Translation - Μετάφραση

Favourite texts, movies, lyrics, quotations, recipes => Favourite Poetry => Favourite Music and Lyrics => Poetry of Thessaloniki => Topic started by: wings on 06 Jan, 2007, 16:49:06

Title: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 06 Jan, 2007, 16:49:06
Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005)

(https://thepoetsiloved.files.wordpress.com/2019/03/anagnostakis-1.jpg)

[Πηγή για τη φωτογραφία: tvxs.gr (https://tvxs.gr/news/%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1/%CF%80%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B5-%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%B1-%CF%87%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%C2%AB%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AE-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%AE%CF%84%CF%84%CE%B1%CF%82%C2%BB-%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%BA%CE%B7)]

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1925. Σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και μετεκπαιδεύτηκε στην Ακτινολογία στη Βιέννη. Εργάστηκε ως γιατρός στη Θεσσαλονίκη και από τα τέλη του 1978 έζησε και εργάστηκε στην Αθήνα.

Πολιτικά στρατευμένος από νεαρή ηλικία στο χώρο της ανανεωτικής αριστεράς, υπήρξε αρχισυντάκτης του φοιτητικού περιοδικού «Ξεκίνημα» (1944), πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου καταδικάστηκε από το στρατοδικείο σε θάνατο για την παράνομη πολιτική του δράση (1949).

Το 1945 πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη εμφάνισή του στο χώρο των γραμμάτων με την ποιητική συλλογή «Εποχές». Μετά το 1962, ο Αναγνωστάκης σιώπησε ποιητικά ως το 1970, οπότε δημοσίευσε ποιήματά του με τον γενικό τίτλο «Ο στόχος». Αυτή ήταν και η τελευταία συλλογή που δημοσίευσε.

Από το 1959 ως το 1961 υπήρξε διευθυντής του περιοδικού «Κριτική», μέσα από τις στήλες του οποίου πρόβαλε τα σύγχρονά του ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα. Συνεργάστηκε με την εφημερίδα «Αυγή» και τα περιοδικά «Ελεύθερα Γράμματα», «Φιλολογικά Χρονικά», «Νέα Ελληνικά», «Διάλογος», «Επιθεώρηση Τέχνης», «Εποχές», «Ο Αιώνας μας», «Θούριος», όπου έγραψε δοκίμια, μελέτες και κριτικές βιβλίων.

Έργα του Μανόλη Αναγνωστάκη μελοποιήθηκαν από τον Μίκη Θεοδωράκη και άλλους έλληνες συνθέτες και μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες.

Πέθανε στην Αθήνα στις 23 Ιουνίου του 2005.

Ποιητικές συλλογές:
«Εποχές» (με δύο σχέδια του Τάκη Αλεξανδρίδη), Θεσσαλονίκη, 1945
«Εποχές 2», 1948
«Εποχές 3», 1951
«Η συνέχεια», 1954
«Η συνέχεια 2», 1956
«Τα ποιήματα (1941-1956)» (συγκεντρωτική έκδοση), Αθήνα, 1956
«Η συνέχεια 3», 1962
«Ο στόχος», 1970
«Ποιήματα 1941-1971», Θεσσαλονίκη, 1971

Πεζά:
«Το περιθώριο '68-'69», εκδ. Πλειάς, Αθήνα, 1979
«Υ.Γ.», Αθήνα, 1983 (έκδοση εμπορίου, κανονική έκδοση 1992)

Δοκίμια - μελέτες:
«Υπέρ και κατά», τ. Α'-Β', 1965
«Αντιδογματικά», εκδ. Πλειάς, Αθήνα, 1978
«Τα συμπληρωματικά - Σημειώσεις κριτικής», εκδ. Στιγμή, Αθήνα, 1985
«Ο ποιητής Μανούσος Φάσσης - Η ζωή και το έργο του, Μια πρώτη απόπειρα κριτικής προσέγγισης», εκδ. Στιγμή, Αθήνα, 1987
«Η χαμηλή φωνή - Τα λυρικά μιας περασμένης εποχής στους παλιούς ρυθμούς, μια προσωπική ανθολογία του Μανώλη Αναγνωστάκη», εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1990

Μεταφράσεις:
«F. G. Lorca, Δύο Ωδές - Ωδή στον Salvador Dali & Ωδή στον Walt Whitman» (απόδοση: Κλείτος Κύρου - Μανώλης Αναγνωστάκης), Θεσσαλονίκη, 1948

[Πηγή για το βιογραφικό, τη φωτογραφία και την εργογραφία: ΕΚΕΒΙ (http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=102)]

Ανθολογημένα ποιήματα:


Στο Translatum έχουν δημοσιευτεί και πεζογραφήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=1894.0).

