Τσακώστε κι ένα
γλωσσάρι βασικών όρων σεισμολογίας να σας βρίσκεται!
Ανάστροφο Ρήγμα
Χαρακτηρίζεται το ρήγμα όταν το κάτω τέμαχος κινείται προς τα επάνω και είναι αποτέλεσμα συμπιεστικής διαδικασίας.
Αντισεισμικός Κανονισμός
Είναι το Νομικό Κείμενο που δίνει ένα σύνολο κανόνων σχεδιασμού που καθορίζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις για τον σχεδιασμό των Κατασκευών σε σεισμό.
Άρση επικινδυνοτήτων
Είναι:
- η προληπτική διαδικασία της επισήμανσης και της άρσης κινδύνων στα μη δομικά στοιχεία και στον εξοπλισμό ενός κτιρίου (π.χ. αρχιτεκτονικά στοιχεία, εγκαταστάσεις του κτιρίου, έπιπλα – αντικείμενα – συσκευές) ώστε να αποφευχθούν προβλήματα που μπορεί να προκληθούν σε περίπτωση σεισμού
- η τεχνική επέμβαση έκτακτης ανάγκης σε δομήματα που έχουν υποστεί ελαφρές ή σοβαρές βλάβες από σεισμό
Ασθενόσφαιρα
Είναι το μανδυακό στρώμα που βρίσκεται κάτω από τη λιθόσφαιρα και έχει πάχος περίπου 300km.
Δ
Δοκοί
Είναι τα οριζόντια στοιχεία του Φέροντα Οργανισμού από οπλισμένο σκυρόδεμα. Ονομάζονται και δοκάρια.
Δομικά υλικά
Είναι τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην επιλογή των υλικών που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν τόσο στις καινούριες κατασκευές όσο και στην πιθανή επισκευή και ενίσχυση ενός κτιρίου, στον τρόπο εφαρμογής και συντήρησής τους ώστε να έχουν τις ιδιότητες που προδιαγράφονται από τη Μελέτη.
E
Εγκάρσια κύματα (S)
Είναι σεισμικά κύματα που διαδίδονται προς κάθε κατεύθυνση τόσο στα επιφανειακά στρώματα όσο και στον πυρήνα. Κατά τη διάδοσή τους τα υλικά σημεία του πετρώματος ταλαντώνονται κάθετα προς τη διεύθυνση διάδοσης του κύματος προκαλώντας μεταβολή στο σχήμα του πετρώματος. Η ταχύτητα διάδοσης των εγκαρσίων κυμάτων είναι μικρότερη από αυτή των επιμήκων οπότε καταγράφονται δεύτερα και χαρακτηρίζονται ως δευτερεύοντα (secondary waves). Το πλάτος τους είναι μεγάλο, για το λόγο αυτό προκαλούν τις περισσότερες βλάβες στις κατασκευές.
Εγκατακρημνισιγενείς Σεισμοί
Είναι οι σεισμοί που οφείλονται σε κατακρήμνιση οροφών φυσικών υπογείων εγκοίλων ή σπηλαίων και αποτελούν το 3% των σεισμών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ελληνική τάφρος
Είναι ένα σύστημα τάφρων, μία σειρά από βαθιές θαλάσσιες λεκάνες από την Κεφαλονιά έως τη Ρόδο. Το βαθύτερο σημείο της (4500m) εντοπίστηκε νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου.
Ελληνικό τόξο
Είναι το τόξο του Νοτίου Αιγαίου και αποτελείται από το νησιωτικό τόξο, την οπισθοτάφρο και το ηφαιστειακό τόξο. Το νησιωτικό τόξο συνδέει τις Διναρικές Άλπεις με τις Τουρκικές Ταυρίδες (νότια οροσειρά των Ελληνίδων, Ιόνια νησιά, Κρήτη, Κάρπαθος, Ρόδος). Η οπισθοτάφρος είναι μία θαλάσσια λεκάνη (Κρητικό πέλαγος) μικρότερου βάθους από την τάφρο. Το μέγιστο βάθος της φτάνει τα 2000m περίπου. Η λεκάνη αυτή βρίσκεται ανάμεσα στο νησιωτικό και στο ηφαιστειακό τόξο. Το ηφαιστειακό τόξο περιλαμβάνει περιοχές με ηφαίστεια (Σουσάκι, Μέθανα, Μήλος, Σαντορίνη, Νίσυρος). Βρίσκεται σε μία μέση απόσταση 120km από το νησιωτικό τόξο.
