Όταν, πριν από 60 περίπου εβδομάδες, κυκλοφόρησε το πρώτο σιντί του ηλεκτρονικού Πάπυρου, τους έστειλα την παρακάτω επιστολή. Την απάντηση του Πάπυρου δεν θα την κοινοποιήσω, διότι δεν την πήρα ποτέ. Μένει να τους πάρω τηλέφωνο για να μάθω αν μπορεί να τοποθετήσει ο χρήστης τα περιεχόμενα των 60+ σιντί στον σκληρό του δίσκο. Αν γίνεται, αξίζει να τον αγοράσει κανείς, έστω και με τις αδυναμίες που σχολιάζω. Αν όχι, ΜΑΚΡΙΑ!
Όσο για το σάιτ, υπήρχε παλιά και το ξαναστήσανε. Για την ηλεκτρονική έκδοση δεν βλέπω να έχουν πληροφορίες αυτή τη στιγμή.
Η επιστολή:
Αγαπητοί φίλοι στον Πάπυρο,
Τι ρεζιλίκια είναι αυτά;
Εδώ και κάποια χρόνια άκουγα ότι μελετούσατε την ηλεκτρονική μορφή του Π-Λ-Μ και έλεγα άμποτες. Από τις ευτυχέστερες στιγμές της ζωής μου ήταν όταν άρχισα να μεταφέρω στο υπόγειο του σπιτιού μου διάφορες πολύτομες εγκυκλοπαίδειες όπως την Britannica, δημιουργώντας πολύτιμο χώρο στα ράφια του γραφείου μου και κυρίως εγκαθιστώντας στον υπολογιστή μου τις ηλεκτρονικές τους εφαρμογές με όλα τα καλούδια που μου παρείχαν.
Σήμερα, λοιπόν, πήγα με λαχτάρα να δω τι είχατε σκαρώσει. Πολλά CD είδα στη διαφήμιση της τηλεόρασης, 61 όσα και οι τόμοι διάβασα ανοίγοντας το περιοδικό και πριν κάνω την εγκατάσταση, και ψύλλοι στ’ αφτιά μου μπήκανε. Εντάξει, λέω, τέχνασμα είναι αυτό, τι να κάνουν οι άνθρωποι, πρέπει να το σπάσουν το έργο για να μπορέσουν να βγάλουν τα λεφτά τους, άντε να πουλήσουν και περιοδικά. Φαντάστηκα, δηλαδή, ότι κάποια πατέντα έχετε σοφιστεί ώστε να γίνεται μερική εγκατάσταση της ύλης – αν και δεν μου καλάρεσε η ιδέα ότι δεν μπορούσα να πάρω τηλέφωνο και την άλλη μέρα να έχω όλο το έργο στον κομπιούτερ μου.
Και κάνω την εγκατάσταση και τι να δω (πάνω εκεί μου βγήκε εκείνο το «τι ρεζιλίκια είναι αυτά;»). Στο σιντί είχα τον πρώτο τόμο σε 3141 αρχεία εικόνας (JPG) συνολικού μεγέθους 355 μεγαμπάιτ. Όταν η κόρη μου θέλει να κάνει κάποια εργασία για το σχολειό της και βαριέται να κοπανάει πολλά πλήκτρα, ρίχνω το άρθρο του Πάπυρου στο σκάνερ, του τραβάω και ένα OCR και της δίνω ωραιότατο κειμενάκι του Word να κάνει τις επεμβάσεις της. Τώρα, όταν θα αποκτήσω και τα 61 CD, θα γλιτώνω το στάδιο του σκάνερ
Μα είστε σοβαροί; Εκτός, ας πούμε, από την περίπτωση του Βρετανικού Μουσείου που εκδίδει παλιά βιβλία σε σιντί με τις πανέμορφα ιστορημένες σελίδες σε φωτογραφίες, πρέπει να είστε οι πρώτοι στον κόσμο που σοφιστήκατε να κυκλοφορήσετε εγκυκλοπαίδεια με τα άρθρα της όχι σε κείμενο αλλά σε φωτογραφίες. Δηλαδή, με συγχωρείτε, τις εσωτερικές αναζητήσεις δεν θα τις κάνουμε με λέξεις αλλά με συντεταγμένες;
Λοιπόν, να σοβαρευτώ, να σταματήσω τις ειρωνείες που μου προκάλεσε η αγανάκτηση και να αναρωτηθώ μαζί σας για κάποια πράγματα. Γιατί αντιλαμβάνομαι τα προβλήματά σας, εκτιμώ απεριόριστα τη δουλειά σας και κάποια λύση πρέπει να βρεθεί ώστε κι εμείς οι σωστοί χρήστες εγκυκλοπαιδειών να κάνουμε τη δουλειά μας και εσείς να εκμεταλλευτείτε σωστά το έργο σας.
