δισδιάστατος, διδιάστατος ή δυσδιάστατος; → διδιάστατος

spiros · 23 · 24572
« previous next »
Pages: 1 2   Go Down

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854566
    • Gender:Male
  • point d’amour
δισδιάστατος, διδιάστατος ή δυσδιάστατος; → διδιάστατος
on: 27 Oct, 2009, 21:09:23
δισδιάστατος, διδιάστατος ή δυσδιάστατος;

Να αναφέρουμε ότι τόσο το ΛΚΝ όσο και ο Μπαμπινιώτης λημματογραφούν μόνο το δισδιάστατος.

δισδιάστατος -η -ο [δizδiástatos] E5 : που έχει δύο διαστάσεις δηλ. μήκος και πλάτος: Δισδιάστατη προβολή ενός τρισδιάστατου αντικειμένου. [λόγ. δις (επίρρ.) + διάστα(σις) -τος μτφρδ. γαλλ. à deux dimensions ή γερμ. zweidimensional
— Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη

-διάστατος, -η. -ο λεξικό επίθημα για τον σχηματισμό λέξεων που δηλώνουν ότι κάτι έχει συγκεκριμένο αριθμό διαστάσεων, μονο-διά- στατος, τρισ-διάστατος
[ΕΤΥΜ. Λεξικό επίθημα τής Ν. Ελληνικής. που προέρχεται από το ουσ. διάσταση και απαντά σε μεταφρ. δάνεια (λ.χ. αγγλ. three-dimensional «τρισδιάστατος»)]
— Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γεωργίου Μπαμπινιώτη

δισδιάστατος -η, -ο· αυτός που έχει δύο διαστάσεις.
— Πάπυρος – Μέγα Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας

Ένας άλλος λανθασμένος τύπος που χρησιμοποιείται ευρύτατα - αν όχι και αποκλειστικά - είναι τα επίθετα τρισδιάστατος και δισδιάστατος. Και όμως το σωστό είναι να λέμε και να γράφουμε τριδιάστατος και διδιάστατος, αφού δεν πρόκειται περί των επιρρημάτων δις και τρις (= δύο ή τρεις φορές) ως πρώτων συνθετικών, όπως για παράδειγμα στα επίθετα τρισκατάρατος (= τρεις φορές καταραμένος), τρισόλβιος (= τρεις φορές ευτυχισμένος), τρισβάρβαρος ή τρισένδοξος, αλλά περί δύο ή τριών διαστάσεων. Οπως, λοιπόν, λέμε τριώροφο και διώροφο το σπίτι που έχει τρεις ή δύο ορόφους, όπως λέμε τρικάταρτο (και όχι τρισκάταρτο) το σκάφος που έχει τρία κατάρτια ή όπως λέμε τριτάξιο (και όχι τριστάξιο) το σχολείο που έχει τρεις τάξεις, έτσι και ό,τι έχει τρεις ή δύο διαστάσεις είναι τριδιάστατο ή διδιάστατο αντίστοιχα. [Η πρώτη που μου είχε επιστήσει την προσοχή στο θέμα ήταν η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, πριν από αρκετά χρόνια, λέγοντάς μου ότι ο δάσκαλός της, ο Πρεβελάκης, τόνιζε πως οι τύποι τρισδιάστατος, η, ο και δισδιάστατος, η, ο δεν είναι σωστοί.]
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=152341&ct=47&dt=29/06/2003

