Μάρκος Μέσκος

wings

Μάρκος Μέσκος

[Φωτογραφία: Καθημερινή]

Γεννήθηκε στην Έδεσσα το 1935. Στη γενέτειρά του πέρασε τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια. Τη δεκαετία του εξήντα η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα, όπου ο ποιητής φοίτησε στο τμήμα γραφικών τεχνών της Σχολής Δοξιάδη. Εργάστηκε ως γραφίστας σε διαφημιστικά γραφεία και ως ελεύθερος επαγγελματίας. Από το 1980 και για δύο χρόνια έζησε στην Έδεσσα. Αμέσως μετά εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη και ως το 1993 ήταν υπεύθυνος εκδόσεων στις Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις της Θεσσαλονίκης. Άρχισε να γράφει ποιήματα το 1952. Πέθανε την 1η Ιανουαρίου 2019 στη Θεσσαλονίκη.

[Πηγή για το βιογραφικό: ΕΚΕΒΙ]

Ποιητικές συλλογές:
«Πριν από τον θάνατο», εκδ. Νέα Πορεία, Θεσσαλονίκη, 1958
«Μαυροβούνι», ιδιωτική έκδοση, Θεσσαλονίκη, 1963
«Τα ανώνυμα», ιδιωτική έκδοση, Αθήνα, 1971
«Άλογα στον ιππόδρομο», εκδ. Ερμής, Αθήνα, 1973
«Ιδιωτικό νεκροταφείο», ιδιωτική έκδοση, Αθήνα, 1975
«Τα ισόβια ποιήματα», εκδ. Σημειώσεις, Αθήνα, 1977
«Δώδεκα Μάηδες» (δώδεκα τραγούδια με το ψευδώνυμο Δημήτρης Γραμματικός), Εδεσσαϊκά Χρονικά, τεύχ. 11, 1977
«Τα φαντάσματα της ελευθερίας», εκδ. Σημειώσεις, Αθήνα, 1979
«Διαλογή» (επιλογή 25 ποιημάτων από τις συλλογές «Μαυροβούνι» και «Άλογα στον ιππόδρομο»), εκδ. Μουσικός Αύγουστος, Αθήνα, 1979
«Το μαύρο δάσος» (συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων 1957-1980), εκδ. Ύψιλον/βιβλία, Αθήνα, 1981
«Άνθη στο καταραμένο φίδι», ιδιωτική έκδοση, Αθήνα, 1983
«Στον ίσκιο της γης», εκδ. Ύψιλον/βιβλία, Αθήνα, 1986
«Τα δέοντα» (μια επιλογή, 1958-1990), δήμος Έδεσσας, 1990
«Χαιρετισμοί», εκδ. Ύψιλον/βιβλία, Αθήνα, 1995
«Άνθη στο καταραμένο φίδι», εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1998
«Μαύρο δάσος» (συγκεντρωτική έκδοση, ποιήματα 1958-1986), εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1999
«Χαιρετισμοί», εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1999
«Ψιλόβροχο», εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2000
«Ελεγείες», εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 2004
«Ποιήματα: Μαύρο δάσος I», εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2011
«Ποιήματα: Μαύρο δάσος II», εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2011
«Τα λύτρα», εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2012
«Τα ποιήματα της σκάλας», εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2013
«Άλφα Βήτα», εκδ. Κίχλη, Αθήνα, 2015
«Στην όχθη του παραδείσου», εκδ. Το Ροδακιό, Αθήνα, 2016

Πεζογραφία:
«Παιχνίδια στον παράδεισο» (πεζά κείμενα), ιδιωτική έκδοση, Αθήνα, 1978
«Κομμένη γλώσσα: ονόματα και ιστορίες» (πεζογραφήματα), εκδ. Έρασμος, Αθήνα, 1979
«Μουχαρέμ», εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1999
«Νερό Καρκάγια», εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 2005
«Πεζογραφήματα», εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2013

