Κατ’ αρχάς συγχαρητήρια για το άρτιο site, στο οποίο έχω καταφύγει ουκ ολίγες φορές για reference, ενημέρωση κτλ.. Πάλι καλά που είστε και σεις για να μπαίνουν μερικά πράγματα σε μια σειρά..
Το post μου αφορά κατά κύριο λόγο στην επαγγελματική αποκατάσταση και γενικά στην άσκηση του επαγγέλματος του μεταφραστή. Σε λίγους μήνες αποφοιτώ από το Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Παν/μίου και θα πρέπει να πω πως μια πρώτη εξωπανεπιστημιακή επαφή με την «πραγματικότητα» των μεταφραστικών γραφείων, εκδοτικών οίκων, λοιπών μεταφραστικών σχολών, ΕΕΣ, και freelance μεταφραστών, ήταν μάλλον απογοητευτική. Τέσσερα χρόνια μέσα στο ΙΠ άλλα μας λέγανε κι άλλα πιστεύαμε. Αιθεροβατούμε λοιπόν όλοι οι φοιτητές όταν πιστεύαμε πως μόλις βγούμε θα μας «αρπάξουν» (όπως χαρακτηριστικά μας έλεγε ένας καθηγητής στο 1ο έτος) μεταφραστικά γραφεία, Δημόσιο, υπηρεσίες, εφημερίδες, τράπεζες και ΕΕ;
Σίγουρα δεν λέω πως η εύρεση (ικανοποιητικής) εργασίας στην ανταγωνιστική σύγχρονη κοινωνία και τα λοιπά κλισέ... είναι εύκολη υπόθεση, και μόνον οι αφελείς και οι εθελοτυφλούντες θα πίστευαν 100% τα μεγαλόσχημα λόγια του καθηγητή. Όμως η αρκετά καλή – σίγουρα όχι τέλεια, λόγω ελλείψεων υποδομής... και λοιπών «κλασικών» προβλημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων – προετοιμασία και εκπαίδευση των μελλοντικών μεταφραστών στο ΙΠ φαίνεται πως δεν είναι αρκετή για μια θέση. Τι φταίει; Ίσως –δεν ξέρω– η έλλειψη ικανού συλλόγου μεταφραστών – κατά τον ιατρικό ή δικηγορικό σύλλογο – που να θέτει βασικές προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος; Το γεγονός πως δεν έχουμε στα χέρια μας ανθρώπινες ζωές, όπως οι γιατροί, δε δικαιολογεί, κατ’ εμέ, το φαινόμενο που παρατηρείται, ο οιοσδήποτε, με ή χωρίς προσόντα και περγαμηνές, να ασκεί το επάγγελμα, καλώς ή κακώς. Κι αν έχει τάλαντο – έχει καλώς. Έχω δει όμως μεταφράσεις και υποτιτλισμό, που ακόμη κι εγώ, με τη μικρή πείρα, έφριξα.
Δεν ισχυρίζομαι εδώ πως είμαι τελειωμένη μεταφράστρια και θέτω εαυτόν ανωτέρω όλων, ούτε πως χρειάζεται απαραιτήτως η «περγαμηνή» του Ιονίου για να γίνει κάποιος μεταφραστής – αυτό δεν είμαι σε θέση να το κρίνω. Σίγουρα όμως, λέω πως δεν μπορεί, κάτι θ’ αξίζει η ταλαιπωρία αυτή των 4 (τουλάχιστον) χρόνων στην Κέρκυρα με τα 15, κατά μέσο όρο, μαθήματα το εξάμηνο. Το Ιόνιο συν τοις άλλοις προσφέρει εξάμηνη φοίτηση στο εξωτερικό και πρακτική άσκηση, καθώς και ένα εξοντωτικό curriculum μαθημάτων που καλύπτουν σχεδόν τα πάντα, από τα... βασικά (ανάλυση κειμένου, πολιτισμό, ιστορία, λογοτεχνία, γλωσσολογία, γενικές και ειδικές μεταφράσεις) ως δίκαιο, γεωπολιτική (εμμονή του ΤΞΓΜΔ), στοιχεία φυσικών επιστημών, φιλοσοφία, οικονομικά, πολιτική επιστήμη ... επισκόπηση τουρκικού τύπου (!)... και πολλά άλλα).
