Γιάννης Καρατζόγλου

[wings]

Γιάννης Καρατζόγλου, Νόμιμος δικαιούχος

[Ενότητα Διαβατήριος έρωτας]

Αλλιώτικες οι Κυριακές μας τότε.

Από το βράδυ πριν ευωδίαζε ο ερχομός σου
μέσα στον ύπνο μας πετούσαν αυριανά ανθάκια
κι όλο το πρωί λουζόταν μ’ ένα φως αναμονής.

Κι εκεί, κοντά στο μεσημέρι, φιλιά καμένα, γκολ μες σε κουβέρτες
τοίχοι που τρίζαν, γάλα το κορμί σου, κρινοδάχτυλα
φύσαγε πάντοτε νοτιάς βαθιά στο πάπλωμα
τα στήθη σου πρώιμο χιόνι, μουσική στο κραγιόν σου
ύστερα πάστες που παχαίνουν, πιο γρήγορα φιλιά
η ώρα χάθηκε.

Το σούρουπο βαραίνοντας στα κραυγαλέα μάτια σου
σε παρέδιδα ευτυχή και πλήρη στον νόμιμο δικαιούχο.
 
Από τη συλλογή Αποτελέσματα χρήσεως (2006)

Το ποίημα περιλαμβάνεται στην ενότητα Ο καιρός των ερώτων στη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009)

[wings]

Claude Monet: Meules, fin de l'été, effet du matin, 1890, Musée d'Orsay, Paris
Πηγή: Claude MONET paintings by claude oscar Monet

Γιάννης Καρατζόγλου, Επίλογος στο καλοκαίρι

Φυσάει βαρδάρης, γέρνει τη φωνή σου
θρυμματισμένη μνήμη στην πόλη που αγαπήσαμε
κουβέντες καθημερινές, χαμόγελα, αφές
από τετραγωνικά εκατοστά του δέρματός σου.

Φυσάει αέρας και σκορπίζει τη ματιά σου
μέσα στη μνήμη –ό,τι σου ’δωσα και πήρα– μόνο
η καταχώριση στο ημερολόγιο νωπή σχεδόν γραφή
κι αυτή θ’ αρχίσει λίγο-λίγο να ξεθωριάζει.

Από τη συλλογή Ένα καλοκαίρι (1970)

Το ποίημα περιλαμβάνεται στην ενότητα Ο καιρός των ερώτων στη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009)

[wings]

Γιάννης Σταύρου, Εργοστάσιο ΦΙΞ, Θεσσαλονίκη, λάδι σε καμβά

Γιάννης Καρατζόγλου: Θεσσαλονίκη, Παναγία

[Ενότητα Διαβατήριος έρωτας]

Τι όμορφη που ήσουν Σαλονίκη, μα δεν το ’βλεπα ...

Κλέβοντας ώρες απ’ το Χαρμάνκιοϊ στο Αγγελοχώρι,
Λαδάδικα, Ταμπάκικα, Μαρτίου, Αρσακλή,
χειμώνες πέντε διαδρομή στην ευλογημένη Αρετσού
ανοίξεις πέντε στα Ξυλάδικα, στους γερανούς Ματράκα,
Σάββατα ταβερνιάρικα σε κόχες στο Καπάνι
και Κυριακές αφράτα χιόνια στους προσκόπους στον Χορτιάτη
ή σε γρασίδια ήμερα πίσω απ’ τους Χορτατζήδες,
γεμάτοι τύψεις στις μπουκαδούρες πέντε καλοκαίρια
πέντε ένοχους βαρδάρηδες χειμώνες, παγωμένους.

Μετά από τόσες στάσεις, τόσα χιλιόμετρα, σφηνώθηκε ο χειμώνας
μακριά η πατρίδα, λίγα τα ποιήματα κι αυτά προσφυγικά
και πίσω τους ο χώρος που ήτανε ο θόλος της ιστορίας
κι εγώ δεν το ’χα καταλάβει.

Πατρίδα Σαλονίκη, πέντε χρόνους μας προστάτεψες, παναγία
και ύστερα έκρυψες τη φοβερή σελήνη σου για άλλα ζευγάρια.