Δοκίμια:
«Το σπαραγμένο σώμα του Χρήστου Νέπκα» (εισαγωγή στα τραγούδια του αυτοδίδακτου μουσικοσυνθέτη Χρήστου Νέπκα), ιδιωτική έκδοση, Αθήνα, 1978
«Γνωστοί και φίλοι», εκδ. Έρασμος, Αθήνα, 1987
«Προσωπικά κείμενα», εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2000
«Στον ενικό και πληθυντικό ψίθυρο» (σχόλια και αυτοσχόλια για την ποιητική τέχνη και τον ανθρώπινο προσδιορισμό), εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2009
«Πολύεδρον (προσεγγίσεις του ποιήματος)», εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2014
«Προσωπικά κείμενα», εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2014
«Συνηγορία ποιήσεως», εκδ. Κίχλη, Αθήνα, 2015
«Εν Βοδενοίς», εκδ. Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Έδεσσας, 2016

Ανθολογημένα ποιήματα:

Έγραψαν για τον Μάρκο Μέσκο:

Συνεντεύξεις του Μάρκου Μέσκου:

[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]

wings

Μάρκος Μέσκος, Ψιλόβροχο (LVII)

Είπε η γυναίκα: Νυχτώνει. Θα με θυμάσαι;

Από τη συλλογή Ψιλόβροχο (2000)

wings

Μάρκος Μέσκος, [Πλατεία των καϊκιών είναι το λιμάνι]

[Ενότητα Στον ίσκιο της γης]

VII

Πλατεία Ελευθερίας, πλατεία σύναξης των Εβραίων

Πλατεία των καϊκιών είναι το λιμάνι
που συνωστίζονται κατάρτια κι άλμπουρα και ιστοί
ώρα δειλινού και σούρουπο μουντό
να δούνε κινηματογράφο με χρώματα εξαίσια
κατά τον Όλυμπο και τις ακτές της Κατερίνης.

Ο καλύτερός μου φίλος θα με προδώσει.

Από τη συλλογή Στον ίσκιο της γης (1986)

wings

Μάρκος Μέσκος, Ομολογία παράκαιρου

[Ενότητα Τα πουλιά]

Εν ονόματι εκείνων των ημερών αλδεΰδη
ακόμα σ’ αγαπώ και σε πιστεύω
πάλι μόνος θανατωμένος πάλι∙

στον αέρα οι στίχοι στο νερό και στο χώμα –
λίγη στάχτη στον ουρανό των ματιών μου.

Από τη συλλογή Ελεγείες (2004)

wings

Μάρκος Μέσκος, Ψιλόβροχο (XLV)

Δέκα εργάτες σκάβουνε με λύσσα
το οικόπεδο του γείτονα, σπίτι να χτίσει
με θεμέλια γερά και υπόγειο τρία μέτρα βάθος∙

κι εδώ βρέχει, πίνει νερό το τετράγωνο όρυγμα
– πόσων ανθρώπων μπορεί να ’ναι ομαδικός τάφος;

Από τη συλλογή Ψιλόβροχο (2000)

wings

Μάρκος Μέσκος, Το πόρισμα

Κι εσύ τι νομίζεις, έτσι δεν είναι;
μπακάλης ο Θεός κυλάει τα βαρέλια
στα καλντερίμια τ’ ουρανού, νεκροταφεία
οι κατοικίες των στρατηγών κι από
τα χέρια μου γκρεμίζω τους κεραυνούς
δράκοντες του αέρα φωτιές στα σύννεφα
είναι τα δέντρα γεμάτα πουλιά πουλιά πουλιά
πουλιά πλια πουλιά πλια πουλιά –
όλα κοράκια.
Κι ο ήλιος στη Δύση πλαστό πεντόλιρο.

Από τη συλλογή Άλογα στον Ιππόδρομο (1973)

wings

Μάρκος Μέσκος, [Γριά κυρα-Λισάβετ...]

[Ενότητα Στον ίσκιο της γης]

VI

Γριά κυρα-Λισάβετ θα σε πάω στη Μηχανιώνα
τσίλικο τ’ αμάξι και κρασάκι όπως σ’ αρέσει
μην πονάς θα βρούμε στο φεγγάρι κάποια θέση –
κάντρο των μελλοντικών αντικέρ στον κουφόν αιώνα!

