Γιώργος Ιωάννου

[wings]

Γιώργος Ιωάννου, Αυτά τα άσπρα χέρια

Με τις παλάμες μου τις ένοχες στο πρόσωπο,
ούτε μπορώ να κρύβομαι, ούτε και να βαδίζω.
Αυτά τα άσπρα χέρια εξίσου είναι γνωστά.

Κι έψελνα κάποτε τις Κυριακές στην εκκλησία...
Τι να ’γιναν οι τόσες προσευχές;
Πού είν’ ο άγγελός μου;
Τι σχέση έχω εγώ μ’ αυτή τη νύχτα;

Από τη συλλογή Τα Χίλια Δέντρα (1963)

[wings]

Γιώργος Ιωάννου, Το βάρος του

Ζητώ τους μυστικούς Χριστούς
στα τέμπλα και τους νάρθηκες.
Αυτό που έβλεπα παιδί ξανά με συνταράζει.

Μες στα σκοτάδια τον πατέρα μου ζητώ,
διψώ για τη στοργή του κάθε βράδυ.
Από το βάρος του γυρίζοντας τρεκλίζω.

Κάθε καινούρια γνωριμία με γελά.
Ούτε ο πατέρας ήταν, ούτε ο Χριστός μου.

Από τη συλλογή Τα Χίλια Δέντρα (1963)

[spiros]

Γιώργος Ιωάννου, Το βάρος του


Κάθε καινούρια γνωριμία με γελά.
Ούτε ο πατέρας ήταν, ούτε ο Χριστός μου.

Παράβαλε:

Und hüte dich auch vor den Anfällen deiner Liebe! Zu schnell streckt der Einsame Dem die Hand entgegen, der ihm begegnet .

[wings]

Γιώργος Ιωάννου, Σ’ αυτό το μαγαζί

Όλοι σωπαίνουν γύρω μου, λοξοκοιτάζουν∙
και το γκαρσόνι μου μιλάει στον πληθυντικό
με τις καλύτερες ελληνικούρες του ρεπερτορίου του.

Κι όμως εδώ, σ’ αυτό το μαγαζί,
μια νύχτα του σαραντατέσσερα χορεύανε.
Λαχτάριζε το σώμα τους, γραφότανε∙
τα ρούχα τα τριμμένα είχαν ομορφύνει.

Τότε πηδώντας ένα ένα τα σκαλιά
σβούριξε μέσα στο χορό κείνη η χειροβομβίδα.

Από τη συλλογή Τα Χίλια Δέντρα (1963)

[wings]

Γιώργος Ιωάννου, Σε επαρχία μακρινή

Σε επαρχία μακρινή δημόσιος υπάλληλος.
Κονταίνει κάθε μέρα μέσα του η κραυγή

Ζήτω η Ελευθερία∙ γιατί κι αυτή καλή
όμως γλυκό και το ψωμί – πράγματα
τόσο για την ώρα ασυμβίβαστα.

Διάφοροι κι απίθανοι επαγρυπνούν τριγύρω του.
Η ευτυχία ονομάζεται εδώ εφημερίς
– του κυβερνώντος, εννοείται, κόμματος.

Κάθε καφές κι ένα καινούριο άτομο
προορισμένο σε μιαν ώρα να στεγνώσει.

Και μόνο στις αργίες όταν κρύβεται
στο ξένο του δωμάτιο, κάπως σα να ξεχνιέται,
ίσως να ξαναζεί.

Από τη συλλογή Τα Χίλια Δέντρα (1963)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=Wl3SmWjPI9Q

Η ομίχλη: Ο Γιώργος Ιωάννου διαβάζει απόσπασμα από ομότιτλο γραπτό του.
(δίσκος: Πεζογράφοι αυτοανθολογούμενοι, Εν χορδαίς, 1998)

Γιώργος Ιωάννου, Ομίχλη πέφτει

Ομίχλη πέφτει πάλι απάνω μου∙
αν είναι δίπλα μου κανείς, τελείως άγνωστο.

Ούτε στη μνήμη μου δε βρίσκω μια χαρά μου.
Η αμαρτία τίποτε δεν άφησε∙
ούτε ένα πρόσωπο, όλα τα πήρε πίσω.

