Translation - Μετάφραση

Translation Assistance => Greek monolingual forum => Γλωσσικά Σημειώματα => Topic started by: spiros on 05 Mar, 2006, 17:10:30

Title: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής
Post by: spiros on 05 Mar, 2006, 17:10:30
Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage

Αριστοτέλης Αναγνώστου δ.φ. καθηγητής 1ου Ενιαίου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών

1. Δεν είναι ζήτημα απλώς προσωπικό, αλλά μας αφορά όλους (και όχι: απλά).
Απλώς = μόνο. Συμπεριφέρεται απλά (=με απλό, ανεπιτήδευτο τρόπο).
2. Η υπόθεση δεν τον αφορά άμεσα (αλλά έμμεσα) (τροπικό επίρρημα).
Να παρουσιαστεί αμέσως (και όχι: άμεσα) (χρονικό επίρρημα).
3. Πιθανώς ή πιθανόν, προηγουμένως, συγχρόνως, κυρίως, ολογράφως, ενδεχομένως, αυτοδικαίως, επομένως (και όχι σε -α).
4. 15 Σεπτεμβρίου ή 15 του Σεπτέμβρη (και όχι: 15 Σεπτέμβρη).
5. Το ουσ. λάθος δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός: λανθασμένη άποψη (και όχι: λάθος άποψη).
6. Κακώς χρησιμοποιούνται αδόκιμες ή ανύπαρκτες στα λεξικά λέξεις όπως: νεολαίος, πισωγύρισμα, αντιπαλότητα, ετεροκατευθύνομαι κλπ.
7. Αποφεύγουμε κατάχρηση δημιουργίας ουσ. σε -ποίηση: ελαχιστοποίηση, ανωτατοποίηση, αυστηροποίηση, πακετοποίηση, θυματοποίηση κλπ.
8. Πρόσκληση σε συγκέντρωση (και όχι: κάλεσμα σε μάζωξη).
9. Τα προπαροξύτονα ουδ. ουσ. σε -ο κατεβάζουν τον τόνο στην παραλήγουσα στη γεν. εν. και πλ. (πανεπιστημίου, -ίων, πολέμου, θριάμβου) εκτός από τις λαϊκές λέξεις (σίδερου, αλλά: σιδήρου).
10. Καθιερωμένες λέξεις και φράσεις στην καθαρεύουσα δε μεταγλωττίζονται: Μικρά Ασία, Ερυθρά Θάλασσα, Μέλας Δρυμός, η Αριστερά, Λευκός Οίκος, βαρύ ύδωρ, εκδοτικός οίκος, χειμερία νάρκη, Μικρά Άρκτος, η μάστιγα (του αιώνα), η πτέρυγα (της Βουλής), κλάδος (της επιστήμης), σινική μελάνη, δαμόκλειος σπάθη κλπ.
11. Διατηρούμε αναλλοίωτες τις τουλάχιστον 2000 αρχαϊστικές φράσεις και λέξεις που χρησιμοποιούμε στο γραπτό (χωρίς να θέτουμε εισαγωγικά) και προφορικό λόγο, όπως: εν πάση περιπτώσει, συν τοις άλλοις, και ούτω καθ’ εξής, εκ του σύνεγγυς, εν κρυπτώ και παραβύστω, χάρμα ιδέσθαι, εν τω μεταξύ, παραδείγματος χάριν, εξ άλλου, εκ των ων ουκ άνευ, αυτός καθ’ εαυτόν, εκ προοιμίου, τοις μετρητοίς, αφ’ ενός μεν - αφ’ ετέρου δε, υπ’ όψιν, φερ’ ειπείν, εν γένει, αυθωρεί και παραχρήμα, ειρήσθω εν παρόδω, τύποις, είθισται, τιμής ένεκεν, εφ’ όρου ζωής, εν κατακλείδι, εν μέρει, επί πληρωμή, λίαν καλώς, εν ριπή οφθαλμού, κοινή συναινέσει, αβρόχοις ποσίν, εν γνώσει, εξ αιτίας κλπ. Ορισμένες φράσεις γράφονται στη δημοτική σε μία λέξη: εξαιτίας, εξάλλου, αφενός, υπόψιν κλπ.
12. Η συνάδελφος (και όχι: συναδέλφισσα).
13. Δέσμη μέτρων (και όχι: πακέτο), εκδοχή πολιτικών εξελίξεων (και όχι: σενάριο).
14. Αποφεύγουμε ξένες λέξεις και εκφράσεις, όταν υπάρχουν αντίστοιχες ελληνικές: ρισκάρω ή παίρνω τα ρίσκα μου (διακινδυνεύω), μοντάρω (συναρμολογώ), καριέρα (σταδιοδρομία), σαμπο-τάζ (δολιοφθορά), ίματζ (εικόνα, εντύπωση), πρεστίζ (κύρος), γκλάμουρ (σαγήνη, αίγλη), σνομπάρω (περιφρονώ, υποτιμώ), μίτινγκ (συνάντηση), κουλ (ψύχραιμος), πρες ρουμ (αίθουσα τύπου), πρες κόνφερανς (συνέντευξη τύπου), σπόνσορας (χρηματοδότης, χορηγός), τιμ (ομάδα), πρότζεκτ (έργο, μελέτη), ντιζάιν (σχέδιο), τάιμινγκ (συγχρονισμός), εξιτάρω (εξάπτω, ερεθίζω) κλπ.
15. Της γραμματέως, της γιατρού, της γυμνασιάρχου.
16. Αποφεύγουμε ερμηνεύματα αγγλικών λέξεων ελληνικής προελεύσεως που οι αντίστοιχές τους ελληνικές έχουν άλλη σημασία (π.χ. φανταστικός: ο της φαντασίας, τρομερός: ο προξενών τρόμο, και όχι καταπληκτικός, υπέροχος, που σημαίνουν οι αγγλικές fantastic, terrific). Επίσης, δε μεταφράζονται αγγλισμοί: δώσε μου το πιάτο (και όχι: πέρασέ μου το πιάτο), απευθείας μετάδοση (και όχι: ζωντανή μετάδοση), κάνω λάθος (και όχι: είμαι λάθος), θα σου ξανατηλεφωνήσω (και όχι: θα σε πάρω πίσω).
17. Πριν από την έναρξη (και όχι: πριν την έναρξη).
18. Τριάμισι κιλά, τρεισήμισι μέρες.
19. Πτώσεις επιθ. σε -ής/ης: ο/η διεθνής, του/της διεθνούς, τον/τη διεθνή, το διεθνές, τα διεθνή, ο/η συνήθης, του/της συνήθους, τον/την συνήθη, το σύνηθες, τα συνήθη, των συνήθων. Προσοχή (μόνο για αρσ.):Του ευγενούς αγώνα, αλλά: του ευγενή (=αριστοκράτη) (επίθ. το α’, ουσ. το β’). Επιστήμη συγγενούς (επίθ.) κλάδου. Είναι φίλος ενός στενού μου συγγενή (ουσ.).
20. Ο τόνος των προπαροξύτονων επιθ. σε -ος κατεβαίνει στην παραλήγουσα της γεν. εν. και γεν. και αιτ. πλ., όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά: συμπεριφορά βάρβαρων ανθρώπων, αλλά: οι επιδρομές των βαρβάρων.
21. Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν (και όχι: όσους, διότι είναι υποκ. στο ρ. που ακολουθεί), ή: ευχαριστούμε όσους ...
22. Οι αναδιπλασιασμοί των παθ. μτχ. άλλοτε διατηρούνται και άλλοτε όχι: συγκαλυμμένος, αποκομμένος, διαλυμένος, παραταγμένος, συμφωνημένος, μυημένος κλπ. (και όχι πια: συγκεκαλυμμένος, αποκεκομμένος, διαλελυμένος, παρατεταγμένος, συμπεφωνημένος, μεμυημένος), αλλά μόνο: παρατεταμένος, πεπειραμένος, διακεκριμένος, επιτετραμμένος (=αναπληρωτής πρεσβευτή), καταβεβλημένος, βεβιασμένος, αποδεδειγμένος, δεδηλωμένος, τα πεπραγμένα, η πεπατημένη, αναμεμιγμένος, μεμονωμένος κλπ. Προσοχή: Θεωρώ δεδομένη την εκλογή του. Ενήργησα βάσει των δεδομένων που είχα στη διάθεσή μου. Αλλά: Είμαι δοσμένος στον αγώνα. Μίλησε με τετριμμένες φράσεις. Αλλά: Φοράει τριμμένα ρούχα κλπ.
23. Ασχολούμαστε, ασχολούμασταν (και όχι: ασχολιόμαστε κλπ. διότι το ρ. είναι ασχολούμαι και όχι ασχολιέμαι).
24. Θορυβώδης, ογκώδης, θυελλώδης, ενστικτώδης κλπ. (και όχι: σε -ώδικος).
25. Το σαν χρησιμοποιείται για παρομοίωση και ως σύνδεσμος χρονικός ή αιτιολογικός: Ψηλός σαν κυπαρίσσι. Σαν έρθεις με το καλό. Εσύ σαν συγγενής έπρεπε να επέμβεις.
Το ως συνοδεύει κατηγορούμενα: Υπηρετεί ως καθηγητής. Το κατηγορούμενο μπαίνει στην ίδια πτώση με τη λέξη στην οποία αναφέρεται: Η εκλογή του ως καθηγητή (και όχι: ως καθηγητής).
26. Το πάνω και το κάτω στη δημοτική είναι μόνο τοπικά επιρρ. και κακώς μεταγλωττίζονται τα επί και υπό της καθαρεύουσας σε περιπτώσεις όπως οι εξής: Μίλησε πάνω στο θέμα που μας απασχολεί (σωστό: για το θέμα ή επί του θέματος). Θα προσπαθήσουμε κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες (σωστό: με αυτές ή υπ’ αυτές).
27. Το ρ. προοιωνίζομαι είναι αποθετικό, δηλαδή δε διαθέτει ενεργητική φωνή.
28. Ανενημέρωτος (και όχι: ανημέρωτος), κοινολογώ (και όχι: κοινωνιολογώ), δε θα προετίθεσθε (και όχι: προετίθεσθο), τίθενται (και όχι: τίθονται.), κοινότοπος, κοινοτοπία (και όχι: κοινότυπος, κοινοτυπία), μεγεθύνω, μεγέθυνση (και όχι: μεγενθύνω, μεγένθυση), εμβάθυνση (και όχι: εμβάνθυνση), απαθανατίζω (και όχι: αποθανατίζω), αντεπεξέρχομαι (και όχι: ανταπεξέρχομαι), μελαψός (και όχι: μελαμψός), Οκτώβριος (και όχι: Οκτώμβριος), χειρουργός (και όχι: χειρούργος), παρεισφρέω (και όχι: παρεισφρύω), παρεμπιπτόντως (και όχι: παρεπιπτόντως), έχω απαυδήσει (και όχι: έχω απηυδήσει), λιποβαρής (και όχι: ελλιποβαρής), υποθάλπω, περιθάλπω (και όχι: υποθάλπτω, περιθάλπτω), ακατονόμαστος (και όχι: ακατανόμαστος), αθυρόστομος (και όχι: ανθηρόστομος).
29. Τα ρήματα των προτάσεων που ακολουθούν συντάσσονται με αιτ. και όχι με γεν. Δεν επιδέχεται αναβολή. Δε χρειάζεται περαιτέρω συστάσεις. Διέφυγε την προσοχή μου. Στερούμαι τα απαραίτητα. Απεκδύομαι τις ευθύνες μου.