Θα ’ναι εκεί η Μαρία με τον Σταύρο και τον Τόλη
ούτε γάτα ούτε ζημιά ήσυχα στο περιγιάλι
μοναχά μια νύχτα μακρινά τα φώτα κι η βαβούρα ζάλη –
στο αδειανό κεφάλι μας κολλημένο ένα πιστόλι.

Ζωντανοί νεκροί το χάραμα για τη Σαλονίκη πίσω
μελαγχολικό τραγούδι απ’ τα παλιά λησμονημένο
τα Ντεπό και τα Κουλέ Καφέ με αεράκι ξένο
και σημερινό –τι λες;– λέω πάλι ν’ αγαπήσω...

Από τη συλλογή Στον ίσκιο της γης (1986)

wings

Μάρκος Μέσκος, Ένας έρωτας

Εκείνος καροτσιέρης στην αγορά
το αλεύρι στις πλάτες, τα τσουβάλια με τα τσιμέντα
από τις αποθήκες στις άλλες αποθήκες
και σκόνη και φωνές και βαρέλια
με το αγώγι όλη μέρα μαλώνει.

Λαντζέρισσα εκείνη
άλλοτε πάλι λιώνει τα χέρια της στην σκάφη
λησμονώντας πολύν καιρό τον ουρανό.

Πότε πότε
όταν ξυπνάει η ματαιοδοξία και κοιμούνται τα παιδιά
ερημώνουν οι δρόμοι κάπου μεσάνυχτα
ρίχνουν οι δυο τους ένα ελαφρύ πανωφόρι στους ώμους
και βγαίνουν βόλτα ώσμε το πρώτο γιοφύρι
εκεί που τόσον καιρό έχουν να περάσουν.

Από τη συλλογή Μαυροβούνι (1963)

wings

ΜΑΡΙΑ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ-ΣΑΝ ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ(HQ) - YouTube

Zülfü Livaneli & Λευτέρης Παπαδόπουλος, Σαν τον μετανάστη
(ερμηνεία: Μαρία Φαραντούρη & Ζουλφί Λιβανελί / δίσκος: Η Μαρία Φαραντούρη τραγουδά Λιβανελί (1982))

Μάρκος Μέσκος, Μετά τον Εμφύλιο

[Ενότητα Διαδρομές]

Καπνός πριν γίνει τ’ όνειρο ας το πω. Στην πλαγιά του βουνού ομάδα χωρικών βαδίζαμε κάτι σαν πανηγύρι επικείμενο∙ είχε χιόνι στο μονοπάτι κρουσταλλιασμένο κι εμείς καλό σημάδι προσδοκούσαμε ανάμεσα στον ζεστόν αχό της ομιλίας. Κάποτε φτάσαμε στα πρώτα σπίτια άγραφης κοινότητας κι εκεί στα υπόστεγα περάσαμε∙ στο κιόσκι στη γωνιά προηγούμενη γυναίκα ησύχαζε προς στιγμήν έχοντας φουντώσει στ’ άσπρα ο βασιλικός της∙ και μου ’λεγε πώς ανέβηκε στο βουνό πώς παντρεύτηκε πριν και πώς έκανε παιδιά μα σκόρπισαν όλοι και τώρα ολομόναχη είναι∙ είχε υγρά μάτια και παρότι στο πρόσωπό της τα πικραχρόνια γλυκά ήταν σπιθίζοντας στο διάστημα η ομορφιά της. Στο κοντινό κατώι μαυροφορεμένος κόσμος άνδρες γυναίκες ελάχιστα παιδιά∙ ετοίμαζαν τραπέζι∙ εκεί στην πόρτα κάποιοι γνωστοί μου και η κυρα-Μάικα που στις μέρες μας πουλάει καρπούς καλούδια στις λαϊκές – θα σου προσφέρω εγώ το φαΐ να δειπνήσεις είπε. Αλλά πριν άλλο χέρι με οδήγησε στη σκοτεινά πλευρά – εσύ μας ξέχασες δεν έρχεσαι πια στα λημέρια μας ποια είσαι πρόλαβα να ρωτήσω ήταν η Ελισάβετ η Σάφκα η αδερφή του Πάσχου μετανάστης στη Γερμανία εκείνη που μετά τη γέννα πέθανε στην εκλαμψία.

