Δημήτρης Ποταμίτης

[wings]

Δημήτρης Ποταμίτης (1943-2003)

Ο Δημήτρης Ποταμίτης (του Σωκράτη) ήταν Έλληνας ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και ποιητής.

Γεννήθηκε στη Λεμεσό Κύπρου το 1943. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου με πρώτη συνεργασία με τον Αλέξη Σολομό. Ως ηθοποιός είχε πρωταγωνιστήσει σε πολλά έργα μεγάλων συγγραφέων: Σοφοκλή, Αριστοφάνη, Μολιέρου, Μπρεχτ, Λόρκα, Ουάιλντ, Μπρύχνερ κ.ά.

Έγραψε ποίηση: «Συμπόσιο» (1964), «Κυπριάδα», «Δολοφονία των Αγγέλων» (1967), «Ο άλλος Δημήτριος» (1970), «Ένα δένδρο που νομίζει πως είναι πουλί» (1973), καθώς και θεατρικά έργα όπως «Πώς φαγώθηκε η Κοκκινοσκουφίτσα» (με το θίασο του Ληναίου), «Οι τελευταίες περιπέτειες του Αδάμ και της Εύας» (θέατρο Έρευνας, 1974) και ακόμη δοκίμια και μελέτες σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. Σκηνοθέτησε πολλά έργα στο Ελεύθερο Θέατρο. Υπήρξε ο ιδρυτής (1973), διευθυντής, πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης του Θεάτρου Έρευνας στα Ιλίσια στο οποίο είχε δημιουργήσει και παιδική σκηνή που παρουσίαζε δικά του έργα. Η σημαντικότερη ίσως επιτυχία του θεωρήθηκε η ερμηνεία του στον Άνθρωπο – Ελέφαντα. Χαρακτηρίστηκε ως «αιώνιος έφηβος». Ίσως ήταν ο πρώτος που τόλμησε να ανεβάσει θεατρικά έργα με ήρωες που είχαν ιδιαιτερότητες.

Ως σκηνοθέτης συνεργάσθηκε με το Εθνικό Θέατρο στη «Φάρμα των ζώων», στην παράσταση «Καμπαρέ» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, σε θερινή επιθεώρηση στο Δελφινάριο στον Πειραιά και στο «Αρμένικο φεγγάρι» του Βαγγέλη Λιβαδά.

«Ονειρεύτηκα τον ρόλο ενός μύστη, όχι την τάξη ενός επαγγελματία ή τον ρομαντισμό ενός ερασιτέχνη» έγραψε ο ίδιος σε λεύκωμα για τα «20 χρόνια Θέατρο Έρευνας» (πρώην κινηματογράφος ΡΕΟ).

Υπήρξε μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και της Πανελλήνιας Ένωσης Ελεύθερου Θεάτρου. Ήταν κάτοικος Αθηνών (Ζωγράφου) και μιλούσε Αγγλικά. Πέθανε άγαμος και άτεκνος στις 26 Φεβρουαρίου του 2003 στο Νοσοκομείο «Μεταξά» (Πειραιά) μετά από πολύμηνη μάχη με ανίατη ασθένεια.

[Πηγή: wikipedia]

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

• Ένα λουλούδι / Συμπόσιο (1964)
• Χέρι-χέρι / Συμπόσιο (1964)
• Εσύ κι εγώ / Η δολοφονία των αγγέλων (1967)
• Τα μοναχικά παιδιά - Το αρχαίο σαξόφωνο (1978)

Σελίδες για τον Δημήτρη Ποταμίτη:

• Δημήτρης Ποταμίτης: «Ο αιώνιος έφηβος» (του Γιώργου Αρσενάκου)

[Επιστροφή στο ευρετήριο ελληνικής ποίησης]

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=3Dsz4dB6DuM

Paul McCartney & John Lennon, Eleanor Rigby (The Beatles, 1966)

Δημήτρης Ποταμίτης, Τα μοναχικά παιδιά

Φως τελευταίο στην άκρη του καλοκαιριού
Και σχίνα μυστικά που ευωδιάζουν κορίτσια
Και χίλιες δυο χιλιάδες άνθρωποι φύλλα αγέρας
Και χαμόγελα που σβήνουν με την πρωινή βροχή