30. Τα άρθρα τον, την και τα μόρια δεν, μην διατηρούν το ν όταν ακολουθεί λέξη που αρχίζει από φωνήεν, από στιγμιαίο σύμφωνο (κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ) και από τα διπλά ξ, ψ. Το ίδιο συμβαίνει και με την προσ. αντων. την, ενώ η αντων. τον διατηρεί το ν πάντοτε: τον άνθρωπο, την πόλη, το δρόμο, δε φοβάμαι, μην περάσεις, τη βλέπω, τον βλέπω.
31. Οι τύποι της ερωτηματικής αντων. ποιος είναι μονοσύλλαβοι και δεν τονίζονται: ποιες, ποιοι, ποιους κλπ.
32. Οι μετοχές σε -ντας γράφονται με ω όταν αυτό τονίζεται και με ο όταν δεν τονίζεται: κάνοντας, τραβώντας.
33. Γι’ αυτό (και όχι: γιαυτό).
34. Η έγκλιση τόνου στο μονοτονικό διατηρείται: ο άνθρωπός τους.
35. Που (αναφ. αντων.), πού (ερωτημ. επίρρ.), πως (ειδ. σύνδ.), πώς (ερωτημ. επίρρ.): ρώτησα αυτόν που ήταν υπεύθυνος πού μπορούσα να σε βρω. Πώς μπορούσα να πω πως δε σε ξέρω;
36. Μία, μια (=μιά), δύο, δυο (=δυό).
37. Κλητική: κυρία Πρόεδρε (και όχι: κυρία Πρόεδρος).
38. Η αναπληρώτρια διευθύντρια /υπουργός (και όχι: η αναπληρωτής διευθυντής/υπουργός)
39. Δίνω, αλλά: παραδίδω, αναδίδω, αποδίδω κλπ. / δείχνω, αλλά: αναδεικνύω, επιδεικνύω, αποδεικνύω κλπ. / ρίχνω, αλλά: απορρίπτω, καταρρίπτω, επιρρίπτω κλπ. / λύνω, αλλά: επιλύω, διαλύω κλπ. / στέλνω, αλλά: αποστέλλω, διαστέλλω κλπ. / κλείνω, αλλά: αποκλείω, περικλείω κλπ. / κόβω, αλλά: αποκόπτω, διακόπτω κλπ.
40. Γίνονται όλοι δεκτοί ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου (και όχι: ανεξαρτήτου ηλικίας ...).
41. Απολαύει της εμπιστοσύνης (και όχι: απολαμβάνει).
42. Των (πρώην) τριτόκλιτων θηλυκών ουσιαστικών να προτιμάται η γενική σε -εως αντί σε -ης μετά από λόγιες προθέσεις ή λόγιες ή μη λόγιες τυποποιημένες φράσεις: προ της αποφάσεως, υπέρ της λύσεως, περί της σχέσεως, σχέδιο πόλεως, πρώτης τάξεως, οδηγίες χρήσεως, ημερομηνία λήξεως, ομάδα κρούσεως, κρίση συνειδήσεως, χαίρω εκτιμήσεως, πάσης φύσεως, πορεία πλεύσεως, έτος ιδρύσεως κλπ.
43. Δε χρειάζονται εισαγωγικά όταν χρησιμοποιούμε μεταφορική σημασία λέξεων: η ρίζα του προβλήματος, τραβάω την προσοχή (και όχι: η «ρίζα» ..., «τραβάω» ...) κλπ. Χρησιμοποιούμε εισαγωγικά, εκτός από τις γνωστές περιπτώσεις των αυτολεξεί επαναλαμβανομένων, των γνωμικών και των τίτλων έργων, ονομάτων πλοίων, ιδρυμάτων κλπ., όταν μια λέξη ή φράση τη λέμε ειρωνικά, εννοώντας την ακριβώς αντίθετη σημασία, η οποία στο γραπτό λόγο δεν μπορεί αλλιώς να αποδοθεί, ενώ, αντίθετα, στον προφορικό η φωνή παίρνει την ανάλογη χροιά: μου επιφύλαξε «θερμή» υποδοχή (δηλαδή ψυχρή).
44. Υπέρ το δέον (και όχι: υπέρ του δέοντος).
45. Τα ρ. διαρρέω και λειτουργώ είναι αμετάβατα: διέρρευσε από πολιτικούς κύκλους η πληροφορία ότι... ή: πολιτικοί κύκλοι φρόντισαν να διαρρεύσει η πληροφορία ότι ... (και όχι: πολιτικοί κύκλοι διέρρευσαν την πληροφορία ότι ...). Θα θέσω το μηχάνημα σε λειτουργία (και όχι: θα το λειτουργήσω).
46. Εξελέγην, εξεπλάγην, προήχθης, συνέβη, επλήγη, συνελήφθησαν, διεξήχθησαν κλπ., κατά τους παθ. αορ. β’ της αρχαίας (και όχι: εκλέχτηκα, εκπλάγηκα, προάχθηκες, συνέβηκε, πλήχτηκε, συλλήφθηκαν, διεξάχθηκαν κλπ).
47. Αυτός καθ’ εαυτόν, αυτού καθ’ εαυτόν, αυτόν καθ’ εαυτόν, αυτοί καθ’ εαυτούς, αυτών καθ’ εαυτούς κλπ. (και όχι: αυτού καθ’ εαυτού, αυτής καθ’ εαυτής, αυτοί καθ’ εαυτοί κλπ.).
48. Όσο αφορά το θέμα αυτό (και όχι: όσο αφορά στο θέμα αυτό, διότι αποτελεί μεταγλώττιση της λόγιας σύνταξης: όσον αφορά εις το θέμα αυτό).
49. π.μ. (=προ μεσημβρίας), μ.μ. (=μετά μεσημβρίαν), π.Χ. (=προ Χριστού), μ.Χ. (=μετά Χριστόν).
50. Τα επίθετα σε -ειος / -ιος που προέρχονται από κύρια ονόματα πραγματικών προσώπων γράφονται με ει (αριστοτέλειος), ενώ αυτά που προέρχονται από τοπωνύμια με ι (μετσόβιο). Όσα προέρχονται από κύρια ονόματα μυθικών προσώπων, μπορούν να γράφονται και με τους δύο τρόπους (απολλώνιος, απολλώνειος).
51. Σε πολλά ρήματα η χρονική αύξηση διατηρείται: ήλεγξα, διηύθυνα, διενήργησα, απέκτησα κλπ. (και όχι: έλεγξα, διεύθυνα κλπ).
52. Ειδωλολατρία, πρωτοπορία κλπ. (και όχι σε -εία), διότι προέρχονται από ουσιαστικά (ειδωλολάτρης κλπ.) και όχι από ρήματα.
53. Προσοχή στις προστακτικές αορίστων: παρήγγειλα ένα ποτό / παράγγειλέ μου ένα ποτό, αυτός αντέγραψε τις σημειώσεις / αντίγραψέ μου τις σημειώσεις, αυτός απέρριψε την πρότασή του / εσύ απόρριψε την πρότασή του.
54. Οι μέθοδοι/παράμετροι αυτές (και όχι: οι μέθοδοι/παράμετροι αυτοί).
55. Η φράση «εξ απαλών ονύχων» σημαίνει παιδιόθεν, από την παιδική ηλικία (και όχι: αδρομερώς, ακροθιγώς).
56. Οποιοσδήποτε, οτιδήποτε (και όχι: ο οποιοσδήποτε, το οτιδήποτε).
57. Τέως βασιλιάς: ο μέχρι πρo τινος βασιλιάς. Πρώην βασιλιάς: ο πριν από πολύ καιρό βασιλιάς.
58. Χιλιετία: περίοδος χιλίων ετών. Χιλιετηρίδα: η επέτειος χιλίων ετών.
59. Ο κύριος Κοντολέων, του κ. Κοντολέοντος, η κυρία Κοντολέοντος, της κ. Κοντολέοντος κλπ. (και όχι του κ. Κοντολέων, η κ. Κοντολέων).
60. Συμμετέχω, πρτ. συμμετείχα, μέλλ. εξακολ. θα συμμετέχω όλο το χρόνο στις εκδηλώσεις, μέλλ. στιγμ. θα συμμετάσχω στην εκδήλωση, αόρ. συμμετέσχον, πρκ.-υπρσ. έχω-είχα συμμετάσχει.
61. Δεν αποφάσισα ακόμη, γιατί δεν έχω τα απαιτούμενα στοιχεία (και όχι: Δεν αποφάσισα ακόμη. Και αυτό γιατί ...).
62. Ανήκα, ανήκες, ανήκε κλπ. (και όχι: άνηκα, άνηκες, άνηκε κλπ.)
63. Παρατατικός συνηρημένων ρημάτων σε -ούμαι:
Σχολική γραμματική δημοτικής: στερούμουν (!), στερούσουν (!), στερούνταν, στερούμασταν, στερούσασταν (!), στερούνταν.
Γραμματική καθαρεύουσας: εστερούμην, εστερείσο, εστερείτο, εστερούμεθα, εστερείσθε, εστερούντο.
Προτεινόμενη κλίση: (ε)στερούμην, (ε)στερείσο, (ε)στερείτο, στερούμασταν, (ε)στερείσθε, στερούνταν.
64. Ποιούμαι την νήσσαν (κοινώς: κάνω την πάπια) (και όχι: ποιώ την νήσσαν).
65. Το επιχείρημα που προβλήθηκε είναι υπέρ αυτού (και όχι: υπέρ του).
66. Επιταχύνω/προωθώ/επισπεύδω το θέμα/πρόγραμμα κλπ. (και όχι: τρέχω το θέμα/πρόγραμμα).
67. Ορισμένα αφηρημένα ουσιαστικά, όπως: πολιτική, λογική, πρακτική, συμπεριφορά,υποδομή κλπ.δε
χρησιμοποιούνται στον πλ.: η πολιτική που θα ακολουθηθεί σε πολλούς τομείς (και όχι:οι πολιτικές που ...) κλπ.
68. Δρώμενα = α. τελετουργίες β. όσα παριστάνονται σε θεατρική σκηνή.
Τεκταινόμενα = μηχανορραφίες
Είναι λανθασμένο το ερμήνευμα: διαδραματιζόμενα (π.χ. τα δρώμενα/τεκταινόμενα της πολιτικής ζωής).
69. Αποτείνομαι, μέλλ. θα αποταθώ (και όχι: αποτανθώ).
70. Χρόνοι συνθέτων του άγω: ενστ. εξάγω, πρτ. εξήγα, μέλλ. εξακολ. κάθε χρόνο θα εξάγω, μέλλ. στιγμ. η χώρα φέτος θα εξαγάγει εσπεριδοειδή, αόρ. εξήγαγα, πρκ.-υπρσ. έχω-είχα εξαγάγει.
71. Χρόνοι των ρημάτων σε -λλω: ενστ. επιβάλλω, πρτ. επέβαλλα, μέλλ. εξακολ. θα καταβάλλω κάθε μήνα το ενοίκιο, μέλλ. στιγμ. θα σου καταβάλω το αντίτιμο (άπαξ), αόρ. επέβαλα, πρκ.-υπρσ. έχω-είχα επιβάλει.
72. Ρήματα που στον αόρ. λήγουν σε -ησα, -ισα, -υσα, -οισα στο β’ πλ. πρστ. ενεργ. αορ. διατηρούν την ορθογραφία της παραλήγουσας: κρατήστε, καθαρίστε, λύστε, αθροίστε.
