Μίλτος Σαχτούρης

[wings]

Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005)



Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1919. Ήταν Υδραϊκής καταγωγής και δισέγγονος του ναυάρχου Γεωργίου Σαχτούρη. Άρχισε το 1937 σπουδές στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών αλλά τις εγκατέλειψε το 1940 για να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία, ζώντας κυρίως από τη μικρή περιουσία του πατέρα του. Ανήκει στους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1944 με τη δημοσίευση ποιημάτων του στο περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα». Τον επόμενο χρόνο, 1945, εκδόθηκε η πρώτη συλλογή ποιημάτων του, «Η λησμονημένη», απαρχή δημιουργίας μιας εντελώς ιδιόμορφης παρουσίας στη μεταπολεμική μας ποίηση. Πέθανε στην Αθήνα στις 29 Μαρτίου του 2005.

Ποιητικές συλλογές:
«Η λησμονημένη», 1945
«Παραλογαίς», 1948
«Με το πρόσωπο στον τοίχο», 1952
«Όταν σας μιλώ»,1956
«Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο», 1958
«Ο περίπατος», 1960
«Τα στίγματα», 1962
«Σφραγίδα ή η όγδοη σελήνη», 1964
«Το σκεύος», 1971
«Ποιήματα (1945-1971)», 1977
«Χρωμοτραύματα», 1980
«Εκτοπλάσματα», 1986
«Καταβύθιση», 1990
«Έκτοτε», 1996
«Ανάποδα γύρισαν τα ρολόγια», 1998
«Ποιήματα (1980-1998)», 2001

Άλλα:
«Ποιος είναι ο τρελός λαγός» (συνομιλίες), 2000

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

• Τρία δάκρυα του θεού / Η λησμονημένη (1945)
• Η πληγωμένη άνοιξη / Παραλογαίς (1948)
• Ο βοριάς / Παραλογαίς (1948)
• Ορυχείο / Παραλογαίς (1948)
• Κοιτάμε με τα δόντια / Σφραγίδα ή Η όγδοη Σελήνη (1964)
• Η νοσταλγία γυρίζει / Με το πρόσωπο στον τοίχο (1952)
• Έζησα κοντά / Το σκεύος (1971)
• Οι απομείναντες / Το σκεύος (1971)
• Το ψωμί
• Η Μαρία
• Ο άγιος

[Επιστροφή στο ευρετήριο ελληνικής ποίησης]

[wings]

Μίλτος Σαχτούρης, Η νοσταλγία γυρίζει

Η γυναίκα γδύθηκε και ξάπλωσε στο κρεβάτι
ένα φιλί ανοιγόκλεινε πάνω στο πάτωμα
οι άγριες μορφές με τα μαχαίρια αρχίσαν να ξεπροβάλλουν στο ταβάνι
στον τοίχο κρεμασμένο ένα πουλί πνίγηκε κι έσβησε
ένα κερί έγειρε κι έπεσε απ' το καντηλέρι
έξω ακουγόνταν κλάματα και ποδοβολητά

Άνοιξαν τα παράθυρα μπήκε ένα χέρι
έπειτα μπήκε το φεγγάρι
αγκάλιασε τη γυναίκα και κοιμήθηκαν μαζί

Όλο το βράδυ ακουγόταν μια φωνή:

Οι μέρες περνούν
το χιόνι μένει

Από τη συλλογή Με το πρόσωπο στον τοίχο (1952)

[wings]

Μίλτος Σαχτούρης, Τρία δάκρυα του θεού

I

Σ' αυτό το σπίτι βγάζουν τα παράθυρα
σπάζουν τις πόρτες σε χίλια κομμάτια
από τις πόρτες τρεις άντρες μπήκανε χαρούμενοι
πέντε γυναίκες βγήκαν δακρυσμένες
απ' τα παράθυρα πετούν πολύχρωμα πουλιά
μιλούνε - φίλοι μου - μιλούνε σαν ανθρώποι
κι έπειτα ήσυχα-ήσυχα πεθαίνουν
τότε τα κάδρα γίνονται αυτά πουλιά
και μία-μία ανοίγουν τα φτερά
      οι σκυθρωπές μορφές
      ενός χαμένου κόσμου

II

Αυτό το βουνό τόσο κοντά μου
απλώνω το χέρι ξεριζώνω
τα δέντρα και τους θάμνους του
τους στύλους τους ηλεχτρικούς
αυτά τα πονεμένα δόντια
μιας απελπιστικά μοναχικής ζωής

Πάνω του τρέχουν πρόβατα πονηρά
είναι ποτέ τους πονηρά τα πρόβατα;
μα αυτά δωπέρα πόνεσαν πολύ
κι έχουν απάνθρωπα βελάσματα

Οι άνθρωποι εδώ γενήκαν ένα με την πέτρα
χτυπούν την πέτρα και σκίζουνε τα σπλάχνα τους
απορούν κι ούτε που ξέρουνε να κλάψουν

