Στέργιος Βαλιούλης

[wings]

Στέργιος Βαλιούλης, Αντίσταση (1)

[Μέρος II: Αντίσταση]

1

Ίσκιος μολυβόθωρος
πήχτωσε στους κάμπους.
Η χαρά φτερούγισε
λάκισε και πάει
πέρ’ απ’ τα πελάη
πέρ’ από τον άνθρωπο
και τα κρίματά του...

Χιονίζει.
Πάλι χιονίζει.
Πάντα χιονίζει κι είναι Μάης.
Νιφάδες λευκοσάβανες
φωτιά στα λουλουδάνθια
μαράζι στις καρδιές.
Χιονίζει.

Από τη συλλογή Το κρυμμένο τετράδιο (1959)

[wings]

Στέργιος Βαλιούλης, Αντίσταση (3)

[Μέρος II: Αντίσταση]

3

Ο κινούμενος στόχος των εχθρικών ασκήσεων «μετά πραγματικών πυρών, τη συμμετοχή πυροβολικού και αεροπορίας» είμαστ’ εμείς.

Δυο Μεραρχίες
τρία μερόνυχτα
τέσσερις φάλαγγες
πέντε συγκρούσεις
έξι οι νεκροί μας.
Τρεις μέρες και τρεις νύχτες
στόχοι κυνηγημένοι
πυρά πραγματικά.

Τρία μερόνυχτα βαλτώναμε
λιανίζαμε
πομπεύαμε
κανονισμούς, επιτελεία, σχέδια
σκαρτεύαμε την άσκηση.
                     
Και την τετάρτη
κηδέψαμε τις νίκες τους
αντάμα με της μάχης τους νεκρούς.
Οι απώλειές τους θάφτηκαν
με λόγους φλογερούς
πένθιμες μουσικές
ομοβροντίες
τύμπανα.
Μεσίστιες οι σημαίες τους.

Εμείς
τον ίδιο όρκο ξαναδώσαμε
πάνω σε τάφους νιόσκαφτους
αδερφικούς.

Τίποτε περισσότερο.

Από τη συλλογή Το κρυμμένο τετράδιο (1959)

[wings]

Στέργιος Βαλιούλης, Δειλία

[Ενότητα Επίλογος]

Ένα καινούριο αστέρι λάμπει στα ουράνια
και φέγγει στην πανώρια Βηθλεέμ.

Οι δρόμοι πάλι βάναυσοι
– τάχα ποια ρούγα πρώρα
να καρτερά φωτόλουστη κ' ερωτική;

Κι εμείς οκνοί κι αργόσκεφτοι
στης σιγουριάς το χώμα ριζωμένοι
κι εκστατικοί...

(Να μου ’λειπαν τα σίδερα
που σφίγγουν της ψυχής τα σκλάβα χέρια
να ’νιωθα μέσα μου φωτιές, τραγούδια, περιστέρια
να πέταγα στης Βηθλεέμ τον έναστρο ουρανό...)

Πάντα θ’ αντιφέγγουνε τ' ’αστέρια στα ουράνια
και τ’ όνειρο της Βηθλεέμ θα φλέγει τις καρδιές.
Και πάντα θάναι βάρβαρος κι ανάλγητος ο δρόμος
και μαύρες οι βραδιές...

(Χαρά σ’ αυτούς που τον περνούν
κι αλί σ’ αυτούς που γέρνουν
μεσοστρατίς.
Εμείς πάντα θα φρίττουμε στων αστεριών τη λάμψη
δειλοί και μοναχοί
δίχως σαντάλια κι άρματα
ελπίδες κι ηλιαχτίδες
δίχως μια γεύση προσφοράς στην κούφια μας ψυχή...)

Από τη συλλογή Το κρυμμένο τετράδιο (1959)

[wings]

Στέργιος Βαλιούλης, Αντίσταση (4)

[Μέρος II: Αντίσταση]

4

Στον ουρανό φεγγάρια
φεγγάρια στα νερά
και μες στην φεγγαρόγγιχτη μαγιάτικια χαρά
αγρίμια
και συντρίμμια.

Τ’ αγρίμια εμείς.
Απ' τις κορφές τους κάμπους αγναντεύουμε
δρόμους
ποτάμια
ντάμια και χωριά
τις χρυσαφένιες νταντέλες της αχτής
της θάλασσας τ’ ατλάζια.

Ω νοσταλγίες
πόθοι ακοίμητοι
αγάπες τρυφερές
καημοί
τυράννιες...

