Γιώργος Χουλιάρας

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Αυτό που περισσεύει

[Ενότητα Επίγραμμα]

Στο τέλος όλα κρίνονται, του λένε.

Τη μάνα του όμως θυμάται
να τον κυνηγά μικρό
Έπειτα μέρες γιορτών
το πήγαινε έλα των μεγάλων σε δωμάτια στολισμένα
Μια εποχή που πλάταιναν οι δρόμοι
από τα έξοχα σούρτα φέρτα
των κοριτσιών στις εκδρομές
Τότε που ο κόσμος ακόμη μάθαινε γράμματα
καλλιεργώντας τα ονόματα των φυτών

Ενώ εκείνος στην πυκνή φυλλωσιά των σελίδων
όπου κρυβόταν αποκλείοντας τον ήλιο
μια φράση ανακάλυψε που τον συνεπήρε
και κύλησε μαζί της γλιστρώντας
στις αγέραστες ρυτίδες λευκής κολόνας
τυλιγμένης στο αρχαίο αμπέλι
που για να σώσει την σταφίδα του
με πολλές στροφές ζάρωσε
την ευθεία παλαιάς εθνικής οδού

Στριφογυρίζοντας ακόμη πάνω της
και όσο κινδύνευε να χαθεί
τόσο πιο κοντά της ερχόταν

Χρόνια υπόγεια πλημμυρισμένα στόματα
σε πνιγηρό αέρα αδιαφορώντας
για μια θάλασσα ανάλατη από τις βροχές
καθώς ακατανόητα απομακρύνθηκαν φίλοι
που ευλογία ή κατάρα τους πήρε την φωνή
και λέξεις ξένες φύτρωσαν στην γλώσσα τους

Ύστερα μέρες ανιαρές, ανίατες
αναπηρίας και δόξας
Στο τέλος, του λένε, τότε όλα κρίνονται
όμως εκείνος θυμάται την αρχή
και τα καθέκαστά της

Ας ξέχασε όσα διάβασε
σε πρόσωπα ανεξίτηλα ή βιβλία
και αν έγραψε, τα όσα το ’30
η γενιά του έγραψε
κάτω από πέτρες που ανασήκωσε
σκαλίζοντας το ξεραμένο αμπέλι
αναζητώντας μία γραφή πιο υγρή
δροσερότερη από το νερό

Πού επομένως βρίσκεται, στο τέλος ή στην αρχή
αυτό που περισσεύει
και σε ποιον ανήκουν όσα θυμάμαι
τα λίγα αυτά τα λόγια

Από τη συλλογή Γράμμα (1995)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=9JpikUJmSM0

Γιώργος Χουλιάρας, Η πάνω πόλη

[Ενότητα Του μάγερα]

Το μυρωδιόφωνο έπαιζε παλιές αξέχαστες ευωδίες
Χιλιάδες παιδιά πλημμύριζαν τις σελίδες του δρόμου
Κόκκινες μπάλες σκαρφάλωναν ορμητικά τους τοίχους
Οι γειτονιές ταξίδευαν πάνω σε στρώματα βασιλικού
γαριφαλιάς παπλώματα και γινωμένα ρόδια
Σκλαβώνει ένοπλη η μνήμη την νεκρή ζωή
Φωνές, μυρίσματα, τρεχαλητά, τσιμπήματα και πάρε-δώσε
Όμως καθώς ο καιρός υφαίνει τα νομίσματά του
καθώς ο καρπός μελετά την ωρίμανσή του
και ο μοχθηρός μπακάλης καιροφυλακτεί και τρέμει
όσους ταΐζει ο μάγερας το νόστιμο φαΐ
Έτσι
χαλά η βελονιά στο παλιοΰφασμα του χρόνου
σπάει η πετονιά, το δόλωμα δεν πιάνει
σαπίζει η μαύρη η μηλιά μέσα στα παραμύθια
και μόνοι μας πια πρέπει να απαιτήσουμε
τις δικές μας μυρουδιές

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=JmtKVS8MM6Q

Ο ναός της του Θεού σοφίας (Αγία Σοφία) στη Θεσσαλονίκη

Γιώργος Χουλιάρας, Εκκλησίες

[Ενότητα Πόλη γραφέων]

