Ζωή Καρέλλη

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=05msMRKZT2k
       
https://www.youtube.com/watch?v=Y7W9hOArIuQ

https://www.youtube.com/watch?v=jUYQBUI-_KY
       
https://www.youtube.com/watch?v=LKKQbd3tllg

Nikolai Rimsky-Korsakov, Scheherazade (1888)

Ζωή Καρέλλη, Σεχραζάντ

Της Κ.

Σαν πλησιάζει το ήσυχο βράδυ,
περιμένω τον ερχομό σου.
Τότε ζει η ψυχή μου,
το σώμα που, όλη τη μέρα,
σαν όνειρο συντροφεύει δική σου,
η σκέψη μου.
Δε χαλά,
καθημερινή, της αναμονής η χαρά
κι ας περνά της ζωής μου ο χρόνος.
Η αγάπη μου, της κάθε ώρας λαχτάρα,
κάθε βράδυ για σένα ξυπνά,
σαν τη μυστική αντηλιά του νυχτερινού άνθους,
που περιμένει να βασιλέψει ο ήλιος,
για να λάμψει η χλωμή του θωριά.

Όταν έρχεσαι από κει,
όπου εσύ βασιλεύεις και δείχνεις
της δύναμής σου τη σημασία,
τοιμάζομαι ανήσυχη.
Γλυκός ο τρόμος περνά
τις φλέβες των χεριών μου,
που θ’ απλωθούν σε σένα δισταχτικά,
προσφορά ορμητική
και συγκρατημένη παραφορά με κρατεί
και σε σένα με φέρνει.

Ολημερίς συλλογίστηκα την ομιλία
που θ’ αλαφρώσει τη δική σου προσπάθεια.
Το χαμόγελο να τοιμάσω
που σου αλλάζει την έκφραση
και ξεκουράζει τη δική σου ορμή.
Θα φανερώσει το πρόσωπό σου
όπως εγώ μονάχα το γνωρίζω.
Δόξα μου γίνεται η αλλαγή σου.

Τούτην αποζητώ και δική μου νίκη
την έχω εγώ μ’ αυτήν σε κρατώ
και σου δίνω, ό,τι σε κάνει
πιο βέβαιο και πιο δυνατό,
για να ξαναρχίζεις με τον πρωινό ήλιο
το δρόμο σου, αφήνοντάς με πάλι
να σε περιμένω, γνωρίζοντας
πως πάντα σ’ ακολουθώ με την έγνοια μου.

Τόσο υπάρχω για σένα,
που σ’ αισθάνομαι πάντα κι έχοντας
τη δική σου ζωή, εγώ ζω
κι είμαι κοντά σου, για να τη φυλάγω,
όταν η προσοχή σου καταλαγιάζει,
κι η δύναμή σου έχει ανάγκη
απ’ τη δική μου αδυναμία,
χρειάζεται να παραδοθεί,
για να ησυχάζει αμέριμνη.                                                   

Από τη συλλογή Αντιθέσεις (1957)

[wings]

Paul Gauguin, Where Do We Come From? What Are We? Where Are We Going?, 1897

Ζωή Καρέλλη, Η συνοδεία των ποιητών

Να, τούτ’ είναι η συνοδεία
απ’ τους ιερείς του λόγου,
που παν τραγουδώντας, γιατί
μόνο να τραγουδούν, να λεν
λόγια ξέρουν αυτοί κι από κει πέρα
τίποτ’ άλλο μην περιμένεις
απ’ το χέρι τους. Ούτε καμιά τελετή
επιβλητική, ούτε λειτουργία
ξέρουν άλλη, παρά μόνο ν’ απαγγέλλουν,
ν’ αγγέλουν λόγια, που λεν πως τα βλέπουν.
Για κοίταξε το βλέμμα τους∙
λένε πως βλέπουν αγγέλους
οι άνθρωποι αυτοί,
πως οι άγγελοι τους δίνουν λόγια
ν’ αγγίξουν στα διψασμένα στόματα.
Πράγματι, νηστεύουν και φαίνονται
στερημένοι. Κοίταξε τα πρόσωπά τους,
είν’ αλλόκοτα, έτσι αλλοιωμένα
που μιλούν, έτσι που θέλουν
να μας πείσουν πως μας χαρίζουν
των αγγέλων τα δώρα,
αγγελίες υπέροχες. Τα ζητούν
με προσευχές και μεγάλους καημούς
παρακαλούν με αγώνα,
τα δέχονται με συντριβή.
Είναι
πράγματι άλλη των ματιών τους η έκφραση
κι αλλιώτικα γίνονται τα μιλήματα
που αυτοί τραγουδούν, οι ποιητές,
για να αιστανθούμ’ εμείς τις διαφορές τους.