Από τη συλλογή Το κρυμμένο τετράδιο (1959)

[wings]

Στέργιος Βαλιούλης, Εις την Δύσιν

[Ενότητα Αναδρομή]

Τα παράδοξα και τα τραγικά
τα τραγικά και τα παράδοξα
Η ποίηση με πανάδες στο πρόσωπο
και φουσκωμένη κοιλιά
τριγυρνά στην αγορά μ’ ένα δίχτυ για σαρδέλες
ραδίκια
κι αυγά της ημέρας

Ιμπρεσάριοι
γορίλες
κι οχτακύλινδρη σιτροέν
η Ελένη
Οι καμπύλες της
μουσική πορνό
εντυπωσιάζουν τις γκαλερί
διεγείρουν
... Μη συζητάτε για την άνοιξη
τα λευκά όνειρα
την Κύπρο
Η Ελλάς προσεχώρησεν αύτανδρος
εις την Δύσιν
 
Από τη συλλογή Το φίδι και το πουκάμισο (1976)

[wings]

Στέργιος Βαλιούλης, Δυσπιστία

[Ενότητα Αναδρομή]

Τα μαζικά μέσα ενημέρωσης
βεβαιώνουν πως το ηφαίστειο έσβησε
Εμείς κοιτάζουμε τη θάλασσα μολυσμένη
τα ψάρια νεκρά
Όταν νυχτώνει
παράξενες λάμψεις στην κορυφή του κώνου
τραυματίζουν την ευπιστία μας

Από τη συλλογή Το φίδι και το πουκάμισο (1976)

[wings]

Στέργιος Βαλιούλης, Ανταίοι (απόσπασμα)

Εκείνο τ’ όραμα των συναρπαστικών εκρήξεων
γυρεύει το αίμα και τα μάτια σου
κυρίως τα μάτια σου
Πώς να σταθεί αόμματο στο εκτελεστικό;
 
... Τότε που δε γνωρίζαμε τι μας περίμενε
στην πρώτη στροφή του δρόμου
Τότε που ψηλαφούσαμε τα χρώματα
τα μάρμαρα
τα περάσματα των πουλιών
ν’ ανακαλύψουμε κάποιον εξαίσιο στίχο
και δεν υποψιαζόμασταν πως γύρω μας
στους δρόμους
στις πλατείες
στα μύχια των σπιτιών
λειτουργούν άπειροι στίχοι
με στολές ιερέων
ξυπόλυτοι άλλοι
ή ντυμένοι στα γιορτινά τους

[...]
 
Από τη συλλογή Ανταίοι (1979)

[wings]

Στέργιος Βαλιούλης: Απελευθέρωση (5, απόσπασμα)

[Μέρος III: Απελευθέρωση]

5

Μαζί μας περπατούν
κι αυτοί που μόλις γλίστρησαν
απ’ τ’ ανοιχτό παράθυρο.
Καλόδεχτοι
αν περπατήσουνε μαζί στα πέρατα του κόσμου
στα μπράτσα τα ξεκούραστα
αν φορτωθούν το βάρος της θυσίας.

Πρόθυμοι
να συγχωρέσουμε τους χτεσινούς απόντες
που μας κοιτούν περίλυποι
και δακρυσμένοι.

Πρόθυμοι
ν’ ακροασθούμε διαλέξεις
για την ψυχή
την ποίηση
και τη μαγεία των αγώνων.

*

Τώρα...
Τώρα θα ρίξουμε τους σάπιους τοίχους
ν’ αποσκεπάσουμε τα κρύφια πρόσωπα
μεγάλων και μικρών.
Στα χέρια μας το ρωγοβύζι
το καμουτσί.

Τώρα θα γονατίσουμε αδάκρυτοι
στο χώμα της πατρίδας
και θ’ ασπασθούμε δακρυσμένοι
τ’ αχνάρια των νεκρών.

Τώρα...
Σ’ εφαρμογή τα σχέδια για την ανόρθωση:
Φράγματα, δρόμοι, φάμπρικες
– για το σπιτάκι των ονείρων μας
στα καπνισμένα ερείπια του πατρικού.
(Μοναχικό και κάτασπρο
με στέγη κοκκινόφλογη
με μια βεράντα προς το λιόγερμα
κι έναν μεγάλο χώρο υποδοχής
να μαζευόμαστε τα βράδια να υφαίνουμε
καινούριες φορεσιές για την πατρίδα...)