Από τη συλλογή Αποτελέσματα χρήσεως (2006)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=yTAgnT9kdsY

Παραλήρημα του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου

Γιάννης Καρατζόγλου, Ημερήσια διαταγή

Με χαράν σας καλωσορίζομεν
δραττόμεθα της ευκαιρίας να
σας υποσχόμεθα δε βεβαίως
η γαλανόλευκος η τετιμημένη τα καθή-
κοντά σας ως γνήσιοι εξ αίματος
προειδοποιούμεν όλους όσους
θα πατάξωμεν συντρίψωμεν εκμηδενίσωμεν
διά την ειρήνην
την ευτυχίαν
και ίνα αποφευχθούν άλλα
ούτω πάσαν ψυχικήν αρετήν
αρμόζει χριστιανικών ελληνικών
ζήτω ζήτω ζήτω.

Από τη συλλογή Δ Ξ Θ (1975)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=wuaWSAZJhsw

Σταμάτης Σπανουδάκης, Φθινόπωρο
(ορχηστρικό / δίσκος: η στιγμή που περνάει και χάνεται... (1994))

Γιάννης Καρατζόγλου, Φθινόπωρο

[Ενότητα Κατάθεσις προθεσμίας]

Φθινόπωρο. Τα φύλλα πέφτουν.

Δηλαδή, πάντα τα φύλλα πέφτανε τούτη την εποχή
οι μέρες μικρές, το φως λιγοστεύει πρωί σκοτάδι ακόμη
αρνιέσαι να φορέσεις μάλλινα, ελπίζεις σε μέρες γλυκές
αλλά, φθινόπωρο. Τα φύλλα πάντα πέφτουν.

Αδήριτα φθινόπωρο. Κι αν δεν το λέγανε οι όψεις και τα χρώματα
το λέει το βάσανο της καθημερινής επιστροφής στα περασμένα
τους μίτους που πας να διασώσεις κι αυτοί ξεφτίζουν βαθμιαία
πέφτοντας με τις γκρι βροχές σε λασπωμένες μνήμες.

Φθινόπωρο. Τα φύλλα πέφτουν. Σαπίζουνε τα φύλλα
στις μακρινές αλέες των βόρειων πόλεων που συνήθισες
κι ένας κρύος αέρας τα παρασέρνει στα χαντάκια.

Φθινοπωριάζει. Η λέξη αγάπη σε έκπτωση.
Το μόνο μέλλον σου χειμώνας.
 
Από τη συλλογή Αποτελέσματα χρήσεως (2006)

Το ποίημα περιλαμβάνεται στην ενότητα Οι μέρες του ποιητή στη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009)

[wings]

Γιάννης Καρατζόγλου, Τα φιλιά πετάνε

[Ενότητα Διαβατήριος έρωτας]

Τι να απογίναν τα φιλιά μας.
Σε ποια χείλη να πετάξαν
ποιοι να τα γεύονται άραγε
σε ποιο όνειρο μέσα να κυλούν.

(Γιατί το λέγαμε από τότε, δεν πεθαίνουν τα φιλιά.
Όταν κι η τελευταία φλογίτσα μιας αγάπης σβήσει
εξακοντίζονται ψηλά, πολύ ψηλά στον ουρανό
γυρίζουν φανερά γύρω απ’ το φεγγάρι
και επιστρέφουν σε νέες αγάπες.)
 
Από τη συλλογή Αποτελέσματα χρήσεως (2006)

Το ποίημα περιλαμβάνεται στην ενότητα Ο καιρός των ερώτων στη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009)

[Natassa]

Βίκυ, έχω μία απορία: Αφού είναι ερωτηματικές οι προτάσεις γιατί ο ποιητής δεν χρησιμοποιεί ερωτηματικό αλλά τελεία;

[wings]

Γιατί μάλλον θέλει να δώσει τόνο εξομολογητικό. Μονολογεί, αναφωνεί, αναρωτιέται ή, τελικά, είναι σίγουρος γιατί έχει βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Μπορεί πάλι να μην έχει ξεκαθαρίσει ούτε ο ίδιος αν στις σκέψεις του ταιριάζει το ερωτηματικό ή το θαυμαστικό, οπότε προτιμά την «ουδέτερη κι ανώδυνη» και ταπεινή τελεία.