                        Σήμερα
κοιτάξτε καλά αυτό βουνό
κοιτάξτε καλά αυτό το δάκρυ του θεού
γιατί αύριο θα στεγνώσει

Αύριο δε θα βλέπετε πια τίποτα

III

Μπρος μου ψηλά σ' αυτό το βουνό
ένας λευκός άνθρωπος κόβει μαργαρίτες
σωριάζει πέτρες μέσα σ' αυτό το σάκο του θεού
κάπου κάπου γυρίζει και με κοιτάζει λυπημένος
μου ρίχνει ένα λουλούδι ξακολουθεί το δρόμο του

Στο στήθος μου φυτρώσαν κοπάδια μαργαρίτες
αυτός ο άνθρωπος είμαι εγώ

Από τη συλλογή Η λησμονημένη (1945)

[wings]

Μίλτος Σαχτούρης, Ο βοριάς

Τα νύχια αυτού του πιανιστή
φτάνουν έως το πάτωμα
μόνο ο βοριάς γνωρίζει τ' όνομά του
αυτός δεν παίζει πιάνο πια
δεν τρώει
δεν αγαπάει
δεν κοιμάται

Είναι βασιλιάς

Κάτω καρφώνει ξύλα ο μαραγκός
και να που πάλι ακούγεται το πιάνο
κόρη τού μαραγκού είναι η πεντάμορφη
στη σκιά ενός μεγάλου παγωμένου ήλιου
πλένει τις πλάκες τού βοριά
που αυτός μονάχα ξέρει
αυτός μονάχα ξέρει ν' αγαπάει
τους ποιητές τούς
αληθινούς

Από τη συλλογή Παραλογαίς (1948)

[spiros]

Μίλτος Σαχτούρης, Έζησα κοντά

Μνήμη Γιώργου Μακρή

Έζησα κοντά στους ζωντανούς ανθρώπους
Κι αγάπησα τους ζωντανούς ανθρώπους
Όμως ή καρδιά μου ήταν πιο κοντά
Στους άγριους άρρωστους με τα φτερά
Στους μεγάλους απεριόριστους τρελούς
Κι ακόμα στους θαυμάσια πεθαμένους

Από τη συλλογή Το σκεύος (1971)

I lived close to the living people
And I loved the living people
But my heart was ever closer
To the wild diseased with the feathers
The great infinitely deranged
And the wonderfully deceased
I lived close (Miltos Sachtouris, tr. Spiros Doikas) – Greek poet

[spiros]

Μίλτος Σαχτούρης, Ορυχείο

Σου γράφω γεμάτη τρόμο μέσα από μια στοά νυχτερινή
φωτισμένη από μιαν ελάχιστη λάμπα σα δαχτυλήθρα
ένα βαγόνι περνάει από πάνω μου προσεχτικά
ψάχνει τις αποστάσεις του μη με χτυπήσει
εγώ πάλι άλλοτε κάνω πως κοιμάμαι άλλοτε
πως μαντάρω ένα ζευγάρι κάλτσες παλιές
γιατί έχουν όλα γύρω μου παράξενα παλιώσει

Στο σπίτι
χτες
καθώς άνοιξα τη ντουλάπα έσβησε γίνηκε
σκόνη μ’ όλα τα ρούχα της μαζί
τα πιάτα σπάζουν μόλις κανείς τ’ αγγίξει
φοβάμαι κι έχω κρύψει τα πηρούνια και τα μαχαίρια
τα μαλλιά μου έχουν γίνει κάτι σαν στουπί
το στόμα μου άσπρισε και με πονάει
τα χέρια μου είναι πέτρινα
τα πόδια μου είναι ξύλινα
με τριγυρίζουν κλαίγοντας τρία μικρά παιδιά
δεν ξέρω πώς γίνηκε και με φωνάζουν μάνα

Θέλησα να σου γράψω για τις παλιές μας τις χαρές
όμως έχω ξεχάσει να γράφω για πράγματα χαρούμενα

Να με θυμάσαι

Από τη συλλογή Παραλογαίς (1948)

[spiros]

Μίλτος Σαχτούρης, Η πληγωμένη άνοιξη

Η πληγωμένη άνοιξη τεντώνει τα λουλούδια της
οι βραδινές καμπάνες την κραυγή τους
κι η κάτασπρη κοπέλα μέσα στα γαρίφαλα
συνάζει στάλα-στάλα το αίμα
από όλες τις σημαίες που πονέσανε
από τα κυπαρίσσια που σφάχτηκαν
για να χτιστεί ένας πύργος κατακόκκινος
με ένα ρολόγι και δυο μαύρους δείχτες
κι οι δείχτες σε σταυρώνουν θα έρχεται ένα σύννεφο
κι οι δείχτες σε σταυρώνουν θα έρχεται ένα ξίφος
το σύννεφο θα ανάβει τα γαρίφαλα
το ξίφος θα θερίζει το κορμί της.