Θα σπείρουμε σε κάλυκες οβίδων
βασιλικό και μέντα και γαρούφαλα
να ευωδιάσουν οι γαλάζιοι ουρανοί μας
οι μολεμένοι από τη φρίκη του πολέμου.

ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΠΟΛΕΜΟΣ
θα γράψουμε στις πόρτες των σπιτιών μας
στα μαγαζιά μας
στις καρδιές.

[...]

Από τη συλλογή Το κρυμμένο τετράδιο (1959)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=DlgayHzCGWc

Ξένος εδώ, ξένος εκεί (παραδοσιακό της Μακεδονίας με την Ξανθίππη Καραθανάση)

Στέργιος Βαλιούλης, Τι θέλουν

[Ενότητα Αναδρομή]

Όλοι αυτοί οι άσχετοι που αγνοώ
που δεν αγάπησα
δε μίσησα
αυτά τα ξένα πρόσωπα τριγύρω μου
τι θέλουν
Τι μεσολάβησε και βρέθηκα σε τόσο άνυδρους καιρούς
που άλλαξαν τη γεύση των πραγμάτων;
 
Από τη συλλογή Το φίδι και το πουκάμισο (1976)

[wings]

ΧΑΡΙΣ ΑΛΕΞΙΟΥ - Μια καλημέρα - YouTube

Μάνος Λοΐζος & Δημήτρης Χριστοδούλου, Μια καλημέρα
(τραγούδι: Χάρις Αλεξίου / δίσκος: Καλημέρα ήλιε (1973))

Στέργιος Βαλιούλης, Να μην μπορούμε

Και τι δεν λέει η έρημος
Ο άνεμος
η βροχή
η θάλασσα
και τι δε λένε ...
Με τέτοιον πλούτο λέξεων οι άνθρωποι
να μην μπορούμε να ψελλίσουμε
μια «καλημέρα»

Από τη συλλογή Περιθωριακά (1982)

[wings]

Σούλα Μπιρμπίλη- Ήρθες αγάπη μου (Γ.Σπανός) - YouTube

Γιάννης Σπανός & Γιώργος Παπαστεφάνου: Ήρθες, αγάπη μου (με τη Σούλα Μπιρμπίλη)

Στέργιος Βαλιούλης, Απόηχοι

Κρυστάλλινοι απόηχοι του μαγεμένου νου
σαν Αφροδίτες αναδύονται από τα μάτια σου
οι στίχοι μου
Και δένονται, χάντρες χρυσές
στο θόλο του ουρανού
για να υμνήσουν τη μοναδική
τη σπάνια τύχη μου
να ’ρθεις
όσο ακόμα υπάρχω

Από τη συλλογή Περιθωριακά (1982)

[wings]

ΘΕΛΩ ΝΑ ΤΑ ΠΩ - ΝΤΑΛΑΡΑΣ - ΑΚΗΣ ΠΑΝΟΥ Νο. 179 - YouTube

Άκης Πάνου, Θέλω να τα πω
(τραγούδι: Γιώργος Νταλάρας / δίσκος: Θέλω να τα πω (1982))

Στέργιος Βαλιούλης, Κάποτε θα μιλήσω

Κάποτε θα μιλήσω
με τα λουλούδια και τα σύννεφα
Θ’ απαλλάξω τις λέξεις από το βάρος
της ενοχής
Θα μιλήσω με κλαρίνα και πίπιζες
τονίζοντας ως τις ακραίες συνέπειες
τη μομφή της αρμονίας
 
Κι οι λέξεις θα μοσκοβολούν

Από τη συλλογή Περιθωριακά (1982)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=9KOLMadiBd8

Μίκης Θεοδωράκης & Νίκος Γκάτσος, Θα ρίξω πέτρα στη ζωή
(τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης / δίσκος: Θαλασσινά φεγγάρια (1974))

Στέργιος Βαλιούλης, Αντίσταση (14, απόσπασμα)

[Μέρος II: Αντίσταση]

14

Έλεγες:
– Δεν πιστεύουμε στην ξέθωρη συνέχεια
στο παραμύθι της ζωής πέρ’ απ’ τον τάφο.
Αν όμως θύελλες κι αγέρηδες ζυγιάσουν το χαμό μας
για την αγάπη της ζωής,
χαλάλι...

Στ’ άδεια μου χέρια
τους Ισπανούς του Αλκαζάρ
τους Ρώσους χωρικούς και τους εργάτες της Πετρούπολης
τους Τούρκους που τραγούδησε ο Χικμέτ
του Σπάρτακου, του Εύνου, του Αριστόνικου
του Ρήγα, του Χριστού,
τ’ ασκέρια,
τους προδομένους όλων των καιρών
 κρατώ.

