Survival of the fittest, αυτός είναι ο νόμος της φύσης και το αξιολογικό της κριτήριο. Και, μέσω αυτού, η διαιώνιση των ειδών. Με τον τρόπο αυτό επιβραβεύει τον ισχυρότερο, που συχνά σημαίνει τον πιο ευπροσάρμοστο.
Μου έχει τεθεί και άλλες φορές το αιώνιο ερώτημα του ναρκισσισμού. Το θέμα δεν είναι απλό. Ο κάθε γνήσιος καλλιτέχνης είναι ένα πλάσμα με πανίσχυρες παρορμήσεις, πλάσμα ταγμένο στην τέχνη του από τα παιδικά ή τα πρώτα εφηβικά του χρόνια. Για να εκπληρώσει, λοιπόν, αυτό που αντιλαμβάνεται ως τον προορισμό του στη ζωή, συχνά με εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, περνάει από χίλια μύρια κύματα, υποβάλλεται σε τρομερές δοκιμασίες, περιφρονεί όλα τα συμβατικά αγαθά που άλλοι λαχταρούν, έρχεται σε σύγκρουση με το περιβάλλον του, με την οικογένειά του, αγγίζει τα όρια της τρέλας. Ζει κυριολεκτικά στην κόψη του ξυραφιού. Επαναλαμβάνω, ο γνήσιος καλλιτέχνης, ο αυθεντικός δημιουργός.
Η κάθε του αποτυχία τον γεμίζει αμφιβολίες και συχνά περιφρόνηση για τον εαυτό του, η κάθε επιτυχία τον τονώνει προσωρινά. Ο στόχος του όμως παραμένει πάντοτε ο ίδιος. Η κατάκτηση μιας κορυφής που δεν υπάρχει. Σ' αυτή την κακοτράχαλη ανηφόρα αναλώνεται η ζωή του.
Τώρα, τι μένει απ' όλα αυτά. Μερικές στιγμές, ναι, ο αυτοθαυμασμός. Όταν ο ίδιος και οι μυημένοι θαυμάζουν το έργο του, τον αναγνωρίζουν. Τις περισσότερες όμως, κυριαρχεί μια αίσθηση αδυναμίας και ματαίωσης. Γιατί το βουνό δεν έχει κορυφή. Γιατί και ο ίδιος δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος. Γιατί θα ήθελε να έχει δέκα ζωές για να δημιουργήσει, να βγάλει στην επιφάνεια την ψυχή του, τη φλόγα του, το πάθος του, την αγάπη του. Γιατί ζει σ' ένα κόσμο της ατιμίας και του φόνου, ενώ αυτός ονειρεύεται την ουτοπία. Μια ουτοπία που ξέρει καλά ότι δεν πρόκειται ποτέ να γίνει πραγματικότητα. Και γιατί βλέπει μπροστά του το αναπόφευκτο τέλος. Βλέπει ότι όλα θα σβήσουν, όλα θα χαθούν, σαν να μην είχαν υπάρξει ποτέ.
Ναι, μερικές φορές αυτοθαυμάζεται. Αν όμως έχει καταλάβει την ουσία της ζωής, ξέρει ότι το έργο του δεν του ανήκει, ξέρει ότι όλα αυτά του δόθηκαν, ότι είναι ό,τι του δόθηκε. Και αυτό τον κάνει πολύ ταπεινό. Έτσι λοιπόν ο ποιητής μπορεί να είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του, να είναι ερωτευμένος με τη ζωή και κάθε πλάσμα τριγύρω του, και να είναι ταυτόχρονα βυθισμένος σε αυτοβασανισμό και απελπισία.
Αυτή είναι η δική μου γνώση και η δική μου εμπειρία. Υπάρχουν και άλλοι σαν κι εμένα. Δεν μπορώ όμως να μιλήσω για όλους.