Ήρθες σ' ανύποπτη εποχή
Εποχή της θάλασσας και του καλοκαιριού
Σε ματωμένα πάρκα
Σκοτεινά υπόγεια
Σε διακρίνω
Να στροβιλίζεσαι χορεύοντας τη ζωή σου
Ένα δύο τρία
Ένα δύο τρία
Αλήθεια υποφέρεις τόσο πολύ;

Από που ήρθες
Ανάμεσα από κεραυνούς και θύελλες
Κίτρινα φύλλα και μουσική
Για να δακρύσεις
Για να είσαι μόνη
Για να ματώσεις τις καλοκαιρινές ώρες μου
Η χούφτα μου είναι ζεστή σαν το πατρικό σου τζάκι
Κάνε ένα βήμα κι εσύ
Να μη χαθούμε στην πρωινή ομίχλη
Και το χρόνο που σου αντιστέκεται κάρφωσέ τον
Είναι δικό σου απόκτημα οι εποχές
Πρέπει να παραμείνουμε μια έκπληξη
Για να νικήσουμε την ερημιά μας.

Σε περιμένω
Με την κρυφή μας μοίρα στα μάτια μου
Από το μυστικό κόσμο της θάλασσας σε περιμένω
Να γίνεις δικό μου συμπλήρωμα - μουσική μου προέκταση
Δικός μου παράφορος λόγος - δικό μου καλοκαίρι
Με την κρυφή μας μοίρα στα μάτια σου

Από πού ήρθε αυτή η μουσική
Αυτό το θρόισμα των φύλλων
Αυτό το σύννεφο
Από πού ήρθε αυτή η γεύση της πικρής αροδάφνης
Να μας ενώνει και να μας χωρίζει κάθε καλοκαίρι
Από πού ήρθες λοιπόν
Με τούτα τα μοναχικά παιδιά συντροφιά σου
Αλήθεια
«All the lonely people
where do they all come from?»

Από τη συλλογή Το αρχαίο σαξόφωνο (1978)

[banned]

Μπράβο, Βίκυ, πολύ ωραίο ποίημα. 

[wings]

Ναι, Τόλη. Πρόκειται για ένα από τα ωραία ποιήματα που έχει γράψει ο Δημήτρης Ποταμίτης, ένας σπουδαίος άνθρωπος της τέχνης αλλά και των γραμμάτων που έφυγε πρόωρα πριν από 5 χρόνια.

Αντιγράφω από τις σελίδες του Παντείου Πανεπιστημίου:

Δημήτρης Ποταμίτης: Ο πολυτάλαντος «αιώνιος έφηβος»

Η δραματική απόφαση του Δημήτρη Ποταμίτη πριν από έξι μήνες να κλείσει –ύστερα από 29 χρόνια λειτουργίας– το Θέατρο Έρευνας, που ήταν η ζωή του, σήμανε και την έναρξη της αντίστροφης πορείας του προς το αναπόδραστο τέλος.

Του Γιώργου Αρσενάκου

Σκηνοθέτης, ηθοποιός, μεταφραστής, ποιητής, συγγραφέας, ο «αιώνιος έφηβος» οριοθέτησε τη δουλειά του σε ένα θέατρο ρεπερτορίου και τόλμησε να ανεβάσει έργα με ήρωες που είχαν ιδιαιτερότητες. Μαζί με τον Γιώργο Μιχαηλίδη και τον Θανάση Παπαγεωργίου ήταν οι πρώτοι που στα χρόνια της δικτατορίας ξανοίχτηκαν στην περιφέρεια και δημιούργησαν θεατρική αποκέντρωση με έργα ρεπερτορίου. Τολμητίας και πρωτοπόρος, σε ηλικία 27 ετών μετατρέπει τον συνοικιακό κινηματογράφο «Ρέο» σε θέατρο.

