Translation - Μετάφραση

Favourite texts, movies, lyrics, quotations, recipes => Favourite Poetry => Favourite Music and Lyrics => Poetry of Thessaloniki => Topic started by: wings on 22 Jun, 2008, 18:00:52

Title: Γιάννης Τζανής
Post by: wings on 22 Jun, 2008, 18:00:52
Γιάννης Τζανής

(https://thepoetsiloved.files.wordpress.com/2019/03/tzanis.jpg)

[Φωτογραφία: Γιάννης Δ. Βανίδης (https://iannisvanidis.blogspot.gr/2012/06/blog-post_7970.html)]

Γεννήθηκε το 1943 στη Γερακαρού Θεσσαλονίκης και από το 1952 ζει στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε φιλολογία και είναι διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Έχει υπηρετήσει στο διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, ήταν για πολλά χρόνια καθηγητής σε δημόσια σχολεία, υπήρξε προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης και είναι σχολικός σύμβουλος φιλολόγων. 

Ποιητικές συλλογές:
«Φύλλα ημερολογίου», 1968
«Επιστροφή», 1973
«Φονικά μέσα», 1974
«Αιθίοπες έσχατοι ανδρών», 1985
«Θεσσαλονίκην Φιλίππου βασίλισσαν», 1987
«Σήμερον κρεμάται», 1989
«Παρά θίν’ αλός (Η ραψωδία της θάλασσας)», 1993
«Θεσσαλονίκης Αφροδίτη», 1994
«Μνείας χάριν (Επιτύμβια χαμόγελα)», 2000

Πεζογραφία:
«Το σκαλοπάτι» (διηγήματα), 1977
«Η ευαισθησία» (διηγήματα), 1991
«Ο πληγωμένος άγγελος» (οδοιπορικό), 1993
«Πώς ξαναπήραμε φωτιά» (παραμύθια), 1996
«Το μήνυμα το ήλιου» (μυθιστόρημα), 1999
«Ο ζηλωτής του ονείρου» (μυθιστόρημα), 2003

Mελέτες για τη λογοτεχνία (οι βασικότερες) :
«Ποσείδιππος ο Πελλαίος, ένας Mακεδόνας επιγραμματοποιός ανάμεσα στους πρωτοπόρους της Aλεξανδρινής ποίησης», 1995
«Aρχαία και βυζαντινά επιγράμματα Θεσσαλονικέων ποιητών», Α' τόμος, εκδ. Mακεδονίας και Θράκης & Β' τόμος, εκδ. ΟΠΠΕ, 1997
«Ψήγματα χρυσού» (ανθολόγιο μαθητικής ποίησης μαζί με τον Πέτρο Mπέσπαρη - 5 βιβλία), 1998-2006
«Η λογοτεχνική δημιουργία της Βόρειας Ελλάδας, 1875-2007» (απόπειρα βιβλιογραφικής καταγραφής μαζί με τον Πέτρο Μπέσπαρη), 2007

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:


[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=9084.0) ]
Title: Γιάννης Τζανής, Ποιητές
Post by: wings on 19 Sep, 2008, 21:40:53
Γιάννης Τζανής, Ποιητές

[Ενότητα Α'. Φονικά μέσα]

Τώρα ξυπνάτε
Τις ναρκωμένες τύψεις.
Θα σας κρεμάσουν!...

Από τη συλλογή Φονικά μέσα (1974)

Ευχαριστώ θερμά τη Μαρία Παρασκευοπούλου που μου δάνεισε αυτή τη συλλογή του Γιάννη Τζανή.
Title: Re: Γιάννης Τζανής
Post by: mariapar on 19 Sep, 2008, 21:58:33
Δική μου η ευχαρίστηση :-)
Title: Γιάννης Τζανής, Πρωτοχρονιά
Post by: wings on 01 Jan, 2009, 16:52:02
Γιάννης Τζανής, Πρωτοχρονιά

Άλλο ένα κιτρινισμένο φύλλο σκόρπισε στο άπειρο,
Άλλη μια θαμπή σκιά πέρασε αθόρυβα στο σκοτεινό ημισφαίριο,
Άλλη μια τούφα βαμβάκι στο κεφάλι,
Άλλη μια χούφτα άλατα στις αρτηρίες, στις αρθρώσεις...

