Ελληνικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών (Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας)

spiros · 22 · 16547

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 855894
    • Gender:Male
  • point d’amour
Ελληνικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών
(Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας)

δωρεάν online και με δυνατότητα αναζήτησης μέσω Magic Search (Greek → Greek) και Traslatum tools tab

Βλέπε και:
Για ένα νέο Λεξικό τής Ακαδημίας Αθηνών (Γεώργιος Μπαμπινιώτης, 21.9.2003) όπου γράφει:  Ενα «πέμπτο» ερμηνευτικό λεξικό τής N. Ελληνικής δεν θα είχε να προσφέρει τίποτε σπουδαίο ή ιδιαίτερα χρήσιμο, ενώ θα διέτρεχε πάντα τον κίνδυνο να συγκρίνεται προς αυτά τα δοκιμασμένα, καλοδουλεμένα, συστηματικά λεξικογραφικά έργα, σε σχέση με τα οποία δεν θα ήταν επ' ουδενί τιμητικό για την Ακαδημία να εμφανισθεί ενδεχομένως ότι υστερεί.
Τα λεξικά της νέας ελληνικής γλώσσας
Λεξικογραφία και ορολογία: Συμπεράσματα από τη σύγκριση δύο σύγχρονων νεοελληνικών λεξικών, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης
H κατάσταση των πραγμάτων στην ελληνική λεξικογραφία (3/2023)

Τρία εκατομμύρια λέξεις-ψηφίδες, 75.000 λήμματα και 103 γνωστικοί τομείς συνθέτουν τις 1.819 σελίδες του νέου λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας, το οποίο παραδίδει σε ερευνητές και κοινό η Ακαδημία Αθηνών.

Προϊόν δεκαετούς έρευνας, το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας», όπως τιτλοφορείται, καταγράφει νεολογισμούς της ελληνικής γλώσσας, σημειώνει τη διπλή ορθογραφία όπου υφίσταται, και χρησιμοποιεί παραδείγματα από διαλόγους της καθημερινότητας.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά στο λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών συμπεριλαμβάνονται νεολογισμοί, όπως «ιός Έμπολα», «άμπερ αλέρτ», «τηλεμαϊντανός», «αεροκουρτίνα», «μπότοξ» και «γενόσημα», λήμματα που προέρχονται από τη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, λέξεις με νέες σημασίες, αλλά και φράσεις της αργκό, όπως «κάγκουρας», «ιντερνετάκιας», «μπαχαλάκιας» ή «μπουζουκλερί».

Η υλοποίηση του λεξικού κόστισε περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ, ενώ θα διατίθεται προς 48 ευρώ.

«Βασικοί στόχοι του λεξικού είναι η ανάδειξη του πλούτου και της εκφραστικής πληρότητας της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας, χωρίς να παραγκωνίζεται η κληρονομιά της, καθώς και η παροχή όλων των απαραίτητων λεξικογραφικών υλικών για τους ερευνητές» εξήγησε κατά την παρουσίαση του λεξικού, τη Δευτέρα, ο επιστημονικός συντονιστής του, καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Χριστόφορος Χαραλαμπάκης.

Το λεξικό βασίζεται σε μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων με 120.000 λήμματα, από τα οποία συμπεριλήφθηκαν στις σελίδες του τα 75.000.

Το λεξικό περιλαμβάνει 10 καινοτομίες:

— Κατάρτιση του λημματολογίου από εκτενείς βάσεις δεδομένων, όπως, κατά κύριο λόγο: Εθνικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας (ΕΘΕΓ), InterActive Terminology for Europe (IATE), μηχανή αναζήτησης Google, ηλεκτρονικές βάσεις και ηλεκτρονικά λεξικά της αγγλικής, γαλλικής, γερμανικής, ιταλικής και ισπανικής γλώσσας, επιμέρους βάσεις δεδομένων της Ακαδημίας Αθηνών).

