεροι - καθυστερώ γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρω τις συλλογές τους, αφού τα ράφια ακόμη και των μεγαλύτερων και πλουσιότερων βιβλιοπωλείων της χώρας είναι πάμφτωχα σε ό,τι αφορά την ποίηση, όχι μόνο των δημιουργών της Θεσσαλονίκης, αλλά και όλων των άλλων.
Ο αριθμός των δημοσιευμένων ποιημάτων δεν είναι τυχαίος. Έχω κάνει μια πρώτη καταμέτρηση του αριθμού των συλλογών που έχει τυπώσει κάθε ανθολογούμενος ποιητής και αποκεί προκύπτει και ο στόχος μου για δημοσιεύσεις κατ' άτομο. Η κλίμακα που ακολουθώ είναι η εξής:
- 20 ποιήματα - Νέοι ποιητές με μία ή δύο δημοσιευμένες συλλογές, αλλά και δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο και σε περιοδικά ή εφημερίδες
- 25-30 ποιήματα - Νέοι ή παλαιότεροι ποιητές με μία έως τρεις συλλογές, αλλά και δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο και σε περιοδικά ή εφημερίδες
- 30-35 ποιήματα - Παλαιότεροι ποιητές με τρεις έως δέκα συλλογές, αλλά σε αραιά χρονικά διαστήματα
- 50 ποιήματα - παλαιότεροι ποιητές (εν ζωή και μη) με εξαιρετικά σημαντικό έργο που συνήθως περιλαμβάνεται σε τουλάχιστον 10 συλλογές και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τους νεότερους (Εδώ κατ' εξαίρεση εντάσσεται ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης για το σύνολο του έργου του σε κάθε μορφή τέχνης αν και δεν έχει γράψει τόσο πολλά ποιήματα και το πεζογραφικό του έργο είναι πολύ υψηλότερης αξίας. Οι δημοσιεύσεις ποιημάτων του θα είναι 45, πράγμα που σημαίνει ότι θα τον «εγκαταλείψουμε» γύρω στο Πάσχα.)
- 51-70 ποιήματα - παλαιότεροι και νεότεροι ποιητές (εν ζωή και μη) με πολύ μεγάλο αριθμό δημοσιευμένων συλλογών (Χαρακτηριστικό παράδειγμα της «κατηγορίας» αυτής αποτελούν ο Τάκης Βαρβιτσιώτης, η Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου και ο Τόλης Νικηφόρου, αλλά και η Ζωή Καρέλλη (λόγω μεγάλων σε όγκο και όχι σε αριθμό ποιητικών συλλογών) και ενδεχομένως ο Μανόλης Αναγνωστάκης και ο Γιώργος Βαφόπουλος (λόγω «ειδικού βάρους»).
Αυτό σημαίνει ότι η ανθολογία θα έχει ολοκληρωθεί κατά 90% στο τέλος του 2008. Το δεύτερο φετινό εξάμηνο το πρώτο μήνυμα στο νήμα κάθε ποιητή θα αντικατασταθεί από ένα σύντομο βιογραφικό του (δεν μου αρέσουν τα φλύαρα βιογραφικά ούτε όταν πάμε να μας προσλάβουν σε δουλειά) και την πλήρη εργογραφία του. Εννοείται ότι θα αναδημοσιευτεί το ποίημα που ήδη υπάρχει στο πρώτο μήνυμα του κάθε νήματος.
Λέω κατά 90% γιατί, όπως ήδη ανέφερα, η ανθολογία αυτή θα εξελίσσεται όσο ζω εγώ και το Translatum και θα εμπλουτίζεται με νέο υλικό από τις νέες εκδόσεις ή από ελάχιστα (θέλω να ελπίζω) ποιήματα που είναι μεν εξαιρετικά αλλά μου είχαν διαφύγει.
Για τις κακές γλώσσες που άκουσα να λένε ότι τα ποιήματα είναι πολλά και είναι επόμενο να περιλαμβάνουν και «δεύτερης διαλογής» υλικό, θα πω το εξής. Αυτό δεν έγινε γιατί μου ξέφυγαν «μετριότερα» ποιήματα, αλλά σκοπίμως. Χρησιμοποιώ διαρκώς εισαγωγικά για όλους τους χαρακτηρισμούς γιατί τα γραπτά μιλάνε στην ψυχή του κάθε αναγνώστη και αυτή είναι που τα κατατάσσει σε πολύ ή λιγότερο σημαντικά. Σε τούτη την ανθολογία προσπαθώ να κάνω κάτι διαφορετικό από αυτό στο οποίο μας έχουν συνηθίσει ως τώρα όλα τα παρόμοια εγχειρήματα. Δεν σας δίνω τον αφρό. Δεν μου αρέσουν όλα τα ποιήματα που δημοσιεύω. Ορισμένα τα λατρεύω ενώ άλλα μου πέφτουν «βαριά» στο στομάχι και όχι μόνο. Στόχος μου είναι να εκπροσωπηθεί κάθε συλλογή από τουλάχιστον 3 ή και πολύ περισσότερα ποιήματα. Κανένας ποιητής - ούτε καν ο Καβάφης - δεν μπορεί να έχει 35 ή και περισσότερα άριστα ποιήματα σε μια συλλογή. Όμως είναι όλα τους παιδιά του. Και τα άσχημα παιδιά του δεν τα πετάμε στον Καιάδα. Αφού δεν τα πετάει ούτε ο ίδιος. Δεν θέλω να αγαπήσετε την Καρέλλη και να τρέξετε να αγοράσετε τις συλλογές της αν σας άρεσε ως ποιήτρια και να σκεφτείτε πως σας «παραμύθιασα». Γιατί αυτό θα πιστέψετε αν εδώ δημοσιεύσω τα 60 ποιήματά της που είναι εξαιρετικά (έχει πολύ περισσότερα σημαντικά ποιήματα αυτή η σπουδαία ποιήτρια) και σας κρύψω τα πιο «δευτεροκλασάτα» από τις ίδιες συλλογές. Η ανθολογία μου είναι η γέφυρα επικοινωνίας και γνωριμίας όλων μας με τους δημιουργούς της πόλης μου. Και θέλω να τους γνωρίσουμε μαζί κι απ' την καλή κι απ' την ανάποδη. Και μετά ν' αποφασίσετε ώριμα και ενημερωμένοι αν θέλετε να εμβαθύνετε ακόμα περισσότερο και να αγοράσετε τα βιβλία τους.