Υποθέσεις κάνω, έτσι;

[spiros]

Βίκυ, έχω μία απορία: Αφού είναι ερωτηματικές οι προτάσεις γιατί ο ποιητής δεν χρησιμοποιεί ερωτηματικό αλλά τελεία;

Ίσως για να δείξει πόσο πνιγμένα μέσα του είναι αυτά τα ερωτήματα, που δεν τολμούν καν να δηλώσουν την ερωτηματική τους οντότητα...
Ίσως να ταλαιπωρείται αδιάλειπτα από ανέκφραστα ερωτηματικά και να θέλει να αναδείξει περισσότερο την ανέκφραστη διάσταση, παρά την ερωτηματική.

Ή, λόγω απλού πειραματισμού με τη γλώσσα, προσπαθώντας να αναιρέσει τις συμβατικές προσδοκίες του αναγνώστη, σε επίπεδο στίξης, νοήματος, σύνταξης, συνάψεων, κτλ.

Ως καινοτόμοι λαξευτές τις γλώσσας που την εξωθούν στις πιο ακραίες μορφές της, την εξελίσσουν και την αναδημιουργούν, τα κάνουν κάτι τέτοια οι ποιητές.

[Natassa]

Ίσως όλα αυτά μαζί, ίσως κάτι ή και τίποτε απ' όλα αυτά... Για μένα, αυτό το μυστήριο είναι η μεγαλύτερη γοητεία της.

[spiros]

Too much analysis is paralysis. Αυτή είναι δουλειά των κριτικών, οι αναγνώστες καλύπτονται μια χαρά από την αισθητική απόλαυση, άσχετα με το αν γνωρίζουν θεωρητικά τα μέσα τα οποία μετέρχεται ο ποιητής για να δομήσει την τέχνη του.

Όταν είχαν ρωτήσει τον Khalil Gibran αν προτιμάει να γράψει ένα ποίημα ή την έκσταση του άγραφου ποιήματος, απάντησε το δεύτερο.

[Natassa]

Αυτά για σένα. Εμένα μου αρέσει να κοιτώ κι άλλα πράγματα.

[wings]

Γιάννης Καρατζόγλου, Η απόσυρση

[Ενότητα Αποτελέσματα χρήσεως]

Δεν έχω να πω πια τίποτα.

Σιγά σιγά απομακρύνομαι και απ’ το φως και απ’ τον λόγο
έφυγαν όλα μες στο μισοσκόταδο και στις νεροφαγιές
η επανάσταση πουλήθηκε στα δυτικά κομφόρ
το έργο-απάτη παίχτηκε σε όλα τα θέατρα του κόσμου
στα σινεμά και στα πορνεία και στη διαφθορά.

Δεν έχω να μιλήσω πια για τίποτα.

Βλέμματα κοιτάζουν αδιάφορα, πνιγμένα στα αγχολυτικά
στιγμές κατασκευάζουν δολοφόνους στη σκηνή
ζούμε πια τρώγοντας τα περιττώματα της ιστορίας
αλήθειες συμπεριφέρονται σαν ψέματα, η βία σαν βροχή.

Δεν έχω τίποτα να θυμηθώ τίποτα πια να γράψω.

Φεύγουμε δίχως να νιώθουμε πως το καράβι έχει σαλπάρει –
χρόνια γεμάτα απογοήτευση, νεκρές φαντασιώσεις και σιωπές∙
τίποτα δεν έχει διασωθεί, ούτε συγκίνηση ούτε πάθος
παγιδευμένοι αρουραίοι προσπαθούν να βγουν από το οχυρό...

Γι’ αυτό κι εγώ δεν έχω τίποτα να πω
σ’ ένα παγκόσμιο τίποτα δηλώνω άφθογγος αρούρης
και αποσύρομαι.

Από τη συλλογή Αποτελέσματα χρήσεως (2006)

Το ποίημα περιλαμβάνεται στην ενότητα Οι μέρες του ποιητή στη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009)

[wings]

Γιάννης Καρατζόγλου, Καλά στερνά

[Ενότητα Διαβατήριος έρωτας]
 
Και τώρα που έπεσε η κουρτίνα στη θυμέλη, θέλω
να σου μιλήσω για το τελευταίο καλοκαίρι,
πώς άρχισε μες στην ανεμοθύελλα η εσχάτη φάση
πώς και γιατί μέσα σε πέντε χρόνια κατρακύλησε η μετοχή,
μετά από ένα μικρό γύρισμα της τελευταίας ώρας.