Τον Νοέμβριο του 1973, στις δύσκολες ημέρες του Πολυτεχνείου, το Θέατρο Έρευνας, ανοίγει με το έργο του Πάβελ Κόχουτ «Αύγουστε, Αύγουστε». Από τότε και ως τον Νοέμβριο του 2002, οπότε κουρασμένος, απογοητευμένος, χωρίς επιχορήγηση και άρρωστος ανέστειλε τη λειτουργία του θεάτρου, ανέβασε περισσότερα από τριάντα έργα, πρωταγωνιστώντας στα περισσότερα, ενώ παράλληλα και αδιάλειπτα λειτουργούσε την Παιδική Σκηνή.

Μια ζωή έργα

Ο Δημήτρης Ποταμίτης γεννήθηκε το 1945 στη Λεμεσό της Κύπρου. Ως σπουδαστής της Σχολής του Εθνικού έκανε με το ίδιο την πρώτη του εμφάνιση στην «Άλκηστη» του Ευριπίδη, στην Επίδαυρο. Ξεκίνησε την καριέρα του ως ζεν πρεμιέ πολλά υποσχόμενος, με βαθιά φωνή και αισθαντικότητα. Ως ηθοποιός συνεργάστηκε αρχικά με το «Προσκήνιο» του Αλέξη Σολομού στα έργα «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» του Μπρεχτ, «Σαν περάσουν πέντε χρόνια» του Λόρκα, «Αδελφοί Καραμαζώφ» (διασκευή από το μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι), «Αχ, μπαμπά! Καημένε μπαμπά...» του Κόπιτ και άλλα. Το 1972 ίδρυσε το Θέατρο Έρευνας, το οποίο λειτούργησε τον επόμενο χρόνο.

«Ονειρεύτηκα τον ρόλο ενός μύστη, όχι την τάξη ενός επαγγελματία ή τον ρομαντισμό ενός ερασιτέχνη», έγραφε στο λεύκωμα-αφιέρωμα «Είκοσι χρόνια Θέατρο Έρευνας», διατηρώντας με πείσμα και εφηβική διάθεση τα οράματα και τους στόχους του. Στο αποκεντρωμένο θεατράκι του στα Ιλίσια ανέβασε μια σειρά από έργα ρεπερτορίου, όπως: «Έκβους» του Π. Σάφερ, «Οι τελευταίες περιπέτειες του Αδάμ και της Εύας» του Δ. Ποταμίτη, «Η διπλή αποδημία του Ιώβ Καρντόζο» του Π. Αλέ, «Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ» (διασκευή του ιδίου), «Σκαπίνος» του Μολιέρου, «Κοινή λογική» του Μανιώτη, «Ατρείδες» του Κ. Χ. Μύρη, «Άσκηση πέντε δακτύλων» του Σάφερ, «Ο άνθρωπος ελέφαντας» του Μ. Πόμερανζ, «Φίγκαρο» του Μπομαρσέ, «Μπίλυ ο ψεύτης» των Γουότερχάουζ και Χολ, «Ερωτική τριλογία» του Χ. Φέρστιν, «Ο Κύριος και ο Παρασκευάς» (διασκευή δική του από τον «Ροβινσώνα Κρούσο»), «Ο πόλεμος στο σπίτι» του Νταφ, «Η ζωή είναι όνειρο» του Καλντερόν, «Η μεταμόρφωση» του Σ. Μπέρκοφ, «Το ημερολόγιο ενός απατεώνα» του Οστρόφσκι, «Σάπιο μήλο» του Γ. Πιτσούνη, «Γλυκό κουταλιού» του Δ. Ποταμίτη, «Το κουρδιστό πορτοκάλι» του Α. Μπέρτζες, «Το ρολόι» του Γ. Λυρίτη, «Άγγελοι στην Αμερική» του Τ. Κούσνερ, «Ο Έλληνας βάτραχος» του Δ. Ποταμίτη, «Η Αμπιγκέιλ κάνει πάρτι» του Μάικλ Λι, «Αγάπη και κατανόηση» του Τζο Πένχολ, «Αγαπητά μου ζώα» του Δ. Ποταμίτη, «Το σκοτεινό αντικείμενο του πάθους» (διασκευή του ιδίου από κείμενο του Οβίδιου).