Επίσης, θα πρέπει να σας πω ότι ένα μεγάλο μέρος της ανθολογίας αυτής, ήταν να περάσει στις αρχές του χρόνου
και σε έναν ακόμη δικό μας ιστότοπο. Αυτό σημαίνει ότι θα παραμείνει εδώ ως έχει, αλλά παράλληλα θα προωθηθεί όλο το χρήσιμο υλικό της (ποιήματα και άκρως ενημερωτικά μηνύματα και πληροφορίες, αναλύσεις, κ.λπ.) σε κάποιο δικό μας χώρο που θα ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με την τέχνη - αρχικά με ό,τι αφορά τον γραπτό λόγο και αργότερα ίσως και με άλλες τέχνες. Τα πολλαπλά προβλήματα στο Translatum (τεχνικά και όχι μόνο) από την αρχή της χρονιάς δεν μας επέτρεψαν να προχωρήσουμε ακόμη στην υλοποίηση αυτού του έργου, αφού αναγκαστήκαμε να αναθεωρήσουμε την ημερομηνία έναρξής του. Τα εγχειρήματα αυτού του είδους θέλουν καθαρό μυαλό και προπαντός χρόνο και κέφι. Ως το τέλος του 2008, όμως, θα έχουμε προχωρήσει σημαντικά και στο κομμάτι αυτό. Δεν σας λέω περισσότερες λεπτομέρειες, γιατί ο Σπύρος κι εγώ θέλουμε να σας κάνουμε έκπληξη όταν θα είμαστε έτοιμοι. :-)
Ανακεφαλαιώνω, λοιπόν, με αριθμούς που δεν λένε ποτέ ψέματα. Η ανθολογία αυτή, κλείνοντας χοντρικά ένα (1) χρόνο με την παρούσα μορφή της, αυτή τη στιγμή έχει:
- 86 ανθολογούμενους ποιητές
- 1.800 δημοσιευμένα ποιήματα
- άμεσο στόχο δημοσίευσης περίπου 1.000 ακόμα ποιημάτων για τους 86 αυτούς ποιητές
- άμεσο στόχο ένταξης άλλων 15 περίπου ποιητών
Και σήμερα έχουμε και μία
μικρούλα γιορτή. Με πολύ καμάρι και ακόμα περισσότερη περηφάνια σας ανακοινώνω ότι ένας από τους πιο αγαπημένους μου ποιητές όλων των εποχών, ο
Μανόλης Αναγνωστάκης, από τα ξημερώματα «έπιασε»
πενταψήφιο αριθμό προβολών των σελίδων στο νήμα του. Το «κοντέρ» αυτή τη στιγμή γράφει
10.019 κι αυτό σημαίνει πολλά. Σημαίνει κυρίως ότι οι αναγνώστες αρχίζουν να γνωρίζουν
επιτέλους από κοντά αυτούς τους γνωστούς μας άγνωστους, τους συμπολίτες μου, που σε διάφορες δύσκολες εποχές ήταν παρόντες με μοναδικό όπλο την πένα τους. Οι εποχές είναι πάντα δύσκολες γιατί
κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ, όπως λέει ο Μανόλης Αναγνωστάκης.
Κατά πόδας τον ακολουθούν σε προβολές σελίδων ο Ντίνος Χριστιανόπουλος και ο Τόλης Νικηφόρου και έπονται η Ζωή Καρέλλη και ο Γιώργος Θέμελης. Έτσι σε λίγο καιρό θα έχουμε πολύ περισσότερα πενταψήφια νούμερα στον κατάλογο των 86 ποιητών. Υπενθυμίζω ότι το κοντέρ για το σύνολο της ανθολογίας έγραψε εδώ και πολλούς μήνες
εξαψήφιο νούμερο κι αυτή τη στιγμή πρέπει να ξεπερνά αρκετά τις
200.000 προβολές σελίδων (τα περιώνυμα page views).
Καλή μας συνέχεια, λοιπόν, και μην ξεχνάτε ότι σήμερα η μέρα ανήκει στον
Μανόλη Αναγνωστάκη. Κάντε όλοι σας ξανά μιαν επίσκεψη στο νήμα του, έστω τιμής ένεκεν, και θα διαπιστώσετε ότι με κάθε ανάγνωση ποιημάτων του γινόμαστε πιο ώριμοι, πιο συνειδητοποιημένοι και πιο σοφοί.