Πολλή ομίχλη πέφτει απόψε πάνω μου
– μισάνοιξε την πόρτα μου και περιμένει.

Ό,τι φοβήθηκα με βρήκε με το παραπάνω.

Από τη συλλογή Τα Χίλια Δέντρα (1963)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=5F4K2_00F4w

Παντελής Θαλασσινός & Ηλίας Κατσούλης, Ο χρόνος του Γενάρη (δίσκος: Το καλαντάρι (2006))

Γιώργος Ιωάννου, Κατάσαρκα

Μαζί μου σε κοιμίζω τις νύχτες.
Κατάσαρκα σε φορώ σα μια φανέλα μάλλινη∙
τρίβεσαι στο κορμί, μου το ανάβεις.

Μόνος – μ’ εξαντλημένη φαντασία.
Θηρία πια με τριγυρνούν.
Τη νύχτα δαγκάνουνε το σπίτι μου,
κλαδιά χτυπούνε στο παράθυρο∙
ο άνεμος δεν έπαψε εδώ και χρόνια.

Τριαντάφυλλο εκείνου του Γενάρη∙
θαμπή μορφή, δικό μου πρόσωπο.

Από τη συλλογή Τα Χίλια Δέντρα (1963)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=Vv88hXkrGWI

Γιώργος Ζαμπέτας & Κώστας Πρετεντέρης, Πού πας χωρίς αγάπη
(τραγούδι: Δούκισσα / δίσκος: Πού πας χωρίς αγάπη (1969))

Γιώργος Ιωάννου, Μ’ άσπρη μουσαμαδιά μες στη βροχή

Στου καφενείου τα τζάμια
που έγλειφε η βροχή
σ’ αναπολούσε η ψυχή μου
περιμένοντας:

Στο μέτωπο ξανθά μαλλιά
άσπρη μουσαμαδιά μες στη βροχή
έτσι σαν ανοιξιάτικο γαρίφαλο.

Έλα,
και τα τσιγάρα ένα ένα τέλειωσαν,
κι η ώρα πέρασε πολύ μαζί με τη βροχή.
Του κόσμου τούτου η ερημιά,
που εσένα δε σ’ αγγίζει,
έρχεται.

Κι απόψε δε θα κοιμηθώ,
κι όπως θα μυρμηγκιάζουνε
τ’ άπειρα δευτερόλεφτα
πότε η βροχή θα με κυκλώνει
και πότε απ’ την καρδιά
το είδωλό του θα ξανάρχεται.

Στο μέτωπο ξανθά μαλλιά
άσπρη μουσαμαδιά μες στη βροχή
λευκό ανοιξιάτικο γαρίφαλο.

Από τη συλλογή Ηλιοτρόπια (1954)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=8j27qMew7vM

Δημήτρης Παπαδημητρίου & Κώστας Φασουλάς, Βαθύ ποτάμι ο έρωτας
(τραγούδι: Παντελής Θαλασσινός / δίσκος: Έτσι ξαφνικά (2005))

Γιώργος Ιωάννου, Δούλος ιερός του έρωτα (I)

Γυρνώντας από το ταξίδι
θα βρω έναν έρωτα.
Πηγαίνοντας στο ταξίδι
θα βρω έναν έρωτα.
Καλύτερα στο γυρισμό να βρω τον έρωτα,
να τον φέρω γρήγορα στο σπίτι.

Περπατώντας στην Πατησίων
θα σκοντάψω στον έρωτα,
Θα ’ναι μια τρύπια δεκάρα,
δε θα τη μαζεύει κανείς.
Θα πάρω μια αλυσιδίτσα,
θα την κρεμάσω στο λαιμό μου.

Όλο στο σπίτι μέσα
θα περιμένω τον έρωτα.
Σηκώνοντας το ακουστικό
θα ορμάει της λεωφόρου ο θόρυβος.
Πάνω και κάτω βηματίζοντας
του κουδουνιού θα προσμένω το χτύπημα.