Βέβαια να τυραννιστούν αυτοί πρέπει,
για να πιστέψουμ’ εμείς,
για να μας πείσουν. Έχουμ’ άλλες
απασχολήσεις εμείς, αυτοί
απασχολούνται με τα μάταια λόγια.
Θέλουν να τα συγκρατήσουν,
να μας τα χαρίσουν λεν,
για να τους δεχτούμε στην τελετή
της ζωής. Τούτοι των λόγων
οι άνθρωποι για να μας κερδίσουν,
λεν, πως θα μας ονομάσουν εμάς
και τη σημασία της ζωής μας.

Από τη συλλογή Της μοναξιάς και της έπαρσης (1951)

[wings]

Piero della Francesca, Resurrection, 1463-65
Mural in fresco and tempera, 225 x 200 cm
Pinacoteca Comunale, Sansepolcro

Ζωή Καρέλλη, Πριν την Ανάσταση

Ίσως να ήταν περί το μεσονύχτι,
πριν ή μετά, δεν ξέρω, ξύπνησα
στο σκοτάδι όμως, θαρρείς,
δεν ανοίγουν τα μάτια.

Τι ώρα πηγαίναμε στην εκκλησία τότε;
Κάποτε δεν κοιμόμασταν, περιμένοντας,
ή μας έπιανε ύπνος ελαφρύς
και ξυπνούσαμε καλοδιάθετοι,
με τις πρώτες καμπάνες.

Χρόνια τώρα, δεν πηγαίνω στην εκκλησία.
Χάνεται μέσα μου η σημασία της,
ώσπου πια καθόλου... Είναι δυνατόν,
τίποτα να μην απομένει
απ’ την εύχαρη του ανθρώπου ηλικία;
Πόσο είχα παρακαλέσει, ώσπου έπαψα.
Ανάσταση περίμενα απ’ τις φτωχές μου
αισθήσεις, του σώματος. Αν όχι τίποτ’ άλλο,
τώρα, που δεν πιστεύω, γνωρίζω
την αμαρτία μου.
Πόσο ήταν ωραία, τότε...
Στεκόμασταν στον αυλόγυρο,
γεμάτον κόσμο ελεύθερο. Γελούσαν,
μιλούσαν οι άνθρωποι.
Η ορθοδοξία
αφήνει ακέριο το πνεύμα της προσφοράς.
Ελεύθερα να προσέλθω σε σένα, Κύριε.
Οι άνθρωποι φαίνονταν ξεκούραστοι,
την γιορτή περιμένοντας, το αύριο
νά ’ρθει της χαρούμενης μέρας,
έλαμπε το βλέμμα, το πρόσωπο.

Με πνίγει τούτο το σκοτάδι.
Δεν θέλω ν’ ανάψω το μέτριο φως.
Θα μου στερήσει τα ενθύμια που βλέπω,
τα πράγματα ορίζοντας γύρω μου.
Πώς περιμέναμε την Ανάσταση!
Δίχως αμφιβολία έρχονταν η Λαμπρή,
«Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν λαοί».
Άνοιγαν οι πύλες, η πομπή προχωρούσε
με ψαλμούς κι' εξαπτέρυγα, άστραφταν
τα πολύτιμα, άναβαν μυριάδες τα κεριά
των χριστιανών, φλόγες πίστης,
σημείο χαράς.
Μιαν μικρήν εικόνα της Ανάστασης
είχε η ενορία μας. Σπρωχνόμασταν
για ν’ ασπαστούμε, οχλαγωγή. Γελούσαν
χαρούμενοι οι πιστοί, στα χέρια
κόκκιν’ αυγά, άναβαν βεγγαλικά
κι οι μεγαλύτεροι σαν τα παιδιά.

«Ουκ έστιν ώδε αλλ’ ηγέρθη».
Μένω ξαπλωμένος, δεν ανάβω το φως,
δεν περιμένω τίποτα.
Δεν πάω με τους άλλους να μοιραστώ
την πλάνη της χαράς.
Χαρά δεν υπάρχει;

Υπάρχει πάντα η ανάσταση,
όχι ορισμένη και πιθανή,
υπάρχει απίθανη περίλαμπρη δόξα,
η φωτεινή έκσταση, δεν μπορούν
δίχως αυτήν οι άνθρωποι,
που περιμένουν σε νηστεία και προσευχή.

«Ουκ έστιν ώδε αλλ’ ηγέρθη».
Ακόμα δεν ήρθε η ώρα, φαίνεται.
Δεν ακούω τους χαρμόσυνους ήχους.
Πόσο ακόμα και τότε, σαν η καταστροφή
της άρνησης, η αμφιβολία είχεν αρχίσει,
με συγκινούσε βαθιά η χαρά
πάνδημη του κόσμου συμμετοχή, στην γιορτή.