Ενίσχυση
Είναι η αναβάθμιση μιας κατασκευής όσον αφορά την αντοχή της. Η ενίσχυση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ένα κτίριο που έχει υποστεί βλάβες κατά το στάδιο της επισκευής ή προληπτικά, πριν προκληθεί οποιαδήποτε βλάβη. Το είδος και το επίπεδο της ενίσχυσης προσδιορίζονται από ειδική μελέτη Μηχανικού.
Ένταση
Είναι το μέτρο των μακροσεισμικών αποτελεσμάτων του σεισμού, των επιπτώσεων δηλαδή στον άνθρωπο και στις κατασκευές του. Οι εμπειρικές κλίμακες που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της έντασης είναι η τροποποιημένη 12βαθμια κλίμακα Mercalli (MM), η EMS κ.α. Η ένταση ενός σεισμού είναι διαφορετική από περιοχή σε περιοχή και εξαρτάται από: το μέγεθος του σεισμού, τα χαρακτηριστικά της εστίας, τους εδαφικούς παράγοντες, το είδος των κατασκευών κ.α.
Επίκεντρο
Είναι το ίχνος της κατακόρυφης προβολής της εστίας πάνω στην επιφάνεια της Γης.
Eπιμήκη κύματα (P)
Είναι σεισμικά κύματα που όπως και τα εγκάρσια διαδίδονται προς κάθε κατεύθυνση τόσο στα επιφανειακά στρώματα όσο και στον πυρήνα. Κατά τη διάδοση τους, τα υλικά σημεία των πετρωμάτων ταλαντώνονται κατά διεύθυνση παράλληλη προς τη διεύθυνση διάδοσης του κύματος δημιουργώντας διαδοχικά πυκνώματα και αραιώματα. Η ταχύτητα διάδοσης των επιμήκων κυμάτων είναι μεγαλύτερη από αυτή των εγκαρσίων οπότε καταγράφονται πρώτα, γι αυτό χαρακτηρίζονται και ως πρωτεύοντα (primary waves).
Επισκευή
Είναι η επαναφορά της κατασκευής που έχει υποστεί βλάβες στην αρχική της κατάσταση (δηλαδή στην κατάσταση που ήταν πριν να παρουσιαστεί βλάβη). Οι βλάβες αυτές μπορεί να προέρχονται από σεισμούς ή άλλες αιτίες (διάβρωση, παλαιότητα, κ.α.). Οι ζημιές αυτές μπορούν να επισκευαστούν, εφ’ όσον είναι τεχνικά εφικτό και οικονομικά συμφέρον.
Επιφανειακά κύματα
Είναι σεισμικά κύματα που κατά τη διάδοσή τους ακολουθούν συγκεκριμένα στρώματα του επιφανειακού τμήματος της Γης. Υπάρχουν διάφορα είδη επιφανειακών κυμάτων όπως: Love, Rayleigh κ.α.
Εστία (υπόκεντρο)
Είναι το σημείο της λιθόσφαιρας από το οποίο ξεκινά η διάρρηξη των πετρωμάτων.
Εστιακό βάθος
Είναι η απόσταση μεταξύ της εστίας και του επικέντρου.
Ηφαιστειογενείς Σεισμοί
Είναι οι σεισμοί που είτε προηγούνται είτε συνοδεύουν ηφαιστειακή δραστηριότητα. Το 7% του συνόλου των σεισμών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ηφαιστειογενείς.
Θ
Θαλάσσια κύματα βαρύτητας(tsunamis)
Τα θαλάσσια αυτά κύματα δημιουργούνται μετά από ισχυρούς σεισμούς, έχουν μεγάλο σχετικά μήκος κύματος και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα όταν πλήττουν παραθαλάσσιες περιοχές.
Θεμελίωση - Έδαφος θεμελίωσης
Θεμελίωση είναι το σύνολο των στοιχείων πάνω στα οποία στηρίζεται η κατασκευή και υπολογίζεται από τη Στατική Μελέτη. Η θεμελίωση ενός κτιρίου θα πρέπει να εδράζεται σε υγιές έδαφος.
Κ
Κανονικό Ρήγμα
Χαρακτηρίζεται το ρήγμα όταν το επάνω τέμαχος του ολισθαίνει προς τα κάτω και είναι αποτέλεσμα εφελκυστικής διαδικασίας.
Λ
Λιθόσφαιρα
Είναι ένα δύσκαμπτο στρώμα, μέσου πάχους 80km περίπου, που αποτελείται από το στερεό φλοιό και μέρος του στερεού ανώτερου μανδύα.
Λιθοσφαιρικές πλάκες
Είναι τα μεγάλα και μικρά τεμάχη της λιθόσφαιρας που ολισθαίνουν πάνω στο υποκείμενό τους παχύρρευστο ασθενοσφαιρικό υλικό πραγματοποιώντας σχετικές μεταξύ τους κινήσεις.
