Υπερβολικά ελεύθερη μετάφραση

[Katerina_A]

Χαιρετώ τους συναδέλφους.
Αντιμετωπίζω το εξής "πρόβλημα". Κάνω το Proofreading της μετάφρασης ενός κειμένου με σαφή προσανατολισμό μάρκετινγκ. Ο μεταφραστής έχει αλλάξει τον αδόξαστο στο κείμενο και ουσιαστικά έχει κάνει απόδοση αντί για μετάφραση. Θέλω να ενημερώσω τον ΡΜ σχετικά, αλλά δεν θέλω να προσβάλλω το συνάδελφο που έκανε τη μετάφραση, ούτε να του δημιουργήσω πρόβλημα. Απλώς θέλω να ενημερώσω ξερά και εντελώς επαγγελματικά ώστε να πάρω οδηγίες για το τι πρέπει να κάνω. Να του αλλάξω κι εγώ τον αδόξαστο ή να το αφήσω ως έχει; Διότι το ζήτημα εμπίπτει στο ύφος και όχι σε λάθη εκ μέρους του συναδέλφου.
Μπορεί κάποιος να με βοηθήσει με το ζήτημα; Πώς να πω δηλαδή ότι η μετάφραση παραείναι ελεύθερη για τα δεδομένα του κειμένου-πηγή; Είπαμε. Με ωραίο τρόπο.

[banned8]

Εξαρτάται από το πόσο «αγνώριστη» την έκανε.

Έστω ότι ο πελάτης είναι ο σύζυγος της κυρίας που πήγε στο ινστιτούτο καλλονής. Αν η κυρία βγήκε πιο όμορφη απ' ό,τι μπήκε, μπορεί να προτιμά το νέο προϊόν.
Αν βγήκε πιο άσχημη, θα έχει δίκιο να τους την επιστρέψει...
Αν βγήκε αγνώριστη, άλλη, ούτε καλύτερη ούτε χειρότερη, θα πρέπει να τη δοκιμάσει για λίγο καιρό να δει αν του αρέσει το νέο αυτό προϊόν που του παραδώσανε.

Ωραία τα αστειάκια. Αλλά το γεγονός είναι ότι δεν μας είπες κατά πόσο το αγνώριστο προϊόν διαβάζεται ευχάριστα στα ελληνικά, αν είναι σωστά ελληνικά, αν διαστρεβλώνει τα λεγόμενα του πρωτοτύπου ή όχι. Διότι δεν μπορούμε να το κρίνουμε σαν λογοτεχνική μετάφραση. Είναι κείμενο που θέλει να πείσει και να πουλήσει. Και το αποτέλεσμα μετρά. Θα έχει ικανοποιητικό αποτέλεσμα;

Πριν δηλαδή αποφασίσεις πώς θα διατυπώσεις την κριτική σου, πρέπει να έχεις βεβαιωθεί ότι η ελεύθερη απόδοση είναι ΚΑΚΟ πράγμα.

[Katerina_A]

Έχεις δίκιο, Προφέσορ.
Το ουσιαστικό μου πρόβλημα έγκειται στο ότι ο συνάδελφος φαίνεται να έκανε το εξής: Διάβαζε την αγγλική πρόταση, σκεφτότανε πώς να το πει στα ελληνικά και κάπου στην πορεία έχανε τη μπάλα γιατί το ύφος του πρωτοτύπου είναι συγκεκριμένο. Χρησιμοποιεί πολλούς πληθυντικούς (ξέρεις, όλοι εμείς στην εταιρία, και τα λοιπά) χρησιμοποιεί πολύ λίγα "Must" ενώ πολλά "should" και "ought to", που κι αυτά έχουν τη σημασία τους. Δε δίδονται διαταγές, προτάσεις γίνονται και καλά. Σε πολλά σημεία, λέει επίσης "we should try to..." ή "we all should..." και στη μετάφραση βλέπω "πρέπει να προσπαθήσετε (εσείς οι εργαζόμενοι)" και "όλοι σας πρέπει...". Διαχωρίζει δηλαδή τους αμνούς από τα ερίφια κατά έναν τρόπο. Λες και διαβάζω εντολές προς φαντάρους αντί για προτάσεις σε εργαζομένους για τη βελτίωση της παραγωγικότητας.
Το μαστίγιο που πήγαινε σετάκι με το κείμενο, δεν ξέρω που το έκρυψε ο συνάδελφος.
Επαναλαμβάνω όμως, ότι πρόκειται για ύφος, όχι για καθαρά λάθη. Το νόημα βγαίνει.