Συνεντεύξεις του Μανόλη Αναγνωστάκη:

Έγραψαν για τον Μανόλη Αναγνωστάκη:


[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=9084.0) ]
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Αφιέρωση
Post by: wings on 19 Jan, 2007, 00:00:33
Μανόλης Αναγνωστάκης, Αφιέρωση

Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν
Για το σπίτι που χτίστηκε
Για τα παιδάκια που μεγάλωσαν
Για τα πλοία που άραξαν
Για τη μάχη που κερδήθηκε
Για τον άσωτο που επέστρεψε

Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Αφιέρωση
Post by: sopherina on 19 Jan, 2007, 00:13:50
Αχ! Βίκυ!

Τουλάχιστον μέχρι την άλλη εβδομάδα άσε με να έχω μια υποψία αισιοδοξίας για όλα τα πράγματα στη ζωή!

Άσε με να πιστεύω ότι μέσα σ' όλη αυτήν τη ματαιότητα «ο Σίσυφος πρέπει να λογίζεται ευτυχής»!

Πάντως... είναι πολύ ωραίος ο Αναγνωστάκης!
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Αφιέρωση
Post by: Anastasia on 19 Jan, 2007, 09:14:07
Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια.


Βικούλα, μπορώ να μου το αφιερώσω αυτό;;;...

Εξαιρετικός ο Αναγνωστάκης!
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα (III)
Post by: wings on 01 Feb, 2007, 12:30:09
Farantouri, Theodorakis - Dromoi palioi (live) - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=OvhzRiBkK2w)

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μίκης Θεοδωράκης, Δρόμοι παλιοί (https://thepoetsiloved.wordpress.com/2010/04/16/%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82-%CF%80%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B4%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82-kostas-papadopoulos-dromoi-palioi-%CE%B4%CF%81%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CE%B1%CE%BB/)
(από συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη | τραγούδι: Μαρία Φαραντούρη, Παναγιώτης Καραδημήτρης & Δημήτρης Νικολούδης / πρώτη εκτέλεση από τη Μαργαρίτα Ζορμπαλά στον δίσκο Μπαλάντες (1975))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

ΙΙΙ


Δρόμοι παλιοί που αγάπησα και μίσησα ατέλειωτα
Κάτω απ’ τους ίσκιους των σπιτιών να περπατώ
Νύχτες των γυρισμών αναπότρεπτες κι η πόλη νεκρή
Την ασήμαντη παρουσία μου βρίσκω σε κάθε γωνιά

Κάμε να σ’ ανταμώσω, κάποτε, φάσμα χαμένο του πόθου μου
Κι εγώ ξεχασμένος κι ατίθασος να περπατώ κρατώντας
Ακόμα μια σπίθα τρεμόσβηστη στις υγρές μου παλάμες.

(Και προχωρούσα μέσα στη νύχτα χωρίς
Να γνωρίζω κανένανε κι ούτε
Κανένας με γνώριζε.)

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα
Post by: sopherina on 01 Feb, 2007, 16:10:30
Αναρωτιέμαι αν όλ' αυτά τα εμπνέει η Θεσ/νίκη ή είναι το ίδιο με όλες τις Πόλεις (με την καβαφική έννοια) του κόσμου!

Πολύ όμορφο ποίημα!
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα
Post by: wings on 01 Feb, 2007, 16:20:13
Μα, φυσικά τα εμπνέει η Θεσσαλονίκη, Κατερινούλα. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης τη λάτρευε την πόλη μας.
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Κι ήθελε ακόμη...
Post by: wings on 30 Aug, 2007, 13:25:57
Μανόλης Αναγνωστάκης: Κι ήθελε ακόμη...

Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει. Όμως εγώ
Δεν παραδέχτηκα την ήττα. Έβλεπα τώρα
Πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω
Πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλόγες.
Μιλάτε, δείχνετε πληγές αλλόφρονες στους δρόμους
Τον πανικό που στραγγαλίζει την καρδιά σας σα σημαία
Καρφώσατε σ’ εξώστες, με σπουδή φορτώσατε το εμπόρευμα
Η πρόγνωσίς σας ασφαλής: Θα πέσει η πόλις.

Εκεί, προσεχτικά, σε μια γωνιά, μαζεύω με τάξη,
Φράζω με σύνεση το τελευταίο μου φυλάκιο
Κρεμώ κομμένα χέρια στους τοίχους, στολίζω
Με τα κομμένα κρανία τα παράθυρα, πλέκω
Με κομμένα μαλλιά το δίχτυ μου και περιμένω.

Όρθιος και μόνος σαν και πρώτα περιμένω.