73. Ορθογραφία λέξεων: βιοτικός, βίωμα, βιωματικός, βιώσιμος / άμεσος, έμμεσος / εκμεταλλεύομαι, εκμετάλλευση / ωφελώ, ωφέλεια, ωφέλημα, ωφέλιμος, ωφελιμιστής, οφείλω, οφειλή, όφελος, οφειλέτης / επιρροή, επηρεάζω, επήρεια / διάλειμμα, διάλυμα (χημικό), δίλημμα / έλλειψη, έλλειμμα, ελλιπής / εννέα, εννιακόσια, ένατος, ενενήντα / βορράς, βοριάς / υπερηφάνεια, περηφάνια / ποικίλλω, ποικίλος, ποικιλία / γέννηση, γένεση, γενέθλια / αλλιώς, αλλιώτικος, αλλοιώνω, αλλοίωση / αμείβω, αμοιβή / αλείφω, αλοιφή / αναστήλωση, υποστύλωση / δυσφήμηση, διαφήμιση / μέσω, λόγω: το έστειλα μέσω του κοινού μας φίλου, δεν πήγα λόγω της βροχής / ποιο, πιο: δεν ξέρω ποιο είναι πιο καλό / κατάληξη ρ. σε -τε (β’ πλ. ενεργ. φ.) και -ται (γ’ εν. παθ. φ.): να μη θεωρείτε αναγκαστικά σωστό ό,τι θεωρείται γενικά αποδεκτό / έδωσα, θα δώσω, δόθηκα, θα δοθώ / σάτιρα, σατιρίζω, σατιρικό ποίημα, Σάτυρος (μυθ. ακόλουθος του Διονύσου), σάτυρος (ασελγής), σατυρικός (ο του Σατύρου), σατυρικό δράμα (το αρχαίο λογοτεχνικό είδος) / Κέκροψ, Χέοψ / συνείδηση, συνειδητοποίηση / τιθασεύω, ατίθασος / μήνυμα, μήνυση / κηρύσσω, κήρυγμα / μονώροφος, διώροφος, πολυώροφος / παραλήφθηκε σήμερα το εμπόρευμα (< παραλαμβάνω), παραλείφθηκε μια γραμμή απ’ το κείμενο (< παραλείπω) / έλεγχος, άγχος, μελαγχολία / ότι, ό,τι: είπε ότι θα πάει, πάρε ό,τι θέλεις / τυραννία, απόρροια, ειλικρίνεια, κοιτάζω, συνεννοούμαι, δεισιδαιμονία, συνδυάζω, ανακαίνιση, ελάττωμα, πλατειασμός, συνδαιτυμόνας, μεγαλεπήβολος, βεβαρημένος, επανειλημμένος, συνωμοσία, ορκωμοσία, φτώχεια, ώσμωση, διαπίδυση, Ευριπίδης, Θουκυδίδης, Ιάσονας, Καλλιρρόη, απόρριμμα, συνημμένος, εισιτήριο, ανταλλάσσω, διακεκριμένος συγκεκριμένος, εγκεκριμένος, καταχώριση, δικλίδα, δουλειά, δωσίλογος, εγχείρηση, αλόγιστος, διατεθειμένος, εκτεθειμένος, έλκηθρο, κρησφύγετο, προσηλυτισμός.
74. Νέα ορθογραφία λέξεων: αβγό, αλίμονο, ανιψιός, αντικρίζω, Αράχοβα, αφήνω, βαθιά, βεζίρης, βρεμένος, βρικόλακας, βρόμα, γαβγίζω, γαρίφαλο, γλιτώνω, γόμα, δυόμισι κλπ., ζήλια, καβγάς, καημένος, καινούριος, καμιά, κόκαλο, κολόνα, κοπέλα, κρεβάτι, Λάρισα, λιμέρι, λιώνω, μακελιό, μακριά, Μανόλης, μαντίλι, μόλος, Μοριάς, μπίρα, Ναβαρίνο, νηστίσιμος, νιώθω, ξίδι, ξιπάζω, παλικάρι, πρίγκιπας, σάκος, σβήνω, σινάφι, σιντριβάνι, σιρίτι, Σλάβος, στάβλος, συγνώμη, συμπάθιο, τάλιρο, τρελός, Τρίκαλα, φιντάνι, φλιτζάνι, φτήνια, χλομός, χνότο, χρεοκοπία.
Τα ξένα προσηγορικά και κύρια ονόματα γράφονται με τον απλούστερο τρόπο: τρένο, Σέξπιρ.
75. Να διαβάσετε μέχρι τη σελίδα 69 (και όχι: μέχρι και τη σελίδα 69).
76. Παρατονισμένη ή γενικά λανθασμένη γενική ονομασιών οδών της Αθήνας: λεωφόρος Κηφισιάς (και όχι: Κηφισίας), οδός Μάρνη (και όχι: Μάρνης), οδός Τράλλεων (και όχι: Τραλλέων), οδός Βατάτζη (και όχι: Βατατζή), οδός Κοροίβου (και όχι: Κοροΐβου), οδός Χερσώνος (και όχι: Χέρσωνος), οδός Χάρητος (ο Χάρης, -ητος) (και όχι: Χάριτος), οδός Αλκυονίδων (και όχι: Αλκυονιδών), οδός Ατθίδων (και όχι: Ατθιδών), οδός Σημαχιδών (Σημαχίδαι: αρχαίος αττικός δήμος) (και όχι: Συμμαχιδών).
77. Του Σικάγου, της Νικαράγουας, του Μιλάνου, του Μεξικού, της Καλιφόρνιας, της Ριβιέρας κλπ. (και όχι: του Σικάγο, της Νικαράγουα κλπ.).
78. Η λέξη αυτή απαντά συχνά στον Όμηρο (και όχι: απαντάται).
79. Ορθογραφία μερικών ομόηχων λέξεων: το τείχος - ο τοίχος / έχω κλίση στη μουσική (<κλίνω) - πήρα κλήση από το δικαστήριο (<καλώ) / σύγκλιση απόψεων - σύγκληση συνεδρίου - σύγκλειση δοντιών / ετερόκλιτο ουσιαστικό - ετερόκλητο πλήθος / κλείνω την πόρτα - κλίνω το ρήμα / η εξάρτηση από τά ναρκωτικά (<εξαρτώ) - η εξάρτυση του στρατιώτη (<εξαρτύω) - η εξάρτιση του πλοίου (<εξαρτίζω) / η σορός του θα εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα - ο σωρός από ξύλα / τι μέλλει γενέσθαι; - δε με μέλει τι θα γίνει / ο στίχος του ποιήματος - να παραταχθείτε σε τρεις στοίχους / φύλλο του δέντρου - το αρσενικό φύλο / ψηλή γυναίκα - ψιλή κυριότητα | κλωστή | φωνή κλπ. / εφορ(ε)ία Οικονομική | Αρχαιοτήτων - ευφορία της γης | πνευματική | ψυχική / κόλλημα χαρτιών - νομικό κώλυμα / πολιτικό κόμμα - έπεσε σε κώμα / απευθύνω έκκληση - έκλυση ηθών / σύγχυση νοημάτων (<συγχέω) - ψυχική σύγχιση (<συγχίζω) / ιωνική φιλοσοφία (<Ιωνία) - Ιονική Τράπεζα (<Ιόνιο) / λιμός (=πείνα) - λοιμός (=λοιμώδες νόσημα, πανώλης).
80. Βρέχει επί δικαίους και αδίκους (και όχι: επί δικαίων και αδίκων).
81. Ανέκαθεν (και όχι: από ανέκαθεν), μακρόθεν (και όχι: εκ του μακρόθεν).
82. Επί τούτω (και όχι: επί τούτου).
83. Οι στύλοι του Ολυμπίου Διός (και όχι: οι στήλες).
84. Ορθογραφία ή/και σημασία μερικών παρώνυμων: τεχνικός - τεχνητός / άλλοτε - άλλωστε / πηλήκιο - πηλίκο / παίρνω δώρο - περνώ το δρόμο / βρόχος (=θηλιά) - βρόγχος (των πνευμόνων) / εγκύπτει στη μελέτη της φιλοσοφίας - ενσκήπτει κακοκαιρία / κυκλαδικό ειδώλιο - εδώλιο του κατηγορουμένου / τον κατατρέχουν οι εχθροί του - τον κατατρύχουν οι αρρώστιες / κληροδοτώ το σπίτι στο γιο μου - κληρονομώ το σπίτι από τον πατέρα μου / η αυγή υποφώσκει - ο κίνδυνος του πολέμου υποβόσκει / κυκλοφοριακή συμφόρηση σ’ όλην την πόλη - το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπινου σώματος / το μείγμα συνίσταται από τα εξής υλικά - συνιστάται η ανάπαυση του ασθενούς / ψυχική οδύνη - ωδίνες (=πόνοι της γέννας) / οι εμπειρίες από τις αποτυχίες μας μας παρέχουν πολύτιμη πείρα / οι κάτοικοι της υπαίθρου - βγήκα στο ύπαιθρο για να ξεμουδιάσω / απαιτείται η νοσηλεία του σε κλινική - η ασφαλιστική του εταιρία θα καταβάλει τα νοσήλια.
85. Επαναλαμβάνω (και όχι: ξαναεπαναλαμβάνω).
86. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε κατ’ αρχήν (=στα βασικά σημεία). Κατ’ αρχάς (=αρχικά) νόμιζα πως ήταν σωστό, αλλά μετά άλλαξα γνώμη.
87. Αψίκορος = αυτός που χορταίνει εύκολα (και όχι: οξύθυμος).
88. Πρέπει να συνεισφέρουν όλοι στον έρανο και δη και οι πλούσιοι (και όχι: και δη οι πλούσιοι).
89. Στο βιβλίο του πραγματεύεται το θέμα των κοινωνικών θεσμών (και όχι: διαπραγματεύεται). Αλλά: Ο Υπουργός Εξωτερικών διαπραγματεύεται τους όρους της ειρήνης.
90. Ο επικεφαλής, του επικεφαλής, τον επικεφαλής, οι επικεφαλής κλπ.
91. Καλύτερος ή πιο καλός (και όχι: πιο καλύτερος).
92. Καμία αλλαγή δεν επέφερε ο νέος κανονισμός, ή: ουδεμία αλλαγή επέφερε ο νέος κανονισμός (και όχι: καμία αλλαγή επέφερε ο ... , ή: ουδεμία αλλαγή δεν επέφερε ο ...).
93. Ο ευθύς, του ευθύ ή ευθέος (και όχι σε: -ως) κλπ.
94. Τα σύνθετα με προθέσεις ρήματα στον πρτ. και στον αόρ. άλλοτε έχουν εσωτερική συλλαβική αύξηση και άλλοτε όχι: εξέφρασα (και όχι: έκφρασα), εξέφρασαν (και όχι: έκφρασαν) ή: εκφράσανε, συνέθεσα (και όχι: σύνθεσα), συνέθεσαν (και όχι: σύνθεσαν) ή: συνθέσανε, εισέπραξα (και όχι: είσπραξα), εισέπραξαν (και όχι: είσπραξαν) ή: εισπράξανε κλπ., αλλά μόνο: διαχώρισα, μεταβίβαζα, εκφώνησα, εκλιπάρησα κλπ.
95. Ενήργησα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου (και όχι: στα πλαίσια).
96. Στη συνέλευση ζήτησα το λόγο για να διατυπώσω/εκφράσω/εκθέσω την άποψή μου (και όχι: για να τοποθετηθώ).
97. Τα τελευταία γεγονότα φοβάμαι πως θα ανοίξουν τον ασκό του Αιόλου (και όχι: τους ασκούς).
98. Τα ονόματα ελληνικών πόλεων και νομών πρέπει να χρησιμοποιούνται στο λόγιο τύπο τους σε ονομασίες ιδρυμάτων, οργανισμών, κτιρίων κλπ. και σε καθιερωμένες ονομασίες αγροτικών προϊόντων: 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών, Δήμος Πειραιώς, Πανεπιστήμιο Πατρών, Σταθμός Λαρίσης, νομός Πέλλης, Δημοτική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων, Μητρόπολη Πρεβέζης, Σχολή Εμπορικού Ναυτικού Κεφαλληνίας, πιπεριές Φλωρίνης, ελιές Αμφίσσης, φιστίκια Αιγίνης κλπ.
99. Λάθη στη στρατιωτική ορολογία: η περίπολος (και όχι ουδ.), ο γεμιστήρας, ο τελαμώνας, ο αορτήρας, ο ζωστήρας (και όχι θηλ.), οι λοχίες (και όχι: οι λοχίοι), στρατιώτης προσκεκολλημένος σε άλλη μονάδα (και όχι: προσκωλυόμενος).
100. Ο προβλήτας του λιμανιού (και όχι: η προβλήτα).
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 05 Mar, 2006, 17:26:53
Σύμφωνα με το 12, μην με ξαναπεί κανείς "μοδερατόρισσα" γιατί θα τον κράξω.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: spiros on 05 Mar, 2006, 17:27:50
Μάλλον κάποιος άλλος σε είπε έτσι ):

