Αντιμετώπιση Συναδέλφων Μεταφραστών - Έρμαια της Φιλοκριτικής Διάθεσης;

[eleftheria]

Αναφέρομαι στην κριτική κάποιου κύριου Στάντη Αποστολίδη για τη μετάφραση του βιβλίου «Μέγας Αλέξανδρος. Η Αναζήτηση ενός Νέου Παρελθόντος» (η κριτική δημοσιεύτηκε στη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας  στις 4/2/2005 και η απάντηση στην κριτική αυτή από τη μεταφράστρια στη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας στις 18/2/2005).

Ανάμεσα σε όλα (στην κυριολεξία, ΟΛΑ) τα εξ αμάξης που έσυρε ο προαναφερθείς κύριος στη μεταφράστρια, αναφέρει ότι "... η πλήρης έλλειψη και των στοιχειωδέστερων ακόμη γνώσεων Αρχαιολογίας προκύπτει από το χαρακτηριστικό ενός γυναικείου ειδωλίου της Βακτριανής αντί: στεατοπυγικού (όπως είναι ο όγκος), ως:..."φαρδοκάπουλου"!  Εγώ ήξερα για τ΄ άλογα, μα προφανώς κατά τη μεταφράστρια και οι γυναίκες έχουν ... καπούλια!", λέει!  Κι εγώ έρχομαι να απορήσω αγαπητοί μου φίλοι και συνάδελφοι, αλήθεια, υπάρχει μέτρο που καθορίζει ποιες είναι λόγου χάρη οι στοιχειώδεις γνώσεις αρχαιολογίας, ή ιστορίας, ή πολιτικής, ή κάθε άλλης επιστήμης σ΄ ένα μεταφραστή;  Μήπως πρέπει να γίνεται μια κάποια διάκριση πια εξειδίκευσης του ίδιου του επιμελητή, ή εν πάση περιπτώσει να υπάρξει διάκριση μεταξύ γλωσσικού επιμελητή και επιμελητή γνωστικού αντικειμένου από τους εκδοτικούς οίκους; 

Στην ανταπάντησή του ο κύριος αυτός στην ένσταση της μεταφράστριας ούτε λίγο ούτε πολύ θεωρεί τις παρακάτω πηγές αναξιόπιστες: Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρους Μπριτάνικα, "Οι Έλληνες" (Εκδ. Κάκτος) των Δώρας Μόσχου και Βασιλείου Μανδηλαρά, Λεξικό της Νέας Ελληνική Γλώσσας, του Γ.  Μπαμπινιώτη.
 
Κι ενώ στην πρώτη του επίθεση προς το όνομά της και τη δουλειά της καταφέρεται αμείλικτα κατά της μεταφράστριας, στη δεύτερη καλύπτει λίγο τα πράγματα επιρρίπτοντας ευθύνες στο τήμ της επιμέλειας, καθώς και στο γεγονός ότι το επίπεδο των αρχαιογνωστικών επιστημών στον τόπο μας είναι εν γένει χαμηλό.
Να ξεκαθαρίσω κάτι:  δεν γνωρίζω κανένα από τα παραπάνω άτομα, ούτε την ιστορία τους ή την πορεία τους  στο χώρο τους .  Αυτό που μου κάνει εντύπωση ωστόσο, είναι το μένος με το οποίο, αισθάνθηκα εγώ η ίδια ότι καταφέρθηκε ο κύριος αυτός κατά της μεταφράστριας.  Αν μη τι άλλο, δεν σεβάστηκέ ότι η συνάδελφος , όπως λέει και η ίδια στην "απολογία" της "... λυπάμαι, που σε μια απαιτητική μετάφραση 438 σελίδων, με εκατοντάδες ονόματα και τοπωνύμια και με περισσότερες από 150 δικές μου υποσημειώσεις που, ή μη τι άλλο, δείχνουν πόσο ευσυνείδητα είναι δουλεμένο το βιβλίο και με πόσο  προσεκτική μελέτη όλων των αρχαίων και σύγχρονων πηγών σχετικά με τον Αλέξανδρο, δεν βρήκατε τίποτα θετικό να πείτε..."

Θα ήθελα να ακούσω τα σχόλιά σας, αν και καταλαβαίνω ότι είναι ένα θέμα αρκετά ευρύ και άπτεται πολλών παραμέτρων και παραγόντων. 