Αποβραδίς η τηλεόραση βομβάρδισε τ’ αυτιά μας
με λογής-λογής σεισμούς, λιμούς, πολέμους, καταποντισμούς
Και το πρωί η εφημερίδα μάς πυροβόλησε κατάστηθα
Με φόνους, βιασμούς, ληστείες, εκατόμβες της ασφάλτου.

Στο αδειανό καινούριο μου τετράδιο
Κάνω τον απολογισμό του κόσμου:
Φοβερά τα ελλείμματα, απώλειες τρομερές∙
Απώλειες σε ψυχές, σ’ αισθήματα, σε ομορφιά.

Φυλλομετρώ το ημερολόγιο να μετρήσω τα επιτεύγματά μου:
Ακόμα βρίσκομαι στο «παραλίγο»
Κι η κούραση σωρεύεται, οι ευθύνες βαραίνουν, οι τύψεις κοχλάζουν...

Κι όμως
Σήμερα είμαι χαρούμενος,
Πολύ χαρούμενος,
Ευτυχισμένος.
Στο γιορταστικό τραπέζι
Τα μάτια των παιδιών
Κεριά αναμμένα
Φέγγουν τα μελλοντικά μου σχέδια,
Σχέδια ολοκληρωμένα δίχως «παραλίγο».
Το χαμόγελο της καλής μου
Ζεσταίνει τα παγωμένα μάτια μου,
Η θύμησή μου γεμίζει από τη γεύση μιας άλλης ομορφιάς.
Δεν έχει απόψε θέση για τις τύψεις και τους προβληματισμούς.

Αγαπημένοι μου,
Απόψε φορτίσατε την ψυχή μου με το πιο υψηλό ρεύμα της γης,
Κόψτε την καρδιά μου βασιλόπιτα
Τα μάτια μου φανάρια της ελπίδας
Που φωτίζουν τους δρόμους όλης της οικουμένης.
Και μοιράστε τη σ’ όσους πεινούν από αγάπη∙
Θαρρώ πως πάλι απόψε θα συντελεστεί το θαύμα:
Με μια καρδιά αγάπη να χορτάσουν «πεντακισχίλιοι»,
Πεντάκις μύριοι, μυριάδες πεντάκις μύριοι...

Ας πέσει το φλουρί σ’ εμένα, καλή μου,
Το κέντρο της καρδιάς, το πιο ιερό κομμάτι.
Να το φυλάξεις στης ψυχής το εικόνισμα μπροστά
Μέχρι την τελευταία δόση.

Στα δυο αγγελούδια ας πέσουν οι φτερούγες,
Οι δυνατές φτερούγες της αγάπης μου,
Για ν’ ανεβούν ψηλά-πολύ ψηλά,
Κει που τους θέλει η πατρική μου περηφάνια...

Πρωτοχρονιά απόψε,
Στις Πρωτοχρονιές πρωτοχρονιά!
Κλείνω την πόρτα στις φοβέρες και τις τύψεις.
Οι φλόγες που χοροπηδούν στο τζάκι
Έκαψαν και την τελευταία αμφιταλάντευση.

Αδειάζω το πολύτιμο σεντούκι μου σ’ ένα σακούλι
Και βγαίνω Αϊ-Βασίλης
Να μοιράσω την κατάκοπη
Μοναχική γριούλα γη μας
Ό,τι της λείπει πιο πολύ:
Την ελπίδα, τη στοργή, την Ειρήνη...

Από τη συλλογή Αιθίοπες έσχατοι ανδρών (1985)
Title: Γιάννης Τζανής, Στον ελαιώνα της Γερακινής
Post by: wings on 05 May, 2009, 17:24:56
Γιάννης Τζανής, Στον ελαιώνα της Γερακινής

Στον ελαιώνα της Γερακινής
Χορεύοντας οι ελιές κατέβηκαν στη θάλασσα
Σκαλίζουν τα χαλίκια και μαζεύουν όμορφα
Κογχύλια στην ακρογιαλιά
Ενθύμια λαμπερά
Στης μνήμης τον πλημμυρισμένο Γαλαξία...