Το moderator το αποδίδω ως συντονιστής / επόπτης.
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 05 Mar, 2006, 17:33:22
Μα ναι, δεν το είπες ποτέ εσύ αλλά αρκετοί άλλοι.:-)

Και σύμφωνα με τη διευκρίνισή σου τώρα και με το σημείο 38. του αρχικού μηνύματος, είμαι: συντονίστρια/επόπτρια (ΜΕΛ). Ακούτε, τερατάκια;
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: Elias71 on 05 Mar, 2006, 23:10:41
Το «μοδερατόρισσα» όμως είναι πιο χαϊδευτικό...

Μερικοί θέλουν να δείξουν την αγάπη τους για σένα, και εσύ θα τους μαλώσεις;;; ΕΛΕΟΣ!! :P
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 05 Mar, 2006, 23:18:18
Γιατί, εσύ μικρέ Ηλία, θαρρείς πως εξαιρείσαι και δεν ανήκεις στα τερατάκια; :ΡΡΡΡ
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: Elias71 on 05 Mar, 2006, 23:53:26
Επειδή ξέρω ότι είμαι το ιδιώδες παλικάρι, και κανείς δεν με αποκαλεί τέρας... κατάλαβες μοδερατόρισσά μου;

(Τώρα να δούμε τι θα μου κάνει... Τρέχω για τα όπλα μου! :P)
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 05 Mar, 2006, 23:57:29
Θα κράξω γιατί είπες "ιδιώδες" αντί για ιδεώδες. Χεχεχεχε... μόνος σου έσκαψες το λάκκο σου.:ΡΡΡ
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: Elias71 on 06 Mar, 2006, 00:02:06
Αφού είστε όλοι τεμπέλιδες, ποιός άλλος θα το έσκαβε;

Πω πω... είμαι ο μικρότερος εδώ και εγώ κάνω όλη την δουλειά... και μετά μας λέτε πόσο τυχεροί είμαστε και πόσο εύκολα παιρνάμε... :P
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 06 Mar, 2006, 00:05:11
Σωστά, αλλά κι εσύ τεμπελιάζεις και δεν ανοίγεις ένα λεξικό για να μην κάνεις λάθη. Να κάτσεις τώρα να διορθώσεις ένα προς ένα τα λάθη σου στις δυο προτάσεις και το πρωί θα μπω να ελέγξω και να σου βάλω βαθμό.

Πάω τώρα να δω την απονομή των Όσκαρ. :-)
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: Elias71 on 06 Mar, 2006, 00:11:26
Τεμπέληδες, ποιος, περνάμε.

Τίποτα άλλο μοδερατόρισσά μου; :P

Δεν χρειάστηκα λεξικό, μικρά λαθάκια ήταν (από το πάθος μου στην συζήτηση φυσικά)... και όπως είπα πιο πριν... μόνο εγώ θα σκάβω; Πάρε και εσύ ένα φτυάρι και σκάψε λίγο...
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 06 Mar, 2006, 00:28:32
Άντε, φέρε τον έλεγχό σου να σου βάλω άριστα για σήμερα.:-)
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: Elias71 on 06 Mar, 2006, 00:38:08
Καὶ νὰ προσθέσω κάτι ἄλλο... δὲν εἶμαι καθόλου τεμπέλης ὄταν ἔρχεται στὴ γλῶσσα· πάντα θέλω νὰ μάθω καὶ νὰ γράφω πιὸ σωστά. Γι΄ αὐτὸ ἔχω ἀποφασίσει νὰ μάθω τα γνήσια ἑλληνικά (ωχ... τὶ θέμα ἄνοιξα τώρα... :P).

