Ομοιοκαταληξία ή ελεύθερος στίχος;

[wings]

Εννοώντας ότι δεν τους έχουμε ρωτήσει τίποτα ουσίας ως τώρα γιατί αναλωνόμαστε στους τύπους. Εξήγησα παρακάτω τι εννοούσα.

[Sofiakol]

Χαίρομαι που ο Κώστας Κρεμμύδας δημοσίευσε τα ποιήματά σου και θα χαιρόμουν ακόμη περισσότερο αν μου δινόταν η ευκαιρία να διαβάσω κάποια συλλογή σου.

Κύριε Νικηφόρου,
μία μόνο συλλογή έχω βγάλει ως τώρα, και λέγεται "Aν-Επίκαιρα ποιήματα", εκδόσεις Δαρδανός-Τυπωθήτω 2007 (πληροφορίες θα δείτε εδώ: http://www.dardanosnet.gr/home/book-details.php?id=1435

Ο τίτλος "Αν-επίκαιρα" αναφέρεται εν μέρει και στο γεγονός ότι κάποιοι θεωρούν πως η ομοιοκατάληκτη ποίηση δεν είναι επίκαιρη σήμερα.

Ειδικά για σας, ακριβώς επειδή είστε σκεπτικιστής με όλα αυτά, κι εμένα μου αρέσουν οι προκλήσεις, προτίθεμαι να σας τη στείλω με το ταxυδρομείο. Αν σας ενδιαφέρει, γράψτε μου τη διεύθυνσή σας με πμ (έχει πμ αυτό το φόρουμ, έτσι; ) ή στο μαιλ: sofaikol@hotmail.com κι εγώ θα σας τη ταχυδρομήσω.

Αν και τα περισσότερα ποιήματα της συλλογής είναι ήδη αναρτημένα στο ίντερνετ και θα τα βρείτε αν θέλετε με μια απλή αναζήτηση του ονόματός μου στο google. Η αναμενόμενη αρνητική κριτική σας είναι ευπρόσδεκτη! 

[Sofiakol]

• η Σοφία Κολοτούρου, επρόσωπος της Ε' μεταπολεμικής γενιάς, των «πιτσιρικάδων» της ποίησής μας, που εμφανίζεται στην ποίηση γύρω στο 1990 και γράφει ομοιοκατάληκτα ποιήματα. Υπάρχει ιστοσελίδα της στο διαδίκτυο.

Δράττομαι της ευκαιρίας για να καλωσορίσω - λίγο αργοπορημένα - τη Σοφία στο Translatum.

Καταλήγω: δεν θέλω επιχειρήματα. Θέλω να μιλήσει η ψυχή των δύο ποιητών μας και να μας πουν τι σημαίνει γι' αυτούς η ποίηση και γιατί επέλεξαν ελεύθερο στίχο ο Τόλης και παραδοσιακό στίχο η Σοφία.

Τώρα το είδα αυτό...Πέμπτη μεταπολεμική γενιά; Έλεος βρε παιδιά, μην με βάζετε ακόμα σε γενιές, αισθάνομαι ακόμα αρκετά νέα (είμαι 35 ετών) για να....ενταφιαστώ σε μια γενιά!

Εξάλλου έχω πολύ δρόμο ακόμα στην ποίηση, “στο σκαλί το πρώτο” είμαι, και δεν θεωρώ ότι είναι και πολύ σωστό να με βάζετε δίπλα στον κύριο Νικηφόρου, που έχει διανύσει πολύ μεγαλύτερο δρόμο από μένα.

Θα να σας απαντήσω όμως, μια και ρωτήσατε, όχι ως “ποιήτρια της τάδε γενιάς”, μα ως άνθρωπος που αγαπά την ποίηση και γράφει κι έχει βγάλει μια συλλογή.

Εγώ δεν επέλεξα τίποτα, έγραφα με αυτόν τον τρόπο από το δημοτικό. Μέχρι τα τέλη του 1997 που πρωτοανακάλυψα το ίντερνετ, ήμουν απομονωμένη από τα ποιητικά δρώμενα, επειδή πάσχω από κώφωση και δεν μπορούσα (ούτε μπορώ φυσικά) να παρακολουθήσω απαγγελίες, εκδηλώσεις, κ.λπ.