Από ψηλά ξετυλίγονται χειρόγραφα
λόγια στην αρχή και έπειτα κείμενα
ψηφιδωτά στην πέτρα των συμφώνων
τοιχογραφίας με φωνήεντα διαφανή
παράθυρα όπου διαθλάται το φως
εμφυσώντας ανάσες πνεύματος
όσων πιστεύουν στο αμετάβλητο
των ρημάτων που εντειχίζονται
την τύχη των υποκειμένων
αχειροποίητα προσανατολίζοντας
μια πομπή λέξεων προς τα πάνω

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=Ccmd5HBHNA0

Μίκης Θεοδωράκης & Ιάκωβος Καμπανέλλης, Το ψωμί είναι στο τραπέζι
(τραγούδι: Γιάννης Πουλόπουλος / δίσκος: Η γειτονιά των αγγέλων (1963))

Γιώργος Χουλιάρας, Μολύβι στο ψωμί (4)

[Ενότητα Μολύβι στο ψωμί]

4

Το πώς φτιάχνεται το ψωμί
δεν είναι άλλη ιστορία

Επειδή στις λέξεις
φανερώνουν τις επιθυμίες τους τα πράγματα
τα υλικά του δεν πειράζει
αν δεν είναι πάντοτε απολύτως αγνά
Αρκεί να υπάρχει καλή μαγιά
γιατί αλλιώς καθόλου δε φουσκώνει

Για να ψηθεί
απορροφά θερμότητα από ξύλο και κάρβουνο
ηλεκτρισμό και κάθε υλικό
που ξοδεύεται στο κρύο
Κάποτε είναι πολύ νόστιμο
κάποτε μετά βίας θυμίζει την καταγωγή του

Την πιο μεγάλη σημασία όμως έχει
–πράγμα που καθορίζει αν το ψωμί είναι καλό
κι αν το ψωμί είναι ψωμί–
το αν και ποιον χορταίνει
Το πώς τρώγεται
είναι σε όλους γνωστό

Έτσι μαθαίνουμε τι είναι ψωμί:
τρώγοντας

Από τη συλλογή Ο θησαυρός των Βαλκανίων (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=RI--ANoGI8A

Γιάννης Χαρούλης & Γιώργος Γαρεφαλάκης, Δύση κι Ανατολή
(τραγούδι: Γιάννης Χαρούλης / δίσκος: Χειμωνανθός (2006))

Γιώργος Χουλιάρας, Ο μάγερας

[Ενότητα Του μάγερα]

Γεμάτος φαγητά ο νους του
το ένα του χέρι γύρισε κουτάλι
οπλοφόρο που ανασκαλεύει
αδυσώπητα το σκοτεινό τσουκάλι
καρυκεύοντας οξύτατα τα μάτια του
με συνταγές περίφημες
πηχτή η φασολάδα ξεπερνά
την συνωμοσία των μπαχαρικών
σκάζει στις μυρουδιές η γλώσσα του
από ωραία και τρανά φαγητά
μόσχο, ροδόνερο και θυμαράκι
στο προσκλητήριο του ποιος αργεί
όταν μαγειρεύει στο λευκό το κόκκινο
το μαγαζί του μέσα
τούτος εδώ ο μάγερας του κόσμου

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=DU3GHx-_uoU

Ευανθία Ρεμπούτσικα & Dilek Koç: Baharat, tarçin ve buse (Μπαχάρι, κανέλλα και φιλί)
(τραγούδι: Dilek Koç / δίσκος: Πολίτικη κουζίνα (2003))

Γιώργος Χουλιάρας, Οι μυρουδιές

[Ενότητα Του μάγερα]

Μεγάλες, τεράστιες πέτρες
που ανοίγουνε θεόρατες τρύπες
στα όνειρα των ποιητών
Ωστόσο
χαραμάδες θυμίζουνε που μπάζουν
τις μυρουδιές κάτω από τις πόρτες
των μαγεριών του κόσμου

