Γιάννης Υφαντής

[wings]

Γιάννης Υφαντής, Το που μου κλέψαν το μπουφάν

Το που μου κλέψαν το μπουφάν δεν είναι τίποτα,
κι ο κλέφτης του ας είν’ ευλογημένος.
Όμως σαν κάνει ψύχρα και μου λείπει
(δεν έχω ένα δεύτερο μπουφάν) όταν κρυώνω
ίσως να ρίξω κάμποσους χριστούς και παναγίες.
Γιατί κι ο κλέφτης πρέπει (ρε γαμώ το)
να ’ναι ένας σοφός,
να ’χει αίσθηση του δίκαιου, να κλέβει αυτόν που πρέπει.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Οι μεταμορφώσεις του μηδενός (2006)

[wings]

Γιάννης Υφαντής, Σόμπα

[Ενότητα Γ]

Με ποιόνε απόψε να μιλήσω Σόμπα
Γριά μου χιμπατζίνα σιδερένια ζεστή μου γιαγιά
Σόμπα με βίδες και με πόρτα στην κοιλιά σου Σόμπα
Που υψώνεις το βραχίονά σου από μπουριά και
Μπήγεις τη ζαρωμένη σου γροθιά στον τοίχο, Σόμπα
Κι αν είναι ντενεκένια η καρδιά σου και στις φλέβες σου
τρέχει πετρέλαιο ξέρω πως
Είσαι ενσάρκωση του ’γνι και απόγονος
Της σπιτικής θεάς Εστίας και ξέρω πως
Είν’ η ψυχή σου από φωτιά∙ α πόσο χαίρομαι
Σόμπα ν' ακούω εκείνο το
Λαμπαδολαμπάδιασμα της ψυχής σου και
Να νιώθω την
Με τα γαλάζια της ποδάρια ριζωμένη στο πετρέλαιο να χορεύει
Τη φλόγινη γύμνια της
Απλώνοντας τη ζέστα στη σάρκα μου
Στα ρούχα μου, στα βιβλία μου, σ' όλη
Την κάμαρά μου, ακόμα και... α Σόμπα
Πόσο με συντροφεύει η ψυχή σου εδώ μες στο κελί μου
Πόσο μου δίνει δύναμη να υφαίνω
Το κάλυμμα ετούτο του κενού∙ και βέβαια συ
Θαρρώ με νιώθεις σ' όλα ετούτα Σόμπα
Τι κι αν δεν έχεις μάτια, μύτη ή αυτιά
Έχεις και συ δα τόσες τρύπες, κάτι ξέρεις
Κι όχι μονάχα από τούτα, μα κι απ’ τ’ άλλα
Τα μακρινά κι έξω απ’ το σπίτι όταν
Απάνω στην ταράτσα μού καμώνεσαι
Πως βγάζεις μέσ’ απ’ το καπέλο σου καπνό και τέτοια κόλπα
Το νιώθω, ακούς, μυρίζεις, βλέπεις, ξέρεις για
Τα τρυφερά ποδάρια της βροχής, για τους αγγέλους
Που χορεύουν και στροβιλίζοντ’ α–
λαφροπατώντας με
Νιφάδες χιονιού, για το αίνιγμα
Της ομίχλης
Στην πόλη που γίνετ’ η
Στοιχειωμένη χώρα του δράκοντα. Σόμπα
Γριά μου χιμπατζίνα σιδερένια ζεστή μου γιαγιά
Σόμπα με βίδες και με πόρτα στην κοιλιά σου Σόμπα
Που υψώνεις το βραχίονά σου από μπουριά και... Σόμπα
Άσε με τώρα να γυρίσω την καρδιά σου στο μηδέν
Άσε ν’ ακούω ξαπλωμένος στο σκοτάδι
Της συστολής σου εκείνο το
Σκουριασμένο μερμήγκιασμα, π’ όλο χάνεται,
Ενώ ο νους μου βασιλεύει και ολόκληρος
Βουλιάζω μες στον ύπνο κι εξαγνίζομαι.