Μεταφέροντας στην Παιδική Σκηνή την αφαιρετική, μοντέρνα σκηνική γραφή του, ανέβασε με χάρη και αμεσότητα έργα του Γιάννη Ξανθούλη, του Τζέιμς Μπάρι και τα δικά του: «Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη», «Τα ανάποδα παραμύθια», «Το λουρί του Σωκράτη», «Ένα δέντρο που το λέγανε Νικόλα».

Ως σκηνοθέτης συνεργάστηκε, εκτός Θεάτρου Έρευνας, με το Εθνικό Θέατρο στη «Φάρμα των ζώων», με την Αλίκη Βουγιουκλάκη στο «Καμπαρέ», με τον Βαγγέλη Λιβαδά στο «Αρμένικο φεγγάρι» και ανέβασε στο «Δελφινάριο» επιθεώρηση με τη Μάρω Κοντού και τη Μαίρη Χρονοπούλου.

Πλούσιο είναι και το ποιητικό έργο του, που έχει δημοσιευτεί στις συλλογές: «Συμπόσιο», «Δολοφονία των αγγέλων», «Ο άλλος Δημήτριος», «Ένα δέντρο που νομίζει πως είναι πουλί», «Το αρχαίο σαξόφωνο», «Τα πυρηνικά ποιήματα» και «Η αεροσυνοδός με τα βαμμένα νύχια». Στα κείμενά του συγκαταλέγεται και το δοκίμιο «Ο εσωτερικός μετανάστης».

Πηγή: http://www.papaki.panteion.gr/teuxos16/potamiitis.htm

[wings]

Δημήτρης Ποταμίτης, Χέρι-χέρι

Χάιδεψέ μου το κεφάλι ν' αγνάντεψουμε το ξανθό πέλαγος
Αφήνοντας πίσω μας τις σκουριασμένες ασπίδες
Τα κοχύλια που σχηματίζουν σταυρούς πάνω στην άμμο
Τίποτα δεν απόμεινε από τούτη την αμάχη.

Χάιδεψέ μου το κεφάλι να διαβούμε τα συντριμμένα μας χαμόγελα στα πρόσωπά μας
Ένα σημάδι από το βόλι που μας έριξαν
Αφήνοντας μια γραμμή στα χέρια που λέει τη μοίρα μας
Διαβαίνοντας τούτη τη γραμμή μες στην κατάπληκτη γαλήνη -
Χάιδεψέ μου το κεφάλι.

Δεν ματώνουν πια τα πόδια μας όταν διαβαίνουμε απ' τις οικτρές δοκιμασίες που μας πίκραναν
Περνώντας απ' τα γλυκά νερά μιας τρισβαθμιαίας θάλασσας
Κρατώντας τις ανάσες μας να μη βραχούν στα κύματα
Μέσα απ' τον ύπνο που μας χάιδεψε -
Χάιδεψέ μου το κεφάλι.

Μοιάζοντας με τα κύματα της φουρτουνιασμένης έκρηξης του πάθους μας
Αναθυμώντας τις πελώριες ανταύγειες του πολέμου
Η καρδιά μας δεν εδέχτη τη χαριστική βολή της σιωπής
Η ζωή μας προφταίνει να ζήσει ακόμα ένα της δάκρυ.
«Η Ιφιγένεια σώζεται εύκολα»
-Είπες ενώ κοιτούσες το ποτάμι-
«Μα τα σώματά μας δεν υποφέρουν ούτε μια πληγή
Τα βράχια δεν αλλάζουν εύκολα» -
Ρίξαμε τις καρδιές μας στο ποτάμι να καθαρίσουνε.

Και μας ανασκολόπιζε η πελώρια δύναμη των άστρων
Και μας πατούσε σαν άλογο στη χλωρή επιδερμίδα της καλοσύνης μας
Μπήγοντας τα νύχια μας στις σάρκες μας
Να ξεριζώσουμε τα βόλια που μας έριξαν
Ράβοντας στα κορμιά μας οι ωκεανίδες ό,τι μισούσαμε με αμείλικτη άρνηση
Ακουμπώντας στους καπνούς των τσιγάρων μας ώσπου να ξημερώσει
Ο πόνος μας φίλε μου είναι σταθερός και μας αποτελεί-
Χάιδεψέ μου το κεφάλι.