Αντιλαμβάνομαι το πρώτο μεγάλο πρόβλημα των ηλεκτρονικών εφαρμογών στην Ελλάδα, την πειρατεία. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν λύνεται αν κάνετε το έργο δύσχρηστο και αντιπαθητικό. Όταν θα έχετε βγάλει τα 61 CD, θα μπορούν άνετα οι πειρατές να τα μοιράζουν σε 5 DVD (τόσα μου βγαίνουν με τα μαθηματικά που ξέρω) και μάλλον τους πειρατές θα κάνετε πλούσιους μια και δεν θα έχει καμία προστασία το έργο (κλείδωμα κ.λπ.).
Για τον σοβαρό χρήστη της εγκυκλοπαίδειας, τούτο εδώ το πράγμα που στήσατε στερείται πρακτικότητας. Πρώτα απ’ όλα, εγώ που έχω την έντυπη εγκυκλοπαίδεια, προτιμώ να συνεχίσω να σηκώνομαι από τη θέση μου και να ξεφυλλίζω τους τόμους και να κάνω έτσι και λίγη γυμναστική – αντί να βάζω και να βγάζω σιντί. Και έστω ότι φτιάχνετε ένα πιο λογικό πρόγραμμα που μου επιτρέπει να αφιερώσω κάποια στιγμή 20 και παραπάνω γιγαμπάιτ σκληρού δίσκου και μέσα από αυτό το πιο λογικό πρόγραμμα να βρίσκω αμέσως το λήμμα που θέλω να συμβουλευτώ. Το μοναδικό μου κέρδος θα είναι ότι δεν θα σηκώνομαι από το γραφείο μου.
Επίσης, για κάποιον που δεν έχει την έντυπη εγκυκλοπαίδεια, μπορώ να αντιληφθώ ότι υπάρχει κάποιο κέρδος: θα έχει αποκτήσει την εγκυκλοπαίδεια σε κάπου 200.000 εικόνες προς περίπου 300 (εγκυκλοπαίδεια, πολυλεξικό, Ελλάδα και τα πρώτα 31 Τηλεράματα). Από ’κεί και πέρα θα χαίρονται οι πειρατές. Αν παραμείνει το έργο στη σημερινή δύσχρηστη μορφή του και πρέπει να κάνει ο χρήστης τον ζογκλέρ με 61+ δισκάκια, ίσως να μείνουν χωρίς δουλειά και οι πειρατές.
Τι χάνετε εσείς και κυρίως τι χάνουμε εμείς οι σοβαροί χρήστες;
Οι πρόσθετες δυνατότητες ενός ηλεκτρονικού έργου, αυτά που δίνουν χαρά και άνεση στον χρήστη και κάνουν εμπορεύσιμο το προϊόν, είναι κυρίως η δυνατότητα ευχερούς ανεύρεσης της πληροφορίας με αναζητήσεις όχι μόνο λημμάτων αλλά και λέξεων μέσα στα κείμενα (όπως π.χ. στην ηλεκτρονική Britannica ή στην πιο εύχρηστη Encarta). Η άνεση να πεταχτεί ο χρήστης από ένα λήμμα, με παραπομπή, σε άλλο λήμμα ή ακόμα και σε σελίδα του διαδικτύου. Η ευχέρεια άμεσης και συνεχούς ανανέωσης του περιεχομένου μέσω διαδικτύου. Η δυνατότητα να κάνει μεταφορά ενός κειμένου από το έργο αναφοράς στον επεξεργαστή κειμένου π.χ. για μια εργασία που γράφει. Και, όσο ωριμάζει το έργο, να έχεις τις πρόσθετες παροχές των γνήσια ηλεκτρονικών εφαρμογών, π.χ. βιντεάκια, έξυπνους χάρτες, timelines, ηχητικά ντοκουμέντα, πλουσιότερη εικονογράφηση κ.λπ.