Ας ξεκινήσουμε με τον όρο «τρισδιάστατος» ή «τριδιάστατος» και «δισδιάστατος» ή «διδιάστατος». Τα περισσότερα λεξικά και οι ορθογράφοι αναφέρουν ως σωστό το «τρισδιάστατος» και το «δισδιάστατος». Είναι όμως έτσι; Ο συνάδελφος Κ. Ζώτος σε παλαιότερη επιστολή του στο Ενημερωτικό δελτίο του ΤΕΕ εξηγεί: Το πρόθεμα «τρις» είναι πολλαπλασιαστικό. Χρησιμοποιείται σε λέξεις που θέλουν να μεγεθύνουν την έννοια που ακολουθεί. Π.χ. τρισευτυχισμένος (τρεις φορές ευτυχισμένος), τρισκατάρατος (τριπλά καταραμένος), τρίσβαθα της ψυχής (το πολύ βαθύ μέρος της ψυχής). κ.ά. Η σωστή λέξη είναι τριδιάστατος (όπως εξάλλου διδιάστατος και όχι δισδιάστατος). Το πρόθεμα «τρι» είναι απαριθμητικό. Π.χ. τριφύλλι (αυτό που έχει τρία φύλλα, τρίπτυχο (αυτό που έχει τρεις πτυχές), και ομοίως τρικάταρτο σκάφος, τρίτομο λεξικό, τρίτροχο όχημα, τριήρης ναύς.

Ο έχων τρεις διαστάσεις λοιπόν είναι τριδιάστατος και ο έχων τριπλάσια διάσταση (τριπλάσιο μέγεθος) είναι τρισδιάστατος. Και μπορούμε να συνεχίσουμε εμείς με λέξεις όπως τρισμέγιστος, δηλ. είναι τρεις φορές μέγιστος, δίκοχο καπέλο, δηλ. έχει δύο κόχες, δίφωνο, τρίχορδο, δίδυμο, κλπ.
Το δελτίο των Σηράγγων, Οκτώβριος 2002
« Last Edit: 23 Nov, 2012, 12:34:54 by spiros »

Zazula

  • Λεξιλάγνος λογοπαίκτης
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 1337
    • Gender:Male
  • Αθεράπευτος πομφολυγτόπιξ
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #1 on: 27 Oct, 2009, 22:38:30
Με την ευκαιρία να ρωτήσω: Χρησιμοποιείτε τους όρους «δισεκατομμύριο» και «τρισεκατομμύριο»; Υποθέτω πως ναι. Όταν λοιπόν τους λέτε, εννοείτε «δύο εκατομμύρια» και «τρία εκατομμύρια» αντίστοιχα; Μάλλον όχι. Βλέπετε (τι να κάνουμε!), η γλώσσα ενίοτε σχηματίζει ΚΑΙ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ και μορφές που δεν είναι απόλυτα (ή και καθόλου) ορθές. Σελαβί...
Zazula: γλυφός και τσαγανός σαν κουτσουκέλα

WRITING STYLE GUIDELINES
1. Be more or less specific.
2. It's not O.K. to use ampersands & abbreviations.
3. Exaggeration is a million times worse than understatement.
4. Parenthetical remarks (however relevant) are to be avoided.

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854566
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #2 on: 27 Oct, 2009, 22:42:26
Στην προκειμένη περίπτωση δικαιολογείται για να μην υπάρχει χασμωδία (*διεκατομμύριο, *τριεκατομμύριο). Στην άλλη, μάλλον δεν δικαιολογείται...

Zazula

  • Λεξιλάγνος λογοπαίκτης
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 1337
    • Gender:Male
  • Αθεράπευτος πομφολυγτόπιξ
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #3 on: 27 Oct, 2009, 22:45:31
Μα, και διεκατομμύριο ή τριεκατομμύριο να ήταν, πάλι «δύο εκατομμύρια» ή «τρία εκατομμύρια» θα σήμαινε. Το δισεκατομμύριο είναι χιλιεκατομμύριο, και το τρισεκατομμύριο είναι εκατομμυριοεκατομμύριο!
Zazula: γλυφός και τσαγανός σαν κουτσουκέλα

WRITING STYLE GUIDELINES
1. Be more or less specific.
2. It's not O.K. to use ampersands & abbreviations.
3. Exaggeration is a million times worse than understatement.
4. Parenthetical remarks (however relevant) are to be avoided.