[wings]

Τότε αρκεί η αρχική σου ιδέα, δηλαδή να δηλώσεις ότι η μετάφραση παραείναι ελεύθερη για το συγκεκριμένο κείμενο.

[banned8]

Θα διαφωνήσω λοιπόν λιγάκι με τη διάγνωσή σου. Βεβαίως είναι σημαντικότερο λάθος να σου λέει κάποιος «άναψε» κι εσύ να γράφεις «σβήσε», αλλά λάθος είναι και η κακή μεταφορά του ύφους που αποπνέει το πρωτότυπο. Δεν είναι διαφορετικό ύφος, είναι λανθασμένο ύφος. Πρέπει να διορθωθεί το ύφος και να επισημανθεί αυτό ακριβώς στον πελάτη (αν κάτι πρέπει να επισημανθεί), ότι οι τόσες αλλαγές είναι για να ξαναφέρεις το ύφος στο ύφος που επιβάλλει το πρωτότυπο και που είναι χρήσιμο να διατηρηθεί (όπως κάθε ύφος με προσωπικότητα:-).

[Oblitron]

Όντως τόσο μεγάλες αλλάγες στο ύφος μπορούν να αλλοιώσουν και το νόημα. Άλλο είναι να λες

"Είμαι βέβαιος ότι αυτό είναι το σωστό και αυτό θα πράξουμε ως εταιρία"

και άλλο να λες

"Θα σας πω την άποψή μου και αν θέλετε λάβετέ την υπ'όψιν".

[Philip]

Εάν στη μετάφραση διαχωρίζονται οι αμνοί από τα ερίφια, ενώ στο πρωτότυπο κείμενο ζούνε όλοι ευτυχισμένοι σε μία ΄μεγάλη οικογένεια, θα έλεγα ότι έχει αλλάξει το νόημα, και δεν πρόκειται απλώς για ύφος.  

Edit:  συμφωνώ δηλαδή με τον Nickel

Edit 2:  και με τον Oblitron

(αυτό θα πει καυτό θέμα - δεν προλαβαίνεις εδώ ούτε ΕΝΤΙΤ να κάνεις) ... :-))

[user2]

Χρησιμοποιεί πολλούς πληθυντικούς (ξέρεις, όλοι εμείς στην εταιρία, και τα λοιπά) χρησιμοποιεί πολύ λίγα "Must" ενώ πολλά "should" και "ought to", που κι αυτά έχουν τη σημασία τους. Δε δίδονται διαταγές, προτάσεις γίνονται και καλά. Σε πολλά σημεία, λέει επίσης "we should try to..." ή "we all should..." και στη μετάφραση βλέπω "πρέπει να προσπαθήσετε (εσείς οι εργαζόμενοι)" και "όλοι σας πρέπει...".

Αυτό είναι λάθος, φυσικά.

Ο μεταφραστής έχει αλλάξει τον αδόξαστο στο κείμενο και ουσιαστικά έχει κάνει απόδοση αντί για μετάφραση.

Αυτό δεν είναι απαραίτητα λάθος/κακό. Στις περισσότερες περιπτώσεις κειμένων ΜΚΤ, αυτό χρειάζεται. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις βέβαια. Μερικές υπερβολές θα βρεις εδώ.
Κοντολογίς, η γνώμη μου: προσωπικά δεν με ενδιαφέρει η απόδοση κάθε λέξης μιας πρότασης, αλλά η απόδοση του γενικού νοήματος. Αυτό κάποιες φορές μπορεί να γίνει μόνο αν παραλείψεις την αυτολεξεί μετάφραση. Έτσι, δίνεις [σωστά;/επιτυχημένα;] το νόημα. Αν το "we should try to..." το κάνει "πρέπει να προσπαθήσετε", πρόκειται για λάθος καραμπινάτο, όχι υφολογικό.