Ήπιαμε δροσερό νερό
από της Γερακίνας το πηγάδι,
Ρουφήξαμε από τα φλογισμένα χείλια
Μπρούσκο νέκταρ δυνατό
Κι αναζητήσαμε το πιο πολύχρωμο χαλί
Με παπαρούνες ανυπόμονες
Και χαμομήλια ντροπαλά...

Έσκυψαν οι ελιές να ευλογήσουν το
μυστήριο,
Να κρύψουν τις γυμνές χειρονομίες,
Τις σταγόνες της σπονδής
Τα δάκρυα της ευτυχίας
Να σκεπάσουν με το θρόισμα
τις άναρθρες κραυγές
Τις σφυριχτές ανάσες,
Της καρδιάς το φτεροκόπημα
Να στάζουν στάλα στάλα της αγάπης το
έλεος...

Πηγή: http://www.acapus.com/article.php?lang=1&cat1ids=564&cat2ids=587&cat3ids=593
Title: Γιάννης Τζανής, Βυθοσκόπηση
Post by: wings on 11 Jun, 2009, 20:54:23
Γιάννης Τζανής, Βυθοσκόπηση

[Ενότητα Α'. Φονικά μέσα]

Ράγισε ξαφνικά
Απ’ τη μεγάλη πίεση
Το φινιστρίνι που άνοιγε στα μάτια
Ένα κομμάτι απ’ τον υπέροχο, γαλήνιο κόσμο του βυθού.

Τώρα
Αδέρφια μου
Δεσμώτες μιας πορείας ακαθόριστης
Τι θα εμποδίσει
Το δριμύ θαλασσινό αλάτι
Να διαβρώσει
Της ψυχής μας το κρυφό χαμόγελο;

Από τη συλλογή Φονικά μέσα (1974)
Title: Γιάννης Τζανής, Αρνητικό
Post by: wings on 30 Jun, 2009, 23:12:00
Γιάννης Τζανής, Αρνητικό

[Ενότητα Β. Ανεστραμμένος κόσμος]

Με τον καιρό ασυναίσθητα
Σταμάτησε σιγά-σιγά
Κάθε διαδικασία εμφανίσεως
Στους σκοτεινούς θαλάμους της ψυχής.

Έμεινε ο κόσμος
Οι κινήσεις
Και τα έργα
Ένα ξεθωριασμένο φιλμ αρνητικό
Που ξετυλίγεται μ’ ένα ρυθμό σπασμωδικό
Πρωταρχικού βουβού κινηματογράφου...       

Από τη συλλογή Φονικά μέσα (1974)
Title: Γιάννης Τζανής, Μνήμη
Post by: wings on 23 Sep, 2009, 15:48:21
https://www.youtube.com/watch?v=gsSU3JV-nnE

Χορχέ Λουίς Μπόρχες & Σαβίνα Γιαννάτου, Και η μνήμη ενός ήλιου μοναχικού
(απόδοση στίχων στα Ελληνικά: Δημήτρης Καλοκύρης, τραγούδι: Σαβίνα Γιαννάτου / δίσκος: Μουσική δωματίων (2007)

Γιάννης Τζανής, Μνήμη

[Ενότητα Α'. Φονικά μέσα]

Κάποιες φορές
Μπαίνω στον πειρασμό
Να κατατάξω
Πρώτη στα φονικά όπλα ανάμεσα
Τη μνήμη.

Σκοτώνει
Πιο ύπουλα απ’ όλα
Και τότε που κανείς δεν θα περίμενε
... Και δεν ξεχνάει ποτέ.