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854566
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #4 on: 27 Oct, 2009, 22:47:16
Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι δεν είναι όλες οι εξαιρέσεις ακριβώς της ίδιας και αυτής βαρύτητας ή λογικής.

menmech

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 229
    • Gender:Male
  • Μενέλαος Αγγελόπουλος
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #5 on: 28 Oct, 2009, 19:28:49
το ότι δισεκατομύριο δεν είναι  2 x 1.000.000 ούτε 1.000.000 x 1.000.000, αλλά κάτι σε πολύ εκατομύριο, δε σημαίνει ότι η παρατήρηση του σπύρου περί της χρήσης των δισ- και τρισ- είναι σωστή; ( τρισευτυχισμένος, τρισκατάρατος και τρίσβαθα ) με τον ίδιο τρόπο το τρισεκατομύριο είναι το πολύ πολύ εκατομύριο ενώ (ίσως) θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε δισεκατομύριο με το (σ) να μπαίνει για λόγους χασμωδίας, θεωρώντας ως δισεκατομύριο το 1.000.000x1.000.000. (βλέπε στην τελευταία ιστοσελίδα)

Όχι τίποτε άλλο, γιατί και στα αγγλικά billion και trillion υπάρχει
Αν και για την κουβέντα αυτή οι ιστοσελίδες αυτές είναι αρκετά επεξηγηματικές (ειδικά η τελευταία):
https://en.wikipedia.org/wiki/Billion
https://en.wikipedia.org/wiki/Trillion
https://en.wikipedia.org/wiki/Long_and_short_scales#Long_scale_countries
Ἐάσατε τῇ κέλλῃ με μόνον ἐγκεκλεισμένον,
ἄφετέ με μετά Θεοῦ τοῦ μόνου φιλανθρώπου,
ἀπόστητε, μακρύνατε, ἐάσατέ με μόνον
ἀποθανεῖν ἐνώπιον Θεοῦ τοῦ πλάσαντός με.
Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου Ύμνος ΚΗ

Zazula

  • Λεξιλάγνος λογοπαίκτης
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 1337
    • Gender:Male
  • Αθεράπευτος πομφολυγτόπιξ
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #6 on: 29 Oct, 2009, 02:50:06
Εκείνο που θέλω να αναδείξω είναι ότι τα δισεκατομμύριο και τρισεκατομμύριο είναι λανθασμένοι σχηματισμοί, όπως είναι και τα δισδιάστατος και τρισδιάστατος. Τα μεν τα έχουμε δεχτεί κι ούτε που το σκεφτόμαστε πλέον όταν τα χρησιμοποιούμε. Ε, ομοίως λοιπόν φρονώ πως μπορούμε κάλλιστα να δεχτούμε και τα δισδιάστατος και τρισδιάστατος, και να συνεχίσουμε τη ζωή μας. :)
Zazula: γλυφός και τσαγανός σαν κουτσουκέλα

WRITING STYLE GUIDELINES
1. Be more or less specific.
2. It's not O.K. to use ampersands & abbreviations.
3. Exaggeration is a million times worse than understatement.
4. Parenthetical remarks (however relevant) are to be avoided.

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854566
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #7 on: 29 Oct, 2009, 20:35:25
Κι ένα ενδιαφέρον εύρημα:

Όπως οι αυτόνομες συσκευές GPS, το Android 2.0 προσφέρει λειτουργίες χαρτών -δυσδιάστατων ή τρισδιάστατων, σχεδιασμού διαδρομής, φωνητική πλοήγηση, εύρεσης επιχειρήσεων, καθώς και τη λειτουργία Street View, με φωτογραφίες που έχουν ληφθεί από το επίπεδο του δρόμου.
http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1069034&lngDtrID=252

menmech

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 229
    • Gender:Male
  • Μενέλαος Αγγελόπουλος
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #8 on: 01 Nov, 2009, 21:20:23
:-)
Ἐάσατε τῇ κέλλῃ με μόνον ἐγκεκλεισμένον,
ἄφετέ με μετά Θεοῦ τοῦ μόνου φιλανθρώπου,
ἀπόστητε, μακρύνατε, ἐάσατέ με μόνον
ἀποθανεῖν ἐνώπιον Θεοῦ τοῦ πλάσαντός με.
Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου Ύμνος ΚΗ

menmech

  • Jr. Member
  • **
    • Posts: 229
    • Gender:Male
  • Μενέλαος Αγγελόπουλος
Re: δισδιάστατος ή διδιάστατος;
Reply #9 on: 15 Dec, 2009, 08:23:09
Έχει προσπαθήσει κανείς να γράψει διδιάστατος ή τριδιάστατος στο Word;