«Χριστός ανέστη». Ύμνος κι οι κρότοι
των όπλων κι όλες οι καμπάνες μαζί,
σ’ όλην την πόλη κι οι άνθρωποι
όλοι μαζί είχαν την ίδια χαρά,
τέλειωνε η προσφορά της προσπάθειας,
τους πένθους, της συλλοής.

Κοιτάζω το παρελθόν.
Δεν σ’ αρνιέμαι, Κύριε, της αγάπης,
της ανάστασης ένδοξης του ανθρώπου.
Πολλή με σκεπάζει αμαρτία της γνώσης,
όμως θα περιμένω μιαν αρχή της αγάπης
ξανά, που δίνεται παρηγοριά
της θλιμμένης επίμονης σκέψης.

Αρχή, χαραυγή,
«ήν δε όρθρου βαθέος...»
Να πιστέψουμε στην ημέρα της ζωής.
Ελπίδες, αναμνήσεις δεν αρκούν
οι κόποι. Η σκέψη θολώνει
το κόκκινο της θυσίας αίμα.

Πρέπει το σώμα να σηκωθεί,
να πάει με τους άλλους μαζί, να χαρεί
την γιορτή, την απλή χαρά,
να δεχτεί την πλούσια συμμετοχή,
να παραδεχτεί τη χαρά προσιτή.
Ανάσταση να χαρεί, λευτεριά
ύστερ’ απ’ το πλήθος του πόνου,
πίστη, την αγάπη του ανθρώπου.

Από τη συλλογή Της μοναξιάς και της έπαρσης (1951)

Μ’ αυτό το επίκαιρο ποίημα της αρχόντισσας της Θεσσαλονίκης, της Ζωής Καρέλλη, οι ποιητές της Θεσσαλονίκης, ο Σπύρος κι εγώ, ευχόμαστε στους απανταχού της γης Έλληνες καλή Ανάσταση!

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Ενυδρείο

Αποκλεισμένα ψάρια φανταχτερά
οι σκέψεις σε θολούρα του μυαλού.
Κάθομαι ακίνητος σχεδόν και τις αισθάνομαι
να διαπερνούνε τον εγκέφαλό μου σχήματα
μυτερά, χρυσίζοντα, επάργυρα
κι άλλα κοσμήματα με σμάλτα, με σχέδια
αγνώριστα.

Τελικά, θέλω να βρω
το νόημα, σαν εξήγηση ονείρου
σε όλ’ αυτά και αναπάντεχα καταλαβαίνω
τη διαφυγή τους, τη φυγή σε βάθη άδυτα.

Κάποτε μου απομένουν υπολείμματα σκιώδη
κάτι λέπια και κόκαλα αγκαθωτά.

Δημοσιευμένο στο περιοδικό Το Δέντρο

[wings]

Claude Monet: Marine View, Sunset, 1874

Ζωή Καρέλλη, Της δύσης

Στο μέτωπο αχτίδα μελαγχολίας το φεγγάρι
και στο σώμα, ακόμα,
η φλόγα του ήλιου που βασιλεύει∙

εσπέρα, η δύναμή σου διπλόηχη μουσική
του λυκόφωτος κι η σιωπή που προχωρεί
είναι βαριά απ’ τη συγκομιδή
όλων των ήχων που φώναξε
η ξακουστή μέρα με τα ηχηρά λόγια,
το άφθονο φως.

Καθώς τώρα λιγοστεύει το φως,
ψίθυρος θ’ απομείνει πνοή γεμάτη σκιές
του χρόνου μαγεία, σκιόφως.

Εσπέρα, με περιβάλλεις
κι είναι τα σπλάχνα μου ρόδι
σκασμένο απ’ την πολλήν πύρα
που δέχτηκε πρόθυμη.

Η σκιά δροσίζει, εισχωρώντας,
ανάμεσα στους λάμποντας ρόδινους σπόρους.

Όταν παύεις να τοξεύεις, θείε Απόλλωνα,
ξεκινά η χλωμή, λυγερή αδελφή σου,
για το γοργό κυνήγι των ονείρων.

Από τη συλλογή Αντιθέσεις (1957)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Ημερολόγιο (94)

[Ενότητα Ημερολόγιο (1955-1973)]

94

προλήψεις

Πάντα παίρναν το ίδιο παγωτό,
κρέμα με φρούτο,
όσο βάσταξε τ’ ωραίο εκείνο καλοκαίρι:
χαμόγελα και βλέμματα
κι ο ενθουσιασμός ειλικρινής.
Ο ήλιος ήταν δυνατός, πλούσιο το φως
γι’ αυτούς που συμφωνούσαν διαρκώς.

Μια μέρα, ζήτησε αυτός πραλίνα,
εκείνη δεν είχε προφτάσει
αυτή του την επιθυμία να συμμεριστεί.

Όταν φέραν το δίσκο με τα παγωτά
σε χρώματα διαφορετικά,
σφίχτηκε η καρδιά της,
αισθάνθηκε τη διαφορά της.