Καὶ πάντα νὰ θυμᾶσαι... ὁ πρῶτος ποὺ θὰ πέσῃ καὶ θὰ τσακιστῇ εἶναι αὐτὸς ποὺ εἶναι ὁ πιὸ πρόθυμος νὰ τρέξῃ καὶ νὰ πῇ αὐτὸ ποὺ πιστεύει, ἄσχετα καὶ ἐὰν ὑπάρχουν πέτρες στὸ δρόμο τοῦ. Ἀλλὰ πάντα ξανασικῶνεται.


Πω πω... ο μικρός φιλόσοφός μου βγήκε να πεί και αυτός καλημέρα. :P


Άντε, φέρε τον έλεγχό σου να σου βάλω άριστα για σήμερα.:-)
Θα μου δώσεις και ένα μικρό αυτοκόλλητο;;  :D
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: banned13 on 06 Mar, 2006, 08:39:23
Quote
100. Ο προβλήτας του λιμανιού (και όχι: η προβλήτα).

Κάθε Σάββατο μαζί με τα Νέα διανέμεταιι ένας τηλεοδηγός που λέγεται Νtv. Στην πρώτη σελίδα, γράφει σκωπτικά σχόλια για τους διάφορους ηθοποιούς και τηλεπαρουσιαστές, κάποια (κάποιος;) που υπογράφει με το ψευδώνυμο "Η... αφελής".
Λοιπόν, ένα Σάββατο η "αφελέστατη" βρήκε να σαρκάσει μία τηλεπαρουσιάστρια που είπε "ο προβλήτας".
Έστειλα ένα e-mail στο περιοδικό και πρότεινα στο εξής η "Η... αφελής" να ονομάζεται "Η... ημιμαθής".
Φυσικά δεν πήρα απάντηση.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: tsioutsiou on 06 Mar, 2006, 09:56:59
Πάντως η λίστα κακώς αποδοκιμάζει την προβλήτα (θηλ), γιατί στη νέα ελληνική έτσι είναι, αλλά και από τ' αρχαία: ο, η, προβλής (-ητος).
Μάλιστα το κοίταξα στην Αρχαιομάθεια, όπου δίνει μόνο θηλυκό.

Λέξη Λήμμα μέρος γένος πτώση αριθμός
προβλής προβλής ουσιαστικό θηλυκό ονομαστική ενικός

Μερικές φορές το παρατραβάνε πιά, δηλαδή να καταργήσουμε τη σπλήνα (ο σπλήν), το νεφρό (ο νεφρός) όλα βάσει της αρχαίας;

ΥΓ Να σε φοβόμαστε, δεν αφήνεις τίποτε να πέσει κάτω.   :)

Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: banned13 on 06 Mar, 2006, 10:00:55
Φυσικά κι εγώ λέω "η προβλήτα", όπως όλος ο κόσμος. Ξέρω όμως και "τον προβλήτα" και ποτέ δε θα ειρωνευόμουν κάποιον που το λέει έτσι. Γι' αυτό το λόγο, θύμωσα όταν "Η αφελής" βρήκε αυτό για να σαρκάσει την τηλεπαρουσιάστρια.
Καλό είναι να είμαστε δίκαιοι, όταν κάποιος διασύρεται άδικα, και μάλιστα επωνύμως.
Στο κάτω-κάτω είμαι κι εγώ ζεματισμένη από την κριτική των ημιμαθών.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: tsioutsiou on 06 Mar, 2006, 10:32:11
Μα το "στυλάκι" (ή στιλάκι, τελος πάντων) ενοχλεί συνήθως, και μάλιστα εν αδίκω. Απλώς κοίτα να μήν είσαι αψίκορη- μη σου ανάβουν τα λαμπάκια
 
87. Αψίκορος = αυτός που χορταίνει εύκολα (και όχι: οξύθυμος).
 
Εξω κι αυτό: ο Α. πήρε την κυριολεκτική σημασία του κόρου, αλλά ξέχασε αυτό πού γράφουν ήδη στα λεξικά, ότι 2) όθεν ο αλλάζων ευκόλως ορέξεις και διάθεσιν -για αυτό και τα περι νευρικής βουλιμιίας ή ανορεξίας πού μπορεί να έχουν ευερέθιστοι άνθρωποι
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: zephyrous on 06 Mar, 2006, 12:34:03
Καλά, το δικό μου ποστ πού χάθηκε; :(
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: banned13 on 06 Mar, 2006, 13:31:15
Quote
Καλά, το δικό μου ποστ πού χάθηκε;

Mάλλον θα το έφαγε ο δαίμων τού τρανσλάτουμ. Ξαναγράψ' το. :-)
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: zephyrous on 06 Mar, 2006, 13:43:51
Ρε το δαίμονα! Απλώς έλεγα ότι κάπου έχει παραγίνει το κακό με όλες τις παρατηρήσεις σε ζητήματα γλώσσας. Φυσικά, όσοι από εμάς ασχολούνται επαγγελματικά με τη γλώσσα θα πρέπει να προσέχουν και την παραμικρή λεπτομέρεια. Βλέπω, όμως, ότι ο κύριος που έχει συντάξει το παραπάνω κείμενο δεν έχει λάβει υπόψη του την εξέλιξη της γλώσσας και θεωρεί ότι πρέπει να μείνουμε στάσιμοι στη γλώσσα του 1950. Αλλιώς δεν εξηγείται το γεγονός ότι αρνείται παγιωμένες (και όχι λανθασμένες με την έννοια ότι δεν υπακούουν σε γραμματικούς κανόνες) λέξεις (δες αντιπαλότητα, που χρονολογείται από το 1891 μάλιστα!). Αυτό, από μόνο του, αρκεί για να με βρει αντίθετο οποιαδήποτε παρόμοια φιλοσοφία.
Title: Απ: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 06 Mar, 2006, 13:47:48
Καλά, το δικό μου ποστ πού χάθηκε; :(

Kαλημέρα, Γιάννη και καλή βδομάδα. Αν τη στιγμή που κάνεις αποστολή του μηνύματος, κάνει το ίδιο και κάποιο άλλο μέλος και προηγηθεί το δικό του μήνυμα, το δικό σου μένει σε αναμονή μήπως και θελήσεις κάτι να διορθώσεις ή να προσθέσεις. Αν δεν το προσέξεις, τότε το μήνυμά σου μένει στον αέρα και δεν έρχεται ποτέ. Αυτό ακριβώς μου συνέβη και τώρα που πρόλαβες και πέρασες το δικό σου. Δαίμονας όπως το λες...

Το έχω πάθει αρκετές φορές, και ακολούθησαν τα σχετικά μπινελίκια προς το σύστημα και τον εαυτό μου.:-)
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: zephyrous on 06 Mar, 2006, 16:04:18
Είπα μήπως με έσβησαν οι αντιφρονούντες :) (αστειεύομαι, φυσικά)
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: banned8 on 06 Mar, 2006, 18:25:20
Τώρα βρήκα το χρόνο να διαβάσω την ωραία και χρήσιμη συλλογή υποδείξεων του καθηγητή. Θα ήθελα να κάνω κι εγώ τα εξής συμπληρωματικά σχόλια:

6. Κακώς χρησιμοποιούνται αδόκιμες ή ανύπαρκτες στα λεξικά λέξεις όπως: νεολαίος, πισωγύρισμα, αντιπαλότητα, ετεροκατευθύνομαι κλπ.
7. Αποφεύγουμε κατάχρηση δημιουργίας ουσ. σε -ποίηση: ελαχιστοποίηση, ανωτατοποίηση, αυστηροποίηση, πακετοποίηση, θυματοποίηση κλπ.

Αναδιατύπωση: Όταν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε μια λέξη ή μια έκφραση χωρίς να είμαστε απολύτως βέβαιοι για το νόημά της και τη σωστή χρήση της, θα πρέπει να συμβουλευόμαστε έγκυρα λεξικά και έγκυρες σελίδες του διαδικτύου, και να την προσθέτουμε στο λεξιλόγιό μας και στα γραφτά μας μόνο αφού θα είμαστε βέβαιοι για το δόκιμο της χρήσης της. Οι ζωντανές γλώσσες παράγουν συνεχώς νέες λέξεις και νέες σημασίες. Παλαιότερα, μαθαίναμε τα καινούργια από τα ΜΜΕ και τους λογοτέχνες ενώ τα λεξικά ήταν ο μόνος μπούσουλας για όσα δεν γνωρίζαμε. Σήμερα το διαδίκτυο είναι το πιο σημαντικό σώμα (corpus) κειμένων, ιδιαίτερα για νέες λέξεις – αρκεί να διαλέγουμε προσεκτικά τις πηγές μας.

14. Αποφεύγουμε ξένες λέξεις και εκφράσεις, όταν υπάρχουν αντίστοιχες ελληνικές: ρισκάρω ή παίρνω τα ρίσκα μου (διακινδυνεύω), μοντάρω (συναρμολογώ), καριέρα (σταδιοδρομία), σαμποτάζ (δολιοφθορά), ίματζ (εικόνα, εντύπωση), πρεστίζ (κύρος), γκλάμουρ (σαγήνη, αίγλη), σνομπάρω (περιφρονώ, υποτιμώ), μίτινγκ (συνάντηση), κουλ (ψύχραιμος), πρες ρουμ (αίθουσα τύπου), πρες κόνφερανς (συνέντευξη τύπου), σπόνσορας (χρηματοδότης, χορηγός), τιμ (ομάδα), πρότζεκτ (έργο, μελέτη), ντιζάιν (σχέδιο), τάιμινγκ (συγχρονισμός), εξιτάρω (εξάπτω, ερεθίζω) κλπ.