Ο ορθογραφικός έλεγχος δίνει δισδιάστατος και δυσδιάστατος

Όχι παίζουμε αγαπητοί!
Ἐάσατε τῇ κέλλῃ με μόνον ἐγκεκλεισμένον,
ἄφετέ με μετά Θεοῦ τοῦ μόνου φιλανθρώπου,
ἀπόστητε, μακρύνατε, ἐάσατέ με μόνον
ἀποθανεῖν ἐνώπιον Θεοῦ τοῦ πλάσαντός με.
Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου Ύμνος ΚΗ

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854566
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: δισδιάστατος, διδιάστατος ή δυσδιάστατος;
Reply #10 on: 10 Jan, 2010, 15:36:34
Την παθαίνουν αυτή τη ζημιά και μεγάλες εφημερίδες:
https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=53879.msg207722#msg207722

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854566
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: δισδιάστατος, διδιάστατος ή δυσδιάστατος;
Reply #11 on: 22 Jan, 2010, 00:19:59
Όπως δήλωσε στο BBC ο Ανσι Βανγιόκι, αντιπρόεδρος της Nokia, η υπηρεσία θα προσφέρει δυσδιάστατους και τρισδιάστατους χάρτες που βασίζονται όχι σε εικόνες αλλά σε διανυσματικά γραφικά (vector), ώστε να μειώνεται ο όγκος των δεδομένων.
http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1097261&lngDtrID=252

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854566
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: δισδιάστατος, διδιάστατος ή δυσδιάστατος;
Reply #12 on: 04 Feb, 2011, 18:14:56
Δισδιάστατα υλικά «φέρνουν νέα εποχή στην ηλεκτρονική και τη βιομηχανία»



Καλλιτεχνική απεικόνιση του γραφένιου. H διάταξη των ατόμων σε δυσδιάστατα φύλλα αποκαλύπτει «κρυφές» ιδιότητες 
http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231077351

AiQuan

  • Semi-Newbie
  • *
    • Posts: 1
    • Gender:Male
Re: δισδιάστατος, διδιάστατος ή δυσδιάστατος;
Reply #13 on: 06 Jun, 2011, 00:48:49
Ωραίο και κατατοπιστικό το άρθρο.

Πάντως, κατα τη δημιουργία των λέξεων "εκατομμύριο, δισεκατομμύριο, τρισεκατομμύριο κ.ο.κ." η λογική ήτανε:
εκατομμύριο: εκατό * μύριο = 100 * 1000
δισεκατομμύριο: εκατό * εκατό * μύριο = 100 * 100 * 1000
τρισεκατομμύριο: εκατό * εκατό * εκατό * μύριο = 100 * 100 * 100 * 1000 κ.ο.κ.

Η πρόθεση "τρις" είπατε φανερώνει "υπερβολή-πολ/σμό" και η πρόθεση "τρι" φανερώνει "απαρίθμηση-πρόσθεση".
Πιο λογικό μου ακούγεται να χρησιμοποιείται όντως το "τρις" ως πρόθεση μιας και ο πολ/σμός είναι πιο κοντά στην ύψωση σε δύναμη
απο την απαρίθμηση/πρόσθεση. Ας μην το παρακάνουμε ώστε να δημιουργήσουμε και πρόθεση που φανερώνει ύψωση σε δύναμη... !

valeon

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 13958
    • Gender:Male
  • Κώστας Βαλεοντής <Φυσική, Tηλ/νίες, ΙΤ, Ορολογία>
Re: δισδιάστατος, διδιάστατος ή δυσδιάστατος;
Reply #14 on: 09 Jun, 2011, 11:42:00
AiQuan, ξαναέλεγξε τους λογαριασμούς, γιατί δεν ...βγαίνουν :-)

- μύριο < μυριάς = 10.000
 

Pages: 1 2   Go Up
 

Search Tools