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)


Μαρία Δημητριάδη - Κι ήθελε ακόμη | Maria Dimitriadi - Ki ithele akomi - Official Audio Release - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=5eEspONoevY)

Μανόλης Αναγνωστάκης & Θάνος Μικρούτσικος, Κι ήθελε ακόμη
(ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη / δίσκος: τραγούδια της λευτεριάς (1978))
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Αισθηματικό διήγημα
Post by: wings on 17 Sep, 2007, 15:25:32
Αναγνωστάκης - Αισθηματικό Διήγημα - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=aGPzNwykp80)

Διαβάζει ο ποιητής.

Μανόλης Αναγνωστάκης, Αισθηματικό διήγημα

Στον Κώστα Κουλουφάκο

Ο πατέρας του του ’λεγε: «Βρε δε θα φτιάξεις εσύ το ρωμαίικο...»
Προς στιγμήν πίστεψε κι αυτός, σχεδόν παιδί, πως θα το φτιάξει
(Τριάντα χρόνια τώρα, παλιά χρόνια, ποιος τα θυμάται...)
Αλλά το πρακτικό παράδειγμα το ’δωσε ο μεγάλος αδερφός
Επίδοξος σωτήρας κι αυτός κάποτε, πολύ νωρίς ανανήψας
Ή μάλλον προώρως λογικευθείς, υπουργικός κατόπιν ιδιαίτερος
Σε παραγωγικό υπουργείο με ευρύ κύκλο ιδιωτικών εργασιών.
Κι αυτός, πιστός υιός και αδερφός σκέφτηκε, ξανασκέφτηκε,
Είδε τα λάθη, διέγνωσε προδοσίες, ζύγισε τα υπέρ και τα κατά
Μίλησε τέλος για εγκλήματα και για ξένους δακτύλους
–Είχαν αρχίσει άλλωστε λίγο-πολύ τα πράγματα να σφίγγουν–
Πάντα ξυπνό μυαλό δεν ήθελε πολύ να διαλέξει.
Όχι βέβαια πως ο Μάκης θα ’σωζε τότε το ρωμαίικο
Εδώ δεν το ’σωσε ο ... ή ο ... μη λέμε τώρα ονόματα,
Αλλά, βρε αδελφέ, πώς να το κάνουμε, κάποτε ήπιαμε μαζί κρασί,
Χωθήκαμε στη οδό Αρριανού κυνηγημένοι από τους πεταλάδες,
Φιλήσαμε τα ίδια κορίτσια, αλλάξαμε σύνθημα και παρασύνθημα
(Πολύ ρομάντζο όλα αυτά, συναισθηματικά, λες δεν το ξέρω,
Κι η ζωή θέλει σκληρότητα –μένα μου λες– και «ρεαλισμό» κυρίως)

Και τώρα

Εσύ πάλι από μέσα κι ο Μάκης πάλι απ’ όξω
(Έτσι χοντρά-χοντρά) παράγων πια τρανός της καταστάσεως
–όπως, εδώ που τα λέμε, της κάθε μέχρι τώρα καταστάσεως–
Να γίνεις, λέει, Έλλην, να βάλεις μυαλό, να γίνεις χρήσιμος
Κι εσύ μια φορά στην κοινωνία, να δουλέψεις γι’ αυτή τη δόλια την πατρίδα
Και να σου δίνει συμβουλές εν ονόματι της παλιάς παλιάς φιλίας και του «... για θυμήσου».

(Επιμένω να διηγούμαι και μάλιστα πολύ ωμά, πράγματα που τα ξέρετε όλοι
Που τα ’πα και τα ξανάπαν κι άλλοι πιο πριν πολύ καλύτερα από μένα
Πράγματα ανιαρά, που δεν κινούν πια διόλου το ενδιαφέρον σας
Όπως η δολοφονία της Σάρον Τέιτ π.χ. ή οι γάμοι της Τζάκι ή το ψυγείο «Κελβινέιτορ».)

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Προσχέδιο δοκιμίου πολιτικής αγωγής
Post by: wings on 30 Sep, 2007, 19:39:14
https://www.youtube.com/watch?v=6grnaNnH1SQ

Μανόλης Αναγνωστάκης, Προσχέδιο δοκιμίου πολιτικής αγωγής*

Οι τσαγκαράδες να φτιάνουν όπως πάντα γερά παπούτσια
Οι εκπαιδευτικοί να συμμορφώνονται με το αναλυτικό πρόγραμμα του Υπουργείου
Οι τροχονόμοι να σημειώνουν με σχολαστικότητα τις παραβάσεις
Οι εφοπλιστές να καθελκύουν συνεχώς νέα σκάφη
Οι καταστηματάρχες ν’ ανοίγουν και να κλείνουν σύμφωνα με το εκάστοτε ωράριο
Οι εργάτες να συμβάλλουν ευσυνείδητα στην άνοδο του επιπέδου παραγωγής
Οι αγρότες να συμβάλλουν ευσυνείδητα στην κάθοδο του επιπέδου καταναλώσεως
Οι φοιτητές να μιμούνται τους δασκάλους τους και να μην πολιτικολογούν
Οι ποδοσφαιριστές να μη δωροδοκούνται πέραν ενός λογικού ορίου
Οι δικαστές να κρίνουν κατά συνείδησιν και εκτάκτως μόνον, κατ’ επιταγήν
Ο τύπος να μη γράφει ό,τι πιθανόν να εμβάλλει εις ανησυχίαν τους φορτοεκφορτωτές
Οι ποιητές όπως πάντα να γράφουν ωραία ποιήματα