— Καθιέρωση διπλής ορθογράφησης για ορισμένες λέξεις: αβγό-αυγό, κτίριο-κτήριο, ορθοπαιδικός-ορθοπεδικός.
— Σύντομοι και ουσιαστικοί ορισμοί των λημμάτων.
— Αναγραφή της επιστημονικής ονομασίας ζώων και φυτών.
— Ενοποίηση σημασιών, διάκριση της σημασίας από τη χρήση.
— Καταγραφή αυθεντικών παραδειγμάτων.
— Αναλυτική παρουσίαση των συνδυαστικών δυνατοτήτων των λέξεων: ομορφιά: αγγελική, αξεπέραστη, απίστευτη, απόλυτη, ασύγκριτη, διακριτική, εκθαμβωτική, εκρηκτική, εντυπωσιακή, εξαιρετική, εξωτική, κλασική, μαγευτική, μοναδική, τεχνητή. Ανδρική, γυναικεία, εξωτερική, εσωτερική, πνευματική, σωματική, ψυχική.
— Ακριβής υφολογικός προσδιορισμός λέξεων και εκφράσεων.
— Πραγμάτευση των στερεότυπων ή ιδιωματικών εκφράσεων και σταθερών λεξιλογικών συνάψεων σε νέα βάση στο τέλος κάθε λήμματος. Βλ. τα λήμματα ζωή, μάτι.
— Παράθεση της χρονολογίας εμφάνισης των αγγλικών και γαλλικών λέξεων, όπως και των στερεότυπων εκφράσεων. Ανοίγονται έτσι νέοι ορίζοντες σε θέματα Ιστορίας του πολιτισμού και των επιστημών. Ενδεικτικά παραδείγματα: βιταμίνη < γαλλ. vitamine, 1913. οικοτουρισμός < αγγλ. ecotourism, 1982. λιβερμόριο < διεθν. livermorium, 2012.
Αναλυτικότερα έχουν καταγραφεί 5.000 νεολογισμοί που δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο λεξικό, καθιερώνεται η διπλή ορθογράφηση, που συναντάται σε περίπου 500 λέξεις (αβγό ή αυγό; εταιρεία ή εταιρία; συγγνώμη ή συγνώμη;), ενώ καταγράφονται και φράσεις που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν λάθος, αλλά χρησιμοποιούνται ευρέως, όπως «αποτίει φόρο τιμής» ή «αποτίνει φόρο τιμής», «οι ασκοί του Αιόλου» ή «ο ασκός του Αιόλου».

Ενοποιούνται οι σημασίες και γίνεται διάκριση της σημασίας από τη χρήση, όπως στην περίπτωση του ρήματος «κόβω», που σύμφωνα με ορισμένα λεξικά έχει 53 σημασίες, ενώ κατά το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» οι σημασίες είναι δέκα και οι υπόλοιπες είναι χρήσεις.

Γίνεται καταγραφή παραδειγμάτων από φράσεις που χρησιμοποιεί συχνά ο κόσμος, ενώ στα αγγλικά και γαλλικά δάνεια σημειώνεται η χρονολογία πρώτης εμφάνισης.

— Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ακριβής υφολογικός προσδιορισμός των λέξεων και των εκφράσεων μέσα από 30 κριτήρια. Για παράδειγμα η λέξη «γατόνι» κατηγοριοποιείται ως αργκό, η φράση «εκπάγλου καλλονή» ως αρχαιοπρεπής, ο όρος «κοινοτυπία» ως εσφαλμένος αντί του σωστού «κοινοτοπία» και η λέξη «μπουζουκλερί» ως χιουμοριστική.

«Η Ακαδημία, με το λεξικό, δεν αποβλέπει σε ρύθμιση της γλώσσας. Παρουσιάζει με συστηματικό τρόπο και επιστημονικά εξακριβωμένα την πραγματική μορφή της Νεοελληνικής, τον γλωσσικό πλούτο της και τις θαυμαστές εκφραστικές δυνατότητές της. Το πλήθος των νεολογισμών και των νέων σημασιών που περιέχονται δείχνει τη δημιουργική δύναμη των Ελλήνων στη γλώσσα και διαψεύδει όσους θρηνούν για τη φθορά της» υπογράμμισε ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Βασίλειος Πετράκος.