Από τη συλλογή Παραλογαίς (1948)

[wings]

Μίλτος Σαχτούρης, Κοιτάμε με τα δόντια

Δε φταίει το φεγγάρι για την πίκρα μας
καθώς στριφογυρνάει δαιμονισμένα μέσα στο φωσφόρο
σκορπώντας δεξιά κι αριστερά τα κόκαλά του
καθώς και μεις στριφογυρνάμε στο σκοτάδι μας
σκορπώντας δεξιά κι αριστερά τα κόκαλά μας
δε φταίει το φεγγάρι για τους λεμονανθούς
δε φταίει το φεγγάρι για τα χελιδόνια
δε φταίει το φεγγάρι για την Άνοιξη και τους σταυρούς
δε φταίει αν πάνω στα μάτια μας φύτρωσαν δόντια

Από τη συλλογή Σφραγίδα ή Η όγδοη σελήνη (1964)

[crystal]

Μίλτος Σαχτούρης, Το ψωμί

Ενα τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φραντζόλα ζεστό
ψωμί, είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό
ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι
έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω,
όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος, κι αυτή
μ' ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε κομμάτια γνήσιο ουρανό
κι όλοι τώρα τρέχαν σ' αυτή, λίγοι πηγαίναν στο ψωμί,
όλοι τρέχανε στον μικρόν άγγελο που μοίραζε ουρανό!
Ας μην το κρύβουμε. Διψάμε για ουρανό.

Μίλτος Σαχτούρης - Ποιήματα

[spiros]

Μίλτος Σαχτούρης, Οι απομείναντες

Όμως υπάρχουν ακόμα
λίγοι άνθρωποι
που δεν είναι κόλαση
η ζωή τους

υπάρχει το μικρό πουλί ο κιτρινολαίμης
η Fraulein Ramser
και πάντοτε του ήλιου οι απομείναντες
οι ερωτευμένοι με ήλιο ή με φεγγάρι

ψάξε καλά
βρες τους, Ποιητή!
κατάγραψέ τους προσεχτικά
γιατί όσο παν και λιγοστεύουν

λιγοστεύουν

Από τη συλλογή Χρωμοτραύματα (1980)

[dimace]

Η γενιά του Μανόλη... Ο καθένας στο πόστο του αλλά μέχρι το θάνατο μαζί, με ακρίβεια συμπαντική. Κανένας τους δεν είναι μεγάλος ποιητής. Δεν τους αρμόζουν οι ετικέτες, με τι οποίες, εμείς οι υπόλοιποι, κατηγοριοποιούμε τα μακρινά κι ανέγγιχτα, όπως οι αστρονόμοι γαλαξίες και άστρα. Είναι και οι δύο μεγάλοι Άνθρωποι.   

[spiros]

Η Μαρία Η Μαρία σκεφτική έβγαζε τις κάλτσες της Από το σώμα της έβγαιναν φωνές άλλων ανθρώπων ενός στρατιώτη που μιλούσε σαν ένα πουλί ενός αρρώστου που είχε πεθάνει από πόνους προβάτων και το κλάμα της μικρής ανεψιάς της Μαρίας που αυτές τις μέρες είχε γεννηθεί Η Μαρία έκλαιγε έκλαιγε τώρα η Μαρία γελούσε άπλωνε τα χέρια της το βράδυ έμενε με τα πόδια ανοιχτά Ύστερα σκοτείνιαζαν τα μάτια της μαύρα μαύρα θολά σκοτείνιαζαν Το ραδιόφωνο έπαιζε Η Μαρία έκλαιγε Η Μαρία έκλαιγε το ραδιόφωνο έπαιζε Τότε η Μαρία σιγά σιγά άνοιγε τα χέρια της άρχιζε να πετάει γύρω γύρω στο δωμάτιο

Maria Pensive Maria removed her stockings From her body came voices of others of a soldier who spoke like a bird of a sick person who’d died of sheep’s pains and the cries of Maria’s baby niece that had been born those very days Maria wept wept now Maria laughed she spread her arms at night remained with her legs apart Then her eyes darkened black black blurry they darkened The radio played Maria wept Maria wept the radio played Then Maria slowly opened her arms she began to fly around the room

Translation: 1997-1999, David Connoly
From: The Phantoms or The joy in next street, issue 37-38
Publisher: The charioteer, New York, 1997-1999

[spiros]

Ο άγιος Αυτός κοιτούσε βαθιά βαθιά μες στο πηγάδι το βάθος του δεν τέλειωνε σε τούτη τη ζωή οι σάρκες ξεκολλούσανε κι έπεφταν μία μία σε λίγο δε θα του έμενε παρά ο σκελετός —Το πήρα απόφαση –έλεγε– το πήρα πια απόφαση θα ζήσω μέσα στους πνιγμένους και μέσα στους λεπρούς

The saint He stared deep deep into the well its depth had no end in this life the flesh peeled off and fell bit by bit soon nothing would remain but his skeleton I’ve decided—he said— I’ve finally decided I’ll live among the drowned and among the lepers

Translation: 1997-1999, David Connoly
From: The vessel
Publisher: The charioteer, issue 37-38, New York, 1997-1999