Προληπτική δεν ήταν, όμως,
αίφνης κατάλαβε τη σημασία της πρόληψης:
Όταν τα γεγονότα δεν τα προλαβαίνεις
κι αυτά, ήδη ετοιμασμένα, συμβαίνουν
και μαρτυρούν τα κρύφια συμβάντα.
 
Από τη συγκεντρωτική έκδοση Τα ποιήματα, τόμος Β' (1973)

[wings]

Ζωή Καρέλλη, Το τραγούδι της παλλακής

Απόψε ο αφέντης θα πάει με την κυρά.
Εκείνη τον περιμένει. Στολίστηκε τη χαρά,
φόρεσε την αγάπη της.
Την έβαλε στα μάτια, στο πρόσωπό της,
την έχει στη λαλιά, στα χείλη
που θα του μιλήσουν, θα τον φιλήσουν
στα μάτια, στα σγουρά μαλλιά,
τρυφερά κι ύστερα πιο σκληρά∙
μα ίσως η κυρά να μη γνωρίζει
να φιλεί σκληρά. Δεν έχει μάθει,
έχει η αγάπη της τρανή σειρά.

Ο αφέντης είναι περήφανο,
γυμνό βουνό που το πυρώνει ο ήλιος.
Δέντρο μοναχικό,
τα χέρια του είναι κλαδιά που περιπλέκουν,
τα δάχτυλά του φύλλα δροσερά.
Τα πόδια του είναι κολόνες στο γεφύρι,
όπου περνούνε οι γυναίκες εκεί
που δεν θα τον ξεχάσουν πια.
Το μελαχρινό του στήθος είναι
μια μπρούτζινη πόρτα, απ' όπου μπαίνεις
σε κάμαρη μυστική και χάνεσαι.

Κρατάει ψηλά την κεφαλή του
και σκύβεις δίχως να το σκεφτείς.
Τα μάτια του είναι σαν του άγριου πουλιού
που δε λογαριάζει.
Δεν λογαριάζει
ο αφέντης τίποτα όταν σε κοιτάζει.
Σε λυγίζει και φεύγει.
Απόψε γυρίζει στης κυράς.

Κλείνω τα μάτια για μην ιδώ
κι αυτόν βλέπω μπροστά μου.
Τα χέρια μου σφιχτά κλειδώνω,
τα πόδια μου βάζω να περπατούν,
θέλω να σκίσω τη λαλιά μου.

Τι ήθελε κι ακούμπησε το χέρι
στην καρδιά μου.
Γιατί έσκυψε απάνω μου,
δε μ’ άφηνε στη μοναξιά μου
και τώρα τον γνωρίζω και φαντάζομαι.

Ας δείξει εκείνη τη λαχτάρα της,
ας τον αγγίξει.
Αυτός
που ξέρει με τα λόγια να σ’ αγγίζει
επίτηδες, όπου πονείς, τι θα της πει;

Γυρεύω απάνω μου τ’ αχνάρια του
κι έχουνε φύγει τα καλά σημάδια.
Γυρεύω τη λαλιά του μέσα μου
και γλίστρησε η φωνή σαν το νερό
από στάμνα ραϊσμένη.

Πώς μου πονεί το ράισμα
και μου παθαίνεται η ψυχή,
που θέλει να κρυφτεί,
να μη φανεί πόσο υποφέρει.

Και μου τσακίζει το κορμί
υποταγή ασήκωτη
και προσμονή αφανισμένη.

Από τη συλλογή Αντιθέσεις (1957)

[wings]

Salvador Dali, Rosa meditativa (1958)
Πηγή: artslooking.wordpress.com

Ζωή Καρέλλη, Ηδυπάθεια

Στο χέρι κρατούσε ένα ρόδο ανοιγμένο,
ένα ρόδο πολύ ανοιχτό.
Στο πρόσωπό της είχε το στόμα
μισοανοιχτό και τα χείλη ανοίγαν
στη θήκη γεμάτη χυμό
των δοντιών, τα ρόδινα ούλα
έφεγγαν, κοκκίνιζαν χωρίς ντροπή,
όπως το σπασμένο ρόδι, τ’ ανοιχτό ρόδο.

*

Οι ωραίες γυναίκες είναι
λουλούδια και καρποί μαζί.
Μη ζητάς πιο πολύ,
όταν η ζωή σού χαρίσει
το ένα και τ' άλλο.
Η ανάμνησή τους είναι
που ξυπνάει την αγιάτρευτη στέρηση.
Απ’ αυτήν θρέψε την ακούραστη
ψυχή, ανθρώπινη,
της φαντασίας.