Να υποψιαστώ ότι δεν μπορέσατε να βρείτε τους κατάλληλους προγραμματιστές για να μεταφέρουν το έργο σε ηλεκτρονική μορφή; Ήταν μεγάλο το κόστος; Φοβηθήκατε την πειρατεία; Δεν ξέρω τι μπορεί να έχει συμβεί. Μπορώ όμως να φανταστώ μια πολύ καλύτερη εφαρμογή, έστω και σε μορφή που θα απέχει αρχικά από εξαιρετικά ώριμα έργα όπως οι αγγλόφωνες εγκυκλοπαίδειες που προανέφερα, αλλά ομοίως και από τον τραγέλαφο που σοφιστήκατε.
Μια εφαρμογή όπου τα κείμενα θα είναι κείμενα και όχι φωτογραφίες και ο όγκος της εφαρμογής θα επηρεάζεται από τον όγκο της εικονογράφησης, των εφαρμογών πολυμέσων γενικότερα (για πολλά χρόνια η αγγλική Britannica κυκλοφορούσε σε ένα σιντί). Που θα περιέχει τα λήμματα του πολυλεξικού μαζί με τα εγκυκλοπαιδικά όπως στους πρώτους τόμους του έντυπου Π-Λ-Μ (με δυνατότητα απόκρυψης των λεξικογραφικών για όποιον θέλει να βλέπει κατάλογο μόνο με εγκυκλοπαιδικά λήμματα). Με αναζήτηση λημμάτων και, σε επόμενη έκδοση, λέξεων μέσα στα κείμενα (σε πρώτη φάση κουτή αναζήτηση, σε επόμενη έκδοση έξυπνη, δηλαδή που δεν θα λαμβάνει υπ’ όψιν κλιτούς τύπους και θα μπορεί να σου βρει «γάτες» ακόμα κι αν γράψεις «γάτα»). Άμεσες παραπομπές σε άλλα λήμματα, με ένα κλικ (άκου εκεί να πρέπει να αλλάξω σιντί!). Και αργότερα με όλα τα άλλα πλεονεκτήματα ανανέωσης και εμπλουτισμού του περιεχομένου.
Να το δώσετε αυτό το έργο σπαστά μέσω του Τηλεράματος, παρέχοντας όμως και στους ανυπόμονους την ευχέρεια να πάρουν αμέσως το έργο στα χέρια τους (δεν υπάρχουν προγραμματιστικά προβλήματα εδώ). Να δημιουργήσετε κίνητρα εγγραφής συνδρομητών για την προστασία του έργου –τα κλειδώματα δεν πιάνουν, όλο και κάποιος θα τα σπάσει– αλλά και την παράλληλη δημιουργία μιας αξιοποιήσιμης βάσης πελατών. Αν το πρωτεύον είναι η συγκέντρωση διαφήμισης για το Τηλέραμα, δημιουργήστε μια βάση πελατών με την πώληση του πλήρους έργου και μετά βάλτε τους να αγοράζουν το Τηλέραμα για να αποκτούν πρόσθετα καλούδια που θα εμπλουτίζουν την εγκυκλοπαίδεια.
Υπάρχουν τρόποι να εκμεταλλευτείτε, όπως το δικαιούστε, το τεράστιο και αξιολογότατο έργο σας και ταυτόχρονα να δώσετε στην ελληνική κοινωνία, στους μελετητές, στους μαθητές, το έργο που αξίζουν με όλες τις δυνατότητες που επιτρέπουν οι σύγχρονες τεχνολογίες. Τα λέω κατόπιν εορτής; Είναι κάτι που προγραμματίζετε για το μέλλον; Ποιος ξέρει πόσο ακόμα θα πρέπει να περιμένουμε. Εγώ πάντως (αλλά και πολλοί άλλοι, φοβάμαι) δεν πρόκειται να αγοράζω το Τηλέραμα αν δεν έχω τουλάχιστον την εγγύηση ότι θα υπάρξει ένα πρόγραμμα συγκερασμού όλων των λημμάτων. Ακόμα κι έτσι, δεν θα πάψω να γκρινιάζω μέχρι να δω υλοποιημένο το όνειρό μου μιας γνήσιας ηλεκτρονικής εφαρμογής; Εσείς, τι γίνεται, στερέψατε από όνειρα;
Ο πολύ καλός σας φίλος