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=PLUUIqMWSRc

Μιλτιάδης Πασχαλίδης, Ψωμί κ' εφημερίδα (δίσκος: Ψωμί κ' εφημερίδα (2007))

Γιώργος Χουλιάρας, Μολύβι στο ψωμί (11)

[Ενότητα Μολύβι στο ψωμί]

11

Και τώρα όπως σας μιλώ
μην τα μπερδεύετε τα λόγια μου
κι ας είναι φαγωμένα από τις πεινασμένες
λόγχες ενός αχόρταγου σταριού

Αν πάλι βαθιά μέσα στο φόρεμα του κόσμου
κουβάρι τυλίχτηκε η φωνή μου
βρείτε την άκρη της
το ένα και ω μέγα
είναι δικό σας ρούχο το κορμί
δε μου ανήκει

Γιατί κι αυτός που πολεμάει να σταθεί
ανάποδα στα αιχμηρά μολύβια της γλώσσας
χωρίς να βουλιάξει
στη φουσκωμένη κοιλιά των αρτοφάγων θεατών
ισορροπεί επικίνδυνα
πάνω σε μια φέτα ψωμί

Από τα ψίχουλα των λέξεων
προβάλλει αδιάφορα η τύχη μιας εικόνας
που γίνεται εικόνα της τύχης του
και κυματίζει φευγαλέα στις άγραφες οθόνες
υπαιθρίων κινηματογράφων
που έσβησαν στο φως της μέρας

Δεν μιλώ λοιπόν
Όχι για να χορτάσετε με τις λέξεις μου
Όχι στο μολύβι το ψωμί
– προσέξτε

Από τη συλλογή Ο θησαυρός των Βαλκανίων (1988)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Κήποι βιβλιοφίλων

[Ενότητα Πόλη γραφέων]

Φυσικά προχωρεί μόνη της
η φωτοσύνθεση βιβλίων
στα φύλλα τους οξειδώνοντας
φωτισμένες πράσινες λέξεις
που αποπέμπουν στο σκοτάδι
διοξείδιες αναμνήσεις
του άνθρακα μιας ζωής
που κάποτε άνθισε
στις καλλιέργειες του λόγου

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=OcjPmHfOVxg

Θάνος Μικρούτσικος & Λίνα Νικολακοπούλου, Θάλασσα
(τραγούδι: Μίλβα / δίσκος: Αλεπού της αγάπης (1994))

Γιώργος Χουλιάρας, Εξορία της ξηράς

[Ενότητα Κλασική κουζίνα]

Με βασανίζουνε προθέσεις και υποθέσεις
Στην γλώσσα βάζω αρώματα, τα ρήματα μοσχοβολούν
Τα μάτια βάφω άδικα με τις μπογιές
Κανείς τους δεν με βλέπει πια
Στο σπίτι μένω έγκλειστη, δεν βγαίνω
Δεν έχει θάλασσα εδώ να δω, στον ξένο τόπο

Σε πλοίο σώθηκα όταν ταξίδευα κυνηγημένη
Μέσα στους ναύτες, την ναυτία, τα ναυτικά
Όπου σταμάτησα υπήρχαν Έλληνες
Δικοί μας άνθρωποι που αγαπούνε τα νερά
Δεν τους ζαλίζει όμως η στεριά
Εύκολα παίρνουνε το χρήμα στον λαιμό τους

Μακριά από τη θάλασσα τώρα χάνομαι
Σε κύματα φωνές
Στα δάκρυα χώνομαι φωνάζοντας, θυμάμαι
Πριν φύγεις, σε παρακαλώ, τράβηξε το σεντόνι
Κλείσε την πόρτα ήσυχα, μη με ξυπνάς
Ούτε να με θυμάσαι

Δεν ξέρω άλλο τι να πω, αν πνίγομαι,
Γιατί εδώ δεν έχει θάλασσα
Αλλά κι η θάλασσα δεν έχει εδώ

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Κλίμαξ Αυγούστου

Με δυο τσαμπιά στο χέρι
παίρνω το δρόμο
τη μικρή αυτή πάροδο
κοιμούμαι κάτω από γέφυρες
και ξυπνώ
μέσα στα όνειρα ασκητών
δεν είναι μήνας αυτός ο Αύγουστος
είναι αυτοκράτορας
κι η κλίμακα αυτή δεν έχει πατήματα
είναι κληματαριά

