Expert system - Έμπειρο σύστημα;
Με αφορμή ερώτημα του αναγνώστη του «O» κ. Α. Μπίρη, τόσο η ΜΟΤΟ όσο και η ομάδα ΕΛΟΤ/ΤΕ48/ΟΕ1, συλλογικά μέλη της ΕΛΕΤΟ, επανεξέτασαν τον όρο expert system της <Τεχνητής Νοημοσύνης> που είχαν παλαιότερα αποδώσει με τον ισοδύναμο ελληνικό όρο έμπειρο σύστημα, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα όπως θα δούμε παρακάτω.
Σύμφωνα με το Διεθνές Πρότυπο ISO/IEC 2382-28:1995 (ισοδύναμο ΕΛΟΤ 996-28) έχουμε τους ακόλουθους ορισμούς:
γνωσι(ο)παγές σύστημα (knowledge-based system, KBS)
σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών που συντελεί στην επίλυση προβλημάτων σε συγκεκριμένο τομέα ή περιοχή εφαρμογής με συναγωγές από μια βάση γνώσεων
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 Ο όρος "γνωσιοπαγές σύστημα" χρησιμοποιείται μερικές φορές ως συνώνυμο του όρου "έμπειρο σύστημα", που συνήθως περιορίζεται στις γνώσεις εμπειρογνωμόνων (εμπειρογνωσία).
2 Μερικά γνωσιοπαγή συστήματα διαθέτουν μαθησιακές ικανότητες.
έμπειρο σύστημα (expert system, ES)
γνωσι(ο)παγές σύστημα που συντελεί στην επίλυση προβλημάτων σε συγκεκριμένο τομέα ή περιοχή εφαρμογής με συναγωγές από μια βάση γνώσεων αναπτυγμένη από την ανθρώπινη εμπειρογνωσία
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 Ο όρος "έμπειρο σύστημα" χρησιμοποιείται μερικές φορές ως συνώνυμο του όρου "γνωσιοπαγές σύστημα", αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιείται για να τονιστεί η γνώση εμπειρογνωμόνων.
2 Μερικά έμπειρα συστήματα είναι ικανά να βελτιώνουν τη βάση γνώσεών τους και να αναπτύσσουν νέους κανόνες συναγωγής βασιζόμενα στην εμπειρία τους από προηγούμενα προβλήματα.
Το παρακάτω διάγραμμα (στο συνημμένο συμπιεσμένο αρχείο) δείχνει ένα expert system και τη διεπαφή του με τον χρήστη.
Το expert system διαθέτει αφενός μια βάση γνώσεων η οποία έχει τροφοδοτηθεί με γνώσεις ενός ή περισσότερων εμπειρογνωμόνων (εμπειρογνωσία) από ένα συγκεκριμένο τομέα και διαθέτει και κανόνες λογικής (μηχανή συναγωγής συμπερασμάτων) με τους οποίους επεξεργάζεται και συνδυάζει τις γνώσεις αυτές και συνάγει συμπεράσματα τα οποία δίνει ως απαντήσεις-λύσεις στον χρήστη. Το expert system λοιπόν παίζει το ρόλο ενός εμπειρογνώμονα.
Πρέπει να επισημανθεί ότι σύμφωνα με τη σημείωση 2 υπάρχουν expert systems που αναπτύσσουν από μόνα τους περαιτέρω τόσο τη βάση γνώσεών τους όσο και τη λογική τους· με άλλα λόγια βελτιώνουν την «εμπειρογνωσία» τους.
Έχουν υιοθετηθεί οι αποδόσεις:
expert {ουσιαστικό} = εμπειρογνώμονας
expert {επίθετο} = εμπειρογνωσιακός π.χ. expert analysis = εμπειρογνωσιακή ανάλυση
expertise {ουσιαστικό} = εμπειρογνωσία (που διαθέτει ο εμπειρογνώμονας)
expertise {ουσιαστικό} = εμπειρογνωμοσύνη (= γνωμάτευση εμπειρογνώμονα)
Ανάλυση του αγγλικού όρου και εφαρμογή του Aναλογικού Kανόνα:
expert system: σύμπλοκο δίλεκτο του τύπου dD
(d: προσδιορίζον συνθετικό - D: Προσδιοριζόμενο συνθετικό)
expert ≡ d <→ π ≡ εμπειρογνώμονας, εμπειρογνωμονικός, εμπειρογνωμικός, εμπειρογνωσιακός, της εμπειρογνωσίας
system ≡ D <→ Π ≡ σύστημα
Υποψήφιοι ελληνικοί ισοδύναμοι όροι που εξετάστηκαν από τις δύο Ομάδες και από το ΓΕΣΥ:
σύστημα εμπειρογνώμονας (Ππ),
σύστημα εμπειρογνώμονα (Ππ),
εμπειρογνώμονας σύστημα (Ππ)
εμπειρογνωσιακό σύστημα (πΠ),
εμπειρογνωσικό σύστημα (πΠ),
εμπειρογνωμονικό σύστημα (πΠ),
εμπειρογνωμικό σύστημα (πΠ),
σύστημα εμπειρογνωσίας (Ππ)
Τελική επιλογή όρου
Ύστερα από συζήτηση στις δύο Ομάδες και στο ΓΕΣΥ αποφασίστηκε να τεθούν δημοσίως (δημόσια κρίση) αφενός το ερώτημα της σκοπιμότητας αλλαγής της αρχικής απόδοσης έμπειρο σύστημα και αφετέρου η ψήφιση εναλλακτικού όρου από μια σειρά προτεινόμενων αποδόσεων.
Καλείται, λοιπόν, ο οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος να δηλώσει ΝΑΙ σε μία από τις γραμμές του παρακάτω πίνακα (υπάρχει στο συνημμένο συμπιεσμένο αρχείο):
Ισοδύναμος ελληνικός όρος για τον αγγλικό όρο expert system ΝΑΙ
Να μείνει: έμπειρο σύστημα
Προτιμώ: σύστημα εμπειρογνώμονας
Προτιμώ: εμπειρογνωμονικό σύστημα
Προτιμώ: εμπειρογνωμικό σύστημα
Προτιμώ: εμπειρογνωσιακό σύστημα
Κ.Β.
ΓΕΣΥ: Γενικό Επιστημονικό Συμβούλιο της ΕΛΕΤΟ
ΜΟΤΟ: Μόνιμη Ομάδα Τηλεπικοινωνιακής Ορολογίας, Ομάδα Εργασίας της Τεχνικής Επιτροπής «Τηλεπικοινωνίες» (ΤΕ-Τ), Συλλογικό Μέλος της ΕΛΕΤΟ. Λειτουργεί με την ευθύνη και υποστήριξη του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ), στο πλαίσιο επίσημης συνεργασίας με τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης (ΕΛΟΤ).
ΕΛΟΤ/ΤΕ48/ΟΕ1: Ομάδα Εργασίας 1 “Ορολογία Πληροφορικής” της Τε¬χνικής Επιτροπής ΕΛΟΤ/ΤΕ48 «Ηλεκτρονική Επεξεργασία Πληροφοριών», του ΕΛΟΤ. Συλλογικό μέλος της ΕΛΕΤΟ.
π: προσδιορίζον συνθετικό (του σύμπλοκου όρου)
Π: Προσδιοριζόμενο συνθετικό (του σύμπλοκου όρου)
Από το ΟΡΟΓΡΑΜΜΑ, Αρ.80 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2006