Από τη συλλογή Παραμύθια του κήπου (1955)

[wings]

Γιάννης Σταύρου: Μετά τη βροχή, Θεσσαλονίκη (λάδι σε καμβά)
Πηγή: http://paintings2-yannisstavrou.blogspot.com/2009/08/12.html

Ζωή Καρέλλη, Μουσικότητα

[Ενότητα Παραμύθια του κήπου]

Έμορφη μουσικότητα των φθινοπωρινών
ημερών στη Θεσσαλονίκη,
όταν η βροχή πέφτει πότε πυκνή,
αραιώνει κι ύστερα πάλι
πυκνώνει η ασημένια βροχή,
των πρώτων φθινοπωρινών ημερών,
διάφανη και λεπτή τόσο, σαν

σιγανή μουσική ομιλία γυναικών
στο φθινόπωρο της ζωής των.
Εκείνων των γυναικών που μένουν
ήσυχες και σιωπηλές, μοιάζουν,
λιγάκι περήφανες ή μελαγχολικές
και κάποτε, όταν μιλήσουν,
βιάζονται να πουν εκείνο
που ζητούν ίσως να λησμονήσουν.

Από τη συλλογή Παραμύθια του κήπου (1955)

[wings]

Joan Miró, Abstraction

Ζωή Καρέλλη, Στέρηση

Πρόσωπο ανθρώπινο, δεν μπορώ
να σ’ αγγίξω, με ζαλίζει τόση επιθυμία,
που χάνομαι, δίχως τη χαρά ν’ ακουμπήσω
το χέρι μου απάνω σου.
Η στέρησή σου
σε όνειρα με φέρνει πολύ δυνατά
κι απείραχτα. Αν σε πειράξω,
με την δική μου έννοια, σε χάνω,
σαν την όμορφη φαντασία.
Γιατί με πτοεί η δική σου
πραγματικότητα; Πέρ’ από σένα
μαίνεται η δική μου επιθυμία,
τόσο, που γίνεσαι πρόφαση
κι είσαι απ’ αρχής όλα τα πρόσωπα.
Της απαντοχής αθλιότητα.
Δεν είμαι αρκετός να σε καλέσω,
να μοιραστείς την ορισμένη μου
οντότητα. Όμως, όσο φεύγω,
τόσο, πιο κοντά σου
έρχομαι.

Από τη συλλογή Της μοναξιάς και της έπαρσης (1951)

[wings]

Wassily Kandinsky, Watercolor, 1913

Ζωή Καρέλλη, Εργάτης στα εργαστήρια του χρόνου

[Ενότητα Παρουσία]

Καθώς εργάζονταν το σχήμα,
εργάτης σε υαλουργείο,
κατάλαβε πολύ καλά τον έρωτα
για την ύλη,
όπου φυσούσε την πνοή του.
Κάποτε κρύσταλλο, κάποιο μαργαριτάρι,
φίλντισι, πολύτιμο ελεφαντοκόκαλο
ή οπάλι με χρώματα ομίχλης
προς το κυανό.
Όλ’ αυτά ύλη, που γινόταν σχήμα,
σχήμα ερωτικό, για ό,τι υπάρχει
μέσ' στο χρόνο.

Το σχήμα, δοχείο του χρόνου,
ερωτικό τον περιέβαλε,
προσφορά στο χρόνο,
προσδοκία και δέξιμο μαζί,
αγκάλιασμα στου χρόνου τη μορφή,
το σχήμα που σχημάτιζε ειδικό,
δικής του σημασίας,
δική του φαντασία.

Όμως καθώς το σχήμα έψαυε
τελειωμένο, ύστερα, το υλικό του χέρι,
κατάλαβε του χρόνου την υλικότητα∙
καθώς το χέρι το δικό του
και το σχήμα μαζί,
και το πολύτιμο ερωτικό υλικό
γινόταν διάφανη έννοια του χρόνου.
Όλα μαζί.
Ιδίως ο εαυτός του.

Από τη συλλογή Φαντασία του χρόνου (1949)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=l99L-276Nvs

Νίκος Παπάζογλου, Φύσηξε ο βαρδάρης (δίσκος: Εν μέσω νεφών (1986))

Ζωή Καρέλλη, Ημερολόγιο (34)

[Ενότητα Ημερολόγιο (1955-1973)]

34

Ο Κυρ Βοριάς είναι σκληρός,
όταν υψώνεται σφοδρός και παγερός
μπροστά σου.
Το πρόσωπο σου αρπάζει
με την τραχιάν αναπνοή του
και σου αλαλιάζει τα χέρια.

