Το βιβλίο ενός καταξιωμενου έλληνα γλωσσολόγου που πωλήθηκε πρόσφατα μαζί με εθνικής κυκλοφορίας εφημερίδα, αν και στο σύνολό του αποτελεί μια εξαιρετική εισαγωγή στο ζήτημα που πραγματεύεται, με προβλημάτισε όταν έφτασα στη σελ. 186. Συγκεκριμένα, ο συγγραφέας αναφέρει εκεί ότι:
"Η ωρίμανση λέγεται και γράφεται, χωρίς να ενοχλεί κανέναν, παρ' όλο που το 'παρείσακτο' ν δεν δικαιολογείται, αφού δεν υπάρχει ρήμα 'ωριμάνζω'. [...]"
Πρώτο... πλήγμα: υπήρχε δηλαδή περίπτωση να είχαμε ρήμα... "ωριμάνζω"; Με "-νζ-";!; Κάτι τέτοιο δεν θα έστεκε ούτε φωνοτακτικά (δεν υπάρχει ακολουθία "νζ" σε γηγενείς ελληνικές λέξεις - τα "Ναζιανζός", "Ντελαγκράνζ", "Ντ' Ανζού" κ.ά. είναι δάνεια), ούτε μορφολογικά (δεν υπάρχει μόρφημα "-νζ-" που να σχηματίζει ρήματα ή οτιδήποτε άλλο). Αν υποτεθεί ότι το ωρίμανση προερχόταν όντως από κάποιο ρήμα που να δικαιολογεί τη μορφολογία του (δηλ. το παρείσακτο ν), αυτό το ρήμα θα ήταν *ωριμαίνω (πβ. λευκαίνω > λεύκανση, αποφαίνομαι > απόφανση κ.ά.), όχι... *ωριμάνζω!
Βλ. ορθά στο Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη (σ. 1642) και τις εκεί αναφορές στον Κουμανούδη.
Και συνεχίζει:
"Κανονικά έπρεπε να λέμε ανθίσταση, όπως ανθίσταμαι, αντί του 'εσφαλμένου' αντίσταση. [...]"
Δεύτερο... πλήγμα: Γιατί υποτίθεται ότι ο -έστω μη επικρατήσας- ορθός τύπος θα ήταν... *ανθίσταση; Το ανθίσταμαι δικαιολογείται επειδή η σύνθεσή του περιλαμβάνει το "ίσταμαι", που δασυνόταν λόγω τροπής του αρχικού /s/ σε δασεία (θέμα sta-/στα- + ενεστωτικός αναδιπλασιαμός: *sista- > *hista- = ιστα- με δασεία) (συνεπώς /t/ + δασεία = θ). Ωστόσο, το ρηματικό ουσιαστικό που παράγεται από το ίδιο θέμα δεν είναι... *ίσταση (που θα έπαιρνε δασεία), αλλά στάση. Συνεπώς αντί + στάση > αντίσταση, χωρίς να τίθεται καν ζήτημα δάσυνσης ή μη.
Αν και τα λάθη είναι απολύτως ανθρώπινα και δικαιολογημένα, ιδίως σε προωθημένα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης, με προβληματίζει να βλέπω τέτοια λάθη... αρχαρίων από τόσο καταξιωμένους επιστήμονες... Είναι το είδος αυτών των λαθών που με προβληματίζει, όχι το ίδιο το γεγονός του λάθους...