Από τη συλλογή Μανθρασπέντα (1977)

[wings]

Χαρούμενο τραγούδι

[Ενότητα Γ]

I

Έρχεται η φωνή μου άνεμος του απείρου.
Έρχεται η φωνή μου φορτωμένη την
αρσενική
Γύρη των άστρων∙ έρχεται
Στο λουλούδι του νου σου.

II

Έρχομαι από την άκρη μιας
Αιωνιότητας.
Με προβιά και με έκσταση
Μ’ ένα κομμάτι σεληνόφωτο στο μέτωπο
και μ’ ένα κέρατο στη ζώνη
Με μνήμες από πάχνη κι από φωτιά
Έρχομαι από την άκρη μιας
Αιωνιότητας.
Άφησα τα χνάρια μου πάνω στον
Πηλό του φωτός.
Φόρεσα τη θωριά του νερού.
Φόρεσα τη δυσκινησία των οστρακόδερμων.
Βόσκησα τους ανέμους κι εξημέρωσα τους ήχους.
Έζησα του λύκου την έκσταση
Μπροστά στον πάγο και τη φωτιά.
Έρχομαι από την άκρη μιας
Αιωνιότητας.
Έρχομαι από την έρημο των άστρων.

III

Έρχομαι από την έρημο των άστρων.
Μοναχικός βαδίζω ερημώνοντας το μέλλον.
Στερεύουν οι πηγές της πλάνης τα πάντα ξηραίνονται.
Πλούσια απλώνεται η άμμος και μονάχα η άμμος
Χώρος για περισσότερη σκέψη
Χώρος για περισυλλογή κι ελευθερία
Χώρος του άδειου και της φωτιάς.
Έρχομαι από κει όπου πηγαίνετε
Έρχομαι από την έρημο των άστρων.
Μοναχικός φυτρώνω μες στην έρημο των λαών. Ώριμος
Ήλιος
Γέρνω από γύρη σοφίας.

Από τη συλλογή Μανθρασπέντα (1977)

[wings]

Γιάννης Υφαντής, Μας λέει ο Τρισμέγιστος Ερμής

Μας λέει ο Τρισμέγιστος Ερμής:
«Το όμοιο νοείται από το όμοιο και αν δεν εξισώσεις
με το Θεό, τον εαυτό σου, μάθε πως
δε θα μπορέσεις να νοήσεις το θεό.
Κάμε τον εαυτό σου αμέτρητο στο μέγεθος
το κάθε σώμα ξεπερνώντας και
τον κάθε χρόνο ξεπερνώντας γίνε ο Χρόνος.
Τίποτε αδύνατο για σένα να μην είναι.
Κάμε τον εαυτό σου αθάνατο∙
κάμε τον εαυτό σου ικανό τα πάντα να εννοήσει
την κάθε τέχνη κι επιστήμη και το φέρσιμο
του κάθε ζωντανού.
Γίνε από κάθε ύψος υψηλότερος∙
γίνε από κάθε βάθος χαμηλότερος∙
πιάσε του κάθε πράγματος την αίσθηση: Φωτιάς, νερού, ξερού, υγρού
και ύπαρξε παντού σύγχρονα σ’ όλα:
Στη γη, στον ουρανό, στη θάλασσα, πριν γεννηθείς,
μέσα στη μήτρα, νέος, γέρος, πεθαμένος, μετά θάνατο.
Κι όλα αυτά μαζί εννόησέ τα: Χρόνους, τόπους, πράγματα, ποιότητες, ποσότητες.
Έτσι θα εννοήσεις το Θεό».

*

«Και λες πως ο Θεός είναι αόρατος. Για πες μου
υπάρχει κάτι φανερότερο απ’ αυτόν; Αφού γι' αυτό
τα πάντα έφκιασε
για να τον βλέπουμε
μέσ’ απ’ τα πάντα».

*

«Και τούτο είν’ ο Θεός. Το παν. Και μες στο παν
τίποτε δεν υπάρχει το οποίο δεν υπάρχει. Και υπάρχει
το παν μέσ’ απ’ τα πάντα για τα πάντα».