Αναδιατύπωση: Καλό θα είναι, όταν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε μια ξένη λέξη ή έκφραση, να σκεφτούμε αν υπάρχει αντίστοιχη ελληνική. Και να χρησιμοποιήσουμε εκείνη που πηγαίνει καλύτερα στο ύφος και το νόημα. Δεν πρέπει να έχουμε κόμπλεξ / συμπλέγματα απέναντι στις ξένες λέξεις. Απλώς να επιλέγουμε την ξένη λέξη επειδή είναι η πιο ταιριαστή, όχι η πιο πρόχειρη.

19. Πτώσεις επιθ. σε -ής/ης: ο/η διεθνής, του/της διεθνούς, τον/τη διεθνή, το διεθνές, τα διεθνή, ο/η συνήθης, του/της συνήθους, τον/την συνήθη, το σύνηθες, τα συνήθη, των συνήθων. Προσοχή (μόνο για αρσ.): Του ευγενούς αγώνα, αλλά: του ευγενή (=αριστοκράτη) (επίθ. το α΄, ουσ. το β΄). Επιστήμη συγγενούς (επίθ.) κλάδου. Είναι φίλος ενός στενού μου συγγενή (ουσ.).

Να προσθέσω: του Έλληνα διεθνή. Οι γλωσσολόγοι πιστεύουν ότι στο μέλλον θα επικρατήσει τελικά η γενική σε –ή είτε πρόκειται για ουσιαστικό είτε για επίθετο.

21. Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν (και όχι: όσους, διότι είναι υποκ. στο ρ. που ακολουθεί), ή: ευχαριστούμε όσους ...

Θέλει μεγάλη συζήτηση και εγώ προσωπικά έχω τις αντιρρήσεις μου. Θα ανοίξω χωριστό νήμα εν ευθέτω χρόνω.

36. Μία, μια (=μιά), δύο, δυο (=δυό).

Το έχουμε συζητήσει αλλού διεξοδικά. Η πιο πάνω διατύπωση δεν έχει κανένα νόημα.

42. Των (πρώην) τριτόκλιτων θηλυκών ουσιαστικών να προτιμάται η γενική σε -εως αντί σε -ης μετά από λόγιες προθέσεις ή λόγιες ή μη λόγιες τυποποιημένες φράσεις: προ της αποφάσεως, υπέρ της λύσεως, περί της σχέσεως, σχέδιο πόλεως, πρώτης τάξεως, οδηγίες χρήσεως, ημερομηνία λήξεως, ομάδα κρούσεως, κρίση συνειδήσεως, χαίρω εκτιμήσεως, πάσης φύσεως, πορεία πλεύσεως, έτος ιδρύσεως κλπ.

Σχόλιο: Το "προ της απόφασης" ή το "πάσης φύσης" πρέπει να αποφεύγονται λόγω συμπαράταξης λόγιας λέξης με τύπο της δημοτικής, αλλά εκφράσεις όπως "πρώτης τάξης", "ομάδα κρούσης", "έτος ίδρυσης" ή "οδηγίες χρήσης" κ.λπ., με το πες-πες, έχουν πάψει να μας ξενίζουν.

67. Ορισμένα αφηρημένα ουσιαστικά, όπως: πολιτική, λογική, πρακτική, συμπεριφορά, υποδομή κλπ. δε χρησιμοποιούνται στον πλ.: η πολιτική που θα ακολουθηθεί σε πολλούς τομείς (και όχι:οι πολιτικές που ...) κλπ.

Όχι, τέτοιους κορσέδες δεν τους θέλει η γλώσσα. Και η σκέψη είναι αφηρημένη, αλλά αυτό δεν μας εμποδίζει να κάνουμε σκέψεις.

74. Νέα ορθογραφία λέξεων: αβγό... βρόμα … καινούριος … λιμέρι … μακελιό

Εγώ γράφω αβγό και αφτί και βρόμα (που δεν έχει καθιερωθεί: η Μανδαλά του Μείζονος συστεγάζεται με την Ελευθεροτυπία, αλλά αυτοί επιμένουν να προτιμούν τη "βρώμα") και δεν βλέπω γιατί να αποβάλω το "καινούργιος". Τις δυο τελευταίες, όλα τα λεξικά τις θέλουν "λημέρι" και "μακελειό" (μόνο ο Μπαμπ. θέλει μακελλειό).

82. Επί τούτω (και όχι: επί τούτου).

Ποιο απ' όλα εννοεί; Άλλο το "επί τούτω" και άλλο το "επί τούτου".

87. Αψίκορος = αυτός που χορταίνει εύκολα (και όχι: οξύθυμος).
100. Ο προβλήτας του λιμανιού (και όχι: η προβλήτα).

Όπως το λένε οι παραπάνω φίλοι. Αψίκορος χρησιμοποιείται πια ΜΟΝΟ με τη σημασία του οξύθυμου και η προβλήτα είναι ΜΟΝΟ θηλυκή. Λόγω χρήσης. Ο προβλήτας ξενίζει και αν πείτε αψίκορο κάποιον λιτοδίαιτο, θα έχει δίκιο να σας θυμώσει.

88. Πρέπει να συνεισφέρουν όλοι στον έρανο και δη και οι πλούσιοι (και όχι: και δη οι πλούσιοι).

Πείτε "και μάλιστα", "και ιδιαίτερα" ή (εδώ) "και πρώτοι απ' όλους". Αν θέλετε (και ξέρετε) να χρησιμοποιείτε αρχαϊσμούς σωστά, πείτε "και δη και". Αν θέλετε να σνομπάρετε / περιφρονείτε τους κανόνες και να πηγαίνετε με το ρεύμα, πείτε "και δη οι πλούσιοι". Αφού έχουμε συνδυάσει το "δη" με το "μάλιστα", ακούγεται πιο λογικό για τα σημερινά δεδομένα.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: progvamp on 06 Mar, 2006, 18:43:38
74. Νέα ορθογραφία λέξεων: αβγό... βρόμα … καινούριος … λιμέρι … μακελιό

Εγώ γράφω αβγό και αφτί και βρόμα (που δεν έχει καθιερωθεί: η Μανδαλά του Μείζονος συστεγάζεται με την Ελευθεροτυπία, αλλά αυτοί επιμένουν να προτιμούν τη "βρώμα") και δεν βλέπω γιατί να αποβάλω το "καινούργιος". Τις δυο τελευταίες, όλα τα λεξικά τις θέλουν "λημέρι" και "μακελειό" (μόνο ο Μπαμπ. θέλει μακελλειό).

Αυτό με το καινούργιος πια έχει καταντήσει γελοίο. Εγώ π.χ. που αποφοίτησα απ'το Λύκειο το 1993, θυμάμαι ότι στο Δημοτικό το γράφαμε καινούριος, αλλά μετά από κάποιο σημείο έγινε καινούργιος (δεν θυμάμαι πότε ακριβώς) και μάθαμε αυτό. Τώρα δεν τους αρέσει πάλι και το κάνουν καινούριος;;;;; Τίποτα καλύτερο δεν έχουν να κάνουν οι Γλωσσολόγοι απ'το να παίζουν με τις λέξεις; Μάλλον αυτή είναι η δουλειά τους... :P Το αυγό/αβγό και το αυτί,αφτί και τραίνο/τρένο, τα γράφω και με τους δυο τύπους, αναλόγως τα κέφια!! Shoot me!
Title: Απ: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 06 Mar, 2006, 19:03:56

21. Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν (και όχι: όσους, διότι είναι υποκ. στο ρ. που ακολουθεί), ή: ευχαριστούμε όσους ...

Θέλει μεγάλη συζήτηση και εγώ προσωπικά έχω τις αντιρρήσεις μου. Θα ανοίξω χωριστό νήμα εν ευθέτω χρόνω.


Θα συμφωνήσω, Νίκο, μαζί σου - εγώ έχω πολύ μεγάλες αντιρρήσεις αλλά δεν το είχα προσέξει αυτό το σημείο πριν το αναφέρεις εσύ στο μήνυμά σου.

Ολοκληρωμένη η πρόταση θα ήταν: "... όλους αυτούς/εκείνους οι οποίοι μας συμπαραστάθηκαν" όπου το μέρος:

εκείνους οι οποίοι = όσοι;;;;

Εδώ η πρότασή μας μένει με λειψό αντικείμενο, γιατί το "όλους" έχει κι επεξήγηση. Αν έλεγε "Ευχαριστώ όλους. Όσοι μας συμπαραστάθηκαν ήταν σπουδαίοι..." δεν θα είχα καμία αντίρρηση.

Η διαφωνία μου έγκειται στο ότι το "όσους" είναι αντικείμενο της κύριας πρότασης κι όχι απλώς υποκείμενο της δευτερεύουσας αναφορικής και εμπεριέχει και την αιτιατική της δεικτικής αντωνυμίας ("αυτούς/εκείνους") που εννοείται.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: tsioutsiou on 07 Mar, 2006, 02:23:10
Κι όπως μαθαίναμε στο σχολείο, αυτό το "ολους οσους" (δόκιμο) είναι "καθ' ελξιν".

14. Αποφεύγουμε ξένες λέξεις και εκφράσεις, όταν υπάρχουν αντίστοιχες ελληνικές ... σαμποτάζ (δολιοφθορά) ....