Θα πλαγιάζω μαζί με τον έρωτα.
Το ξυπνητήρι θα βάζω του έρωτα.
Θα ψήνω καφέ, θα βάφω παπούτσια κατάμαυρα.
Υποχείριος θα ’μαι του έρωτα.
Ποτέ μονάχος πια,
δούλος ιερός του έρωτα.

Ομίχλης σύννεφο στο σπίτι ο έρωτας.
Με φώτα θα διέρχομαι τους διαδρόμους του.
Σαν μαξιλάρι πουπουλένιο ο έρωτας,
για πνίξιμο αθόρυβο κατάλληλος.
Αχ, μουλιασμένος με λαγνείας οράματα
περπατώ στης Αθήνας τα κράσπεδα.

Από το ποίημα Δούλος ιερός του έρωτα (1980)

[wings]

Ηλίας Ανδριόπουλος & Μιχάλης Μπουρμπούλης, Τα ρεμπέτικά μας μες στη στράτα
(τραγούδι: Σωτηρία Μπέλλου / δίσκος: Λαϊκά προάστια (1980))

Γιώργος Ιωάννου, Τ’ όνειρο που θα ’ρθει

Δεν έχει πάλι ύπνο κι ακούει τα ρεμπέτικα
και τα σκυλιά που αγαπούν τους μεθυσμένους.
Έκλεισε κι ο μπακάλης που πουλάει κρασί.
Στα σπίτια περιμένουν οι γυναίκες.
Το τρένο πέρασε σφυρίζοντας∙ ο τελευταίος σεισμός.

Τ’ όνειρο που θα ’ρθει κι απόψε το φαντάζεται:
Λιθογραφίες της Γενοβέφας, μυρωδιές, κρασί
στο δρόμο της καρδιάς που τρίζει μες στην κούραση.
Ξανθά παιδιά που πήρε ο ύπνος με τα ρούχα τους,
καθώς περίμεναν τα βήματα του γυρισμού του.
Και δυο μεγάλα μάτια, μάτια υπομονής, μες στο σκοτάδι.

Από τη συλλογή Τα Χίλια Δέντρα (1963)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=ueWVV_GnRIA

John Williams, Schindler's List
(βιολί: Itzhak Perlman / ταινία: Schindler's List (1993) του Steven Spielberg)

Γιώργος Ιωάννου, Τα ηλιοτρόπια των Εβραίων

Κάθε φορά που τρίζει η σκάλα μας,
«λες να ’ναι αυτοί επιτέλους;» σκέφτομαι,
κι ύστερα φεύγω και με τις ώρες
κατακίτρινα ζωγραφίζω ηλιοτρόπια.

Όμως αύριο ώσπου να ξεχαστώ
στην αίθουσα αναμονής, το τραίνο
απ’ την Κρακόβια θα περιμένω.

Κι αργά τη νύχτα, όταν ίσως κατεβούν
ωχροί, σφίγγοντας τα δόντια∙
«αργήσατε τόσο να μου γράψετε»
θα κάνω δήθεν αδιάφορα.

Από τη συλλογή Ηλιοτρόπια (1954)

[wings]

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ 1 από 7 παρουσίαση Δαυίδ Ναχμίας - YouTube

Αφιέρωμα του Δαυίδ Ναχμία στον Γιώργο Ιωάννου (1ο μέρος) / εκπομπή Ιχνηλάτες (τιμής ένεκεν), ΕΡΤ, 2005

[wings]

Η ποίηση του Γιώργου Ιωάννου

της Φανής Αθανασιάδου



Ο Γιώργος Ιωάννου είναι ένας από τους πιο σημαντικούς Νεοέλληνες λογοτέχνες. Γεννήθηκε το 1927 στη Θεσσαλονίκη και πέθανε το 1985. Ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά. Αν και είναι περισσότερο γνωστός ως πεζογράφος, οι ποιητικές συλλογές που εξέδωσε, τα Ηλιοτρόπια και Τα χίλια δέντρα, προσδιόρισαν και το μετέπειτα προσωπικό ύφος της γραφής του.