Ευχαριστώ,
Ελευθερία

[diceman]

Ελευθερία,

Θίγεις πολλά και σοβαρά ζητήματα. Θα προσπαθήσω να πω τη γνώμη μου συνοπτικά:

α) Αρκετοί κριτικοί νιώθουν την ανάγκη να πουν μερικά λόγια για τη μετάφραση, αλλά ελάχιστοι γνωρίζουν πραγματικά πώς γίνεται η αξιολόγηση μιας μετάφρασης (με αντιπαραβολή πρωτοτύπου και μεταφράσματος). Μεταξύ τυρού και αχλαδίου, όμως, πετάνε μερικά σχόλια, έτσι, για να δείξουν την ευρυμάθειά τους. Κάποιος είχε πει ότι οι κριτικοί ασκούν αυτό το επάγγελμα γιατί δεν ήταν ικανοί να γίνουν συγγραφείς. Νομίζω ότι είναι καιρός να επεκτείνουμε τη ρήση αυτή ώστε να καλύπτει και το πολυπαθές επάγγελμά μας.

β) Δεν νομίζω ότι είναι σωστό να μεταφέρουμε τις ευθύνες στις πλάτες του επιμελητή, ούτε να προσπαθήσουμε να θεσπίσουμε όρια στοιχειωδών γνώσεων του μεταφραστή σε κάθε τομέα. Η ευθύνη είναι όλη δική μας από τη στιγμή που δεχτήκαμε να αναλάβουμε μία μετάφραση. Φαντάσου να πήγαινες σε ένα συνεργείο να κάνεις service στο αυτοκίνητό σου και ο μάστορας να σου έλεγε: "Όλα εντάξει, εκτός από τα λάδια. Αυτά δεν σου τα άλλαξα, γιατί από λάδια δεν ξέρω και πολλά πράγματα".

γ) Για να μιλήσουμε ρεαλιστικά, σε μια μεγάλη δουλειά θα ξεφύγουν και λάθη. Αυτό ισχύει και για τη μεταφραστική και για τη συγγραφική δουλειά. Αυτή την περίοδο επιμελούμαι μια συλλογή δοκιμίων από διάφορους συγγραφείς και δεν υπάρχει ούτε ένα που να μην έχει πάμπολλα λάθη.
Συμφωνώ απολύτως με τη μεταφράστρια, που βλέπει όλη την προσπάθεια που εμφανώς κατέβαλε για αυτές τις 438 σελίδες να επισκιάζεται από μια ατυχή ορολογική επιλογή. Μόνο κακή προαίρεση και αλαζονεία εκ μέρους του κριτικού δείχνει μια τέτοια στάση. Φαντάσου να βγάζαμε άχρηστο ένα έργο του Σαίξπηρ ή του Μπλέηκ επειδή δεν ένα επίθετο ή μια μετοχή δεν ταίριαζαν ή δεν ήταν και η καλύτερη δυνατή επιλογή.

δ) Φταίνε βέβαια και οι εκδοτικοί οίκοι, που πολλές φορές προτιμούν να δώσουν ένα βιβλίο σε ένα φτηνό μεταφραστή, παρότι είναι εμφανές ότι οι γνώσεις του δεν επαρκούν για τη συγκεκριμένη δουλειά. (Μιλάω γενικά και δεν αναφέρομαι στη συνάδελφο, βεβαίως).

[diceman]

Βλέποντας τα λάθη που έκανα στη δακτυλογράφηση του παραπάνω μηνύματος, θα πάω αύριο στην τάξη και θα γράψω 100 φορές στον πίνακα: "Δεν θα ξαναστείλω μήνυμα στο forum ενώ νυστάζω τόσο πολύ"!  :-) 

[spiros]

Bill,

Πατώντας το modify μπορείς να τα διορθώσεις...

Όσον αφορά το ζήτημα που θίχτηκε εγώ έχω απλά να πω ότι δεν ξέρει ποτέ κανείς ποιανού ευθύνη είναι τα λάθη. Ένας κακός επιμελητής μπορεί να "διορθώσει" με απαράδεκτο τρόπο μία καλή μετάφραση και ένας καλός επιμελητής μπορεί να κάνει μία χάλια μετάφραση λογοτεχνικό αριστούργημα. Παίζει και η τρίτη περίπτωση, όπου έχει άποψη και ο εκδότης (εγώ προσωπικά έχω δει ευτράπελα σε "διορθώσεις" δικών μου μεταφράσεων και από εκδότη και από επιμελητή...)