Από τη συλλογή Συμπόσιο (1964)

[wings]

Δημήτρης Ποταμίτης, Ένα λουλούδι

Ένα λουλούδι ποτισμένο δάκρυα
Μεγαλωμένο με το χρώμα της σιωπής.

Πώς περπατούσες όταν βράδιαζε
Τη βυσσινιά μονοτονία του δειλινού
Σβήνοντας κάθε αστέρι από την νύχτα
Διώχνοντας κάθε ελπίδα προτερινής χαράς.
Τα δάχτυλά σου έγιναν δέντρα
Και τα χέρια σου ένα δάσος∙
Σιωπηλά.

Φυσάει βοριάς, φυσάει νοτιάς
Ριγούν τα δάχτυλα το αιώνιο μυστικό
Ανάβοντας φωτιές στις σιωπηλές προθέσεις
Τρικύμισμα κάθε σκοπού με ηρωική πνοή.
Μέσα στ' αλώνια φυτευτήκαμε για σπόρος
Και τα κορίτσια μας για στάχυα∙
Μουσική.

Μέσα στη βροχή
    Βοήθα Χριστέ και Παναγιά.
Μέσα στο χαλάζι
    Βοήθα Χριστέ και Παναγιά.
Παίζουνε τα παιδιά μας και τ' αγγόνια μας
Παίζουμε μες στ' αλώνια και μεστώνονται.

Νάχα τον τάφο στάρι
    Βοήθα Χριστέ και Παναγιά.
Και σταυρό μου τη σιωπή
    Βοήθα Χριστέ και Παναγιά.

Μια προσδοκία τρικυμισμένη σαν μπουνάτσα -
Τι έχεις μέσα στους κροτάφους σου και μέσα στις σπηλιές
Μέσα στο πέλαγο που αγκάλιασε η βροχή η λυγερολύγιστη
Τι έχεις μες στις πέτρες και μέσα στις φωνές;
Μες στα ποτάμια γίναμε το αίμα
Και τα βότσαλα η ζωή μας∙
Τρυφερά.

Σ' ένα θαλασσοπούλι που πονούσε απ' την αρμύρα
Μες σ' ένα πόθο που πλάνταξε βαρύς
Μες στην αρμύρα που τρεμόπαιξαν τα μάτια σου
Βαραίνοντας πα στο δικό σου πρόσωπο
Χαράχτηκε η ζωή μ' ανατριχίλα∙
Μια φωνή.

Κι αν δεν χαράχτηκε ως έπρεπε
Κι αν δεν χαράχτηκες ως ήθελες
Κι αν μόνη της χαράχτηκε όπως είναι
Ξέρεις γιατί δεν μπόρεσες να σταυρωθείς στον Γολγοθά
Και να μιλήσεις στ' άνθη των πραγμάτων.

Από τη συλλογή Συμπόσιο (1964)

[wings]

Δημήτρης Ποταμίτης, Εσύ κι εγώ

Έτσι αγάπησα πολύ τα πουλιά
Τα κόκκινα μάγουλα των παιδιών
Και τα ποτάμια
Κρατώντας στην παλάμη τους προκλητικά τη σκιά μου

Έτσι αγάπησα πολύ την μαντική των άστρων
Και των ματιών σου
Πλάθοντας καραβάκια από πηλό
Στο δικό σου αίνιγμα

Έτσι αγάπησα πολύ ετούτα τα κορμιά
Που δεν οδηγούν
Παρά μόνο
Στη θάλασσα

Από τη συλλογή Η δολοφονία των αγγέλων (1967)

Ο πλήρης τίτλος της συλλογής είναι Η δολοφονία των αγγέλων από τα γουέστερν και την φορμάικα και η αποδημία του μικροαστού κου Δημητρίου Ποταμίτη παρά δήμον ονείρων.