*

«Αυτό που να το πεις αδύνατο
αυτό είν’ ο Θεός».

*

«Τίποτε όμοιο στο ανόμοιο και μόνο κι ένα».

*

«Γιατί ο κόσμος έγινε παντόμορφος».

*

«Κι η λήθη γίνεται κακία».

Από το βιβλίο Αθανάτου μνήμης σημεία (1998)

[wings]

Γιάννης Υφαντής, Τα αίτια του τρωικού πολέμου

[Ενότητα Του έρωτα και της αθωότητας]

Λένε πολλά για τις αιτίες που οδήγησαν
σε σύρραξη τους Τρώες και τους Έλληνες
στα 1400 π.Χ., στην Ιωνία.
Οι πιο μοντέρνες θεωρίες μάς μιλούν για τη συνήθεια
του πλιάτσικου που φτάνει ως τις μέρες μας.
Οργανωμένες συμμορίες από κράτη, εταιρείες, βασιλείς,
πολιορκούσαν, έκαιγαν και άρπαζαν
κοπάδια, θησαυρούς, γυναίκες, δούλους.

Όμως εντύπωση εμένα πάντα μου ’καναν
οι λεπτομέρειες εκείνες σαν κι αυτή
που σαν οι Έλληνες εσύρανε τα πλοία τους
μαύρα και με τεράστια τα μάτια τους στην πλώρη
όταν οι Έλληνες εσύρανε τα πλοία τους
σε μακριά παράταξη εκεί στην αμμουδιά. Το πρώτο πράγμα
που ’καμαν αφού στήσαν τις σκηνές τους
ήσανε τα λουτρά, με τους λουτήρες, με τις βρύσες
κι ήταν μετά το στάδιο για τα παιχνίδια των αγώνων.

Βεβαίως χρειαζόντουσαν κοπάδια για τροφή
βόδια και πρόβατα και γίδια. Χρειαζόντουσαν
ψωμί και οίνο και ξυλεία, χρειαζόντουσαν
σκλάβες γυναίκες που γινόντουσαν
πολύ συχνά οι γλυκές συντρόφισσές τους
πάνω σε φλοκάτες κι υφαντά της Αιτωλίας,
των Μυκηνών, της Θεσσαλίας, της Ιθάκης.
Βεβαίως και ζητούσαν, κι υποχρέωναν ή άρπαζαν
αλλά ο πόλεμος δεν έγινε γι’ αυτά.

Όταν γυμνή σε κοίταζα στο στρώμα μου
εκεί στο πέτρινο σπίτι που για φύλακες
έχει αστερισμούς. Ενώ σε κοίταζα
έξω απ’ τον καθρέφτη, ζωντανή μέσα στο χρόνο
ενώ σε κοίταζα κι απόλαυσα
ξανά και πάλι και ξανά και πάλι και ξανά
τη θεϊκή, τη φονική σου ομορφιά,
κατάλαβα καλά που αυτός ο πόλεμος
έγινε μοναχά για μια γυναίκα.

Από τη συλλογή Έρως ανίκατε μάχαν (2004)

[wings]

Γιάννης Υφαντής, Οι ποιητές χρειάζεται να οπλοφορούν

Η κόλαση των ποιητών είναι η ασχήμια
γι’ αυτό
οι ποιητές
χρειάζεται
να οπλοφορούν.

Α τους υποκριτές
μιλούν για βία, βασανισμούς και καταπίεση κι εγκλήματα
και μήτε που υποψιάζονται
πόσο υποφέρει ένας ποιητής σαν ταξιδεύει
με υπεραστικό που διαθέτει κασετόφωνο.
Η κόλαση των ποιητών είναι η ασχήμια
γι’ αυτό
οι ποιητές
χρειάζεται
να οπλοφορούν.