* Πρόκειται περί προσχεδίου, ως ο τίτλος, και προσφέρεται εις ελευθέραν δημοσίαν συζήτησιν. Μετά τας ακουσθησομένας απόψεις θα γίνει τελική επεξεργασία υπό ομάδος εγκρίτων Ποιητών και θα παραδοθεί εις το κοινόν προς γνώσιν και αναμόρφωσιν.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 30 Sep, 2007, 23:44:45
H Βίκυ μού ζήτησε να μιλήσω για τη γνωριμία μου με τον Μανόλη Αναγνωστάκη (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=12712.msg96636#msg96636). Άλλοι ποιητές (παλιότεροι, της γενιάς μου, νεότεροι) ίσως τον είχαν γνωρίσει καλύτερα αλλά, είτε έχουν φύγει, είτε δεν είναι στο διαδίκτυο για να μας τον περιγράψουν. Θα πω λοιπόν εγώ αυτά που ξέρω, αν και τα ποιήματά του και η τόσο γνωστή (από τα διάφορα αφιερώματα) πράξη της ζωής του είναι πιο εύγλωττα από οποιαδήποτε δική μου αφήγηση.

Ο Μανόλης ήταν πράγματι ο Λευκός Πύργος και το Εφταπύργιο μαζί. Κι αν η Θεσσαλονίκη θα μπορούσε να προσωποποιηθεί, φαντάζομαι ότι θα ήθελε να έχει τη φιγούρα του και τη μορφή του, το ήθος και την αγωνιστικότητά του και, τελικά, τη σιωπή του. Και ως συγκλονιστική περιγραφή της πρόσφατης ιστορίας της, τα ποιήματά του.

Πρώτα-πρώτα, ο Μανόλης ήταν παιδί της πυρίκαυστης καρδιάς της πόλης, της Πλατείας Δικαστηρίων. Όπως ο Τηλέμαχος Αλαβέρας, ο Γιώργος Ιωάννου (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=1560.0) (λίγο πιο κει), ο Γιάννης Καρατζόγλου (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=8471.0), εγώ, και αρκετοί ακόμη. Τον γνώρισα το 1971, μόλις γύρισα από την Αγγλία. Είχε τότε, σε ηλικία 46 ετών, τη Βιβλιοθήκη, ένα προοδευτικό βιβλιοπωλείο στη Χρυσοστόμου Σμύρνης, μαζί με μερικά πολύ νέα παιδιά. Περνώντας από το βιβλιοπωλείο μια μέρα, άκουσα να τον φωνάζουν με το μικρό του όνομα και τον ρώτησα, «Είστε, ο Μανόλης Αναγνωστάκης;». Εκείνος μου είπε, «Όχι, όχι, είμαι ξάδελφός του», ενώ τα παιδιά χαμογελούσαν. Μου έδωσε όλες τις αναγκαίες πληροφορίες και, λίγες μέρες αργότερα, μου ζήτησε συγγνώμη και μου εξήγησε ότι δεν ήθελε να γίνεται πολύς λόγος για κείνον και τα ποιήματά του.

Από τότε με συμβούλευε και με βοηθούσε με κάθε ευκαιρία (εκείνος έμενε στην Π. Π. Γερμανού κι εγώ στη Ζεύξιδος). Στη μεταπολίτευση, ήταν μέλος της επιτροπής πόλης της ανανεωτικής αριστεράς, συντόνιζε τις συνεργασίες των Θεσσαλονικέων ποιητών και πεζογράφων στην Αυγή και ήταν για μερικά χρόνια ο καθοδηγητής μου στην κομματική οργάνωση καλλιτεχνών. Σαφέστατα αντιδογματικός, προσπαθούσε πάντοτε να περάσει μια διαφορετική αντίληψη για την τέχνη και τον πολιτισμό. Όπως έχω αναφέρει και κάπου αλλού στην ανθολογία, το 1976 ο Αναγνωστάκης παρουσίασε τον Ανέστη Ευαγγέλου (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=8467.0), τον Πρόδρομο Μάρκογλου (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=8468.0) κι εμένα σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου. Το χαριτωμένο έγινε όταν κάποιος φοιτητής είπε «ο σεβαστός μας Μανόλης Αναγνωστάκης». Ο Μανόλης πετάχτηκε επάνω και διαμαρτυρήθηκε «Ποιος το είπε αυτό, ποιος το είπε αυτό; Όχι και σεβαστός, ρε παιδιά, στον ενικό να μου μιλάτε».

Ο ακτινολόγος γιατρός Μανόλης Αναγνωστάκης, που κάποτε ένας φίλος του τού είχε πει «δεν ήξερα ότι γράφεις και ποιήματα», ήταν πανύψηλος, λίγο γυρτός, με χοντρά γυαλιά και παχύ μουστάκι, ψεύδιζε ελαφρά, ιδίως όταν ήταν θυμωμένος, είχε εκφραστικότατα μάτια και μια παιδική έκφραση στο πρόσωπο, πάντα έτοιμος για καλαμπούρι. Ήταν και γνωστός λάτρης του ποδοσφαίρου.

Με την κάθοδο του στην Αθήνα, ο Μανόλης μάς έλειψε πολύ. Έχοντας εκφράσει με μοναδικό τρόπο την τραγική εποχή του, επέλεξε συνειδητά τα τελευταία χρόνια τη σιωπή. Μια σιωπή διαμαρτυρίας και αξιοπρέπειας, μια πράξη. «Όρθια η πράξη σαν αλεξικέραυνο», όπως είχε πει και ο ίδιος.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 22 Oct, 2007, 17:56:45
Άφησα να περάσει καιρός ωσότου απαντήσω σ' αυτό το μήνυμά σου γιατί ήθελα να μας εντυπωθεί βαθιά η φυσιογνωμία του Μανόλη Αναγνωστάκη μετά τη δική σου περιγραφή που είχε ιδιαίτερη αξία αφού πηγάζει από την προσωπική σου γνωριμία μαζί του, αλλά και από την αγάπη που έχεις στον άνθρωπο και ποιητή Αναγνωστάκη.

Στη διάρκεια του αφιερώματός μας στην ερωτική ποίηση συνέχισα να σιωπώ, όχι γιατί ο «Λευκός Πύργος» της ποίησής μας δεν είχε σχέση με το θέμα μας - αντιθέτως, θεωρώ πολλά ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη βαθύτατα ερωτικά.

Η ποίησή του είναι, πάντα κατά την ταπεινή μου άποψη, γεμάτη ζωντάνια και πάθος - πάθος για τη ζωή, για την ελευθερία, για τη (δια)νόηση, για τους ανθρώπους, για την πρόοδο σε κάθε της έκφανση, για την πράξη (ναι, αυτήν που είναι όρθια σαν αλεξικέραυνο).

Κι αν όλο αυτό το πάθος δεν είναι έρωτας, τότε τι είναι; Κι αν δεν είναι βαθιά ερωτικό ποίημα η Αφιέρωση (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=6781.msg49317#msg49317), τότε τι είναι; Κι αν δεν είναι ένα υπέροχο δείγμα ερωτικής ποίησης τα Πέντε μικρά θέματα (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=6781.msg51937#msg51937), τότε τι είναι;

Ρητορικές είναι οι ερωτήσεις μου, βέβαια, απλώς για να φρεσκάρω στη μνήμη μας αυτά τα εξαιρετικά ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη. Θα επανέλθω αργότερα απόψε με ένα ακόμα από τα Πέντε μικρά θέματα, για να κλείσουμε το αφιέρωμά μας στην ερωτική ποίηση με τους στίχους ενός από τους ανθρώπους που άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στην πνευματική -και όχι μόνο- πορεία της πόλης μας τον 20ό αιώνα.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 22 Oct, 2007, 19:46:20
Στ' αλήθεια, Βίκυ μου, αυτή είναι η φύση των πραγμάτων. Όπως γεννιέται ένα παιδί, έτσι και ένα ποίημα, μια μουσική, ένας πίνακας ζωγραφικής. Χωρίς τον έρωτα δεν υπάρχει τέχνη, δεν υπάρχει δημιουργία, δεν υπάρχει ζωή.

Ο ποιητής είναι ένας άνθρωπος παθιασμένος, συγκινημένος από το θαύμα της ζωής, βαθύτατα ερωτευμένος με την ομορφιά του κόσμου, με την αθωότητα, με το όνειρο και την ουτοπία. Και, ταυτόχρονα, ένας άνθρωπος απελπισμένος. Γιατί γνωρίζει και την άλλη όψη του νομίσματος, τον κυρίαρχο πόνο και τον φόνο, γνωρίζει ότι όλα θα σβήσουν, όλα θα χαθούν, και ότι το όνειρό του δεν θα γίνει ποτέ πραγματικότητα.

Έτσι ήταν ο Μανόλης Αναγνωστάκης. Ένας σπουδαίος ποιητής που μίλησε για την εποχή του και για πολύ πέρα από την εποχή του. Κι ένα παιδί ερωτευμένο που ωρίμασε και σοβάρεψε απότομα και όμως παρέμεινε πάντα ένα παιδί.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 22 Oct, 2007, 19:55:55
Έτσι ήταν ο Μανόλης Αναγνωστάκης. Ένας σπουδαίος ποιητής που μίλησε για την εποχή του και για πολύ πέρα από την εποχή του. Κι ένα παιδί ερωτευμένο που ωρίμασε και σοβάρεψε απότομα και όμως παρέμεινε πάντα ένα παιδί.

Μάλλον μάντεψες και το ποίημα που θα δημοσιεύσω αργότερα ή κάνω λάθος; Αποδεικνύει περίτρανα αυτό που μόλις είπες, Τόλη. Και δεν μπορεί κανείς να αντισταθεί στα παιδιά και κυρίως όταν είναι ερωτευμένα με τη ζωή. :-)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 22 Oct, 2007, 21:04:58
Μπα, δεν μάντεψα τίποτα. Πρόκειται για μία ακόμη σύμπτωση. Ξέρεις ότι για τα παιδιά εγώ δίνω ρέστα. Έτσι και μου χαμογελάσει ένα παιδί, μου έχει φτιάξει τη μέρα μου. Και με αφήνει εντελώς ανυπεράσπιστο.
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα (IV)
Post by: wings on 23 Oct, 2007, 00:37:02
https://www.youtube.com/watch?v=nCfJdqemQuc

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μίκης Θεοδωράκης, Κάτω απ’ τα ρούχα μου
(τραγούδι: Μαργαρίτα Ζορμπαλά / δίσκος: Μπαλάντες (1975))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

ΙV


Κάτω απ’ τα ρούχα μου δε χτυπά πια η παιδική μου καρδιά
Λησμόνησα την αγάπη που 'ναι μόνο αγάπη
Μερόνυχτα να τριγυρνώ χωρίς να σε βρίσκω μπροστά μου
Ορίζοντα λευκέ της αστραπής και του όνειρου
Ένιωσα το στήθος μου να σπάζει στη φυγή σου

Ψυχή της αγάπης μου αλήτισσα
Λεπίδι του πόθου μου αδυσώπητο
Νικήτρα μονάχη της σκέψης μου.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)


Οφείλω να επισημάνω το εξής:

Τα Πέντε μικρά θέματα, από τα οποία ήδη είχα δημοσιεύσει προ καιρού το τρίτο (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=6781.msg51937#msg51937), ανήκουν στη συλλογή Εποχές που εκδόθηκε το 1945. Αυτό σημαίνει ότι ο Μανόλης Αναγνωστάκης ήταν τότε μόλις 20 χρονών!

Θαρρώ πως τα πολλά σχόλια περιττεύουν. Μπορεί αργότερα, στα 37 του χρόνια, να μας λέει «στ’ αστεία παίζαμε... (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=6781.msg70381#msg70381)», αλλά ένα είναι σίγουρο - ότι όταν άρχισε να γράφει ποίηση, δεν «χωράτευε» καθόλου. :-)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.
Post by: wings on 02 Nov, 2007, 15:03:51
Quote
Στα τέλη του 19ου αιώνα και ενώ στο νότο υπάρχει ήδη ελεύθερο ελληνικό κράτος, η Θεσσαλονίκη εξωραϊζεται, καθώς οι Τούρκοι προσπαθούν να εκσυγχρονίσουν το κράτος τους που παρακμάζει. Το 1869, με διαταγή του Τούρκου διοικητή της πόλης κατεδαφίζονται μεγάλα τμήματα των βυζαντινών τειχών για να "αναπνεύσει" η πόλη. Αρχικά κατεδαφίζονται τα παραθαλάσσια τείχη και ο μεγάλος πύργος που βρισκόταν μπροστά στο λιμάνι (Γιαλού-καπού), στο ύψος της αρχαίας Αιγυπτιακής αγοράς (σημερινή οδός Αιγύπτου). Μετά από λίγα χρόνια κατεδαφίζονται τα τείχη του "πυροβολοστάσιου" ("Τοπ-Χανέ") και το ανατολικό τείχος από την Κασσανδρεωτική πύλη (πλατεία Συντριβανίου σήμερα) ως τον πύργο του "Κανλή-Κουλέ" (Πύργος του Αίματος). Μάλιστα ο πύργος αυτός με την απαίσια φήμη του φρικτού κάτεργου βάφεται λευκός για να ονομασθεί έτσι Λευκός Πύργος. Νέοι δρόμοι διανοίγονται ή διευρύνονται. Δημιουργείται η οδός Σαμπρή πασά (σημερινή Βενιζέλου) το 1867, η οδός Μηδάτ πασά (σημερινή Αγίου Δημητρίου) και το 1873 η λεωφόρος Χαμηδιέ (Εθνικής Αμύνης), όπου κτίστηκαν τα κτίρια της Τουρκικής διοίκησης.
Πηγή:  (http://www.it.uom.gr/project/monuments/ist_anad.htm)

Μανόλης Αναγνωστάκης: Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.

Στην οδό Αιγύπτου –πρώτη πάροδος δεξιά–
Τώρα υψώνεται το μέγαρο της Τράπεζας Συναλλαγών
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως
Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε από τα τόσα τροχοφόρα που περνούνε
Άλλωστε τα παιδιά μεγάλωσαν, ο καιρός εκείνος πέρασε που ξέρατε
Τώρα πια δεν γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται,
Όσα επιζήσαν, εννοείται, γιατί ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε
Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιώτες∙
Θυμούνται τα λόγια του πατέρα: εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρες
Δεν έχει σημασία τελικά αν δεν τις γνώρισαν, λένε το μάθημα οι ίδιοι στα παιδιά τους
Ελπίζοντας πάντοτε πως κάποτε θα σταματήσει η αλυσίδα
Ίσως στα παιδιά των παιδιών τους ή στα παιδιά των παιδιών των παιδιών τους.
Προς το παρόν, στον παλιό δρόμο που λέγαμε, υψώνεται η Τράπεζα Συναλλαγών
–εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι, αυτός συναλλάσσεται–
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως
–εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν–
Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, έλεγε κι ο Ποιητής
Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία, τις ωραίες εκκλησιές

Η Ελλάς των Ελλήνων.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)


Όχι, δεν έχει ζωγραφιές γι' αυτό το ποίημα - θα μείνει έτσι, ωμή παράθεση της στυγνής πραγματικότητας. Όποιος θέλει (άμα θέλει, που δεν θέλει) ας ψάξει να βρει πώς ήταν τα Λαδάδικα και η οδός Αιγύπτου κάποτε και πώς έγιναν μετά το 1969 μ.Χ. Πώς ήταν η παλιά παραλία κάποτε και πώς έγινε μετά το 1969 μ.Χ. Πώς ήταν η πλατεία Ελευθερίας κάποτε και πώς έγινε μετά το 1969 μ.Χ. Πώς μπορούσε να γίνει η Θεσσαλονίκη ονειρεμένη πόλη (όπως άκουσα να λέει χτες ο Γιάννης Μπουτάρης) και πώς έχασε το τρένο και το τραμ και είναι απλώς η ομορφότερη πόλη της Ελλάδας (καταπώς διατείνεται ο νυν δήμαρχός μας) μετά το 1969 μ.Χ. Πώς θα μπορούσε να ήταν η Ελλάδα του 21ου αιώνα και πώς κατάντησε μετά το 1969 μ.Χ. ως η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία, τις ωραίες εκκλησιές... όπου εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι, αυτός συναλλάσσεται, εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν, αλλά μετά όλοι μας μυξοκλαίμε και μουρμουρίζουμε τάχα πικραμένοι «Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει», λες και δεν είμαστε εμείς οι ίδιοι πολίτες αυτής της χώρας κι αυτής της πόλης.

Τελικά, με στριμώχνει άγρια αυτός ο ποιητής με κάθε αράδα του. Νιώθω να με κολλάει στον τοίχο και με στήνει στα 5 μέτρα με κάθε του λέξη. Για όσα δεν έκανα, για όσα δεν κάνω, για όσα δεν θα κάνω. Για όσα έζησα, για όσα δεν έζησα, για όσα δεν ζω, δεν ακούω, δεν βλέπω. Για όσα δεν μου αξίζουν και τα 'χω και, κυρίως, για όσα μου αξίζουν και δεν τα ξέρω καν, άρα δεν τα κυνηγάω, άρα δεν πολεμάω γι' αυτά, άρα τζάμπα ζω.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης - Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.
Post by: banned on 02 Nov, 2007, 19:16:28
Με την ποιητική συλλογή Ο στόχος (1970)  ολοκληρώθηκε η θητεία του Αναγνωστάκη στην ποίηση στην εκπληκτικά νεαρή ηλικία των 45 ετών. Άρχισε πολύ νωρίς, τέλειωσε πολύ νωρίς. Ας δούμε τι λέει ο ίδιος για το γεγονός αυτό σε έναν μονόλογο που ηχογραφήθηκε στο σπίτι του το 1992 και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εντευκτήριο τον Δεκέμβριο του 2005.