Παρά το μεγάλο κόστος δημιουργίας του (κόστισε περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ, από τα οποία τα 760.000 ευρώ διατέθηκαν από το υπουργείο Οικονομικών), το λεξικό θα διατίθεται στην τιμή των 48 ευρώ, ενώ από το βιβλιοπωλείο της Ακαδημίας θα πωλείται σε εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων και φοιτητές στην ειδική τιμή των 35 ευρώ. Τα έσοδα από τη διάθεσή του θα δοθούν για έρευνες νέων άνεργων επιστημόνων.

Την εκδήλωση παρουσίασης του λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών παρακολούθησαν μεταξύ άλλων ο υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τασούλας και πλήθος ακαδημαϊκών.
Newsroom ΔΟΛ
Kάγκουρας, μπαχαλάκιας, μπουζουκλερί, στο νέο λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών - Ειδήσεις - Πολιτισμός - in.gr
http://www.academyofathens.gr/ecportal.asp?id=3350&nt=105&lang=1
Νέα Παιδεία - Γλώσσα - Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας, Ακαδημία Αθηνών, Σύνταξη-Επιμέλεια Χριστόφορος Χαραλαμπάκης
« Last Edit: 07 Apr, 2023, 14:09:42 by spiros »




spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 855894
    • Gender:Male
  • point d’amour
Νομίζω πως κάποια στιγμή θα βγει, κάτι τέτοιο είχα ακούσει από τον Βαλεοντή και τον Χαραλαμπάκη (όπως καταλαβαίνεις υπάρχουν κάποια θετικά τού να βρίσκεται πίσω από την προσπάθεια ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός). Πάντως η τιμή του, ιδίως για εκπαιδευτικούς, είναι χαμηλή.

Μέχρι τότε, υπάρχει συν τοις άλλοις και το λεξικό του Πάπυρου σε CD-ROM που είναι πολύτομο και αχανές.
« Last Edit: 06 Nov, 2020, 18:20:44 by spiros »


crystal

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 8984
    • Gender:Female
Ωωω, είναι και δικοί μας άνθρωποι (valeon)!

Πάντως, από όσα διάβασα (κριτήρια, καινοτομίες) αναμένεται να είναι πάρα, μα πάρα πολύ καλό.




spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 855894
    • Gender:Male
  • point d’amour
Ναι, μα μόνο το γεγονός ότι παραθέτει συνάψεις το καθιστά πολύτιμο βοήθημα ακόμη και για ξενόγλωσσους.

Δείγμα λήμματος μπορείς να βρεις εδώ (σελίδα 36):
Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Λεξικογραφία και ορολογία: Συμπεράσματα από τη σύγκριση δύο σύγχρονων νεοελληνικών λεξικών
« Last Edit: 17 Nov, 2021, 12:48:15 by spiros »


crystal

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 8984
    • Gender:Female
Ήθελα να αναφερθώ κι εγώ σ' αυτό, καθώς και στο ότι είναι βασισμένο σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων (φαντάζομαι corpus linguistics involved too). Και διαβάζοντας: Δεν πρόκειται για απλή «επιστημονικοποίηση», αλλά για μια δυναμική παρουσία του επιστημονικού λόγου και των ειδικών όρων στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, εγώ είμαι ήδη καλυμμένη.



spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 855894
    • Gender:Male
  • point d’amour
Η τιμή έκπτωσης ισχύει και για μεταφραστές:

Η λιανική του τιμή είναι 48,00 ευρω αλλά εφόσον είστε μεταφραστής μπορείτε να το προμηθευτείτε στα 35,00 ευρώ.  Το πωλητήριο - εκθετήριο της Ακαδημίας Αθηνών βρίσκεται Πανεπιστημίου 25 - 29 εντός της στοάς Κοραή και λειτουργεί Δευτέρα - Σάββατο 09:00 - 15:00.


spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 855894
    • Gender:Male
  • point d’amour
Σήμερα σε αυτήν την εκδήλωση επιβεβαίωσε ο Χαραλαμπάκης ότι θα βγει και σε ηλεκτρονική μορφή, και είπε μάλιστα ότι θα δοθεί και δωρεάν. Τώρα το πότε, είναι άγνωστο καθώς θέλουν ακόμη να κάνουν βελτιώσεις. Επίσης, το λημματολόγιο της βάσης είναι 120.000 λήμματα ενώ το δημοσιευμένο λεξικό είναι 75.000. Στην ηλεκτρονική έκδοση θα μπουν όλα.
« Last Edit: 06 Nov, 2020, 18:19:56 by spiros »





spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 855894
    • Gender:Male
  • point d’amour
Άρθρο του Μανδραβέλη για το λεξικό (βλέπε και το χωριστικό ενωτικό):

Ενα μη-χρηστικό λεξικό

Τελικώς δεν θα χρησιμεύσει σε πολλούς το επονομαζόμενο «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» που παρουσίασε προχθές η Ακαδημία Αθηνών. Δεν είναι μόνο τα 48 ευρώ που πρέπει να δώσει κάποιος για να το αποκτήσει (για κάποιους το ποσό είναι ένα βδομαδιάτικο δουλειάς), αλλά και το βάρος του: ζυγίζει –ζωή να ’χει– 3,65 κιλά, «όσο ένα νεογέννητο βρέφος» όπως περηφανεύτηκε κατά τη συνέντευξη Tύπου ένας ακαδημαϊκός. Το ερώτημα είναι: σε μια εποχή διαρκούς κινητικότητας, ποιος θα κουβαλάει ένα «μωρό» 3,65 κιλών μαζί του για να δει την ορθή γραφή της λέξης «μπουζουκλερί»; Και ποιος θα μπει στη χρονοβόρο διαδικασία να ψάχνει μπρος πίσω τις σελίδες για να δει αν το «αβγό» γράφεται «αυγό» και αντιστρόφως; Σίγουρα όχι οι νέοι, οι οποίοι για λόγους ευκολίας –για να μην αλλάζουν σετ χαρακτήρων στα ηλεκτρονικά τους μηχανάκια– το γράφουν «αvgo» και ξεμπερδεύουν.

Τζάμπα, λοιπόν, πάνε τα δέκα χρόνια των ερευνητών που κόπιασαν για το εν λόγω μη-«Χρηστικό Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας». Δεν θα τρέξουν πολλοί να το αγοράσουν και πολλοί λιγότεροι θα ανατρέξουν για το συμβουλευτούν. Η χρηστικότητά του μάλλον θα περιοριστεί να κοσμεί τα ράφια που έχουν πίσω τους διάφοροι υπουργοί, αυτά που βαφτίζουν βιβλιοθήκες αφού τοποθετούν ανάκατα τα βιβλία που διάφοροι κατά καιρούς τούς στέλνουν.

Τα πράγματα, βεβαίως, θα ήταν διαφορετικά αν 120.000 λήμματα του λεξικού ήταν ηλεκτρονικά και ελεύθερα διαθέσιμα στο Διαδίκτυο. Ετσι θα μεγιστοποιούνταν οι πιθανότητες να το συμβουλευτούν οι νέοι, αυξάνοντας εκθετικά τη χρηστικότητά του. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι και ζήτημα καλής και δίκαιης χρήσης των φόρων που πληρώνουν οι Ελληνες πολίτες. Το μεγαλύτερο μέρος του ενός εκατομμυρίου (ίσως και το σύνολο του ποσού) που ξοδεύτηκε για τη σύνταξη του εν λόγω λεξικού, συν τα έξοδα εκτύπωσης από το Εθνικό Τυπογραφείο, είναι λεφτά των φορολογουμένων. Η ίδια η Ακαδημία χρηματοδοτείται από εμάς. Σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία, «η επιχορήγηση προς την Ακαδημία Αθηνών για την κάλυψη των λειτουργικών της δαπανών [έφτανε] στο ποσό των 1.800.000 ευρώ... Παράλληλα, η Ακαδημία Αθηνών χρηματοδοτείται και από τον προϋπολογισμό των Δημοσίων Επενδύσεων του ΥΠΕΠΘ» («Καθημερινή» 26.5.2010)