Βλέποντας τα λάθη που έκανα στη δακτυλογράφηση του παραπάνω μηνύματος, θα πάω αύριο στην τάξη και θα γράψω 100 φορές στον πίνακα: "Δεν θα ξαναστείλω μήνυμα στο forum ενώ νυστάζω τόσο πολύ"! :-)

[banned8]

Φίλη Ελευθερία,

Τώρα μπήκα στο φόρουμ, τώρα είδα το σχόλιό σου, οπότε, έστω και καθυστερημένα, έχω να κάνω τις εξής παρατηρήσεις:

1. Δεν πρόκειται για «κάποιον κύριο Στάντη Αποστολίδη», αλλά για τον γιο του Ρένου Αποστολίδη, που χάσαμε πριν από μερικούς μήνες -- ενός από τους σπουδαίους φιλολόγους που είχαμε, και έχουν ακολουθήσει και οι γιοι του τα χνάρια του.

2. Οι γιοι του μακαρίτη του Ρένου, εκτός από την ευρυμάθειά του, πήραν και το απύλωτο στόμα του, τουτέστιν δεν μασάνε τα λόγια τους. Οι κριτικές που γράφουν είναι από τα πιο επιθετικά κείμενα που θα βρεις να διαβάσεις και, αν τύχει να είσαι ο μεταφραστής, το πιθανότερο είναι ότι θα σε κάνουν σκουπίδι.

3. Υπάρχει δυστυχώς η τάση ανάμεσα σε κάποιους βιβλιοκριτικούς να μην μπορούν να ξεχωρίσουν τις φιλότιμες προσπάθειες από τα ανοσιουργήματα. Το επάγγελμα του μεταφραστή βιβλίων είναι από τα πιο κακοπληρωμένα στην Ελλάδα. Είναι αξιέπαινος ο μεταφραστής που βρίσκει το χρόνο να κάνει και την απαραίτητη έρευνα, διασταυρώνοντας πηγές. Όταν λοιπόν το έργο έχει κάποια λαθάκια, αλλά στο σύνολό του είναι ένα στρωτό ανάγνωσμα που δεν προδίδει κατάφωρα το πρωτότυπο, θα έπρεπε να λένε τον καλό τους λόγο και ας επισήμαιναν ύστερα και κάποια λάθη για να μαθαίνουμε όλοι. (Στάντη Αποστολίδη, εσύ κάνε τη δουλειά σου, ξέρουμε ότι είσαι υπερβολικός και έτσι ακριβώς σε απολαμβάνουμε…)

4. Χάρηκα που με οδήγησες να διαβάσω αυτή την κριτική, και την απάντηση της μεταφράστριας. Δεν τα είχα πάρει χαμπάρι.

5. Ένα μεταφραστικό θέμα που τέθηκε και δεν απαντήθηκε: Ποια θα ήταν η σωστή απόδοση του όρου orientalization; Η μεταφράστρια το απέδωσε ως «εξοριενταλισμό» (κάνοντας να σηκωθούν οι τρίχες του Στάντη), αλλά παρά την παράκλησή της για τη δική του εκδοχή, ο Στάντης, που σε όλα τα άλλα απάντησε, εκεί σίγησε αιδημόνως. Εγώ λοιπόν θα είχα να προτείνω τον όρο «εξανατολισμός» -- και τον βρήκα σε έξι διαδικτυοσελίδες. Να το πούμε κι αλλιώς: το Οριάν είναι η ανατολή, οπότε εξανατολισμός. Οριεντάλ είναι μόνο ο χορός.

6. Όσο για την συντεχνιακή σου αντίδραση, φίλη Ελευθερία, στην «αντιμετώπιση των συναδέλφων μεταφραστών», ρίξε πάλι μια ματιά στα σχόλια του Σπύρου στα English-Greek translation blunders…

[eleftheria]

Αγαπητέ Συνάδελφε,

Καταρχήν θέλω να σε ευχαριστήσω για τη φιλότιμη προσπάθειά σου να απαντήσεις στην καταχώρηση του θέματος αυτού, και μάλιστα όπως είδα πρωί-πρωί! 

Προσωπικά, θα συμφωνήσω με το μόττο "στρωτή γενικά μετάφραση που δεν προδίδει κατάφωρα το πρωτότυπο" και ασφαλώς ο καλός λόγος πρέπει να ακούγεται, γιατί όπως και να το κάνουμε όλοι μας θέλουμε να ακούμε θετικά σχόλια, πόσο μάλλον όταν το αξίζουμε γιατί καταβάλλουμε προσπάθεια να προσφέρουμε έργο. 