Όλα ξεκίνησαν απ’ την υπέρτατη ανάγκη ν' αγαπηθούμε
να ξεπεράσουμε τις άδειες ώρες της απόστασης
να απορρίψουμε τα ξένα λήμματα και τις συμβάσεις,
να γειωθούμε σε ξαφνιασμένα ακρογιάλια, σε αργά ασανσέρ,
σε απάτητες πλατείες, άγνωστες πόρτες και ύποπτα πανωσέντονα.

Ο χρόνος έζησε μαζί μας γενναιόδωρα. Μας έδωσε
το ρίγος των μυστικών του δρόμων, τις απροσδόκητες φωνές,
κλοπές φωνών αγαπημένων, ληστείες της απομένουσας ώρας,
κι εκείνες τις βαθιές εκδρομές, ανάμεσα σε λιόδεντρα και αρμυρίκια,
σε πάχνες πρωινές βορειοδυτικών αεροδρομίων.

Η μοίρα ξάπλωνε μαζί μας γενναιόδωρα. Μας έδινε
πλατιά πανιά, μαΐστρα, φλόκο και μεγάλη μάτσα,
αυτοκινούμενη ελευθερία στο παρατηρητήριο των αστεριών,
μια πόλη προσάναμμα να περιφέρουμε τις μαγικές εικόνες μας,
τύχη αγαθή, ξεδιάντροπα ευνοϊκή, σαν μιλημένη.

Όμως εγώ δεν ήμουνα αυτός που νόμιζες αντάρτης
είχα δυο αστεράκια που κουβαλούσα κάτω απ’ τα εσώρουχα,
τον παιδικό τους λόγο εντολή ανέκκλητη,
έναν σταυρό που ανέβαζα ως τα ψηλά πατώματα,
ένα άλυτο σταυρόλεξο στα οροπέδια των δισταγμών μου.

Έτσι γνωρίζαμε καλά πως θα έφτανε το τελευταίο καλοκαίρι
κι όλα μαζί θα τέλειωναν, ο έναστρός μας θόλος,
οι ουζοποσίες, τα θαύματα κι οι μαύρες πέτρες των γιαλών μας,
οι αεροπορικές μας επιδρομές, οι ευμάρειες, τα μπερεκέτια.

Αλήθεια, όλα ταυτόχρονα τελείωσαν: η βραδινή παράσταση, η εποχή,
τα μαύρα μου μαλλιά, οι ζωικές μου εξάρσεις, τα όργανα,
οι οχιές που τους θαρρούσαμε για φίλους, οι ασήμαντες καλημέρες.

Φύγαμε έτσι, σκορπίζοντας στους ορίζοντες των ερώτων,
μέσα στην ίδια χοάνη
κι όμως μίλια μακριά, στην άκρη της υπερβολής.

Τώρα, καλά στερνά.
 
Από τη συλλογή Αποτελέσματα χρήσεως (2006)

[wings]

Γιάννης Καρατζόγλου, Χριστούγεννα

[Ενότητα Πρατήριο καυσίμων (1978-1986)]

Αντέχονται βέβαια σχεδόν όλες οι δοκιμασίες,
αυτό δα έλειπε, από τέτοιες περιπέτειες
να μη βγαίνεις ζωντανός, κι ίσως στο τέλος πάλι ολόρθος.

Όμως να, θα ’ρθούνε πάλι Χριστούγεννα και φέτος
ταψιά, χαμόγελα, βιτρίνες, επισκέψεις, έλατα φορτωμένα...
(πέρσι σου αρνήθηκα ένα στολισμένο δέντρο,
αρνήθηκα τα κάλαντά σου, μπαχτσίσι σου αρνήθηκα)

Δεν υπάρχουν Χριστούγεννα. Τα παιδιά με τα τριγωνάκια
φέτος πεθαίνουν, οι μάνες φουρνίζουν μπακλαβάδες
δηλητήριο, παππούδες τής παράδοσης χαρίζουνε στα εγγόνια
πληρωμένους δολοφόνους, ως και η θάλασσα κοχλάζει τέτοιον καιρό.

Πέρσι φαινότανε ρουτίνα, φέτο κατάληξε κραυγή
όλα εδώ πληρώνονται, κι οι αρνήσεις στα μπαχτσίσια και στα κάλαντα.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Αποσβέσεις (1987)

Το ποίημα περιλαμβάνεται στην ενότητα Ο καιρός των ερώτων στη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009)

Στη συλλογή «Πρατήριο καυσίμων» του 1982 το ποίημα είχε τον τίτλο «Το ημερολόγιο».