Γιατί, στο κάτω κάτω, να το περνάμε αυτό (εκτός από την προσωπική καλλιέργεια), όταν υπάρχουν ιδιωτικές σχολές που διαφημίζουν πως μπορούμε να «γίνουμε μεταφραστές» σε ένα εξάμηνο ή ένα χρόνο; Προσωπικά, τελειόφοιτη πανεπιστημιακού μεταφραστικού τμήματος, με ένα εξάμηνο στη Γαλλία, τέσσερα χρόνια σπουδές στην Αγγλία και παντρεμένη με Άγγλο... πρακτική άσκηση, συνέδρια... συν κάποια χρόνια ενασχόληση ιδιωτικά με ιατρικές και τεχνικές μεταφράσεις... και ακόμη δε λέω πως είμαι μεταφράστρια – πάει, τελείωσε, δεν υπάρχει χώρος για βελτίωση, τα ξέρω όλα. Θα ήταν εγκληματικό να το πω. Συχνά κάνω μια μετάφραση και τρέμω πριν την παραδώσω. Πώς μπορούν λοιπόν να το λένε άλλοι με έξι μήνες τρίωρα εβδομαδιαία σεμινάρια; Δε λέω πως στο Ιόνιο τα πράγματα είναι ειδυλλιακά. Ένα σωρό προβλήματα έχουμε (άλλο κεφάλαιο αυτό), ούτε στέγη, ούτε χρήματα, το εξάμηνο εξωτερικού κινδυνεύει, δουλειά βρίσκουν όσοι ανήκουν στις «κλίκες»... Παρόλα αυτά το επίπεδο των μαθημάτων είναι καλό και πιστεύω πως θεωρητικά, ένας επιμελής φοιτητής μπορεί να βγει ικανός – άπειρος βέβαια επαγγελματικά – μεταφραστής.
Τα ερωτήματά μου είναι: αξίζει, τελικά; Πώς ένας δικηγόρος μπορεί να επικυρώνει μια μετάφραση κι ένας απόφοιτος του ΤΞΓΜΔ – κατεύθυνση μετάφρασης, δεν μπορεί; (δεν γνωρίζω αν αυτό έχει αλλάξει – αν ναι, ζητώ συγνώμη). Πώς διατείνονται σχολές ότι μπορούν να μας κάνουν μεταφραστές σε ένα εξάμηνο; Πώς διατηρεί γνωστός μου ολόκληρο μεταφραστικό γραφείο με καλή πελατεία, απ’ ό,τι ξέρω, όντας απόφοιτος λυκείου (συγνώμη έχει και το proficiency); Τι σχέση έχει ένα proficiency με τη μετάφραση; Γιατί αφήνουμε να πέφτει τόσο η ποιότητα; Έτσι ο κόσμος πιστεύει, και δίκαια ίσως, πως, όντως, μεταφραστής δεν είναι επάγγελμα, διότι όποιος θέλει μεταφράζει, φτάνει να ξέρει αγγλικά.
Έχω υπόψη μου μεταφραστικό γραφείο που ζητούσε γιατρούς για ιατρικές μεταφράσεις. Μα είναι δυνατόν; Από προσωπική πείρα (ο πατέρας μου είναι πανεπιστημιακός γιατρός με δημοσιεύσεις ο ίδιος αλλά και με πολλούς συναδέλφους που δημοσιεύουν άρθρα) γνωρίζω πως ξένα ιατρικά περιοδικά συχνότατα επιστρέφουν τα ελληνικά άρθρα λόγω πραγματικά απαίσιων αγγλικών. Πολύ συχνά οι γιατροί διατείνονται πως γνωρίζουν αρκετά αγγλικά και αρνούνται να δώσουν το άρθρο τους για αντίστροφη, παρακαλώ, μετάφραση, σε έναν μεταφραστή. Έχετε δει; Συχνά τα άρθρα δεν επιδέχονται ούτε καν διορθώσεις! Εγώ με τα τρία μαθήματα Δικαίου που έχω κάνει σε τρία εξάμηνα, μπορώ να κάνω τον δικηγόρο; Να μη μιλήσω για άλλους που προσφέρουν μεταφράσεις «κανονικές», πιστοποιητικών, άρθρων κτλ, με το Systran
Γιατί λοιπόν δε θέτουμε κάποια όρια; Γιατί δεν προστατευόμαστε; Θά’θελα να ξέρω ποια είναι η γνώμη εδώ στο φόρουμ – μια και θα’χετε περισσότερη εμπειρία στον επαγγελματικό τομέα από εμένα.
ΥΓ. Μ’ αυτό το post δεν θα ήθελα να θίξω κανέναν και ούτε πιστεύω πως η έλλειψη πτυχίου είναι αναγκαστικά ισοδύναμη με έλλειψη ταλέντου και γνώσεων, ούτε και το αντίστροφο, πως η απόκτηση δηλαδή του οποιουδήποτε πτυχίου μας καθιστά παντογνώστες. Όμως μια γενική και λυπηρή διαπίστωση είναι πως η ποιότητα των μεταφράσεων (και δη, των αντίστροφων) συχνά είναι χαμηλή, και πως κυκλοφορούν «τσαρλατάνοι» (για να δώσω ένα κάπως βαρύ χαρακτηρισμό). Το ερώτημα λοιπόν είναι γιατί συμβαίνει αυτό, τι μπορούμε να κάνουμε και τι να περιμένω εγώ, π.χ., ως νέα μεταφράστρια – απόφοιτος του Ιονίου. Τέλος, συγνώμη για την πολυλογία αλλά είναι φλέγον το ζήτημα :)