[Katerina_A]

Οπότε, ενημερώνω σχετικά με την αλλαγή του ύφους και του προσανατολισμού του κειμένου και ρωτάω αν πρέπει να το φέρω στα ίσα του.
Αν μου πούνε ναι, πάντως, δεν θα το θεωρήσω και τόσο καλά μαντάτα γιατί είναι εξήντα φεύγα σελίδες και θα πρέπει να το πιάσω απ' την αρχή, όπερ σημαίνει τριπλό όγκο δουλειάς. Θυμάσαι, Βίκυ, τι λέγαμε για το αν συμφέρει ή δε συμφέρει το proofreading στο νήμα "Μάθετε να λέτε όχι"; Άντε τώρα να τους πείσω ότι θα φάω τον τριπλάσιο χρόνο, τον οποίο πρέπει να με πληρώσουνε...

Edit: Ουάου! Πήρα και δεύτερο αστεράκι! Έγινα junior member!

[lpap]

Θέλω να ενημερώσω τον ΡΜ σχετικά, αλλά δεν θέλω να προσβάλλω το συνάδελφο που έκανε τη μετάφραση, ούτε να του δημιουργήσω πρόβλημα. Απλώς θέλω να ενημερώσω ξερά και εντελώς επαγγελματικά ώστε να πάρω οδηγίες για το τι πρέπει να κάνω.

Αν και προσωπικά δεν ανήκω στο χώρο σας, ο τρόπος που σκέφτεστε με προβληματίζει. Η 'συναδελφική αλληλεγγύη' μπορεί να μας οδηγήσει στο να προσβάλουμε την εμπιστοσύνη που μας δείχνει ο εργοδότης/πελάτης μας.

Από τα μηνύματα σας καταλαβαίνω ότι αντιμετωπίζετε το έργο του συναδέλφου σας ως συνολικά λανθασμένο, ως διασκευή του αρχικού κειμένου, πράγμα που το καθιστά αντίθετο με το πνεύμα του αρχικού συγγραφέα. Νομίζω ότι ακριβώς για το αντίθετο αποτέλεσμα σας εμπιστεύεται ο πελάτης σας. Βέβαια, μπορεί να κάνω και λάθος.

Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ένα ανέκδοτο με τον Χότζα: Συναντάει ο Χότζας δύο γνωστούς του στο δρόμο, τους οποίους πλησιάζει ενώ εκείνοι  μαλώνουν έντονα. Μπαίνει στη μέση, τους χωρίζει, και αφού ακούσει την άποψη του καθενός, τους απαντά και συνεχίζει το δρόμο του αφήνοντας τους άφωνους: "έχετε και οι δύο δίκαιο". 

[banned8]

Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ένα ανέκδοτο με τον Χότζα: Συναντάει ο Χότζας δύο γνωστούς του στο δρόμο, τους οποίους πλησιάζει ενώ εκείνοι  μαλώνουν έντονα. Μπαίνει στη μέση, τους χωρίζει, και αφού ακούσει την άποψη του καθενός, τους απαντά και συνεχίζει το δρόμο του αφήνοντας τους άφωνους: "έχετε και οι δύο δίκαιο". 

Καλέ μου lpap, μου χάλασες το αγαπημένο μου του Χότζα.
Πρώτα ακούει την άποψη του ενός και του λέει «Έχεις δίκιο».
Ακούει και την άποψη του δεύτερου. «Έχεις δίκιο» του λέει κι εκείνου.
Ένας άλλος που βρισκόταν δίπλα και τους άκουγε, διαμαρτύρεται: «Μα, χότζα μου, δεν είναι δυνατό να έχουν δίκιο και οι δύο!»
Κουνά το κεφάλι ο χότζας: «Κι εσύ έχεις δίκιο», του λέει.

[wings]

Αν και προσωπικά δεν ανήκω στο χώρο σας, ο τρόπος που σκέφτεστε με προβληματίζει. Η 'συναδελφική αλληλεγγύη' μπορεί να μας οδηγήσει στο να προσβάλουμε την εμπιστοσύνη που μας δείχνει ο εργοδότης/πελάτης μας.