Από τη συλλογή Φονικά μέσα (1974)
Title: Γιάννης Τζανής, Όνομα ερωτικό
Post by: wings on 28 Dec, 2009, 13:21:01
https://www.youtube.com/watch?v=2eJB0BiHShE

Βασίλης Τσιτσάνης, Όμορφη Θεσσαλονίκη (Πρόδρομος Τσαουσάκης, Ρένα Ντάλια & Αθ. Γιαννόπουλος (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=3323.msg37506#msg37506), 1950)

Γιάννης Τζανής, Όνομα ερωτικό

[Ενότητα Α'. Από το μύθο στο μουσείο]

Θεσσαλονίκη,
Το κεφαλαίο «Θήτα» στ’ όνομά σου στρόγγυλη καρδιά
Στη μέση χωρισμένη
Για το Θερμαίο Διόνυσο και για τη θάλασσα.

Και τα δύο «σίγμα» αγκαλιαστά
Κάτω απ’ του «λάμδα» το ανοιχτό χαμόγελο
Νικούν το «όμικρον», το αδειανό μηδέν,
Την τρύπα του θανάτου την απύθμενη,
Με το «έψιλον» του έρωτα και το «άλφα» της αγάπης...

Από τη συλλογή Θεσσαλονίκης Αφροδίτη (1994)
Title: Γιάννης Τζανής, Δεν είναι που γιορτάζεις και σου γράφω στίχους
Post by: wings on 17 Mar, 2010, 14:29:32
https://www.youtube.com/watch?v=gqobq_3GY7E

Λ. Πλέσσας & Ν. Μάτσας, Η μέρα της γιορτής σου
(τραγούδι: Δάκης / δίσκος: Το ωροσκόπιο της αγάπης (1970))

Γιάννης Τζανής, Δεν είναι που γιορτάζεις και σου γράφω στίχους

Στη γυναίκα μου Μαρία

Δεν είναι που γιορτάζεις και σου γράφω στίχους.
Οι στίχοι είναι πουλιά
Που κάνουν εφορμήσεις κάθετες,
Συνήθως το πρωί
Που τους ξυπνάει το όνειρο
Και τους φωτίζει με έμπνευση ο ήλιος.
Είναι που η αγάπη, θάλασσα ανοιχτή κι απέραντη,
Έχει ρυτίδες μόνο πάνω πάνω στον αφρό.
Πιο κάτω είναι βαθιά κι ακύμαντη
Με σταθερή θερμοκρασία και μια δύναμη εκρηκτική
Που κάνει θρύψαλα τους βράχους
Και τρυφεράδα απέραντη
Να ψιθυρίζει μέρα νύχτα στα χαλίκια.

Δεν είναι που γιορτάζεις και σου στέλνω «έπεα πτερόεντα»
Να ζωγραφίσεις κύκλους γελαστούς στον ουρανό σου.
Τα λόγια έχουν χρώματα
Που δεν αντέχουν στον καιρό
Και ξεθωριάζουν τα νοήματα.

Είναι που η θάλασσα
Έχει ένα Θήτα με δυο ίσα ενωμένα ημισφαίρια
Και τρία Άλφα σαν τραγούδι ρυθμικά
Και δύο Σίγμα όλη νύχτα αγκαλιασμένα...

Αδημοσίευτο (14 Φεβρουρίου 2007)
Title: Γιάννης Τζανής, Πυρ εφέστιον
Post by: wings on 09 Jul, 2010, 13:33:52
https://www.youtube.com/watch?v=OcjPmHfOVxg

Θάνος Μικρούτσικος & Λίνα Νικολακοπούλου, Θάλασσα
(τραγούδι: Milva / Volpe d’amore (1994))

[Ενότητα Α'. Από το μύθο στ’ όνειρο]

Γιάννης Τζανής, Πυρ εφέστιον

«Παρά θίν’ αλός»
Εκεί που το πρωί
Ο ήλιος κοκκινίζει τη Μεσόγειο
Δανείστηκα τα μάτια τού τυφλού τραγουδιστή
Να δω τη μοίρα σου, Ελλάδα,
«Πυρ εφέστιον»
Που ταξιδεύει διαρκώς
Από καράβι σε καράβι,
Από δρομέα σε δρομέα,
Από Όμηρο σε Όμηρο,
Το αίμα σου,
Ποτάμι φως
Μέσα στις φλέβες του καιρού,
Το γέλιο σου,
Φιλί του ήλιου καυτερό
Μέσα στο καταχείμωνο
Και την αγάπη σου,
Μια θάλασσα πλατιά και γαλανή
Αγκαλιασμένη με χιλιάδες κάβους
Κι ακρογιάλια.