Από τη συλλογή Ποιήματα Κεντήματα στο Δέρμα του Διαβόλου (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=776vgKpf0Gk

Απόστολος Καλδάρας, Συ μου χάραξες πορεία
(τραγούδι: Γιώτα Λύδια (πρώτη εκτέλεση από την ίδια σε δίσκο 78 στροφών το 1959))

Γιάννης Υφαντής, Θέλω

[Ενότητα Β]

Φύτρωσαν μάτια τα φιλιά σου στο κορμί μου
δεν αντέχω
άλλο την ομορφιά σου να κοιτώ.
Θέλω να σε μερώσω με το χάδι
θέλω να σ’ αγριέψω με το χάδι
θέλω
μέσα σου να χυθώ.

Προσκυνώντας σε
τρέμοντας
θέλω
μ’ όλο μου το κορμί θέλω παντού να σε αγγίξω∙ θέλω
σαν πληγωμένο αγρίμι να μουγκρίξω
θέλω
μέσα σου να χαθώ.

Από τη συλλογή Ο καθρέφτης του Πρωτέα (1986)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=jBv0FSLB1ec

Θάνος Μικρούτσικος & Μάνος Ελευθερίου, Ο Άμλετ της σελήνης
(τραγούδι: Χρήστος Θηβαίος / δίσκος: Ο Άμλετ της σελήνης (2002))

Γιάννης Υφαντής, Του έρωτα

[Ενότητα Β]

Του έρωτα
πρέπει να του δινόμαστε γυμνοί
όπως δινόμαστε στον ύπνο και στο θάνατο, γιατί
ο έρωτας θαρρώ είναι η μόνη
μεταλαβιά
αιωνιότητας∙ ο έρωτας
είναι η λύτρωση του τέλειου χορού, είναι
η αγαλλίαση
του Καιρού.

Από τη συλλογή Ο καθρέφτης του Πρωτέα (1986)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=-V4d-k2hh0U

Χρήστος Θηβαίος & Emilia Ottaviano, Άλλοθι (δίσκος: Είμαι αυτό που κυνηγάω (2000))

Γιάννης Υφαντής, Χωρόχρονος

[Ενότητα Α]

Τρεις μέρες πριν πεθάνει ο γείτονας,
ούρλιαζε το σκυλί του, βλέποντας
τις φάσεις του θανάτου στο μέλλον.

Τι θάμα, ένα σκυλί
σαν το θεό του Εκκλησιαστή
που βλέπει παρελθόντα όλα τα πράγματα
σ’ απόσταση τριών μερών ένα σκυλί
διέκρινε την πράξη ενός θανάτου

Εγώ ’μως βρίσκω πως δεν είμαι
ούτε θεός ούτε σκυλί, μα έχω
κάτι από την πλήξη του θεού –
και κάτι απ’ του σκυλιού τη θλίψη.

Από τη συλλογή Μανθρασπέντα (1977)

[wings]

Ο εφιάλτης του Οδυσσέα-Ρόδο του ανέμου - YouTube

Ρόδο του ανέμου, Ο εφιάλτης του Οδυσσέα
(τραγούδι: Φοίβος Δεληβοριάς & Ρόδο του ανέμου / δίσκος: Ρόδο του ανέμου (2003))

Γιάννης Υφαντής, Η μοίρα του Οδυσσέα

Γιατί ο Οδυσσέας δεν ήθελε τον πόλεμο
γιατί δεν ήθελε στρατιώτη να τον πάρουν
έπιασε κι όργωνε σαν έμαθε πως φτάνουν
απεσταλμένοι του Αγαμέμνονα.
Όργωνε με το ένα και με τ’ άλλο
χούφτωνε αλάτι και το έσπερνε
για να τους πείσει ότι ήτανε τρελός.
Ή μήπως δίχως να το ξέρει
μετείχε σε μια πράξη μαγική, το αλάτι σπέρνοντας,
αυτός που του μελλόταν να θερίζει
χρόνια ολόκληρα τη θάλασσα;

Από τη συλλογή Ναός του κόσμου (1996)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=utFOP6JVqEU

Λίνος Κόκοτος & Δημήτρης Χριστοδούλου, Μες στον κόσμο
(ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης / δίσκος: Τα αντιπολεμικά (1978))

Γιάννης Υφαντής, Όπου και να βρίσκεστε πάντα

Όπου και να βρίσκεστε πάντα
κρυφό ένα όπλο να κρατάτε πάνω σας γιατί
η επανάσταση
(σαν τη δευτέρα παρουσία) δεν ξέρετε
πού θα σας βρει, γιατί
η επανάσταση
(σαν τη δευτέρα παρουσία) γίνεται
κάθε στιγμή.