Στην περίπτωσή μας, και νομίζω συμφωνούν όλοι σ΄ αυτό, ο μεταφραστής, αυτός ο ενδιάμεσος, ο τρίτος δάκτυλος μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη, έχει βαρύ φορτίο στις πλάτες του.  Αναπαράγει το λόγο του συγγραφέα, μα θα έλεγα επίσης ότι τον αναδημιουργεί, τον "ντύνει" με τα δικά του στοιχεία και, γιατί όχι, τον πλουτίζει.  Το έργο  μας δεν είναι μόνο μια μετα-γραφή λόγου, είναι νέα δημιουργία!  Και δεν καταλαβαίνω την τάση κάποιων να υποτιμούν τη δουλειά μας.

Ο ρόλος δε του βιβλιοκριτικού σκοπό έχει, πιστεύω, να ενισχύσει τη σχέση αυτή.  Να επιστήσει την προσοχή σε καίρια σημεία και ναι, να κατακεραυνώσει τα σοβαρά σφάλματα.

Τέλος πάντων, κάθε κριτική είναι ευπρόσδεκτη όταν γίνεται με καλή πρόθεση και μέσα στα πλαίσια μιας αμοιβαίας συνεργασίας όλων των φορέων να παρουσιάσουν ένα σωστό αποτέλεσμα.

Καλώς ήρθες στην παρέα αυτή, που φιλοξενεί την οικογένεια των μεταφραστών-επιμελητών.  Κι επειδή είμαστε μια οικογένεια,  ας προστατέψουμε ο ένας τον άλλο και ας προάγουμε το επάγγελμά μας.

Ευχαριστώ πολύ
Ελευθερία

[spiros]

Νίκο, πρόσθεσα κάποιες υπερσυνδέσεις στο κείμενό σου στην ιστοσελίδα του Ρένου Αποστολίδη και του μηνύματος English-Greek translation blunders που αναφέρεις. Ελπίζω να μην σε πειράζει.

Πάντως θα ήθελα να αναφέρω ότι στο εξωτερικό δεν νομίζω να νοείται ευυπόληπτος εκδοτικός οίκος ο οποίος να μην έχει ειδικό επιμελητή, εάν όχι και ειδικό μεταφραστή για βιβλία που απαιτούν ειδικές επιστημονικές γνώσεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση εάν υπήρχε ειδικός επιμελητής κάτι τέτοιο θα είχε αποφευχθεί! Επομένως είναι απλά ζήτημα υποδομής, σωστής επιλογής ανθρώπινου δυναμικού και ροής εργασίας. Όλα αυτά βέβαια απαιτούν σοβαρότητα, τόσο για το αντικείμενο όσο και για τις απαιτήσεις ενός επαγγελματία που θα αναλάβει την εργασία.

Είναι αδύνατον ένας μεταφραστής να γνωρίζει τα πάντα, ή να κάνει έρευνα και να μαθαίνει τα πάντα, εάν μεταφράζει ειδικευμένα βιβλία διαφόρων ειδικοτήτων με τις απολαβές που "χαίρει" στον εκδοτικό χώρο.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να επισημαίνουμε τα σφάλματα και να προτείνουμε λύσεις, ωστόσο πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τη γενικότερη κατάσταση και να μη σπεύδουμε να βρίσκουμε αποδιοπομπαίους τράγους για να τους αποδώσουμε ευθύνες που φέρουν και πολλοί άλλοι εκτός του μεταφραστή...

[banned8]

- Θα είμαι επιμελέστερος στο μέλλον, Σπύρο, και θα φροντίζω να ενθέτω και τις απαραίτητες παραπομπές. Για όσους θέλουν να διαβάσουν τα περί ων ο λόγος άρθρα της «Ε», οι διευθύνσεις είναι: http://www.enet.gr/online/online_issues.jsp?dt=04/02/2005&pid=51&id=62629008 και http://www.enet.gr/online/online_issues.jsp?dt=18/02/2005&pid=51&id=40186904.

- Ευχαριστώ για το καλωσόρισμα, Ελευθερία. Τώρα που βρήκα το φόρουμ (τον τόπο, τον ξέρω από το ξεκίνημά του σχεδόν), θα κάνω συχνές επισκέψεις. Και το «πρωί πρωί», στην περίπτωσή μου είναι οι μικρές πρωινές ώρες, πριν πάω για ύπνο.