Μ
Μανδύας
Είναι το υποκείμενο του φλοιού στρώμα και φτάνει μέχρι το βάθος των 2.900km περίπου. Η επιφάνεια που χωρίζει το φλοιό από τον μανδύα, είναι γνωστή ως ασυνέχεια Mohorovicic.
Μέγεθος
Είναι το μέτρο της ενέργειας που εκλύεται από την εστία του σεισμού κατά τη διάρκεια της σεισμικής δόνησης. Για τον υπολογισμό του μεγέθους έχουν οριστεί διάφορες κλίμακες όπως η κλίμακα τοπικού μεγέθους ML-Richter, η κλίμακα επιφανειακού μεγέθους Ms κ.α.
Μεσοωκεάνια ράχη
Είναι μία υποθαλάσσια ράχη με μήκος εκατοντάδες χιλιόμετρα που αποτελεί το όριο μεταξύ δύο λιθοσφαιρικών πλακών που αποκλίνουν μεταξύ τους. Κατά την απομάκρυνση των πλακών θερμό ασθενοσφαιρικό υλικό βγαίνει στην επιφάνεια, ψύχεται, και στερεοποιείται δημιουργώντας νέα λιθόσφαιρα κατά μήκος μίας τέτοιας ράχης. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η μεσοωκεάνια ράχη του Ατλαντικού Ωκεανού που αποτελεί και το όριο μεταξύ της Αφρικανικής και της Νότιο-Αμερικανικής πλάκας.
Ο
Οπλισμός
Οι ράβδοι από χάλυβα που τοποθετούνται μέσα στο σκυρόδεμα σε θέσεις που καθορίζονται από τη Μελέτη.
Οπλισμένο σκυρόδεμα
Σύνθετο υλικό που αποτελείται από σκυρόδεμα και οπλισμό. Το συνηθέστερο υλικό για το φέροντα οργανισμό των κατασκευών που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα. Λέγεται και μπετόν αρμέ.
Οριζόντιας μετατόπισης Ρήγμα
Είναι το ρήγμα που τα δύο του τεμάχη περιορίζονται σε πλευρικές μετακινήσεις.
Π
Πιλοτή (Pilotis)
Είναι το Ισόγειο συνήθως ενός Κτιρίου στο οποίο για λειτουργικούς λόγους (διαμόρφωση ελεύθερων χώρων, χώρων στάθμευσης κ.λπ.) δεν κατασκευάζονται τοίχοι πλήρωσης, σε αντίθεση με τους υπερκείμενους ορόφους. Η διαμόρφωση Pilotis σε ένα κτίριο πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη Στατική Μελέτη του φέροντος οργανισμού του, ώστε να μην παρουσιάζονται προβλήματα σ’ αυτό λόγω σεισμού.
Πυρήνας
Είναι το στρώμα που βρίσκεται κάτω από το μανδύα και φτάνει έως το κέντρο της γης. Η επιφάνεια που χωρίζει το μανδύα από τον πυρήνα, είναι γνωστή ως ασυνέχεια Gutenberg. Ο πυρήνας διακρίνεται σε εξωτερικό (υγρή/ρευστή κατάσταση) και σε εσωτερικό (στερεή κατάσταση).
Ρ
Ρευστοποίηση εδάφους
Είναι ένα συνοδό του σεισμού φαινόμενο που παρατηρείται σε λεπτόκοκκους χαλαρούς σχηματισμούς που περιέχουν σημαντική ποσότητα νερού. Τα πετρώματα αυτά χάνουν τη διατμητική τους αντοχή και συμπεριφέρονται ως «παχύρρευστα». Άμεση συνέπεια είναι τα προβλήματα στη στατική επάρκεια των υπερκείμενων κατασκευών ή των τεχνικών έργων.
Ρήγμα
Είναι η επιφάνεια θραύσης ενός πετρώματος κατά την οποία πραγματοποιείται απότομη σχετική κίνηση των δύο τεμαχών του.
Ρωγμές (σε κτίριο)
Είναι οι επιμήκεις σχισμές που παρουσιάζονται σε μία κατασκευή. Ρωγμές μπορεί να εμφανιστούν από διάφορες αιτίες αλλά κυρίως μετά από ένα σεισμό, οι οποίες και υποδηλώνουν γενικά τη σοβαρότητα της βλάβης που έχει υποστεί το κτίσμα. Ελαφρές ρωγμές σε τοίχους πλήρωσης και στο επίχρισμα (σοβά) συνήθως αντιστοιχούν σε τοπικές αδυναμίες. Διαγώνιες ρωγμές σε τοίχους πλήρωσης και ρωγμές στα στοιχεία του Φέροντα Οργανισμού, δηλαδή σε υποστυλώματα, δοκούς και τοιχώματα υποδηλώνουν σοβαρότερες βλάβες.