Από τη συλλογή Ποιήματα Κεντήματα στο Δέρμα του Διαβόλου (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=CTLpf1J3e1I

Σταύρος Ξαρχάκος, Ένα μεσημέρι / finale πρώτου μέρους (ορχηστρικό) (δίσκος: Ένα μεσημέρι (1966))

Γιάννης Υφαντής, Ο χορός του μεσημεριού

[Ενότητα Α]

Σκέλια του βράχου φως και θάλασσα.

Στην πύρα του μεσημεριού, ο αέρας
Τρέμισε, πύκνωσε κι ανάδεψαν
Ίσκιοι με ψίθυρους φτενούς και διψασμένους
Χορεύοντας την άσαρκη εξορία τους

Σ’ έσυρα τότε στη σπηλιά και προς το βάθος
Πάνω στην άμμο σου ’λυσα τη ζώνη...

Έπεσ’ ο ήλιος∙ κουρασμένοι
Απλώσαμε τα μέλη στην απέραντη
Νύχτα της ερημίας...

Με ξύπνησε το γέλιο των αχτίδων
Απάνω στις βρεμένες πέτρες
Στις κόχες σου δυο πράσινα χαλίκια
Τα δόντια σου πετράδια σφηνωμένα
Και στα πλευρά σου πελαγίσιος άνεμος
Έσερνε το δοξάρι του δροσίζοντας
Της μνήμης μου τα μάτια με σκοπό
Βαθιά νοσταλγικό
και είπα «Σήκω
αγαπημένη
να πάρουμε σειρά
βαρέθηκα
τα αιώνια πράματα»

Σκέλια του βράχου φως και θάλασσα.           

Από τη συλλογή Μανθρασπέντα (1977)

[wings]

Γιάννης Υφαντής, Μ’ ενισχυμένη μνήμη δύναμης

[Ενότητα Γ]

Φοβούμαι δε μπορώ να προχωρήσω∙
φοβούμαι τους ανθρώπους συνεχίζουν
πράγματα που με τόσο μόχθο εγκατέλειψα.
Φοβούμαι τη ζωή το θάνατο αν ανοίξω
ένα παράθυρο τι έχω ν’ αντικρίσω αν σκεφτώ
πού μπορεί να με βγάλει μια σκέψη∙
φοβούμαι και να κοιμηθώ—
ό,τι σκοτώνω στον ξύπνο μου ζωντανεύει
μέσα στον ύπνο μου∙ θαρρεύω
οπλίζομαι στον ξύπνο μου μα στον ύπνο μου
βρίσκομαι πάντα γυμνός.

Μήνες που μια οχιά βυζαίνει την καρδιά μου —δεν την είδα
σκόρπια σε πρόσωπα και σε πράματα— δεν την είδα
παρά μονάχα μια φορά σ’ ένα μου όνειρο∙
μόλις που είχε ξεκολλήσει και σερνότανε πρησμένη αργά στο χώμα δε μπορούσα
να κινηθώ όσο κι αν πάσχιζα δε μπορούσα
να κινηθώ μέχρι που ξύπνησα.

Και περιμένω από ύπνο σ’ ύπνο
μήπως μπορέσω να ξανάβρω αυτό το όνειρο
για να το συνεχίσω, μήπως μ’ ενισχυμένη δύναμη,
μ’ ενισχυμένη μνήμη δύναμης μπορέσω ετούτη τη φορά να κινηθώ, να προχωρήσω.

Από τη συλλογή Μανθρασπέντα (1977)