Από τη συλλογή Εικονομαχικά (1972)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Φαληρεύς

(ποίημα ιστορικό)

Τούτη η πόλη είναι ένας μπαξές
γι’ αυτουνούς που αγαπά
τους ντύνει στ’ αρώματα, στα χρώματα, στα φρούτα
όμως έχει κι η αρετή το μήνα της
μέρα Δευτέρα ξεκινώ να φύγω
ντυμένος πρόστυχα και κουρεμένος σα γρασίδι
τι να την κάνω την αιδώ
όταν η πόλη με στίβει μια και με πετά
για τον Δημήτριο που έρχεται
– τον ίδιο Δημήτριο

Από τη συλλογή Εικονομαχικά (1972)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Τρικυμία πρωινού μαγαζιού

Πολλές φορές μου έτυχε όταν διψώ
ως από το βάθος αναπηδά ένας γερανός – πουλί μηχανικό
με τις παλάμες του γεμάτες νερό

όταν πάλι μιλώ
μια κατακόκκινη φράουλα σαν πεταλούδα
απλώνει την κηλίδα της στο δέρμα μου
ερυθριάζομαι και σιωπώ

όταν όμως σκέφτομαι
πολύ μ’ ανησυχεί πολύ μου τριβελίζει τα μηνίγγια
τούτος ο ποδηλάτης που ακατάπαυστα ποδηλατεί
μες στο μυαλό μου

Από τη συλλογή Εικονομαχικά (1972)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Μισές αποσκευές παίρνω μαζί μου

Βρέχει όπως και σ’ εκείνο το ποίημα του Σαχτούρη
την Πορτοκαλιά
Ένα παιδί περνά τρέχοντας στο δρόμο
μ’ έναν καθρέφτη στο κεφάλι
Καθώς
η εικόνα αυτή μουσκεύει μέσα στο νου μου

Από τη συλλογή Εικονομαχικά (1972)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Παρηγορία για τους έκπτωτους καιρούς

Φιρμάνι

Φαρμάκι το ποδόσφαιρο
όπως οι αντωνυμίες χειροποίητες
περιορίζομαι γι’ αυτό λοιπόν κι εγώ
στα καθαυτό ονόματα
στο γνήσιο λίπος της κουλτούρας
στα γευστικότατα μπιφτέκια
αυτής της θερινής απελπισίας

Ο θάνατος της δοτικής

Δίνω στο όνομα την κόρη μου κλίση τιμόνι στροφή δεξιά
της κόρης δίνω μια αιτία λιγότερο γενική
την κόρη αυτή που πρόσφερα τώρα τη θέλω πίσω
ω κόρη μου που σε καλώ σε κλείνω σε κλειδώνω
τόσες φορές σε έδωσα
εχάλασα την αρχική και αρχαία δοτική

Από τη συλλογή Εικονομαχικά (1972)

[wings]

Γιώργος Χουλιάρας, Παναθήναια

Μες στο νερό μες στον ασβέστη
μέσα στα όνειρα
τσαλαβουτώντας
ρυθμίζω τα φερσίματά μου
ανάλογα με τον καιρό
απαριθμώ
τα μαγικά φορέματα τις προσωπίδες
τούτη η πομπή των λέξεων
με τα λευκά τους στήθη
χαϊδεύουνε τα μάτια μου
με προσκαλούν στους κάμαρά τους
μου υπόσχονται στιγμές εξαίσιες
σεξουαλικές
μου ψιθυρίζουνε στα μάτια τα ονόματά τους
με δένουν δέσμιο
με προκαλούν να κάνω ό,τι θέλω
να τις γυμνώσω απαλά
ξυπνώντας τις επιθυμίες τους
όπως ξυπνώ ένα παιδί
ή βίαια σηκώνοντας τις φούστες τους
μέσα στην ηδονή τσακίζοντας
τα γράμματά τους

Από τη συλλογή Εικονομαχικά (1972)