Από τη συλλογή Παρά θίν’ αλός (Η ραψωδία της θάλασσας) (199314)
Title: Re: Γιάννης Τζανής
Post by: spiros on 09 Jul, 2010, 14:26:16
Θυμάσαι που είχαμε έναν τύπο (κάποιον κάποτε) που τον διαόλιζε όποτε βάζαμε ποίηση και σου την έλεγε φόρα παρτίδα κιόλας λες και ήσουνα στο μαγαζί του; Και το έπαιζε και γραμματιζούμενος ξωθιός του που έλεγε και η γιαγιά μου... Λολ
Title: Re: Γιάννης Τζανής
Post by: wings on 09 Jul, 2010, 14:28:15
Ξωθιός του, ε; Δεν μου το είχες ξαναπεί αυτό. Ωραία λέξη!
Title: Re: Γιάννης Τζανής
Post by: spiros on 09 Jul, 2010, 14:30:50
Είναι μια έκφραση που χρησιμοποιούσε συχνά όταν υπήρχε εσωτερική αντίφαση ανάμεσα σε αυτό που προβάλλει κάποιος και αυτό που είναι (συμπεριφορά).
Title: Re: Γιάννης Τζανής
Post by: wings on 09 Jul, 2010, 14:33:18
Τότε ταιριάζει γάντι στον τύπο που ανέφερες. Πού τον θυμήθηκες αυτόν αλήθεια; Εγώ διαόλιζα αυτόν κι αυτός εμένα. Ωστόσο, τελικά νίκησε η ποίηση. Γιατί πάντα, αργά ή γρήγορα, το καλό νικάει. Κι ο καλός μου φίλος, ο Γιάννης ο Τζανής, το ξέρει αυτό καλύτερα από μένα. 
Title: Re: Γιάννης Τζανής
Post by: spiros on 09 Jul, 2010, 14:41:35
Έχεις δίκιο. Ούτε εγώ ξέρω πού θυμήθηκα τον αλήστου μνήμης. (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=76487.0) Κάποια πράγματα είναι σαν μακρινοί εφιάλτες. Ξυπνάς, και συνειδητοποιείς πόσο ανύπαρκτοι ήταν.
Title: Re: Γιάννης Τζανής
Post by: wings on 09 Jul, 2010, 14:45:35
Τώρα τα λες σωστά. Απόλαυσε, λοιπόν, τα ποιήματά μας ανενόχλητος. Κακό όνειρο ήταν και πάει πέρασε πια. :-)
Title: Γιάννης Τζανής, Εμείς
Post by: wings on 30 Oct, 2010, 20:51:23
https://www.youtube.com/watch?v=EnkkZ85VPrk

Αλέξης Παπαδημητρίου & Ρόνη Σοφού: Και που λες, Ευτυχία
(τραγούδι: Αντώνης Καλογιάννης / δίσκος: Και που λες, Ευτυχία (1985))

Γιάννης Τζανής, Εμείς

[Ενότητα Α. Η πτώση]

Βάλαμε στ’ άλμπουρο σημαία
Δύο σταυρωτά χαμόγελα,
Είπαμε «Ευτυχία» το σκαρί μας
Και βγήκαμε για τ’ ανοιχτά
Με μια γυμνόστηθη γοργόνα
Προτεταμένη χειραψία στ’ όνειρο.

Παλιό άσβηστο μίσος,
Ο ύφαλος
Περίμενε υπομονετικά
Την ώρα της αδυναμίας μας...

Τώρα σ’ αυτό το βράχο
Πέταξαν ρίζες τα γυμνά μας πόδια
Προσμένοντας καράβι της άγονης γραμμής
Να ταξιδέψουν τα παιδιά μας...

