Ο λόγος που παρακολουθώ τη συζήτησή σας και δεν συμμετέχω πλέον είναι ότι αφενός έχω πολλή δουλειά κι αφετέρου έχω εξηγήσει τις απόψεις μου στις προηγούμενες σελίδες.
Τόλη, συμφωνώ απόλυτα για τα περί κανόνων και φόρμας που μόλις ανέφερες. Η ομοιοκαταληξία επιβάλλει σε όποιον γράφει να μπει σε καλούπια για να εξυπηρετήσει έναν εξωτερικό ρυθμό και μια εξωτερική ομοιομορφία. Γιατί, θα ξαναπώ για τελευταία φορά την άποψή μου, αν ο ποιητής είναι από καλός έως άριστος, το ρυθμό και τη μουσικότητα τα έχει μέσα του και ρέουν στο ποίημά του την ώρα που του δίνει σχήμα και μορφή χρησιμοποιώντας ακόμα και την πιο απλή λέξη. Οι λέξεις δεν μπαίνουν σε καλούπια, εκτός αν καλουπώσουμε τη σκέψη μας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν γραφτεί ομοιοκατάληκτα αριστουργήματα. Ασφαλώς γράφτηκαν. Γιατί; Γιατί γράφτηκαν από σπουδαίους ποιητές. Όπως έχουν γραφτεί και συνεχίζουν να γράφονται αηδίες με ελεύθερο στίχο. Γιατί; Γιατί γράφονται από κακούς ποιητές. Κοντολογίς, πιστεύω ότι ο ελεύθερος στίχος έφερε αυτό ακριβώς που λέει η περιγραφή του: απελευθέρωση από τη δέσμευση που είχε ο ποιητής να βρει τις ομοιοκατάληκτες λέξεις. Είναι θέμα δικό του πόσο καλά θα χρησιμοποιήσει την ελευθερία αυτή για να γράψει κάτι καλό. Αν πάλι τον βολεύει η ρίμα, ας την ακολουθήσει. Αλλά αυτό δεν θα τον κάνει κορυφαίο ποιητή, ούτε καν κορυφαίο στιχουργό. Το περιεχόμενο των γραπτών του θα μετρήσει.
Τα παραδείγματα ονομάτων που αναφέρουμε συνεχώς να θεωρώ ελαφρώς ατυχή. Από τις αρχές του 20ού αιώνα όλοι οι Έλληνες ποιητές πρώτης γραμμής έχουν δώσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου τους σε ελεύθερο στίχο. Κι αυτό κάτι θα έπρεπε να σημαίνει για όλους μας. Και μη μιλήσουμε για μόδα ελεύθερου στίχου μέχρι το 1950.
Και μια και αναφέρατε την ανθολογία των ποιητών της Θεσσαλονίκης, αν και εδώ είμαστε εκτός θέματος, εν συνόψει απαντώ ότι ανθολογώ όσους κατά την προσωπική μου γνώμη έχουν δική τους φωνή στο 20ό αιώνα όχι με κριτήριο τον ελεύθερο ή ομοιοκατάληκτο στίχο, αλλά με κριτήριο το περιεχόμενο των ποιημάτων τους και την ένταση της φωνής τους. Αν είχα, πάντα κατά τη δική μου κρίση, 20 άξιους ποιητές της πόλης μου με παραδοσιακά ποιήματα θα τους συμπεριλάμβανα. Δεν τους έχω. Και αυτό, Νίκο Σ., δεν έγινε σκόπιμα. Δεν έχω καμία ευθύνη εγώ για το πώς επέλεξαν να γράψουν οι ποιητές μου. Τα γραπτά τους παραθέτω και μόνο. Αν μου βρεις ποιητή του ύψους του Θέμελη, του Αναγνωστάκη, της Καρέλλη και του Βαφόπουλου που έγραφε σε παραδοσιακή φόρμα και τον έχω παραλείψει, θα χαρώ να μου τον υποδείξεις, να μπορέσω να βρω τα βιβλία του και να τον εντάξω στους ανθολογούμενους ποιητές μου. Και θα ακολουθήσω τις υποδείξεις σου όσο γίνεται συντομότερα, γιατί θα πρόκειται για σημαντική παράλειψη από μέρους μου. Το «εξ ορισμού» που έβαλες σε παρένθεση μάλλον πρόκειται για αυθαίρετο συμπέρασμα γιατί δεν θυμάμαι να δήλωσα ποτέ ότι θεωρώ παραπεταμένους τους παραδοσιακούς ποιητές. Εξάλλου, ούτε καν δήλωσα ότι τελείωσα και έχω δώσει στην ανθολογία την οριστική της μορφή. Συνεχίζω να εντάσσω ποιητές με μοναδικό γνώμονα το έργο τους - αν βέβαια μπορέσω να το βρω, γιατί τα μισά βιβλία είναι δυσεύρετα και σπάνιο είδος πλέον.
Τέλος, Τόλη, η προειδοποίηση είναι από το συντονιστή της ενότητας Poetry, δηλαδή τον Σπύρο. Θα σου την είχα στείλει εγώ, αν η αφορμή είχε δοθεί στις δύο ενότητες για τη λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης.