Ιφιγένεια Διδασκάλου

[wings]

Ιφιγένεια Διδασκάλου (1916-2016)



[Πηγή για τη φωτογραφία: svouranews.blogspot]

Γεννήθηκε το 1916 στην Καστοριά. Έζησε πολλά χρόνια μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Ήταν ποιήτρια, πεζογράφος και λαογράφος. Έχει γράψει και μελέτες. Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά της Δυτικής Μακεδονίας. Το 1997 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την πολυετή λαογραφική και πολιτιστική της προσφορά στον βορειοελλαδικό χώρο. Πέθανε το 2016 στη Θεσσαλονίκη.

Ποιητικές συλλογές:
«Άνθινες ώρες», 1959
«Λυρικός Αμφορέας», 1960
«Μνήμες και παρουσίες», 1964
«Παράθυρο στον ουρανό», 1966
«Χρονικά», 1969
«Ελεγείο στον πατέρα», 1976
«Σε τόνο προσωπικό», 1982

Πεζογραφία:
«Καστοριανά» (ηθογραφίες), 1959
«Απλός κόσμος» (διηγήματα), 1963
«Στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα» (διηγήματα), 1989

Μελέτες:
«Το δημοτικό τραγούδι της Καστοριάς», 1963
«Ο ποιητής Τάκης Γκοσιόπουλος», 1968
«Καστοριά, πατρίδα μου» (λαογραφία), 1976
«Τόποι και τραγούδια της Μακεδονίας» (ανθολογία), 1983

Ανθολογημένα ποιήματα:

• Αγάπη... / Άνθινες ώρες (1959)
• Άνθινες ώρες / Άνθινες ώρες (1959)
• Επίκληση... / Άνθινες ώρες (1959)
• Ερωτικό... / Άνθινες ώρες (1959)
• Νανούρισμα / Άνθινες ώρες (1959)
• Παραπονιέμαι τώρα / Άνθινες ώρες (1959)
• Στοχασμοί / Άνθινες ώρες (1959)
• Ύπνε, στα δυο παιδάκια μου / Άνθινες ώρες (1959)
• Φαντασία / Άνθινες ώρες (1959)
• Φτωχός πραματευτής / Άνθινες ώρες (1959)
• Αντιθέσεις / Μνήμες και παρουσίες (1964)
• Απουσία / Μνήμες και παρουσίες (1964)
• Θέατρο / Μνήμες και παρουσίες (1964)
• Προσμονή / Μνήμες και παρουσίες (1964)
• Άδεια εποχή / Παράθυρο στον ουρανό (1966)
• Διάφραγμα / Παράθυρο στον ουρανό (1966)
• Διαπιστώσεις / Χρονικά (1969)
• Σε τόνο απολογίας / Χρονικά (1969)
• Το δρόμο μας / Χρονικά (1969)

[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]

[wings]

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Ερωτικό...

Ιτιές τα φύλλα τους θροούν και λεν και μουρμουρίζουν,
χύνουν τ’ ασήμια τους σωρό, τα κλώνια τους λυγίζουν.
Κι έρχεται και γλυκογελά σαν πούπουλο η σκιά τους
και μας τυλίγει, μας φιλά, μας φέρνει πιο κοντά τους.

Ρυάκι γάργαρους αχούς κυλώντας μουρμουρίζει,
βιολέτες, μοσχολούλουδα δροσίζει και ποτίζει.
Κι απάνω στα μαλλάκια σου διαμάντια στάζει η δρόσο,
δυο, δυο να τα χρυσόδενα, γιορντάνι να σ’ τα δώσω.

Ο ήλιος λες και ζήλεψεν και με περίσσια χάρη
χύνει χρυσάφια από ψηλά και το ’χει για καμάρι.
Τα μάτια σου στα μάτια μου τον ουρανό αγναντεύουν
και παίζουν και γλυκογελούν και χάδια μου γυρεύουν.

Από καιρόν ο πόθος μας τα σωθικά μας λιώνει
κι η δίψα του τυραννική, τρανεύει δεν τελειώνει.
Και σαν μελίσσι χρυσαφί κεντρίζει όλα τα μέλη
και θέλει στα δυο χείλια μας κορφολογήσει μέλι.

Μες στις ιτιές, μες στα νερά, μέσα στο φως του κόσμου,
πάρε μου την ψυχή, καλέ, και γίνε συ δικός μου!
................................................................................................
Πλήθος τ’ αγριολούλουδα σκορπούν ανθούς τριγύρα
νιώσαν τον πόθο μας βουβά, τον έλουσαν με μύρα!

Από τη συλλογή Άνθινες ώρες (1959)

[wings]

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Αντιθέσεις

Έξω απ’ το παράθυρό μου στέγες με χιόνια
μια γκρίζα πολιτεία
κι ο θαμπός τρούλος της εκκλησιάς.

Άγγελοι στην κάμαρά μου τραγουδούν.

Κανένας δεν κυκλοφορεί στο χιονισμένο αυλόγυρο.
Φοβούνται οι άνθρωποι τα χιόνια;
Κι ωστόσο κάποιες μνήμες προφταίνουν
ν’ αμαρτήσουν την καρδιά μου
που επιμένει να κρατεί
στα χέρια της τη λευκότητα χιονιού.

Ήλιος πουθενά.

Πώς τσούζουνε τα μάτια μου απ’ τη λάμψη;

Τα τζάμια μας είναι θολά.

Εγώ γράφω απάνω τους τ’ όνομά σου
κι εκείνο φέγγει... φέγγει... φέγγει...

Από τη συλλογή Μνήμες και παρουσίες (1964)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=ADSou3bHuHY

Θόδωρος Δερβενιώτης & Κώστας Μάνεσης, Άλλα μου λεν τα μάτια σου
(τραγούδι: Πόλυ Πάνου & Αντώνης Κλειδωνιάρης / δίσκος 45 στροφών του 1959)

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Θέατρο

Δεν έχεις δίκιο.
Επιτέλους υπάρχει κάποιο θέαμα.
Διασκεδάζω μπρος στην ανοιχτή αυλαία της καρδιάς σου
με τη σκηνή την τελευταία.
Προσωπίδες.
Προσωπίδες πολλές ταίριαξες
στο χώρο της μορφής σου.
Δε θα μπορούσαν οι άνθρωποι
να υποψιαστούνε τ’ αληθινό σου πρόσωπο.
Ν’ ανέχονται συνήθισαν το πλαστό τους γέλιο.
Εγώ όμως με τούτη την ψυχή
που δοκιμάστηκε καθώς παιχνίδι πάνω στον τοίχο,
δε ζητώ πια να σε γνωρίσω...

Από τη συλλογή Μνήμες και παρουσίες (1964)

[wings]

οι παλιές αγάπες πάνε στον παράδεισο - πυξ λαξ - YouTube

Φίλιππος Πλιάτσικας & Μάρω Βαμβουνάκη, Οι παλιές αγάπες πάνε στον παράδεισο
(τραγούδι: Πυξ Λαξ / δίσκος: Ο μπαμπούλας τραγουδάει μόνος τις νύχτες... (1996))

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Άδεια εποχή

Ήρθε η πλήξη
δίχως αφή
με βάρος μολυβιού
και θρόνιασε ακίνητη
στ’ άδεια μου χέρια.
Μια πλήξη δίχως απόκριση
με την όψη της αμετανόητη
στο χώρο τής μοναξιάς,
δίχως μνήμη
με τις παλάμες της γεμάτες
απουσία
στην καρδιά μου.

Τίποτε να μην έρχεται
τίποτε να μη φεύγει
κι εγώ με τα μάτια
γεμάτα σιωπή.

Από τη συλλογή Παράθυρο στον ουρανό (1966)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=r05xblv25oI

Σταύρος Ξαρχάκος & Λευτέρης Παπαδόπουλος, Δε σου χρωστάω τίποτα
(τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης / δίσκος 45 στροφών του 1964)

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Διαπιστώσεις

Κάποτε ανοίγουμε τα παραθυρόφυλλα
και βλέπουμε
πόσο ο τόπος μας έχει στερέψει
πόσο τα σπίτια μας ξέβαψαν
στον πρώιμο ήλιο.

Ματώνουμε ως τις ρίζες
για τούτη τη γη
για τούτο το λάθος
για την καρδιά μας
για ένα απλό αύριο.
Αμφιβάλλουμε για τ’ όνομά μας
ψάχνουμε για τα χέρια μας
γυρεύουμε τα δάκρυά μας
ή το χαμόγελο.

Δεν προφτάσαμε να τ’ αγαπήσουμε.

Είναι μια μέρα χωρίς όνειρα
είναι μια μέρα χωρίς άνοιξη
μέσα στο αίμα μιας προσμονής.

Είμαστε εμείς και το κενό.

Από τη συλλογή Χρονικά (1969)

[wings]

Το μέτρημα-Νατάσσα Μποφίλιου - YouTube

Θέμης Καραμουρατίδης & Γεράσιμος Ευαγγελάτος, Το μέτρημα
(τραγούδι: Νατάσα Μποφίλιου / δίσκος: Εισιτήρια διπλά (2010))

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Διάφραγμα

Άλλοτε μας ήταν δύσκολο
να μετρήσουμε είδωλα και πράξεις.
Τώρα καινούργια μέτρα και σταθμά
στη ζυγαριά
και δεν υπάρχει τίποτε:
μια δροσιά στα δάχτυλα
τ’ ανάγλυφα του πόθου
κι οι πρώτες εντυπώσεις
στην κορφή της αποθέωσης.

Στην άμμο του περασμένου καλοκαιριού
μένουν τα σημάδια που αφήσαμε
κάτω απ’ το τραγούδι της θάλασσας
κι ένα κοχύλι κλειστό.
Τη χαρά που μας έδωσαν να τη χαρούμε
τη χαρήκαμε.
Τώρα μια νέα πραγματικότητα
το θέλημά της γυρεύει
κι ούτε κανείς ξέρει πώς θα τελειώσει
για τις ψυχές που γνώρισαν
γυμνό το πρόσωπό τους
στην επιφάνεια του νερού.

Δε σώνει μια μνήμη.
Είναι πολλές οι πληγές
ανάμεσα στον άνθρωπο
και στην ανάμνηση
του ανθρώπου...

Από τη συλλογή Παράθυρο στον ουρανό (1966)

Σπύρο, για σένα. :-)

[spiros]

Εξαιρετικό -:)

[wings]

Λιτό και μεστό με εξαιρετικό επίλογο.

[wings]

Δημήτρης Λάγιος, Να ονειρεύομαι
(τραγούδι: Γιώργος Νταλάρας / δίσκος: Ερωτική πρόβα (1991))

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Σε τόνο απολογίας

Αν συχνά σου μιλώ
για μια φωνή
κάποιο τραγούδι
για τη σελίδα του βιβλίου που ξέσχισες,
κλαίω
γιατί είχα γράψει τ’ όνομά σου...

Αν συχνά σου μιλώ
για κάποιο τρόμο
μια μνήμη που αντιπαλεύει μ’ ένα θάνατο
γι’ ανάπηρες αισθήσεις,
θρηνώ
γιατί δε με γυρεύεις...

Αν συχνά σου μιλώ
για κάποιο παιδί
μια κλειστή γρίλια
κι ένα φεγγάρι περίεργο
να παίζει στα σγουρά μαλλιά σου,
χαίρομαι
γιατί δεν έπαψα να ονειρεύομαι...

Αν συχνά σου μιλώ
για την ξένη πολιτεία
τους άγνωστους περαστικούς
τ’ οργισμένο ποτάμι με τις σπασμένες γέφυρες,
τρομάζω
γιατί κρεμάστηκε η καρδιά μου
απελπισμένη...

Αν συχνά σου μιλώ
για τον ήλιο που βλέπω στα μάτια σου
τα κοχύλια στ’ αυτιά
τις σταγόνες της αυγής πάνω στα μάγουλα
για τ’ όνομά σου που γλυκαίνει τον ήχο,
χαμογελώ
γιατί δεν τελείωσα ακόμα το τραγούδι...

Αν συχνά σου μιλώ
για μια ταπείνωση
κάποιο συμβιβασμό
μια δυσπιστία
κάποιο σημάδι βαθιά αναφαίρετο
για χίλια δυο πράγματα,
πονώ
γιατί η σιωπή με τη σιωπή της
μ’ απαντάει...

Αν συχνά σου μιλώ
για μια οδύνη
το σχήμα μιας μόνιμης μοναξιάς
τη νυχτερινή αγωνία
για τ’ αλλαγμένο πρόσωπο
το πρόσωπό σου,
ψάχνω
αγωνίζομαι
κάτω από τόσες προσωπίδες.

Πού ’ναι το χέρι σου;...

Από τη συλλογή Χρονικά (1969)

[yiannispodinaras]

Βίκυ, εξαιρετικά τα ποιήματα της Ιφιγένειας Διδασκάλου που ανάρτησες στο ανθολόγιο. Λυπάμαι γιατί υπέροχοι ποιητές μάς είναι άγνωστοι. Αν έχεις επαφή με την ποιήτρια να της δώσεις τα θερμά μου συγχαρητήρια για τη δουλειά της.

[wings]

Σ' ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια, Γιάννη.

Δυστυχώς, δεν έχω γνωρίσει ποτέ προσωπικά την Ιφιγένεια Διδασκάλου που μαζί με τον Τάκη Βαρβιτσιώτη είναι οι μεγαλύτεροι ηλικιακά εν ζωή ποιητές της ανθολογίας μου. Είναι άτομο με μεγάλη προσφορά στις τέχνες και τα γράμματα της Μακεδονίας, όπως θα είδες στο βιογραφικό της, δυσκολεύτηκα πολύ να βρω τα βιβλία της (όχι όλα) και ειλικρινά χαίρομαι πολύ που την ανακαλύπτουμε εσείς κι εγώ μαζί σιγά σιγά.

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=MbufTqUXODE

Σταύρος Ξαρχάκος & Βαγγέλης Γκούφας, Τα τρένα που φύγαν
(τραγούδι: Αγνή Μπάλτσα / δίσκος: Agnes Baltsa / Songs my country taught me (1986))

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Απουσία

Στο τρένο που σε παίρνει
μετρώ την απουσία σου.
Δεν έχει μέτρο.

Άδεια τα χέρια
σε ψάχνουν
σε γυρεύουν.

Πικρό το στόμα
τα μάτια θολά
σωσμένη η ανάσα.

Πίσω απ’ το γυαλί του τρένου
–ανώφελη διαφάνεια–
αδύνατο να μαντέψεις
την τραγική απουσία σου.

Ποτέ να την αντέχω δε θα μάθω...

Από τη συλλογή Μνήμες και παρουσίες (1964)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=-cw300vhWzI

Βασίλης Δημητρίου, Θα ’ρθεις
(τραγούδι: Γιώργος Νταλάρας & Χρυσούλα Χριστοπούλου / δίσκος: Βαμμένα κόκκινα μαλλιά (1993))

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Προσμονή

Θα σε περιμένω.
Θ’ ακούω τη βροχή
μες στο σκοτάδι της μοναξιάς
ώσπου να ’ρθεις
για να δεχτώ το φως του χαμογέλιου σου.
Τότε μπρος στον καθρέφτη της επιστροφής
θα γδύσω την ψυχή μου απ’ τη θλίψη
να την κερδίσεις χαρούμενη.
Και στη γωνιά της κάμαρας
οι πρώτες μας τρυφερές συνήθειες
θα ξεφωνίσουν έξαλλες στο ξύπνημά τους.

Πίσω απ’ το τζάμι θα ’ναι καλοκαίρι...

Από τη συλλογή Μνήμες και παρουσίες (1964)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=CnE5CbcA8nk

Αλκίνοος Ιωαννίδης, Ο δρόμος σου είσαι εσύ (δίσκος: Νεροποντή (2009))

Ιφιγένεια Διδασκάλου, Το δρόμο μας

Το δρόμο μας τον βρήκαμε ξανά
σ’ ένα κομμάτι γης
χωρίς απειλές
με τη γεύση της εποχής
με τις ώρες που σωπαίνουν.

Ένα βήμα ήταν η αγάπη.

Κρατώντας τα λιγοστά μας λόγια
με το πρόσωπο να παραλλάζει
στο φως και το πάθος
πλουτίσαμε κάτω απ’ τα χέρια μας.

Από ποια κρήνη κρυμμένη
θαυματουργήσανε οι φωνές
κι είδαμε κάτι παραπάνω απ’ την ανάμνηση;

Ελεύθεροι
με τη χαρά της γνώσης και της όρασης
με την καρδιά τόσο μεγάλη
νιώσαμε τη δύναμή μας
να υψώνεται στο κορμί
κρατήσαμε μια θέση στη γη.

Κάτω απ’ τα μάτια μας
γελαστός ο δρόμος για τη συνέχεια...

Από τη συλλογή Χρονικά (1969)