Τόλης Νικηφόρου

[banned]

Κρύβει την πίκρα της ζωής. Είχα πολλούς δασκάλους στη ζωή μου κι είχα την τύχη να είναι σπουδαίοι δάσκαλοι. Ένας πολύ σημαντικός ήταν ο αγαπημένος μας φιλόλογος, Τάσος Γεωργοπαπαδάκος, που αφιέρωνε τις δέκα ώρες την εβδομάδα των αρχαίων και των νέων ελληνικών σε ατέλειωτες συζητήσεις με εμάς, τους έφηβους μαθητές του. Για τους πάντες και τα πάντα. Και, πάνω απ' όλα, μας δίδαξε έμπρακτα την αγάπη και τη συνέπεια σε όσα πιστεύαμε.

Παρ' όλα αυτά, όπως αποδείχτηκε τελικά, οι πιο σπουδαίοι δάσκαλοι μου είναι μια φλαμουριά που αγγίζει το μπαλκόνι μου, ένα γατί που περπατάει νωχελικά στον ήλιο, η ίδια η φύση και τα πλάσματά της. Αυτό είναι το πρώτο και πιο δύσκολο σχολείο, απ' το οποίο δεν προβλέπεται αποφοίτηση. Ή, με άλλα λόγια, η περιπέτεια της ύπαρξης, η περιπέτεια της ψυχής.

Δεν ξέρω όμως αν τελικά έμαθα τίποτα. Ή αν αυτά που έμαθα έχουν κάποιο νόημα. Ακόμη και η αγάπη. Η γνώση είναι πικρή και όλα τα ερωτήματα της εφηβείας μου παραμένουν αναπάντητα.

[wings]

Ναι, μου έχεις πει για τους δασκάλους σου και κυρίως για τον Τάσο Γεωργοπαπαδάκο. Απλώς η φράση «με τον τρόπο τους» μ’ έκανε να σκεφτώ ότι κάτι δεν σου άρεσε στον τρόπο τους.

Όσο για το τι μαθαίνουμε όταν είμαστε παιδιά και το πώς μας τα φέρνει η ζωή, έχω κι εγώ να πω πολλά, μάλλον παρόμοια με όσα ήδη είπες. Πολλά δεν μ’ αρέσουν, πολλά δεν φανταζόμουν ότι θα ’ταν αλλιώς στην ενήλικη ζωή μου, για πολλά τα έβαλα μ’ εσάς τους συγγραφείς που όλο λέτε ότι η αγάπη είναι το ομορφότερο πράγμα στον κόσμο και σε κάνει, αν μη τι άλλο, πιο ευτυχισμένο αλλά μάλλον κάπου κάνετε λάθος ή κάνω εγώ λάθος (δεν έχει σημασία), οπότε κι εγώ επιμένω, αφού δεν έχω πού αλλού να πάω, μερόνυχτα εγκύπτω και λέω πως συνεχίζω τις σπουδές μου, σ’ αυτό το πρώτο και πιο δύσκολο σχολείο, απ’ το οποίο δεν προβλέπεται αποφοίτηση.

[banned]

Ας πούμε κάτι για τον τρόπο τους. Ή για το πώς μας διδάσκει η φλαμουριά την αγάπη. Μα, με τα πράσινα γλυκύτατά της φύλλα, με το μεθυστικό της άρωμα, με την ολιγάρκεια, με τη γαλήνη και τη σιγουριά της. Με την ομορφιά της. Με το που είναι πάντα εκεί, κάτω απ' το μπαλκόνι μας χειμώνα καλοκαίρι.

Και πώς μας διδάσκει ένα γατί την αγάπη. Με την απαράμιλλη χάρη του, με το απαλό του τρίχωμα, με το πώς απολαμβάνει το ελάχιστο, τον ήλιο, ένα χάδι, να τρίβεται στο παντελόνι μας.

Τα βλέπουμε όμως εμείς όλα αυτά, τα απολαμβάνουμε, μαθαίνουμε κάτι από τους δασκάλους μας; Αμφιβάλλω. Εμείς είμαστε βυθισμένοι στις απαιτήσεις, στις φιλοδοξίες μας, στο ολοένα και περισσότερα, που τελικά δεν σημαίνουν τίποτα. Εμείς είμαστε βυθισμένοι στον εαυτό μας. «Ο τρόπος τους» λοιπόν μου αρέσει, εκείνο που δεν μου αρέσει είναι ο δικός μας τρόπος.