Γνώμη μou... κοινωνιογλωσσολογική :) :
Σημαντικότερο από το "δολιοφθορά ή σαμποτάζ", ξαναθυμόμαστε τις δυο λέξεις για ν' αποφεύγουμε την "τρομοκρατική ενέργεια"  κάθε φορά που σκάει μια στρακαστρούκα σ' ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: user3 on 07 Mar, 2006, 08:26:09

Ο κατάλογος αυτός (εννοώ το αρχικό άρθρο) είναι πολύ χρήσιμος γιατί
περιέχει συγκεντρωμένες κάποιες απόψεις, που μας δείχνουν, εννοώ σε
εμάς τους μεταφραστές, πού μπορεί να υπάρξει πεπονόφλουδα, δηλαδή
πού μπορεί να μας κατηγορήσουν (αδίκως ή δικαίως) για κακή χρήση
της ελληνικής.
Φυσικά, διαφωνώ με πάρα πολλά από όσα λέει ο κύριος τάδε, αλλά
καθένα από αυτά αξίζει χωριστό σημείωμα. Το οποίο όμως σημείωμα
μικρή αξία έχει όταν ο πελάτης ή όποιος άλλος κριτής ρίχνει
στην πυρά το "όλους όσοι" του κειμένου σου οχυρωμένος πίσω
από το κύρος του κυρίου τάδε.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: spiros on 07 Mar, 2006, 16:42:04
Ήδη έχω προσθέσει σε δύο στοιχεία σύνδεση στο σχετικό σημείωμα...
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: user3 on 07 Mar, 2006, 22:33:35
Αν ξέρετε/θέλετε, κάνετέ το χωριστό υπο-θέμα, και δη:

Λέει ο συνονόματος
88. Πρέπει να συνεισφέρουν όλοι στον έρανο και δη και οι πλούσιοι (και όχι: και δη οι πλούσιοι).

Πείτε "και μάλιστα", "και ιδιαίτερα" ή (εδώ) "και πρώτοι απ' όλους". Αν θέλετε (και ξέρετε) να χρησιμοποιείτε αρχαϊσμούς σωστά, πείτε "και δη και". Αν θέλετε να σνομπάρετε / περιφρονείτε τους κανόνες και να πηγαίνετε με το ρεύμα, πείτε "και δη οι πλούσιοι". Αφού έχουμε συνδυάσει το "δη" με το "μάλιστα", ακούγεται πιο λογικό για τα σημερινά δεδομένα.

Κι εγώ έτσι νόμιζα ότι είναι, βρίσκω όμως:
Δημάρατος ανθρώπου πονηρού κόπτοντος αυτόν ακαίροις ερωτήμασι και δη τούτο πολλάκις ερωτώντος
"Τις άριστος Σπαρτιατών;" έφη "Ο τιν ανομοιότατος" (Πλούταρχος, Λυκούργου βίος)

ή
επολιτεύσατο επιφανώς, και λέγων και πράττων και δη πιστευσάμενος την διοίκησιν των χρημάτων
(Πλούταρχος, Βίοι δέκα ρητόρων)

ή
 
και δη κακά πολλά έοργε (Ομηρος, Ιλιάδα 8.356, ίσως και αλλού)

ή
και δη Φαιήκων γαίης σχεδόν (Οδύσσεια 5.287)

ή
και δη Λαμπιτώ προσέρχεται (Αριστοφ. Λυσιστράτη 77)

ή
εν τούτω οι Λακεδαιμόνιοι και δη Τεγεάτας παρειληφότες (Ξενοφών Ελληνικά 4.2.13)

ή
Και δη ο μεν Κρης τους οίας, κουράδια καλών, ο δ' Αλβανός τούμπαλιν το σκωρ ενενόει, αναστάς ο Αλβανός κάκτανε τον Κρήτα (Βαβυλωνία)

οπότε δυσκολεύομαι να βρω τον κανόνα που επιβάλλει, έστω και στα αρχαία,
να λέμε "και δη και".

Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: banned8 on 07 Mar, 2006, 22:49:14
οπότε δυσκολεύομαι να βρω τον κανόνα που επιβάλλει, έστω και στα αρχαία,
να λέμε "και δη και".

Οι θεοί της λογικής και της έρευνας, του "ερεύνα και μη πίστευε", να σ' έχουν καλά!
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: spiros on 09 Mar, 2006, 00:02:14
Ωραία! Πρόσθεσα παραπομπή στο Νο 88.
Title: Απ: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 09 Mar, 2006, 00:04:41
Νίκο, είναι εξαιρετική η ανάπτυξή του θέματος και άψογα τεκμηριωμένη. Μπράβο!

Ναι, έχεις δίκιο μεγάλο... συχνά φτάνουμε να θεωρηθούμε αμόρφωτοι γράφοντας το σωστό, γιατί κάποιοι "πιο μορφωμένοι" αφορίζουν.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: σα(ρε)μαλι on 09 Mar, 2006, 01:00:29
Ο Αναγνώστου πάντως δεν ήταν σπουδαίος φιλόλογος - δεν ξέρω αν έγινε στην πορεία, γιατί πάνε και κάποια χρονάκια από τότε - κι επιτρέψτε μου να έχω άποψη μιας και τον είχα καθηγητή στο 1ο.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: banned8 on 09 Mar, 2006, 03:14:55
Πήρα την αφορμή να το επεκτείνω λίγο το θέμα, εδώ: http://www.sarantakos.com/language/kaidhkai.html
ν.

Μόλις προ ολίγου κατάφερα να πάω να διαβάσω το κομμάτι του Ν.Σ. και με την ευκαιρία διάβασα και άλλα δύο πρόσφατα που δεν τα είχα πάρει χαμπάρι.

Φίλοι καλοί του translatum, κάντε στον εαυτό σας τη χάρη και, αφού διαβάσετε το κομμάτι για τους "καικαιδησμούς", πατήστε την "Επιστροφή στις γλωσσικές ακρότητες" και διαβάστε (όλα να τα διαβάσετε σιγά-σιγά αν δεν τα έχετε διαβάσει, αλλά από τα "Νέα") πρώτα τα παραμύθια του Μύθου και ύστερα την "ουρίτσα του γαϊδάρου". Αφήστε το τελευταίο για το τέλος και θα κάνετε καινούργιο συκώτι.

Χαρά στο κουράγιο σου, Νίκο, που κάθεσαι και ασχολείσαι μ' αυτές τις αστειότητες. Εμένα, ομολογώ, μου βγαίνει μια οργή όταν τα διαβάζω. Κυρίως γιατί έχουν φτιάξει έτσι την παιδεία μας που τα περισσότερα παιδιά να πρέπει να αποτινάξουν πρώτα τα δεσμά του σχολείου για να αποκτήσουν την ερωτική σχέση που θα έπρεπε να έχουν με τις γνώσεις που τους ενδιαφέρουν. Και όχι μόνο τα τυραννούν τα παιδιά, αλλά τα τυραννούν και χωρίς λόγο: γιατί στο τέλος ούτε τους αρχαίους έχουν καταλάβει, ούτε τα αρχαία έχουν μάθει, ούτε τα σημερινά, ούτε τη αναμεταξύ τους σχέση, ούτε… ούτε… ούτε… Οι βαρείες τούς μάραναν.

Παρακολουθώ αρκετά τακτικά τα τηλεπαιχνίδια σαν κι αυτό τώρα του Παπαδόπουλου στη ΝΕΤ, το οποίο έχει αρκετές γλωσσικές ερωτήσεις, και βλέπω τη μηδενική άνεση των νέων στα γλωσσικά θέματα. Σήμερα, για παράδειγμα, υπήρχε η ερώτηση:

Ζούμε σε χαλεπούς καιρούς, δηλαδή σε: (α) βίαιους, (β) δύσκολους, (γ) ωραίους, (δ) ζεστούς.
Σχόλιο ενός παίκτη: Μήπως προέρχεται από το "χαλέπι" (sic); Επειδή είναι ζεστό...
(Έδωσαν τη σωστή απάντηση τελικά.)

Ένα από πολλά παρόμοια "κουλά" που ακούω κάθε φορά. Με λίγα λόγια: όσο δεν καταφέρνουν να βγαίνουν τα παιδιά από το σχολείο και να ξέρουν και τους "χαλεπούς καιρούς" και το "σαλέπι" και επιμένουν κάποιοι π.χ. να επιστρέψουμε στο πολυτονικό, εμένα η διάθεσή μου δεν είναι να τους σχολιάσω σε επιστημονική βάση, αλλά να πάρω βρεγμένη σανίδα.

Δεν μου φταίει ειδικά ο Ράμφος, αλλά τα πολλαπλά μικροσυμφέροντα που χρόνια τώρα έχουν εναγκαλιστεί ασφυκτικά την παιδεία μας και δεν την αφήνουν να πάρει ανάσα. Τώρα σε λίγο τελειώνει το λύκειο και το δεύτερο παιδί μου και ξέρω τη ζημιά που γίνεται. Και το μόνο που βγαίνει από μέσα μου είναι ένα μεγάλο ΟΥΣΤ.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής - Common Mistakes in Modern Greek Usage
Post by: wings on 03 Oct, 2006, 11:55:23
Μόλις το τσίμπησα στο διαδίκτυο:

Σχεδόν 10.000 εν ισχύει (http://www.google.gr/search?hl=el&q=%22%CE%B5%CE%BD+%CE%B9%CF%83%CF%87%CF%8D%CE%B5%CE%B9&meta=lr%3Dlang_el) έναντι του σωστού εν ισχύι (http://www.google.gr/search?hl=el&q=%22%CE%B5%CE%BD+%CE%B9%CF%83%CF%87%CF%8D%CE%B9&meta=lr%3Dlang_el) με περίπου τις διπλές αναφορές (18.600). Θα γκρινιάξω και πάλι: αφού τους ζαλίζουν τα αρχαία ελληνικά, τι τα θέλουν; Γιατί δεν λένε σε ισχύ (http://www.google.gr/search?hl=el&q=%22%CF%83%CE%B5+%CE%B9%CF%83%CF%87%CF%8D&meta=lr%3Dlang_el) που και σωστό είναι και ασφαλές (με μισό εκατομμύριο αναφορές) και «οπτικοακουστικά» θαυμάσιο;
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής
Post by: GTherion on 27 Jun, 2013, 21:42:54
Για το υποτιθέμενο λάθος no.100