Βάζει τα βίαια κι απότομα σκέλη του,
ανάμεσα στα δικά σου,
εμποδίζει τους ώμους με τα ψυχρά δάκτυλά του
και σου βουίζει στο κεφάλι ηχηρές διαταγές.
Σε ταράζει, πληθαίνει, αυξαίνει,

όμως, έξαφνα, μπορεί να κοπάσει,
να εξαφανιστεί
κι εσύ ν’ απορείς για όλα
όσα έγιναν την ώρα της πάλης.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Τα ποιήματα, τόμος Β' (1973)

[wings]

~ ΑΙ ΓΕΝΕΑΙ ΠΑΣΑΙ ~ - YouTube

Αι γενεαί πάσαι (με τον Πέτρο Γαϊτάνο)

Ζωή Καρέλλη, Μεγάλη Παρασκευή

Στην καρδιά της Άνοιξης,
φέτος το Πάσχα έπεσε πολύ αργά
και το περιβάλλει η πάσα εμορφιά
της χαρούμενης εποχής.
Χαρά, όταν οι τελετές της ταφής
και της Ανάστασής Σου συμπίπτουν
με τα μειλίχια βραδινά, όπου η δροσιά
είναι μυρωμένη, καθώς ανακατωμένη
με το λιβάνι, την αισθάνομαι να μου έρχεται
στο περίσκεπτο πρόσωπο.

Χαίρομαι, χαιρόμουν δηλαδή στο παρελθόν.
Θυμούμαι και δοκιμάζω τη νοσταλγία εκείνη,
εκείνων των καιρών, όταν τα βραδινά,
–με το ιώδες χρώμα, της ανθισμένης γλυσίνας
κάπως, ή της πασχαλιάς που στρώνεται
πάνω στο επιτάφιο κέντημα–
τα έμορφα ανοιξιάτικα βραδινά,
πήγαινα ταχτικά ν’ ακούσω την ακολουθία
των Παθών Σου.
Κι άλλοτε το είπα,
πως δεν πηγαίνω πια στην εκκλησία.
Ψες πήγα.

Περάσαμε απ’ το δροσερό πάρκο,
γεμάτο σκιές που φυλάγουν την αμαρτία.
Ποιαν αμαρτία;
Γιατί να είναι αμαρτία
ο έρωτας των ανθρώπων την άνοιξη;
Αμφιβολία. με σκέψεις διπλές
προχώρησα και μπήκα στην εκκλησία Σου.
Μια εκκλησία καινούρια, άσχημη,
με εικόνες κακοβαμμένες.
Ένας χαμηλός ουρανός, το χρώμα στο ταβάνι,
με τα πολλά άστρα, φτηνό.
Δε σε βοηθούσε το περιβάλλον να συγκεντρωθείς
να λησμονηθείς στην ψαλμωδία
κι αυτή καθόλου κατανυκτική.

Μα εγώ, καθώς προσήλθα,
καθώς μπήκα στην εκκλησία Σου
κι αν τα είδα όλα αυτά, στο τι!
Εκείνο που μ’ άρπαξε σα χέρι βαρύ,
που απλώθηκε απάνω μου,
ήταν η αμαρτία που έκανα,
προσερχόμενος σε Σένα,
με την καρδιά μου κενή από Σένα.
Είναι κενή από Σένα η καρδιά μου;

Δεν ξέρω αν οι αναμνήσεις
μιας εποχής περίπαθης πίστης,
δε μ’ αφήνουν ακόμα εμένα
να χαρώ μόνο αισθητικά τη θρησκεία Σου.

Κύριε του Μυστικού Δείπνου, της Σταύρωσης,
της Μεγάλης κι ένδοξης Ανάστασης,
μέσα μου Σ’ αισθάνομαι
κι ας έχω απομακρυνθεί από Σένα.

Εύκολα δάκρυα μου υγραίνουν τα μάτια.
Πόσην ικανοποίηση μπορεί να μας δώσει
και της αθλιότητάς μας η αναγνώριση,
η ομολογία.

Ομολογία σε ποιον;
Στον ευπροσήγορο εαυτό μας;
Μεγαλώνει η αμαρτία.
Τίνος και με τι λογαριάζεται;
Κάνω να την αποτινάξω
και συλλογίζομαι πως ούτε αυτό
θα ’ταν δύσκολο, όταν έχεις κριτή τον εαυτό σου,
που έχει μαζέψει τόση δικαιολογία,
όσα είναι τα λουλούδια της άνοιξης,
οι καρποί του καλοκαιριού Σου,
που παίρνει το βάρος του φθινοπώρου Σου,
ώσπου να φτάσει ο χειμώνας...

Όμως είναι άνοιξη, άνοιξη απόψε,
ακόμα και για κείνους που γνώρισαν
τους βαρείς σου χειμώνες
κι οι γυναίκες αν κλαίνε τον Άδωνι,
θρηνούν με το πάθος της ερωτικής χαράς
που περιμένουν.

Είν’ η πολλή αγάπη για τη ζωή αμαρτία;
Κύριε, καθώς τόσος υπάρχει ο θάνατος,
που Εσύ τον έχεις για τον άνθρωπό Σου δεχτεί,
πώς θα δεχτούμε εμείς οι εφήμεροι,
δίχως Εσέ, τη φοβερή τιμωρία;
Η δική μου ψυχή που την αισθάνομαι
τόσο πολύ να μου δονεί το σώμα,
που την αισθάνομαι ν’ ανθίζει στο σώμα μου,
για μένα έπαψε να είναι αθάνατη.