Σ
Σεισμική ακολουθία
Το σύνολο των σεισμών που εκδηλώνονται μέσα σε ένα μικρό σχετικά χρονικό διάστημα σε μία περιοχή.
Σεισμογράφημα
Είναι η καταγραφή της σεισμικής κίνησης.
Σεισμογράφος
Είναι ένα όργανο καταγραφής των σεισμικών κυμάτων.
Σεισμός
Είναι η δόνηση του εδάφους, που γεννιέται κατά τη διατάραξη της μηχανικής ισορροπίας των πετρωμάτων από φυσικές αιτίες που βρίσκονται στο εσωτερικό της Γης.
Σκυρόδεμα
Δομικό υλικό που παρασκευάζεται από τσιμέντο, χαλίκια (σκύρα), άμμο και νερό σε ορισμένη αναλογία. Λέγεται και μπετόν.
Σμηνοσειρά (σμήνος σεισμών)
Είναι μια ακολουθία σεισμών συνήθως μικρού μεγέθους. Στις ακολουθίες αυτές δεν ξεχωρίζει κάποιος σεισμός με σαφώς μεγαλύτερο μέγεθος από όλους τους υπόλοιπους ώστε να χαρακτηριστεί ως κύριος.
Τ
Τάφρος του Β. Αιγαίου
Είναι το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό, τεκτονικής προέλευσης, στο βόρειο τμήμα του Αιγαίου πελάγους και έχει μέγιστο βάθος 1500m.
Τεκτονικοί Σεισμοί
Είναι οι σεισμοί που οφείλονται σε καταπόνηση της λιθόσφαιρας εξαιτίας κινήσεων των λιθοσφαιρικών πλακών. Το 90% του συνόλου των σεισμών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τεκτονικοί.
Τοιχώματα
Είναι τα κατακόρυφα στοιχεία του Φέροντα Οργανισμού από οπλισμένο σκυρόδεμα που έχουν σημαντικό μήκος και σχετικά μικρό πλάτος. Ονομάζονται επίσης και Τοιχία.
Τρωτότητα κατασκευής
Ως μέγεθος αντιπροσωπεύει την τάση ενός κτιρίου να πάθει βλάβη από σεισμό. Εκφράζεται ως η πιθανότητα να επέλθει βλάβη ή ως η αναμενόμενη βλάβη για δεδομένη ένταση σεισμού. Η τρωτότητα των κτιρίων μειώνεται με:
· τον έλεγχο και τη λήψη μέτρων για το περιεχόμενο, τις εγκαταστάσεις, τα μη φέροντα στοιχεία.
· τον έλεγχο του Φέροντος Οργανισμού και την επέμβαση σε προβλήματα που παρουσιάζει.
· την εφαρμογή σύγχρονων Αντισεισμικών Κανονισμών. Η τρωτότητα μιας κατασκευής αυξάνεται αν υπάρξουν αυθαίρετες προσθήκες ή μετατροπές.
Υ
Υποστυλώματα
Είναι τα κατακόρυφα στοιχεία του Φέροντα Οργανισμού από οπλισμένο σκυρόδεμα. Ονομάζονται ακόμη Κολώνες ή Στύλοι και μπορεί να έχουν ορθογωνική ή κυκλική διατομή.
Υποστύλωση
Είναι Τεχνική Επέμβαση σε Φέροντα Οργανισμό που έχει υποστεί βλάβες, η οποία γίνεται μέχρι να επισκευαστεί. Με την υποστύλωση αποφεύγουμε την επιδείνωση των ζημιών ή και την κατάρρευση του κτιρίου.
Φ
Φέροντας Οργανισμός
Είναι ο σκελετός της Κατασκευής που «σηκώνει» τα φορτία που υπάρχουν σ’ αυτήν. Είναι ακόμη το κύριο στοιχείο που τη βοηθάει να αντέχει στους σεισμούς.
Φλοιός
Είναι το στερεό, εξωτερικό περίβλημα της Γης. Υπάρχουν δύο είδη φλοιού, ο ηπειρωτικός και ο ωκεάνιος. Το μέσο πάχος του ηπειρωτικού είναι περίπου 35km, κάτω όμως από τις μεγάλες οροσειρές μπορεί να φτάσει τα 60 - 70km. Το μέσο πάχος του ωκεάνιου είναι 7km.