- Επανέρχομαι στο orientalization και διορθώνω. Παρότι βρήκα διαδικτυακές αναφορές στον «εξανατολισμό», πιστεύω τελικά ότι το σωστό θα πρέπει να είναι «εξανατολικισμός» (καθιστώ ανατολικό) σε αντιστοιχία με τον δόκιμο πλέον εκδυτικισμό (westernization).

- Ελπίζω να μην παρεξηγήθηκαν οι απόψεις μου για τους μεταφραστές. Έχω περάσει απ’ όλα τα πόστα: του μεταφραστή, του επιμελητή, του διευθυντή εκδόσεων, του συγγραφέα -- και έχω κατανόηση για όλους αυτούς τους ρόλους. Τα πράγματα δεν μπορούν να γίνουν εδώ όπως σε χώρες με πολύ πιο πολυάριθμο αναγνωστικό κοινό. Αναγκαστικά υπάρχουν και πολλοί αλεξιπτωτιστές σκόρπιοι σ’ όλο τον εκδοτικό χώρο μας και πολλά πράγματα γίνονται στο άρπα-κόλλα, και όχι μόνο στο χώρο του βιβλίου. Γι’ αυτό το λόγο, ένα έργο στο οποίο ο Στάντης Αποστολίδης κατάφερε να εντοπίσει μισή ντουζίνα λάθη το πολύ, θα έπρεπε να το επαινέσει και όχι, μαζί με το συγγραφέα, να κατακεραυνώσει και τη μεταφράστρια.

- Ακόμα και ο ευσυνείδητος εκδότης αντιμετωπίζει δύο προβλήματα: (1) Να δώσω τη μετάφραση να την κάνει ή να την επιμεληθεί ο Στάντης Αποστολίδης; Θα μου στοιχίσει τόσο που θα κάνω έξι μήνες παραπάνω να πάρω πίσω τα λεφτά μου. (2) Πόσοι σαν τον Στάντη Αποστολίδη υπάρχουν στην αγορά μας; Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι εκδότες δυσκολεύονται να βρουν καλούς μεταφραστές – είναι πολύ λιγότεροι οι καλοί μεταφραστές από τα βιβλία που πρέπει (;) να μεταφραστούν. (Το «πρέπει» έχει σχέση περισσότερο με την οικονομική δυναμική των εκδοτικών οίκων παρά με την αξιολόγηση των βιβλίων.)

- Εν κατακλείδι, για το μέγεθος της αγοράς μας (και την αγάπη που επιδεικνύουν οι Έλληνες για το χαζοκούτι), πάλι καλά να λέμε που έχουμε τόσο μεγάλη παραγωγή βιβλίου, εφημερίδων και περιοδικών. Εγώ συχνά αναρωτιέμαι: μα ποιος τα αγοράζει όλα αυτά;

- Το Translatum κάνει πολύ καλή δουλειά προκειμένου να παράσχει πάμπολλα εργαλεία δουλειάς για τον ευσυνείδητο μεταφραστή. Τι να πεις όμως για τον μεταφραστή που, ακόμα κι όταν δεν βγάζει νόημα η μετάφραση μιας λέξης όπως την ξέρει αυτός, δεν κάνει τον κόπο ούτε το λεξικό του ν’ ανοίξει; Εκεί δεν πρόκειται για πρόβλημα γνώσεων – πράγματι, κανείς μας δεν μπορεί να γνωρίζει τα πάντα. Εκεί πρόκειται για έλλειψη επαγγελματισμού ή, αν θέλετε, σκέτη τεμπελιά – και δυστυχώς δεν σπανίζουν οι  περιπτώσεις. Για παράδειγμα, αν ήμουν διευθυντής εκδόσεων και προσλάμβανα μεταφραστές, μια κρίσιμη ερώτηση που θα τους έκανα είναι: Όταν μεταφράζετε ένα βιβλίο, πόσο συχνά χρησιμοποιείτε τον Βοσταντζόγλου;

Αυτά τα σκόρπια και χύμα για τώρα.

[spiros]

Νίκο,

Συμφωνώ μαζί σου, είναι πολλοί οι μεταφραστές που βαριούνται να ανοίξουν το λεξικό για να κοιτάξουν πράγματα που καταφανώς δεν βγάζουν νόημα - πόσο μάλλον να ανοίξουν τον Βοστ (ή - εάν δεν το γνωρίζεις ήδη - το εξαιρετικό Εννοιόλεξο . Εδώ θα ήθελα να προσθέσω ότι στα αγαπημένα μου εργαλεία - δένει και με τις αναφορές στο "άγω" και τα παράγωγά του στο κείμενο τις κριτικής - συγκαταλέγεται και η Ελληνομάθεια, εύκολη και γρήγορη αναφορά στην ελληνική γραμματική) και για αυτό το λόγο όσοι έχουν ασχοληθεί έστω και λίγο με επιμέλεια μεταφράσεων έχουν δει διάφορα ευτράπελα. (Και χωρίς αυτά η ζωή μας θα ήταν πολύ πιο βαρετή και θα γελούσαμε λιγότερο - άρα κάποιο έργο προσφέρουν και αυτοί!).