Από τα μηνύματα σας καταλαβαίνω ότι αντιμετωπίζετε το έργο του συναδέλφου σας ως συνολικά λανθασμένο, ως διασκευή του αρχικού κειμένου, πράγμα που το καθιστά αντίθετο με το πνεύμα του αρχικού συγγραφέα. Νομίζω ότι ακριβώς για το αντίθετο αποτέλεσμα σας εμπιστεύεται ο πελάτης σας. Βέβαια, μπορεί να κάνω και λάθος.

Συμφωνώ απόλυτα.

Παιδιά, μάλλον θα πρέπει να επανέλθουμε σε τάξη. Η Κατερίνα είναι έμπειρη μεταφράστρια κι όταν λέει ότι το μεταφρασμένο κείμενο δεν είναι καλό για κάποιους λόγους και θα της φύγει το κλαπέτο για να το σουλουπώσει, ξέρει πολύ καλά τι λέει. Το να λέμε τη γνώμη μας για τους λόγους που αναφέρει δεν βοηθάει, γιατί η ερώτησή της είναι άλλη: πώς μπορεί να δηλώσει στον πελάτη ότι η μετάφραση έχει πρόβλημα. Τελεία και παύλα.

Μπορούμε να κάνουμε εγκυκλοπαιδική συζήτηση περί των κριτηρίων που καθορίζουν μια μέτρια έως κακή μετάφραση σε άλλο νήμα, όποτε θέλετε και για όσα χρόνια θέλετε, αλλά όχι εδώ.

Κατερίνα, δεν καταλαβαίνω κάτι - γιατί θέλεις να πεις κομψά στον πελάτη για το πρόβλημα; Του λες ορθά-κοφτά ότι το ύφος του μεταφρασμένου κειμένου δεν αντιστοιχεί στο ύφος του αρχικού κειμένου και τον ρωτάς αν θέλει να το πειράξεις και να του αλλάξεις τα φώτα, εξηγώντας ότι θα χρειαστείς πολύ περισσότερο χρόνο. Από τις διορθώσεις που θα κάνεις αν το δεχτεί, θα καταλάβει για την ποιότητα της μετάφρασης.

Η συναδελφική αλληλεγγύη σε τέτοιες περιπτώσεις απλώς θα οδηγήσει στο να έλθουν στα χέρια μας παρόμοια κείμενα εκατοντάδες φορές στο μέλλον. Στο κάτω κάτω της γραφής δεν κάνουμε όλοι για όλες τις δουλειές και, ναι, καταλήγουμε και πάλι στο ότι αν μας ζαλίζει κάποιο κείμενο, θα πρέπει να πούμε ΟΧΙ και να μη δεχτούμε να το μεταφράσουμε. Αλλιώς, δεν μας φταίει ούτε το κείμενο ούτε ο μεταφραστής, που θα τους βγάλουμε τα μάτια.

[mavrodon]

Οπότε, ενημερώνω σχετικά με την αλλαγή του ύφους και του προσανατολισμού του κειμένου και ρωτάω αν πρέπει να το φέρω στα ίσα του.
Αν μου πούνε ναι, πάντως, δεν θα το θεωρήσω και τόσο καλά μαντάτα γιατί είναι εξήντα φεύγα σελίδες και θα πρέπει να το πιάσω απ' την αρχή, όπερ σημαίνει τριπλό όγκο δουλειάς. Θυμάσαι, Βίκυ, τι λέγαμε για το αν συμφέρει ή δε συμφέρει το proofreading στο νήμα "Μάθετε να λέτε όχι"; Άντε τώρα να τους πείσω ότι θα φάω τον τριπλάσιο χρόνο, τον οποίο πρέπει να με πληρώσουνε...

Edit: Ουάου! Πήρα και δεύτερο αστεράκι! Έγινα junior member!

Αυτά τα έχω πάθει και εγώ, και με κείμενα πολύ μεγαλύτερα, οπότε αποφάσισα να μεταφράζω μόνος μου αντί να επιδιορθώνω κείμενα BLR!