Το 1998 ανέβασα τα πρώτα μου ποιήματα στο δίκτυο (με την ευκαιρία να πω ότι η σελίδα μου έχει πολύ παλιά ποιήματα, που σήμερα δεν τα θεωρώ και τόσο καλά, και προτείνω να αναζητήσετε τα πιο πρόσφατα) και τότε ανακάλυψα με έκπληξη ότι είχε ήδη διαμορφωθεί σε πολλούς η αντίληψη ότι η ομοιοκατάληκτη ποίηση είναι ξεπερασμένη σήμερα.

Δοκίμασα για ένα διάστημα τον ελεύθερο στίχο, μα δεν πιστεύω ότι μου πάει και πολύ, και ξαναγύρισα στο ομοιοκατάληκτο (σπανίως μπορεί να γράψω κάτι και σε ελεύθερο).

Στην πορεία, διαπίστωσα ότι υπάρχουν και άλλοι που γράφουν σήμερα με ομοιοκατάληκτο στίχο, και θεώρησα καθήκον μου να τους αναδείξω όσο μπορούσα, και προέβαλα και προβάλω ακόμα όσους από αυτούς θεωρώ ότι έχουν να πουν πράγματα που εκφράζουν την εποχή μας με ομοιοκατάληκτο στίχο. Δηλαδή όχι όσους μιμούνται τον εκφραστικό τρόπο, και το λεξιλόγιο αν θέλετε, των αρχών του 20ου αιώνα και του μεσοπολέμου, αλλά όσους έχουν να μας πουν πράγματα για το σύγχρονο κόσμο μας, με την παραδοσιακή μορφή στίχου.

Τέλος, να σας πω ότι είμαι στιχομνήμων, και βέβαια πιστεύω ότι η ικανότητα απομνημόνευσης βοηθάει πάρα πολύ στην επιλογή της γραφής με ομοιοκαταληξία – αλλά εδώ επανερχόμαστε στην αρχική μου θεωρία περί οπτικών και ακουστικών τύπων. Κι από μια περίεργη ειρωνία της τύχης, εγώ είμαι καθαρά ακουστικός τύπος, κι όπως θυμάμαι ό,τι μου πουν, έτσι θυμάμαι και ποιήματα ή λόγια τραγουδιών απέξω, χωρίς προσπάθεια. Νομίζω ότι αυτή η τάση μου να μαθαίνω απέξω τα ποιήματα είναι εκείνη που με έσπρωξε, ήδη από τα μαθητικά μου χρόνια, στον ομοιοκατάληκτο στίχο.

Ελπίζω να σας κάλυψα, και σας ζητώ συγγνώμη για το μήνυμα-σεντόνι που μόλις έγραψα (δεν μπορούσα να εκφραστώ με λιγότερα λόγια).

[Sofiakol]

Πριν λίγο μπήκα στην αξιόλογη ιστοσελίδα της Σοφίας Κολοτούρου για μια αρχική γνωριμία με την ποίησή της. Ελπίζω σύντομα να επανέλθω με μεγαλύτερη άνεση χρόνου. Κάτι ανάλογο νομίζω ότι θα πρέπει να κάνουν όσοι πραγματικά ενδιαφέρονται για τη λογοτεχνική μας εργασία και για τις απόψεις μας. Μόνον έτσι μπορεί να έχει νόημα η συζήτηση που ίσως ακολουθήσει. 

Υ.Γ. 1 Αν το μοναδικό μας θέμα είναι «ομοιοκαταληξία ή ελεύθερος στίχος», εγώ αποσύρομαι, όπως ήδη έχω δηλώσει. Αν όμως, όπως καταλαβαίνω, η συζήτηση θα είναι πολύ ευρύτερη, τότε όλα αυτά πρέπει να μεταφερθούν στο νήμα «Συζητήσεις για την ποίηση ...»