Έριξα μια βιαστική ματιά στα άρθρα (τις συνδέσεις των οποίων, παρεμπιπτόντως, προσέθεσα στο αρχικό μήνυμα της Ελευθερίας και σε ευχαριστώ για την αναφορά τους). Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η απάντηση του κριτικού στο επιχείρημα της μεταφράστριας:

Μεταφράστρια

Σχετικά με το «φαρδοκάπουλη», όρος του οποίου το δεύτερο συνθετικό, κατά την άποψή σας, χρησιμοποιείται μόνο για άλογα, σας παραπέμπω στη σ. 841 του «Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσας», του καθηγητή Γεωργίου Μπαμπινιώτη, στο λήμμα «καπούλια: ...2. (για ανθρώπους) τα οπίσθια, και συνήθως τα οπίσθια γυναίκας που προεξέχουν: γυναίκα με ψηλά - (ψηλοκάπουλη)». Στο σημείο όπου αναφέρεται, ο συγγραφέας λέει ότι το ειδώλιο ήταν κατασκευασμένο σύμφωνα με τις τοπικές βακτριανές ιδέες περί γυναικείου κάλλους και, σε παρένθεση, προσθέτει (φαρδοκάπουλη και παχουλή, με μικρά, πεταχτά στήθη), σαν να μιλάει για πραγματική γυναίκα. Δεν έχω ακούσει κανέναν άντρα να λέει «μου αρέσει η γυναίκα στεατοπυγική, παχουλή και με μικρά πεταχτά στήθη»...

Κριτικός

Σεβόμενος το ήθος της επιστολής σας, με λύπη μου οφείλω να σας επαναβεβαιώσω ότι τα βοηθήματα που προστρέξατε για να βρείτε τα σωστά, όπως λέτε, είναι λιγότερο ή περισσότερο αναξιόπιστα. Γι' αυτό δεν φταίτε σεις, αλλά το χαμηλό εν γένει επίπεδο των αρχαιογνωστικών επιστημών στον τόπο μας! Ειδικότερα: Ο Πάπυρος Λαρούς γράφει «Μαουρύα» αναμασώντας αβασάνιστα το αγγλικό «Maurya»και αγνοώντας τον αρχαιοελληνικό τύπο «Μωριείς»! Η ελληνική έκδοση Τσιμπουκίδη - δεν ξέρω τι είναι η ρωσική- αποτελεί έκτρωμα μεταφραστικό, κ' εν προκειμένω, καθώς τ' ομολογείτε κ' η ίδια, έχει λάθος. Το: «Φαρισμάνης» είναι τυπογραφική αβλεψία στο άρθρο μου, όπως και το: «όγκος» αντί «όρος» του χειρογράφου μου, εκεί όπου σχετικά με το «στεατοπυγικός» γράφω ότι είναι όρος αρχαιολογικός. Ομως αυτός ο όρος πρέπει να χρησιμοποιείται, κι όχι το χυδαίο «φαρδοκάπουλο» -ότι κι αν γράφει ή δεν γράφει ο Μπαμπινιώτης-, όπως οι Ιστορίες αρχαίας Τέχνης γράφουν λ.χ. για «φιάλες» ή «σκύφους», κι όχι για «κανάτες» και «κούπες». Η μετάφραση Κάκτου, τέλος, γινόμενη από ανώνυμες «ομάδες φιλολόγων» κανένα εχέγγυο δεν παρέχει, κι οπωσδήποτε το «Μακαρτάτης» είν' εσφαλμένο. Λανθασμένη επίσης η χρήση του άγω/αγάγω στη σελ. 47 τουλάχιστον -μα είναι κι αλλού... Εστω πάντως υπ' όψιν ότι η κριτική μου δεν στρέφεται ποτέ κατά προσώπων, αλλά κατά χαρτιών και βιβλίων μόνο!

[spiros]

Συνέχεια της συζήτησης στο θέμα Βοηθήματα μεταφραστών