Γλώσσα και εξτρεμισμός: Δέκα + 1 δοκίμια για τη γλώσσα του μίσους, Σωτήρης Λίβας (εκδ. Παπαζήση, 2021)
«Ξεκινώ δηλώνοντας την πίστη μου στον έντιμο δρόμο του Αλμπέρ Καμύ και στο ότι πράγματι και εγώ ποντάρω στο ίδιο με αυτόν στοίχημα: στο ότι δηλαδή οι λέξεις είναι πιο ισχυρές από τα όπλα. Ο λόγος είναι το μόνο αντίδοτο στον θάνατο και τη βία, αυτό είναι σίγουρο. Με τον λόγο μπορούμε να κατανοήσουμε, να εξηγήσουμε, να εκφράσουμε και, συνεπώς, να λειάνουμε τις διαφορές μας. Τι γίνεται όμως όταν αυτές οι ίδιες οι λέξεις μάς οδηγούν στον θάνατο;» Με αυτή τη δήλωση και το επακόλουθο ερώτημα ξεκινά το βιβλίο του ο Σωτήρης Λίβας, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Πρόεδρος του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Και με εναργή λόγο, καθώς και τεκμηριωμένο συλλογισμό, πραγματεύεται το πολύπτυχο θέμα της γλώσσας του μίσους, η οποία ως όρος εμφανίζεται μόλις τη δεκαετία του ’80 στις ΗΠΑ, ωστόσο ως πρακτική υφίσταται ανέκαθεν και δηλώνει τη συστηματική χρήση λέξεων, εκφράσεων και γενικότερα διατύπωσης με σκοπό την περιθωριοποίηση ή την υποκίνηση βίας εναντίον μιας ομάδας.
Τα δέκα δοκίμια διερευνούν τα συστήματα του λόγου μίσους, εξτρεμισμού και εντέλει εξόντωσης (σφαγές, περιθωριοποίηση, γενοκτονία κ.ά) σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική. Έχοντας πρώτα αναλύσει τα δομικά χαρακτηριστικά του λόγου μίσους και παρουσιάσει το φοβικό και συνομωσιολογικό κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο όπου αυτός καλλιεργείται, ο συγγραφέας περνά στη διερεύνηση του αντισημιτισμού, που αποτελεί το πρότυπο αυτού του είδους λόγου. Ακολουθεί η εξέταση του ισλαμικού, φονταμενταλιστικού και τζιχαντιστικού εξτρεμιστικού λόγου, η εργαλειοποίηση του λόγου του Ισλάμ σε διαφορετικές φάσεις της Τουρκίας και, τέλος, ένα απρόσμενο είδος λόγου: του αθλητισμού, και ιδίως του ποδοσφαίρου στη Μέση Ανατολή.
Όπως είπαμε παραπάνω, το θέμα του λόγου μίσους είναι σύνθετο και ίσως σας φαίνεται δυσπρόσιτο – αλλά δεν είναι στο βιβλίο του Σωτήρη Λίβα, ο οποίος αναλύοντάς το μεστά και κατανοητά, ως γνήσιος δάσκαλος, μας βοηθά να διευρύνουμε την αντίληψή μας για τον κόσμο μας.
—
meta|φραση, newsletter 186, 2/2022