Από τη συλλογή Ελεγείες (2004)

wings

Μάρκος Μέσκος, Ένα πρωινό

Σήμερα το πεύκο υψώθηκε στην αυλή;
Γυμνοί οι αγκώνες της κυρα-Τασούλας στη σκάφη.
Κοντά η βρύση∙ κοντά οι τριανταφυλλιές.
Ο ήλιος στην ανατολή∙ μακριά το Βέρμιον πάναγνο.

Ένα πρωί, αχ! ένα πρωινό λαφρύ σαν την κουφόπετρα
του τρελού και του Βαρύθυμου
βάρκα λευκή στο ακρόγιαλο
στον γαλανό ουρανό
πουλί.

Από τη συλλογή Μαυροβούνι (1963)

wings

Μάρκος Μέσκος, [Κοντά στα τελευταία ψάρια...]

[Ενότητα Χώματα]

IV

Κοντά στα τελευταία ψάρια και τους όμιλους των ιστιοπλόων
κοντά σ’ ένα γκρίζο χάραμα και στα πέταλα
της εδώ λησμονημένης σελήνης
για την πεντάμορφη πωλήτρια θα σας πω
μέρα-νύχτα τι γινότανε παιδιά μου

πωλήσεις και αγορές υψηλού επιπέδου
μίτρες και στέμματα λαμπτήρες γαλαξίες εκθαμβωτικοί
για κάθε φιλοδοξία για κάθε ψευδαίσθηση φωτιστικά
το μαγαζί φουλ και πεντακάθαρο από τα κρινοδάχτυλα
και το διαβολικό μπλε των οφθαλμών της με τη σαγήνη
της πειθούς
απέριττη και φυσική για τους ξεμωραμένους στρατηγούς
τους α' διευθυντές και τις γυναίκες με φουρκέτα στο κεφάλι

την πάθαμε φωνάζανε οι διπλανοί και δεν σταυρώνουμε πελάτη
μας κατάστρεψε η πεντάμορφη (λέτε μάγισσα να ’ναι;)
τι κάθεστε λοιπόν την τούρτα γρήγορα στο αλουμινόχαρτο
με τη στρυχνίνη
μήπως τη φαρμακώσουμε και χαθεί και στο δικό μας κατώφλι
κάποιος σιμώσει∙

έτσι περνούσεν ο καιρός απαράλλαχτα
τα χιλιάρικα μάτσο στη μια πλευρά και η πεντάμορφη γελούσε
αυτή άνοιγε το μαγαζί αυτή το ’κλεινε
κανείς το αφεντικό δεν το είδε
νύχτα τη σεργιάνιζε και την ξευτέλιζε.

Από τη συλλογή Στον ίσκιο της γης (1986)

wings

Μάρκος Μέσκος, Ποιητής

Τελείωνε το ποίημα όταν πλησίασα.
(Ήταν αθάνατος ή όχι;)
Του μιλούσα κι αυτός έβλεπε πώς πίνουν νερό τα πουλιά
του μιλούσα κι αυτός έπαιρνε τη σάλπιγγα
να τραγουδήσει νεκρούς...
Του ’δειχνα τ’ άσπρα μου μαλλιά μ’ αυτός δε φοβόταν
τον θάνατο,
του ’λεγα να ’ρθει μαζί μου να γελάσει
να χορέψει ή να κλάψει κάτω απ’ τη θλιμμένη βροχή
μ’ αυτός βρήκε βάναυσα τα λόγια μου
κι έφυγε κρύβοντας την παρουσία του στο πλήθος
όπως το λαβωμένο ζώο στο δάσος.

Από τη συλλογή Πριν από τον θάνατο (1958)

wings

Μάρκος Μέσκος: [Μάρτης στον χρόνο, εποχή αμυγδαλιάς...]