Έχω φτάσει την παγερή αδιαφορία
για ό,τι αφορά τα μετά θάνατον.
Έχω παραδεχτεί το κενό, το μηδέν
και με κυριεύει της ζωής το πάθος,
πόσο η ψυχή μου υποφέρει το πολύ πάθος
του σώματος την δυναστεύει
και με κυνηγά του αμαρτήματος η σημασία,
πολύμορφη, δίχως να την καταλαβαίνω
ποια είναι.
Διάχυτη μου μολύνει τα μάτια, την όσφρηση,
την ακοή, τη γέψη και την αφή.
Μήπως τόσο πολύ την αισθάνομαι,
γιατί του βαπτίσματος τη στιγμή δέχτηκα
το δικό Σου άγιο Μύρο κι αυτό με χωρίζει
κι αυτό μου θυμίζει τη που σου οφείλω υποταγή.

Άλλοτε προσερχόμουν
στα καθημαγμένα Σου πόδια κι ευλαβικά,
–ποτέ πιο ψηλά δεν τολμούσα ν’ ατενίσω
προς το πρόσωπό Σου και τη δική σου ανθρώπινη υπόσταση
πνοή τόσο εφήμερη– ευλαβικά έψαυα
με τ’ αμαρτωλά των αισθήσεων χείλη...

Γιατί αμαρτωλά; Πώς τόσο αισθάνομαι
την ανάγκη συγχώρεσης!

Αόριστη συντριβή,
τούτη με συντρίβει η αοριστία,
γιατί δεν γνωρίζω πού ν’ αποθέσω
την αμαρτία μου για να κριθεί.
Μη δεν είναι ανύπαρχτη;
Φαντασία κι εκείνο που λογαριάζεται,
μένει η δύναμη μονάχα κι η αντοχή,
για να λογαριαστεί η ζωή μας.
Γιατί αισθάνομαι έξαφνα τη φθορά
της πλησμονής που με κατέχει,
του δυνατού πόθου που έχω παραδεχτεί,
γιατί δεν μπορεί να βαστάξει η ψυχή μου
την περήφανη ανθρώπινη στάση μου;
Ποια αιώνια στιγμή
έχει απομείνει από Σένα μέσα μου,
Κύριέ μου, και τι μου ζητεί η τυραννισμένη
μορφή Σου, ανθρώπινη;
Όταν Εσύ ήρθες σε μένα τόσο κοντά
κι εγώ φεύγω τώρα
κι έφτασα να μη βλέπω το θάνατό μου
σα συμφορά της ψυχής,
όταν θέλω να συμμαζέψω σε τούτης της γης
την εμορφιά την πάσα μου δύναμη,
όταν η δύναμή μου μ’ αντέχει σκληρά,
τι γυρεύω από Σένα Λόγε;

Της ύπαρξής μου το λόγο
το δέχτηκα λογικά, ακόμα
και την πάσαν ευθύνη.
Όταν μπήκα στην εκκλησιά Σου,
αισθάνθηκα τη μυστική μου φθορά,
ανησυχία βαθιά,
την αγνώριστή μου μετάνοια.

Από τη συλλογή Αντιθέσεις (1957)

[wings]

Salvator Rosa, The Baptism of the Eunuch, c. 1660 [Oil on canvas, 79 x 48 inches]
Gift of Walter P. Chrysler, Jr.
Chrysler Museum of Art

Ζωή Καρέλλη, Ευνούχος

Πότε μου έγινε το κακό;
Βαθμηδόν, βαθμηδόν, πολύ κρυφά,
στην ψυχή μου μέσα, βαθιά,
έγινε το μεγάλο κακό,
μου απόκοψαν την ορμή,
μου κατέστρεψαν την αγάπη μου
για τους ανθρώπους. – Εγώ κατέστρεψα
την ορμή, την αγάπη μου για τους ανθρώπους.
Τι φταίν’ οι άλλοι;
Κανένας δε μαθαίνει τι κάνει του άλλου,
σαν τον πλησιάζει με τη δύναμή του,
τον σπρώχνει.
Δίχως να το καταλάβω,
δίχως να ’χω συναίσθηση, σα θέλησα
να μεταχειριστώ, να ευφρανθώ
την ορμή μου για τους ανθρώπους,
τότε κατάλαβα, πως δεν την είχα.
Δεν είχα πια αγάπη για τους ομοίους μου.

Ποιο δυνατό κι επίμονο ερπετό,
ύπουλο, τυλίχτηκε μέσα μου, γύρω της
κι εστραγγάλισε την αγάπη,
κατάπνιξε τη φωνή της ψυχής μου;
Ψυχρές μορφές, περηφάνια κι αμφιβολία,
η σκληρότατη αμφιβολία,
βλέμμα ψυχρό, λεπίδι γυαλιστερό,
απόκοψε την ορμή, που μ’ οδηγούσε
προς τους ανθρώπους.