Από http://www.babiniotis.gr/wmt/webpages/index.php?lid=1&pid=20&apprec=52 (http://www.babiniotis.gr/wmt/webpages/index.php?lid=1&pid=20&apprec=52)

ο προβλήτας ή η προβλήτα ; αρσενικό ή θηλυκό;

Στην αρχαία Ελληνική, απ’ όπου ξεκίνησε, η λέξη προβλής, προβλῆτος σήμαινε «προεξέχων, προβάλλων» και χρησιμοποιήθηκε ως επίθετο με δύο γένη, αρσενικό (ὁ προβλής) και θηλυκό (ἡ προβλής): ως θηλυκό σε χρήσεις όπως προβλῆτες ἀκταί, προβλῆτες στῆλαι, προβλής ἔπαλξις και ώς αρσενικό σε χρήσεις όπως προβλῆτες ὀδόντες, προβλῆτες πύργοι, προβλῆτες λίθοι. Παλαιότερη και συχνότερη φαίνεται ότι ήταν η χρήση τού θηλυκού γένους (απαντά ήδη στον Όμηρο). Κυρίως από τη συνεκφορά με τη λέξη ακτή (προβλής ἀκτή) επικράτησε τελικά το θηλυκό γένος τής λέξης στη νεότερη χρήση της ως ουσιαστικού. Έτσι, σήμερα λέμε η προβλήτα.
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής
Post by: sophistes on 28 Jun, 2013, 08:27:57
1.-3.
Η παρατήρηση δεν εμπίπτει στην γραμματική αλλά στην σημασιολογία. Εάν το "απλώς" σημαίνει "με απλό τρόπο" τότε και το ΝΕ "απλά" σημαίνει το ίδιο ακριβώς. Θέλουμε να έχει και άλλη σημασία; Ας του την δώσουμε. Κακώς η γραμματική εμπλέκεται με την πολυσημία. Είναι μόνο θέμα λεκτικού ύφους. Στην ΝΕ τα επιρρήματα αυτά πάντα θα συμπίπτουν με την ονομαστ. πληθ. ουδετέρου. Γιατί το "απλά" περνά ακουστικώς ως επίρρημα ενώ το "επόμενα" με τίποτα; Άρα +1 στα επιρρ. σε -ως

4.
15η (ημέρα) Σεπτεμβρίου / 15th Sept. / 15. September ...

Οι αριθμοί είναι αφηρημένες έννοιες. Μόνο στην αριθμητική χρησιμοποιούνται ως καθαροί (ποσοτικοί) αριθμοί. Στην καθημερινότητά μας είναι επίθετα. Δέκα (10) ευρώ ναι, αλλά 15 τί Σεπτεμβρίου; 15 ημέρες Σεπτ., π.χ. Σήμερα είναι η 28η Ιουνίου και όχι έχουμε 28 ...

50.
Δεν είναι τόσο απλός ο σχηματισμός επιθέτων από ουσιαστικά. Λαμβάνεται η υπ' όψιν η κλίση (θέμα γενικής πτώσης) και η συναίρεση. Θεωρούμε ότι η κατάληξη είναι πάντα -ιος, εκτός και εάν υπάρχει ε ψιλόν στο θέμα της γενικής, το οποίο συναντά το ιώτα και δημιουργεί την κατάληξη -ειος. Μερικά παραδείγματα:

1. Δευτερόκλιτα σε -ος, τα οποία σχεδόν πάντα σχηματίζουν την κατάληξη σε -ιος: λόγος→ λόγιος, παλαιολόγιος, ανθολόγιον | φόριος→ Θεσμοφόρια | τοπωνύμια: Ρόδιος, Νάξιος, Μήλιος, ολύμπιος, Δήλιος, Αιγύπτιος, ευξείνιος, -πούλιος | αλεξάνδριος, ηγησάνδριος, λυσάνδριος, δημοκρίτιος (δημοκρίτειος;) | ψιττάκιος, ίππιος, φιλίππιος, φίλιος, ξένιος, ρύθμιος, (ωρο)μίσθιος ...
Διαφοροποιούνται κάπως τα: Νειλῷος (<Νειλώιος), Κώος (<Κῷος<Κώιος), Ομήρειος, λύκειος, Γύθειον, Ηροδότειος ...

2α. Πρωτόκλιτα με χαρακτήρα -α- σχηματίζουν επίθετα σε -ιος ή -αίος: χώρα→[εγ]χώριος | ημέρα→[εφ]ημέριος, ημεραίος | ώρα→ωραίος | θαλάσσιος/θαλασσαίος, μελίσσιος/μελισσαίος, υπογλώσσιος, μοιραίος, αγοραίος, μναίος, αρουραίος. Στην περίπτωση των προσηγορικών πιστεύω ότι ταιριάζει η παραγωγή επιθ. σε -αίος: π.χ. μοσχοναίος, αλευραίος, σαμαραίος, τσατσακλαίος,

2β. Από τα πρωτόκλιτα με χαρακτήρα -η- ενδιαφέροντα προσηγορικά είναι αυτά που λήγουν σε -ίδης, τα οποία σχηματίζουν επίθετα σε -είος επειδή η παραπάνω κατάληξη μάλλον προέρχεται από συναίρεση (ε+α). Το άλφα είναι αυτό που εκπίπτει και, έτσι, στο θέμα της γενικής το ε ψιλόν συναντά το ιώτα της κατάληξης -ιος δημιουργώντας επίθετα σε -ειος: -ίδης (<-ίδεας)→ ευγενίδειος, ατρείδειος, ευκλείδειος, λεωνίδειος, σημίτειος | ερμείος | γη (<γέ-α)→μεσόγειος, υπέργειος, υπόγειος..

Επίσης, ας μη λησμονούμε ότι το ήτα αντιστοιχούσε σε ήχο -εε- δηλαδή παρατεταμένο έ ψιλόν (σαν να λέμε ε μακρόν). Πιστεύω ότι με την κατάληξη -ιος, πολλά ΝΕ επώνυμα θα απέδιδαν - κανονικά - επίθετα πάντα σε -είος, όπως καραμάνλειος, μητσοτάκειος, αρσάκειος, λεντάκειος, σημίτειος...
Στην περίπτωση των θηλυκών, τουλάχιστον μέσα από την παρατήρηση, το η εκπίπτει και έτσι μένει η κατάληξη -ιος. Αλλά δεν είναι τόσο συχνή η παραγωγή επιθ. από πρωτόκλιτα ουσ. όσο από τα δευτερόκλιτα και τριτόκλιτα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εναλλαγή του ήτα με το δωρικό άλφα, το οποίο φαίνεται να δημιουργεί μερικά από τα επίθετα σε -αίος (όπως προανέφερα), π.χ. λίμνη-λίμνα → λιμναίος (αλλά και λίμνιος), πομπή-πομπά → (αποδιο)πομπαίος

3. Στα τριτόκλιτα ουσιαστικά λαμβάνεται, επίσης, υπ' όψιν το θέμα της γενικής πτώσης, αλλά χρήζουν περισσότερης μελέτης, επειδή δεν ακολουθούν πάντα τον ίδιο κανόνα. Με μια πρώτη παρατήρηση μπορούμε να πούμε ότι τα συμφωνόληκτα (όλων των κατηγοριών) σχηματίζουν επίθετα άλλοτε σε -ίος και άλλοτε σε -είος, π.χ. Έλλην-(παν)ελλήνιος, άρρην-αρσένιος, αλλά γέρων-γερόντιος/γερόντειος, Ανακρεόντειος, Κιθαιρώνειος, δρακόντειος κλπ.

Τα φωνηεντόληκτα (από τα οποία πολλά προσηγορικά) έχουν κυρίως θέμα ε στην γενική (-ε-σος) και έτσι σχηματίζουν επίθετα σε -ειος: π.χ. αριστοτέλειος, θεμιστόκλειος, ιπποκράτειος, αναξιμένειος, διογένειος (αλλά ευγένιος ή και ευγένειος).

Επί του θέματος ασχολείται ο Ηρωδιανός (ε ποιος άλλος).
Title: Re: Συχνά λάθη στη χρήση της Ελληνικής
Post by: sophistes on 28 Jun, 2013, 11:56:49
74.
Διαφωνώ με την ιδέα της απλογράφησης, επειδή έτσι είμαστε αναγκασμένοι να μαθαίνουμε περισσότερες ορθογραφήσεις για την ίδια λέξη. Η εποχή μας διακρίνεται από μια πολυγλωσσία. Πολλοί ομιλητές μιλούν τουλάχιστον 2-3 έως 5-6 ξένες γλώσσες. Έτσι, οι διαγλωσσικές ομοιότητες μόνο βοήθεια στην απομνημόνευση μπορούν να προσφέρουν. Ας οριστούν κανονισμοί μεταγραφής των ξένων λέξεων, κυρίως των αγγλικών ονομάτων. Δεν είναι καθόλου κακό. Ο "Μισισιπής" δεν παραπέμπει με τίποτα στην αγγλ. ορθογραφία του Mississippi. Ως μαθητής δημοτικού έμαθα την λέξη ως Μισσισσιππής. Όμως ένας σύγχρονος μαθητής πρέπει να μάθει δύο ορθογραφήσεις. Είναι τόσο απαραίτητο; Η ελληνική δεν είναι ακουστική γλώσσα, όπως η ισπανική ή η τουρκική κ.ά. Έχει πολύπλοκη ορθογραφία, με ιστορία και με άποψη. Πολλοί Ευρωπαίοι διατηρούν την ξένη ορθογράφηση και πιστεύω ότι καλά κάνουν. Και πέρα από την αιτία ορθής προφοράς σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. s = ζ, ενώ ss = σ - αλλά όχι για όλους) είναι όντως χρήσιμη στην απομνημόνευση ξένων λέξεων. Α ναι, ξέχασα.. έχουμε και το Word να μας διορθώνει τώρα..