Από τη συλλογή Σήμερον κρεμάται (1989)
Title: Γιάννης Τζανής, Ο κόσμος
Post by: wings on 21 Apr, 2011, 14:53:03
https://www.youtube.com/watch?v=OpgNOYEyy-I

Παύλος Σιδηρόπουλος & Παντελής Δεληγιαννίδης (Δάμων & Φιντίας), Ο κόσμος τους
(τραγούδι: Παύλος Σιδηρόπουλος / δίσκος 45 στροφών του 1970)

Γιάννης Τζανής, Ο κόσμος

[Ενότητα Α. Η πτώση]

Ράγισε το γυαλί
Χαρακιά στη διάφανη ματιά μας.
Ω, πώς μια τόσο ανεπαίσθητη σχισμή
Ρούφηξε όλα τα χαμόγελα
Και χώρισε τον κόσμο!...

Οι χειραψίες δε χωρούν στη χαραμάδα
Κανένα δάκρυ δεν μπορεί πια να κυλήσει
Για τ’ άλλο ημισφαίριο.

Παραμορφωτική ρωγμή
Επάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα
Της στρογγυλής μας γης.
Το φως τεθλασμένο –ίδιο κεραυνός–
Ραγίζει τα παράθυρα.

Ακόμη μια πετριά
Και τα γυαλιά,
Μαχαίρια,
Θα μας ξεσχίσουν την ψυχή.

Από τη συλλογή Σήμερον κρεμάται (1989)
Title: Γιάννης Τζανής, Η σιωπή
Post by: wings on 21 Oct, 2013, 13:36:51
https://www.youtube.com/watch?v=4zLfCnGVeL4

Paul Simon, The sounds of silence (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=15673.msg115920#msg115920) (Simon and Garfunkel (1965))

Γιάννης Τζανής, Η σιωπή

– Πήρε μολύβι και χαρτί∙
Του ήρθε έμπνευση να γράψει κάτι Μεγάλο
Σαν τη σιωπή.
– Τη σιωπή της καμπάνας, πριν σημάνει επιστράτευση.
– Τη σιωπή του κανονιού, πριν αμολήσει την οβίδα.
– Τη σιωπή της ρουκέτας, πριν ξεσχίσει
   Τα σύνορα του ήχου για το αντίπαλο ημισφαίριο.
– Τη σιωπή του ατέλειωτου νεκροταφείου...

Ήθελε να γράψει κάτι Μεγάλο
Σαν την απέραντη σιωπή τούτης της γης
Που άκουγε εδώ και λίγα χρόνια
Το αθόρυβο πλησίασμά της
Στα ταραγμένα του όνειρα...

Και προτίμησε
Να σωπάσει.

Από τη συλλογή Αιθίοπες έσχατοι ανδρών (1985)
Title: Γιάννης Τζανής, Το συναξάρι
Post by: wings on 27 Dec, 2014, 13:13:10
Γιάννης Τζανής, Το συναξάρι

[Ενότητα Σ’ αυτούς που μ' έμαθαν να πλάθω μύθους και να τραγουδώ]

Στο Γιώργο Βαφόπουλο

Έσωσες την ψυχή της πόλης απ’ τη Γοτθική οργή,
της γέμισες τα σκονισμένα ράφια όνειρα,
μέσ’ απ’ το αίμα έβγαλες τραγούδια, στέγασες σε μια φωλιά
περιπλανώμενο το πνεύμα της.
Πρόλαβες κι έσπασες τον κάλαμο
προτού τρεμάμενο το χέρι σου
σκορπίσει στην ασπρόμαυρη σκακιέρα του δαπέδου
παίγνια τα πολύχρωμα αισθήματα.

Ύστερα υπομονετικά περίμενες τις δεκαέξι του μηνός,
το πρώτο μπάλωμα της μνήμης
το φαγωμένο συναξάρι της Ειρήνης, της λευκής Χιονίας,
της αμάραντης Ανθούλας
και τελικά σ’ αγκάλιασε η γης που τόσο αγάπησες
στου Σεπτεμβρίου τις δεκαεφτά
Σοφίας, Πίστεως, Αγάπης και Ελπίδας.

Από τη συλλογή Μνείας χάριν (Επιτύμβια χαμόγελα) (2000)