     

[wings]

Ναι, η φλαμουριά είναι πάντα εκεί. Δεν φεύγει. Και το γατί έρχεται μόνο του και τρίβεται πάνω μας και όλο κάπου γύρω μας κλωθογυρίζει. Οι τρόποι τους είναι γλυκύτατοι γιατί εμπνέουν σιγουριά, συντροφικότητα, μοίρασμα και, κυρίως, γιατί συμβολίζουν τη μόνιμη παρουσία.

Κι εμένα μου φταίνε οι δικοί μας τρόποι. Αλλά, ξέρεις ποιοι; Οι ποικίλοι τρόποι της απουσίας. Γιατί δείχνουν ότι τελικά τίποτα δεν καταλάβαμε απ' όσα μας μαθαίνει η ζωή και τα όντα γύρω μας για την ανάγκη επαφής και βαθιάς επικοινωνίας ή έστω και απλής παρέας με τους άλλους.

[wings]

Τόλης Νικηφόρου, λάμπουν σαν δάκρυα τα Χριστούγεννα

ένας μικρός χριστός γεννιέται πάλι αύριο,
μόνος στον κόσμο.
ένας μικρός χριστός που ζωγραφίζει θαμπά
στο τζάμι δέντρα για τα παιδιά,
καράβια για τα όνειρα,
ένα παραμύθι της αγάπης για τους απελπισμένους.
παραμονή και τα χιλιάδες φώτα της πλατείας
στα μάτια του λάμπουν σαν δάκρυα

Από τη συλλογή Γαλάζιο βαθύ σαν αντίο (1999)

Τόλη Νικηφόρου, όλοι εμείς, δηλαδή ο Σπύρος κι εγώ που μείναμε μόνοι να δουλεύουμε στο φόρουμ, οι επισκέπτες και τα μέλη μας που είναι μόνοι στον κόσμο και δουλεύουν ή διαβάζουν τα ποιήματά μας απόψε, αλλά και τα παιδιά, τα όνειρα και οι απελπισμένοι, πολύ σ’ ευχαριστούμε γι’ αυτή τη θαμπή ζωγραφιά που μόλις χάραξε ο μικρός χριστός σου στο τζάμι μας παραμονή και τα χιλιάδες φώτα της πλατείας στα μάτια μας λάμπουν σαν δάκρυα...

[banned]

Με τις υποχρεώσεις των εορτών και με την πονεμένη μέση μου, άργησα να σας ευχαριστήσω για την ανταπόκρισή σας. Το κάνω τώρα με όλη μου την καρδιά.

Η εικόνα αυτού του ποιήματος προέρχεται από τα παιδικά μου χρόνια, όταν κολλούσα τον χειμώνα τη μύτη μου στο τζάμι της μπαλκονόπορτας και έβλεπα για ώρες έξω την έρημη τότε απέραντη Πλατεία Δικαστηρίων. Ήμουν ένα μοναχικό παιδί, όχι από δική μου επιλογή. Έπαιζα και διάβαζα μόνος μου στο σπίτι, θάμπωνα το παγωμένο τζάμι με το χνότο μου και σχημάτιζα ζωγραφιές με το δάχτυλό μου, γελούσα και δάκρυζα μόνος μου, ονειρευόμουν μόνος μου.

Νομίζω ότι από τότε κατάλαβα βαθιά τη μοναξιά και έμαθα να ζω και να αγωνίζομαι χωρίς ελπίδα.

[wings]

Οδός Επταπυργίου
Θεσσαλονίκη, φωτογρ. Γιώργος και Γιάννης Ζαρζώνης, εκδ. Ζαρζώνη

Τόλης Νικηφόρου, φωτιά μέσα στα χόρτα που έρπει

μ’ αρέσει αυτό το κάτι στη φωνή σου. ήχος αχνός κι εκστατικός, ένα φτερούγισμα που απλώνεται τριγύρω, όπως όταν στο βάθος τ’ ουρανού χαράζει κι όλα τα άλλα φώτα χαμηλώνουν. μ’ αρέσει αυτό το κόκκινο στις λέξεις σου, θαμπό σαν τη φωτιά μέσα στα χόρτα που έρπει και φανερώνει ξαφνικά τη λάμψη και το χρώμα της. δρόμος μακρύς κάτω απ’ τα κάστρα κι είσαι η πλατεία με τις μουσικές στο τέρμα του