[Katerina_A]

Κατερίνα, δεν καταλαβαίνω κάτι - γιατί θέλεις να πεις κομψά στον πελάτη για το πρόβλημα; Του λες ορθά-κοφτά ότι το ύφος του μεταφρασμένου κειμένου δεν αντιστοιχεί στο ύφος του αρχικού κειμένου και τον ρωτάς αν θέλει να το πειράξεις και να του αλλάξεις τα φώτα, εξηγώντας ότι θα χρειαστείς πολύ περισσότερο χρόνο. Από τις διορθώσεις που θα κάνεις αν το δεχτεί, θα καταλάβει για την ποιότητα της μετάφρασης.

Η συναδελφική αλληλεγγύη σε τέτοιες περιπτώσεις απλώς θα οδηγήσει στο να έλθουν στα χέρια μας παρόμοια κείμενα εκατοντάδες φορές στο μέλλον. Στο κάτω κάτω της γραφής δεν κάνουμε όλοι για όλες τις δουλειές και, ναι, καταλήγουμε και πάλι στο ότι αν μας ζαλίζει κάποιο κείμενο, θα πρέπει να πούμε ΟΧΙ και να μη δεχτούμε να το μεταφράσουμε. Αλλιώς, δεν μας φταίει ούτε το κείμενο ούτε ο μεταφραστής, που θα τους βγάλουμε τα μάτια.

Αυτή ήταν κι εμένα η πρώτη μου σκέψη, Βίκυ. Δεν μου πέρασε καθόλου από το μυαλό να μην ενημερώσω. Η δεύτερή μου σκέψη ήταν η εξής: Μήπως δεν πρέπει να θάψω το συνάδελφο όπως θα τον έθαβα αν είχε γράψει ό,τι του κατέβαινε από πλευράς ορολογίας, αν είχε γραμματικά και συντακτικά λάθη, αν είχε παραλείψεις; Μου έχουν τύχει και τέτοια κείμενα και τραβάω τα μαλλιά μου. Εν προκειμένω, δε συμβαίνει το ίδιο. Εδώ ο συνάδελφος δε σεβάστηκε το ύφος του πρωτοτύπου. Θεώρησε αυθαίρετα ότι πρέπει να τα λέει πιο άμεσα τα πράγματα κι έκοψε τις φιοριτούρες που έχουν συνήθως αυτά τα κείμενα. Το θέμα είναι ότι αυτές οι φιοριτούρες είναι το κατ' εξοχήν χαρακτηριστικό των κειμένων μάρκετινγκ. Σάλτσες κι άγιος ο θεός.
Οπότε, είπα να το φέρω πιο μαλακά. Ίσως να έκανα και λάθος. Τώρα που το ξανασκέφτομαι η κατάσταση είναι εξίσου σοβαρή. Θα ενημερώσω και θα δω τι θα μου πουν...

[mavrodon]

Χαιρετώ τους συναδέλφους.
Αντιμετωπίζω το εξής "πρόβλημα". Κάνω το Proofreading της μετάφρασης ενός κειμένου με σαφή προσανατολισμό μάρκετινγκ. Ο μεταφραστής έχει αλλάξει τον αδόξαστο στο κείμενο και ουσιαστικά έχει κάνει απόδοση αντί για μετάφραση. Θέλω να ενημερώσω τον ΡΜ σχετικά, αλλά δεν θέλω να προσβάλλω το συνάδελφο που έκανε τη μετάφραση, ούτε να του δημιουργήσω πρόβλημα. Απλώς θέλω να ενημερώσω ξερά και εντελώς επαγγελματικά ώστε να πάρω οδηγίες για το τι πρέπει να κάνω. Να του αλλάξω κι εγώ τον αδόξαστο ή να το αφήσω ως έχει; Διότι το ζήτημα εμπίπτει στο ύφος και όχι σε λάθη εκ μέρους του συναδέλφου.
Μπορεί κάποιος να με βοηθήσει με το ζήτημα; Πώς να πω δηλαδή ότι η μετάφραση παραείναι ελεύθερη για τα δεδομένα του κειμένου-πηγή; Είπαμε. Με ωραίο τρόπο.

Μια παρατήρηση, καθώς διάβαζα ανάποδα το νήμα. Το proofreading είναι διόρθωση και όχι επιμέλεια, επιστημονική ή λογοτεχνική.