[...]

Από τη συλλογή Το κρυμμένο τετράδιο (1959)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=waYF_Il2pNM

Η σκλαβιά (αντάρτικο τραγούδι άγνωστου συνθέτη και στιχουργού)
(τραγούδι: Μίκης Θεοδωράκης / δίσκος: Für Mikis Theodorakis (1968))

Στέργιος Βαλιούλης, Κατοχή (1)

[Μέρος I: Κατοχή]

1

Η νύχτα βρόντηξε τις πόρτες μας
με δυο γροθιές
με δυο σπρωξιές εσύντριψε τις πόρτες της πατρίδας
η νύχτα της σκλαβιάς.

Εσείσθη η γης
ήχοι βαρύγδουποι κομμάτιασαν τις ώρες
των δειλινών
έπνιξαν το τραγούδι της ζωής τ’ ασημοφτέρωτο
δάκρυα
πένθη
συμφορές
απελπισιάς ανυψωμένα χέρια.

Η προδοσία γύμνωσε το γέλιο της
μάτωσε τις ψυχές μας
αφόπλισε τους ουρανούς και τους παρέδωσε
με χειροπέδες στην ομίχλη.

Και χύμηξε το μίσος του εχθρού παφλάζοντας
λάβες θανάτου
Κάστρα
γεφύρια
διάσελα
φάλαγγες «εν πορεία»
πεντάρφανα
κι αβίγλιστα
δίχως σπαθιά κι ασπίδες
κι ως τ’ άστρα οι καπνοί κι ο κουρνιαχτός.

Ασάλευτη, θαμμένη στα χαλάσματα
άψυχη, άπνοη κι ωχρόμορφη
η Ώρια
η Διαλεχτή
η Μία...

*     

Η νύχτα έτρωγε το έχει μας
με δυο σαγόνια
με δέκα νύχια ξέσχιζε τις σάρκες της πατρίδας
η νύχτα της οργής.

Έσβηναν στις γωνιές
τις ερημιές
ανήμπορα στα κράσπεδα γερμένα
τ’ άγουρα νιάτα
—κι οι αετοί—
κόμπο τον κόμπο νικημένα.

Η λεύτερη ψυχή
γονατιστή προσεύχεται.
Κι αναρωτιέται...

* 

Τα τραίνα σφύριζαν
ξεκλήριζαν
πατρίδες, έρωτες, φαμίλιες, φίλους
τα τραίνα θέριζαν
κι ανέμιζαν
ανέλπιδων φονιάδων χέρια πουλημένα
τα τραίνα μάγευαν
κι αλάργευαν
για το ταξίδι που ποτέ δεν επιστρέφει.

*

Οι άνθρωποι βαδίζουν ασυντρόφιαστοι
και σκυθρωποί.
Καθένας χώρια.
Βαδίζουν και παραμιλούν και μάχονται τ’ αθώρητα
βαδίζουν και κουνούν μ’ απόγνωση τα χέρια.

Οι άνθρωποι που γεύθηκαν την πίκρα της σκλαβιάς
μοιάζουν τρελοί.
Οι άνθρωποι που νιώθουν τη σκλαβιά βάρος ασήκωτο
δεν θέλουν να ’ναι άνθρωποι.

Από τη συλλογή Το κρυμμένο τετράδιο (1959)

[wings]

Καζαντζίδης - Νιώθω μιά κούραση βαρια - YouTube

Στέλιος Καζαντζίδης & Γιάννης Βασιλόπουλος, Νιώθω μια κούραση βαριά (δίσκος 45 στροφών του 1964)

Στέργιος Βαλιούλης, Λιγοψυχία

[Από το Μέρος III: Στιγμιότυπα]

Η κούραση
Ο φόβος
Η προσδοκία που χλευάστηκε
Ο λιγοστός αγέρας
Ακόμα και τ’ αστέρια πίσω απ’ τ’ όνειρο
Οι αδυσώπητες φωνές
Η γεύση των εναντίων ανέμων

Λέω να υποκύψω πια
Να τραβηχτώ σ’ ένα λιμάνι απάνεμο
Ένα λιμάνι κίτρινο με πετρωμένες άγκυρες

Τριγύρω τα βουνά σπαρμένα με λωτούς
Και στις πλαγιές

Αγέλες

Από τη συλλογή Παρένθεση (1971)