Η ποίηση του Γιώργου Ιωάννου διακρίνεται για το λιτό, ευκρινή νοηματικά λόγο, τον απαλλαγμένο από λεκτικές υπερβολές και λυρικές εξάρσεις: είναι πηγαία απλός, εξομολογητικός, χαμηλόφωνα αποκαλυπτικός. Εστιάζει και αναδεικνύει το πρόσωπο, το συναίσθημα, το γεγονός, την κατάσταση που προκύπτει και επιθυμεί να καταγράψει. Όμως τι λέει ο Γιώργος Ιωάννου, τι είναι γι’ αυτόν η Ποίηση; "Ποίηση νομίζω είναι η γενική ερωτική διάθεση δοσμένη με λογοτεχνική τέχνη. Την ερωτική διάθεση την εννοώ και διαψευσμένη και τη λογοτεχνική διάθεση όχι πάντα απαραίτητη".

Η γραφή του χαρακτηρίζεται από εσωτερικότητα, τρυφερότητα, αισθαντικότητα. Ο ερωτισμός του ποιητή είναι παρών, άλλοτε διακριτικά, υπαινικτικά και άλλοτε περισσότερο τολμηρά. Περιπλανάται στην απρόσωπη μεγαλούπολη και αναζητά τον έρωτα, την αγάπη μέσα από τις εναγώνιες υπαρξιακές του διαδρομές. Όπως λέει ο ίδιος: "ο έρωτας υπήρξε η αιώνια ανοιχτή πόρτα προς τους άλλους ανθρώπους και με έχει τοποθετήσει τελεσίδικα σε μια θέση συμπάθειας απέναντί τους".

Εμβληματική η ονομασία της δεύτερης ποιητικής του συλλογής Τα χίλια δέντρα, (έτσι όπως ονομάζεται το δάσος του Σέιχ Σου στη Θεσσαλονίκη). Στην ποίησή του αναφέρει τοποθεσίες της αγαπημένης του πόλης με τις οποίες με έμμεσο ή άμεσο τρόπο συνδέεται ο χώρος με την ιστορική μνήμη ή η στιγμή με το χρόνο, όπως π.χ.στο ποίημα "Στρατόπεδο Παύλου Μελά", σαν ένα είδος συνομιλίας όπου συναντάται το συλλογικό με το προσωπικό.

[...]

Πηγή: στίγμαΛόγου

[wings]

Ελία Καζάν, Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν (1945)
(κινηματογραφική μεταφορά του ομότιτλου μυθιστορήματος (A tree grows in Brooklyn) της Μπέτι Σμιθ (1943))

Γιώργος Ιωάννου, Και χθες τη νύχτα

Μικρές οι νύχτες τώρα το καλοκαίρι·
οι φίλοι πάντα λίγοι κι ο έρωτας,
που εκτός αυτού δεν είναι πια για μας.

Διάβασμα μέχρι αργά· μορφές
που κλείστηκαν νωρίς μες στα ρομάντζα.
Ήρθε κρυφά και χθες τη νύχτα
η Φράνσι Νόλαν από το Μπρούκλιν.

Όμως συγκρατήθηκα πάλι
και μόνο σαν πήρε να σβήνει:

«Φράνσι», ψιθύρισα, «Φράνσι,
έλα επιτέλους και στη ζωή μου.
Σε περιμένω τόσα χρόνια
και σε φαντάζομαι επίμονα.
Φράνσι, έχασα πια την επαφή μου
με τις ματιές και τις καρδιές των ανθρώπων.»

Από τη συλλογή Ηλιοτρόπια (1954)

[wings]

Γιώργος Ιωάννου, Τότε που έλειπα

Σαν επιστρέφω αργά στην κάμαρά μου,
ομίχλη φόβου πάντα με τυλίγει.
Όργια, λες, εγίναν θεία,
τότε που έλειπα στους δρόμους.

Κομμένα γόνατα – δεμένα χέρια
ξορκίζω τους καθρέφτες και θολώνουν.

Κάτι έχουν δει·
κάτι έχουν δει και που δε λέει
να πάρει τέλος, Θε μου.

Πια δε βαστώ.
Εδώ και χρόνια μες στα χέρια του με πλάθει.

Από τη συλλογή Ηλιοτρόπια (1954)