Από τη συλλογή Το μυστικό αλφάβητο (2010)

Το ποίημα είχε αρχικά δημοσιευτεί στο Translatum και στο περιοδικό Πανδώρα, τεύχος 22 (Μάιος 2008-Νοέμβριος 2008)

Τόλη Νικηφόρου, πέρασαν τόσοι μήνες από τότε που έγραψες αυτό το ποίημα και μου το έδωσες κι ακόμα δεν καταφέρνω να βρω τα λόγια για να σου πω τι σημαίνει για μένα. Είμαι πολύ συγκινημένη που το δημοσιεύω απόψε. Σ’ ευχαριστώ για όσα μου έχεις μάθει όλους αυτούς τους μήνες που είσαι μαζί μας (ιδιοτελές) και για όλα τα γραπτά σου που έχω δει και διαβάσει (ανιδιοτελέστατο).

Να ’σαι πάντα καλά!

[banned]

Δεν ξέρω πώς συμβαίνει αυτό αλλά, όταν ακούω καλά λόγια για κάτι που έγραψα, εκτός από χαρά, νιώθω μια έντονη αμηχανία. Λες και μου αποδίδεται ένας έπαινος που δεν αξίζω. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει γιατί, όπως έχω πει κι άλλες φορές, αισθάνομαι πως είμαι ένας απλός διάμεσος, πως όλα αυτά τα γράφει κάποιος άλλος με το χέρι μου.

Οι αντιδράσεις μου αυτές είναι ακόμη πιο έντονες όταν τα λόγια αυτά προέρχονται από κάποιον που αγαπώ και εκτιμώ. Όπως τώρα. Έχω μάθει κι εγώ πολλά από σένα, Βίκυ, και όχι μόνον, αυτούς τους οκτώ περίπου μήνες που είμαι μέλος του φόρουμ και ελπίζω να είμαι πάντοτε καλός μαθητής για να μάθω κι άλλα.  

Αυτό το ποίημα το γέννησε η συγκίνηση ένα βράδυ. Η πολύ έντονη συγκίνηση και η διαίσθηση. Κάθε φορά που το διαβάζω την ίδια εκείνη συγκίνηση αισθάνομαι. Καλύτερα δεν θα μπορούσα να την εκφράσω εγώ. Μου δόθηκε αυτή η χάρη και το μόνο που μπορώ να υποσχεθώ είναι ότι θα εργάζομαι σκληρά ως το τέλος για να τιμήσω το άγνωστο που θέλησε, μέσα από μεγάλο πόνο, να μιλήσω εγώ με τη φωνή του.  

[Anastasia]

Τόλη, το ποίημα είναι υπέροχο. Μου αρέσει πολύ «αυτό το κόκκινο στις λέξεις του». ;-)

[banned]

Χαίρομαι που σου αρέσει, Αναστασία. Βλέπεις πόσο αργεί η φωτιά «να φανερώσει τη λάμψη και το χρώμα της»; Από τις 14 Ιουλίου του 2007.

[wings]

Έτσι είμαστε εμείς οι φωτιές και οι πλατείες. Ψυχογράφημα θα κάνουμε πρωινιάτικα;

[banned]

Όπως σου έλεγα, Αναστασία. Χαμπάρι δεν έχουν οι φωτιές πότε είναι πρωί, πότε μεσημέρι και πότε βράδυ. Να καίνε μόνο ξέρουν (τους πυρόπληκτους). Μετά μουσικής (από νυχτερινή πλατεία της Άνω Πόλης).

[wings]

Τελικά είστε πολύ συμβατικοί τύποι. Τι πάει να πει «πρωί, μεσημέρι, βράδυ»; Ζήστε λίγο πιο ανέμελα... όπως η φωτιά.

[banned]

Ανέμελα, ε; Εμ, βέβαια, άλλους τσουρουφλίζει. 

[Anastasia]

Τι τη νοιάζει, καλέ, η ώρα; Έχουν ώρες τα ξωτικά; Τώρα που το σκέφτομαι μπορεί να είναι και πυγολαμπίδα! ;-)