Υ.Γ. 2 Δεν μου αρέσουν τα «κύριος» και «κυρία» και θα προτιμούσα να μου απευθύνετε τον λόγο με το μικρό μου όνομα.

Επειδή τώρα το είδα αυτό (απαντάω καθώς τα διαβάζω, με τη σειρά) θέλω

1) Να επαναλάβω ότι τα ποιήματα της σελίδας μου είναι πρωτόλεια, και θα προτιμούσα να μην με κρίνετε με βάση αυτά (που εμένα σήμερα δεν με πολυεκφράζουν) παρά με βάση τα πρόσφατα του βιβλίου μου (υπάρχουν τα περισσότερα στο Δίκτυο, κάντε αναζήτηση στο www.poiein.gr και θα βρείτε τα πιο πολλά.

2) Να πω κι εγώ πως προτιμώ μια ευρύτερη συζήτηση για την ποίηση

και

3) Αν και δεν μου είναι εύκολο να απεθύνομαι στον ενικό σε πολύ μεγαλύτερούς μου (έχω συνηθίσει αλλιώς), θα σεβαστώ την επιθυμία σας και προχωρώ στο "Τόλης" από το επόμενο μήνυμα...

[banned]

Aγαπητή μου Σοφία,

Σου έγραψα αμέσως μόλις είδα το μήνυμά σου. Θα χαρώ πολύ να διαβάσω τα ποιήματά σου και να σου πω τη γνώμη μου με κάθε ειλικρίνεια (την ειλικρίνεια που με έχει βάλει σε μεγάλους μπελάδες στη ζωή μου). Χαίρομαι για το ήθος σου και είμαι βέβαιος ότι θα χαρώ περισσότερο όταν γνωριστούμε καλύτερα. Δεν προλαβαίνω τώρα να γράψω περισσότερα γιατί είμαι πνιγμένος με την προετοιμασία της παρουσίασης του βιβλίου μου στη Διεθνή Έκθεση του Βιβλίου. Αργότερα σήμερα ή αύριο ίσως.

Ένα μόνο. Μην σε καταπτοεί η ηλικία μου. Θα διαπιστώσεις ότι τις περισσότερες φορές είμαι σαν μικρό παιδί.

[banned]

Συνεχίζω τώρα. Ε, όχι και «αναμενόμενη αρνητική κριτική», Σοφία. Την οποία θα δεχτείς ηρωικά σαν σφαίρα στο στήθος.

Βρίσκω όλα αυτά που λες πολύ ενδιαφέροντα και νομίζω ότι είσαι μια γνήσια περίπτωση. Θα διαβάσω, θα κρίνω και θα σου γράψω. Πάντως, νομίζω ότι αδικείς τα ποιήματά σου σε ελεύθερο στίχο. Διάβασα μερικά και μου άρεσαν.

Nα έχεις υπόψη σου ότι την τελευταία λέξη θα την έχεις εσύ. Μαζί με την απάντησή μου, όποια κι αν είναι αυτή, σκοπεύω να σου στείλω και την ποιητική συλλογή μου, Μυστικά και θαύματα, ο ανεξερεύνητος λόγος της ουτοπίας, Mανδραγόρας, 2007. Η οποία φυσικά θα υπόκειται στην (αυστηρότατη ελπίζω) δική σου κριτική.

[Sofiakol]

Μα....γιατί να έχω την τελευταία λέξη, αγαπητέ Τόλη, εξάλλου δεν είναι πεδίο μάχης εδώ (γέλασα πολύ με το σκηνικό με το βόλι στο στήθος). Θα χαρώ πραγματικά να ανταλλάξουμε βιβλία. Δεν έχω πάρει όμως ούτε πμ ούτε μαιλ, ίσως κάτι δεν λειτουργεί σωστά στο σύστημα; Περιμένω το μαιλ για να δώσω τη διεύθυνσή μου και έχω χαρεί ειλικρινά με αυτή την απροσδόκητη διαδικτυακή γνωριμία.