Δεν ξέρουμε αν υπάρχουν κι άλλες χώρες στις οποίες οι φορολογούμενοι χρηματοδοτούν τη δημιουργία ενός πνευματικού έργου και μετά πρέπει να πληρώσουν και πάλι για να αποκτήσουν κάποιο αντίγραφό του. Στη «νεοφιλελεύθερη» –όπως συνηθίζουμε να λέμε– Αμερική, όλα τα πορίσματα και όλη η πληροφορία των κρατικά χρηματοδοτούμενων οργανισμών είναι ελεύθερα διαθέσιμα στο Διαδίκτυο.

Αντιθέτως, στην Ελλάδα υπάρχει τεράστιος πλούτος –γνώση την οποία δεν μπορεί να προσεγγίσει κανείς– καταχωνιασμένος σε σκονισμένα ερμάρια βιβλιοθηκών. Δεκάδες χρηματοδοτούμενα ερευνητικά κέντρα παράγουν μελέτες που τυπώνονται σε λίγα αντίτυπα και μετά χάνονται από τη δημόσια σφαίρα. Κάποιος ερευνητής που μπορεί να τα χρειαστεί θα πρέπει να γίνει ντετέκτιβ για να τα ανακαλύψει.

Αυτή, δυστυχώς, θα είναι και η μοίρα του «Χρηστικού Λεξικού». Μετά τα 15 λεπτά δημοσιότητας που απόλαυσε η Ακαδημία, θα γίνει ένα άχρηστο λεξικό. Εκτός αν βγει στο Διαδίκτυο και το χρησιμοποιήσουν αυτοί που το χρειάζονται περισσότερο. Τα νέα παιδιά...
Ενα μη-χρηστικό λεξικό | Απόψεις | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ


Και κάποια σχόλια έχουν πλάκα:

Λεξικό σε τόμο 3,65 κιλων, €48 το 2014; Καλά σε ποιον αιώνα ζουν; Η κόρη μου (9 χρονων) είδε ένα λεξικό που είχα αγοράσει το 1981 και έπαθε πλακα. Τι ειναι αυτό; με ρώτησε. Έπρεπε να της εξηγήσω ότι τον προηγούμενο αιώνα, δεν είχαμε το internet και έπρεπε να ψάχνουμε τις λέξεις στο λεξικό!

Και ακόμη ένα:

Εσείς, κ. Μανδραβέλη, να το αγοράσετε πάντως. Και να ψάξετε "πίσω-μπρος", μήπως βρείτε πουθενά σε κανένα παράρτημα τον κανόνα που λέει ότι μεταξύ του "μη" και του επιθέτου που ακολουθεί δεν βάζουμε παύλα.
« Last Edit: 06 Nov, 2020, 18:20:09 by spiros »


spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 855894
    • Gender:Male
  • point d’amour
Επίσης, ένα από τα ενδιαφέροντα που είπε ο Χαραλαμπάκης, είναι ότι καλό είναι να διορθώνουμε μια εσφαλμένη χρήση, αλλά από τη στιγμή που περάσει σε ευρεία χρήση, παύει να είναι λάθος (αυτά που αναφέρω εγώ συχνά περί ρυθμιστικής και περιγραφικής γλωσσολογίας).

Ανέφερε επίσης ότι ένα από τα λάθη που έχουν περάσει είναι η ορθογραφία της λέξης χημεία.
« Last Edit: 06 Nov, 2020, 18:20:21 by spiros »


diceman

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 1328
    • Gender:Male
  • Talk less, say more.
Νομίζω ότι όποιος παρακολούθησε την παρουσίαση-ομιλία του Χαραλαμπάκη είναι σε θέση να καταλάβει τι εμπαθής καραγκιόζης είναι ο Μανδραβέλης.
Βασίλης Μπαμπούρης
meta|φραση School of Translation Studies


 

Search Tools