Δάχτυλα μυτερά, από χέρια πολλά,
που δήθεν απλώθηκαν να με χαϊδέψουν,
αυτά, καθένα χωριστά,
όλα μαζί, απόκοψαν τις ίνες,
τις αισθήσεις, που βαστούσαν την ηδονή,
της συναναστροφής μου με τους ανθρώπους.

Ω, πώς θέλω τώρα να τους αγαπήσω
ακόμα έτσι όπως είναι
(όλ’ είμαστε όμοιοι).
Θέλω να τους ευφρανθώ,
και δεν μπορώ. Πέρ’ απ' όλα,
την αγάπη να κρατήσουμε!

Γιατί τους άφησα με τόσην αντοχή,
να μου καταστρέψουν την ηδονή;
Για να ησυχάσω το ήθελα.
Εκείνοι δεν ήξεραν.
Μόνον εγώ, που τόσο υπερήφανα,
δεν παρακαλούσα γι’ αγάπη,
ήθελα να λευτερωθώ,
απ’ της αγάπης τους την ανάγκη.

Τώρα έχω την απόλυτη μοναξιά.
Με κρατάει μακριά τους.
Κι όταν είμαι κοντά τους,
δεν μπορώ ν’ αγαπώ τους ανθρώπους.
Πηγαίνω μαζί τους, θέλω να ευφρανθώ,
νομίζω να ευφρανθώ,
αρχίζω να ευφρανθώ
και μένω κοντά τους, αδιάφορος.
Ούτε τους αγαπώ,
ούτε τους μισώ.
Έχω έναν θάνατο μέσα μου.
Νεκρή την αγάπη μέσα μου,
πρέπει να την κουβαλώ.
Νεκρό, άχρηστο μέλος, την ορμή,
τη μετάδοση της ζωής απ’ το σώμα μου.

Από τη συλλογή Της μοναξιάς και της έπαρσης (1951)

[wings]

Claude Monet: Les Bateaux rouges, Argenteuil, 1875
Musée de l'Orangerie
Paris Collection Jean Walter et Paul Guillaume
Πηγή: intermonet.com

Ζωή Καρέλλη, Το πλοίο

Οι εκδοχές όλες υπάρχουν,
της φαντασίας περιοχές,
απ’ όπου περνάς,
όπου πήγες κι όπου θα πας.

Τρικυμίες πολλές, τιμωρίες,
η γαλήνη αδιάφορη, πυκνή
κι οδυνηρή κάποτε.
Κι ύστερα πάλι σαν αρχή,
ξεκίνημα πάλι, απ’ την αρχή...
Ως πότε μπορεί ν’ αρχίζει
κανείς τη ζωή του;
Καθώς ξεκινά πάντοτε, την αχάραχτη αυγή,
αφήνοντας το ξένο λιμάνι,
όπου ηδονικά, ίσως έχει ξεκουραστεί.

Αφού ακόμα και την επιστροφή
έχεις φανταστεί.
Εσένα που ξέρεις τι σε περιμένει,
τι σου απομένει να κάνεις;
Πού θα πας,
πού να βρεθείς θέλεις;
Για σένα δεν υπάρχει ούτε Ιθάκη,
δεν υπάρχει επιστροφή πραγματική
για σε που γνωρίζεις,
πως η πορεία του πλοίου υπάρχει,
μονάχα η ζωή σου για να ξοδευτεί.

Τι σου ψιθυρίζει λοιπόν
η φοβερή εκείνη φωνή,
καθώς η ψυχή σου οδηγεί
την πορεία του πλοίου;
Τι λοιπόν σου έχει πει,
μίλησε...
Δεν σου δίδαξε ακόμα
η αποτρόπαια αυτή και θαυμάσια φωνή,
πως μονάχα η σιωπή μπορεί
να χορτάσει την αστείρευτη δίψα σου
για την ιδανική πλάνη;

*

Κόγχη ερωτική τής αγάπης, ύλη
η γη θα σκαφτεί, μήτρα πρωτόγονη
θ’ ανοίξει, για να δεχτεί και μαζί
να προβάλλει τον έφηβο άγγελο.

Εκείνη, με τη δική της δύναμη
τον καλεί κι εκείνη τον ανυψώνει.
Τόσο τον έχει αγαπήσει,
που τον περιμένει πάλι να ’ρθει.
Έρωτα θα τον γεννήσει, μορφή
του δικού της παρόντος παιδί.

Του πνεύματος ύλη,
πνεύμα της ύλης,
της αντάμωσης δόξα,
προσφορά και παραδοχή.

Από τη συλλογή Το πλοίο (1955)