Νομίζω ότι την "τελευταία λέξη" δικαιούνται να την έχουν τα άλλα παιδιά εδώ που μας ρώτησαν για την ποίηση...Ας μας ρωτήσουν ό,τι άλλο θέλουν μετά από όσα διάβασαν.

[Sofiakol]

Ηθελα να πω ότι μόλις πήρα το μαιλ και απάντησα. Κι αυτό δεν είναι η ....τελευταία λέξη, αλλά ελπίζω η αρχή!

[vmelas]

Η συζήτηση φαίνεται να έχει ψιλοσταματήσει στο θέμα αυτό και έτσι είπα να ρίξω λάδι ... Δεν έχω διαβάσει όλα μα όλα τα μηνύματα αλλά σήμερα που άκουγα Goin' Through σκέφτηκα ότι η ομοιοκαταληξία ζει και βασιλεύει στο χιπ χοπ (και μην ακούσω τα σχετικά με το εάν το χιπ χοπ θεωρείται αποδεκτό ή όχι) - και ας μη ξεχνάμε και τις μαντινάδες. Τελικά την ποιότητα ενός κειμένου (ποιήματος) γιατί να κρίνεται από το εάν έχει ομοιοκαταληξία ή όχι; Δηλαδή μικρότερα μηνύματα περνάει το "Καλημέρα Ελλάδα" από το ένα ποίημα με ελεύθερο στίχο;

Τελικά τί θα θεωρηθεί πιο σημαντικό; Το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει ο ποιητής ή ο τρόπος με τον οποίο θα το κάνει;

[banned]

Καλημέρα, Βαλεντίνη. Καιρό είχαμε να μιλήσουμε.

Όλα αυτά τα θέματα έχουν συζητηθεί μέχρι λιποθυμίας στο παρελθόν και δεν νομίζω ότι έχουμε τίποτα καινούριο να προσθέσουμε. Ανάλογα με τη γνώση, την ωριμότητα και την παρόρμησή του, ο καθένας αποφασίζει και πράττει και, φυσικά,
κρίνεται όπως όλοι μας. 

Το χιπ χοπ και οι μαντινάδες με αφήνουν εντελώς αδιάφορο και αγνοώ το «Καλημέρα Ελλάδα».

Μηνύματα κάθε είδους εκπέμπουν όλοι. Για τον έρωτα και την αγάπη, για το όνειρο, για τη μοναξιά και για τον θάνατο.  Χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι γράφουν ποιήματα, ζωγραφίζουν πίνακες, συνθέτουν μουσική. Το καθοριστικό για το επίπεδο και την ποιότητα της καλλιτεχνικής τους εργασίας είναι ο τρόπος με τον οποίο το κάνουν.

[Sofiakol]

Ζητώ συγγνώμη που δεν έχω γράψει τόσο καιρό σε αυτό το θέμα, μα δεν είχα προσέξει τις νεότερες απαντήσεις και το είδα σήμερα τυχαία. Πράγματι, το κουράσαμε το θέμα, κι εξάλλου συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε στην οπτική μας (ως προς αυτό το θέμα) με τον Τόλη.

Ακριβώς επειδή διαφωνούμε, γράφω τούτο μόνο: Εγώ, επειδή έχω πρόβλημα ακοής, δεν μπορώ να σας πω αν ακούω hip hop ή ό,τιδήποτε άλλο, ωστόσο το ίδιο το hip hop και πιο συγκεκριμένα οι Active Member και ειδικότερα ο Foxmoor με "άκουσε", παίρνοντας το πρώτο ποίημα της συλλογής μου, και μελοποιώντας το (είναι το τραγούδι: Μήνυμα στο Μπουκάλι, από τον δίσκο: όταν οι μικρόνοοι hiphorαγούν).

Λοιπόν, εγώ πιστεύω ότι και οι δύο μορφές στίχου (ελεύθερος - ομοιοκατάληκτος) είναι ισότιμες μεταξύ τους, και περισσότερη σημασία έχει για μένα το μήνυμα, η ουσία των στίχων και δευτερευόντως η μορφή.