XIV

Μάρτης στον χρόνο, εποχή αμυγδαλιάς.
Τα φύτρα στους λόφους πράσινα
και οι ανθοί στα δένδρα όνειρο της μέρας
(και της νύχτας). Κι εσύ το ξέρεις;
αϊτοί στα βράχια, φίδια στο μαύρο της πέτρας
κι ασάλευτη στην απλωσιά
η φωνή απ’ το μικρό κατσίκι.

Σύννεφα του Νοτιά σύννεφα σ’ άλλες γωνιές τ’ ουρανού
κι ο Έγριππος στα μάτια σου με τα νερά
τα υπερήφανα ή τα χαμηλωμένα στον πυθμένα.

(Μέσα μου λιμνάζει ο λόγος και με σκοτώνει.
Με σκοτώνει).

Από τη συλλογή Τα ανώνυμα (1971)

wings

https://www.youtube.com/watch?v=hHZSDcZwWT0

Μιχάλης Νικολούδης, Το πνεύμα της άνοιξης
(ορχηστρικό / δίσκος: Μιχάλης Νικολούδης & Ross Daly: συναπάντημα (2003))

Μάρκος Μέσκος, [Η χαρά των αρχαίων ψαριών τη θάλασσα ασημίζει...]

[Ενότητα Χώματα]

VIII

Η χαρά των αρχαίων ψαριών τη θάλασσα ασημίζει κι ακόμη
τυχαίνει να δουν τα μάτια μας πλαγιές με χαμομήλια
το πιο πιστό κόκκινο η ζωή της παπαρούνας κόμπος και σωρός
μετά πλήθος άγνωστα ανθάκια συντροφιά στα μονοπάτια
για πού τραβάει η άγρια ομορφιά ποιος θα το πει
όταν ανθίζουν οι οξιές βουνά και σύννεφα τριανταφυλλένια
μα θεέ μου τόση αλλοπαρμένη ανθοφορία τόσο ανιδιοτελής
σάμπως απλήρωτοι λογαριασμοί της άνοιξης χρόνια και χρόνια τώρα.

Από τη συλλογή Στον ίσκιο της γης (1986)

wings

Μάρκος Μέσκος, Η τελευταία γλώσσα

Δουλειά της νύχτας τα ποιήματα∙ τα βλέπει η μέρα και δεν εννοεί.

Κόσμος με τ’ άλεκτα σ’ αγαπώ τ’ ανείπωτα δεν υπάρχει τώρα
λύπη κατεβαίνει από τα δέντρα πίκρας αλαλία και σιωπή
ο θάνατος μνήμων πάντοτε κι από του τάφου την οπή
τραγούδια τάχα, νεράκι ευχής, ξανθά σγουρόμαλλα δώρα.

Μάτια μέσα στ’ αόρατα δάκρυα αίμα αθέατο κι όμως ποτάμι
σφάζουν ήλιους καθώς στο μαχαίρι τελειώνουν τα πρόβατα
σκοτάδια μαύρα δηλαδή κι ο σπινθήρας-χλιμίντρισμα δεν απαντά
στο πρόβλημα, δεν το ραγίζει∙ να σκάσουν γαρίφαλα πρωτοετή και γάμοι

απελπισμένοι στους αιώνες. Κι εγώ (σαν κάτι να μου κλείνει το στόμα)
με τους νεκρούς είμαι λοιπόν; Χνούδια, λένε και μικρά πουλιά
σαλεύουν στον ύπνο – ζεις δεν ζεις όπως τ’ ανοιξιάτικα ζουμπούλια.

Αν τίποτε δεν ειπώθηκε ακριβώς (αέρας, νερό, φωτιά, χώμα)
ας πούμε πάλι τάξη την βραδυπορούσα (μήπως) καλία των ημερών –
Αρματολέ, δυσεύρετε Γρηγόριε Σταυρίδη, απόκοσμος εδώ και παρών!

Από τη συλλογή Χαιρετισμοί (1995)

Ακολουθεί ένα άρθρο του Παντελή Μπουκάλα που εξηγεί ποιος ήταν ο Γρηγόριος Σταυρίδης τον οποίο μνημονεύει ο Μάρκος Μέσκος στον τελευταίο στίχο του ποιήματος.