«Το '71 ουσιαστικά σταματάει η ποιητική μου παραγωγή. Δεν γράφω καθόλου ποιήματα. Δεν αισθάνομαι την ανάγκη να γράψω ποιήματα, καθόλου. Συνεχίζω όμως εντατικά την πνευματική μου προσφορά με δοκίμια, με άρθρα, με ορισμένες μελέτες, με πολιτική δράση, με αυτό που εγώ θεωρώ δημόσια παρέμβαση».

Η οργή, η πλήρης απογοήτευση και η αηδία για την αθλιότητα της δικτατορίας και τις συνθήκες της ζωής στη χώρα μας, που έκαναν τον Αναγνωστάκη να γράψει αυτά τα εντελώς διαφορετικά ποιήματα, είναι πιθανόν να ήταν τα συναισθήματα που έσβησαν οριστικά και την ποιητική του φλόγα. Μόνον έτσι νομίζω ότι μπορεί να εξηγηθεί το «δεν αισθάνομαι την ανάγκη να γράψω ποιήματα».   
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 02 Nov, 2007, 21:31:06
Μεγάλη υπόθεση τελικά να σιωπά κάποιος όταν δεν αισθάνεται την ανάγκη να πει κάτι. Και να επιλέγει ο ίδιος πότε θα το κάνει. Τι σημασία έχει η ηλικία; Ο Αναγνωστάκης δεν είχε μάθει να υπεκφεύγει. Όταν κάτι ήθελε να εκφράσει με τους στίχους του το έκανε κι όταν πια δεν το λαχταρούσε η ψυχή του είτε για χίλιους λόγους ή για ένα-δυο μόνο, σταμάτησε να γράφει ποιήματα. Τόσο απλά έγιναν όλα. Και πώς αλλιώς θα μπορούσαν να είναι όταν μιλάμε για έναν άνθρωπο που δεν δίσταζε να πάρει θέση στα πράγματα και ήξερε πολύ καλά τι σημαίνει η λέξη απόφαση (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=6781.msg83037#msg83037).

Έχουμε έναν αλλιώτικο Αναγνωστάκη στη συλλογή Ο στόχος το 1970. Τα ποιήματά του πάντα λέγανε τα πράγματα με το όνομά τους και από μικρή σκεφτόμουν ότι αγαπώ πολύ αυτόν τον ποιητή γιατί εκφράζει ένα κομμάτι του χαρακτήρα μου - τα λόγια του απέπνεαν πάντα έναν ήπιο, έναν πράο θυμό. Όμως στη συλλογή αυτή του 1970 είναι οργισμένος ο Αναγνωστάκης, χάνει τη γλύκα και την βαθιά ηρεμία που πάντα διέκρινε τον άνθρωπο που έφτασε πολύ νέος ένα βήμα πριν από το εκτελεστικό απόσπασμα.

Γίνεται σκληρός, απαιτητικός, αδιάλλακτος, συχνά ειρωνικός, ξεσπαθώνει προς πάσα κατεύθυνση - σαν να ξυπνάει μέσα του όλη η πίκρα που κουβαλούσε μια ζωή, σαν να διαπίστωσε ότι όλα πήγαν στράφι, ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη και ότι όλοι οι οιωνοί για το μέλλον της χώρας είναι κακοί. Κοντολογίς, μοιάζει να γράφει για να βροντοφωνάξει την οργή του ή για να ξεσπάσει, να ουρλιάξει. Κάνω λάθος;
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης - Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.
Post by: banned on 02 Nov, 2007, 23:18:50
Ακριβώς έτσι ήταν, πολύ ωραία τα λες. Σαν να ήσουν τότε ενήλικη όπως εμείς και όχι ένα κοριτσάκι. Οι νέοι τώρα δεν μπορούν ούτε κατά διάνοια να φανταστούν τι σημαίνει να ξυπνάς ένα ωραίο πρωί με εμβατήρια, με αναστολή των άρθρων του συντάγματος για τις ατομικές ελευθερίες, με τα τανκς στους δρόμους, χιλιάδες συλλήψεις και εκτοπίσεις, με τους ασφαλίτες να μπαίνουν στο σπίτι σου τα χαράματα, με τέσσερα χρόνια φυλακή για όσους τους ξέφευγε μια βρισιά ή μια λέξη αγανάκτησης. Και με μερικές εκτελέσεις επί τόπου.

Δεν μπορούν να φανταστούν ένα πολυβόλο σαν μαντρόσκυλο στον εξώστη της Βουλής προς την Πλατεία Συντάγματος, όλα τα σκουλήκια να έχουν βγει από τους υπονόμους και τους γλοιώδεις καθηγητές πανεπιστημίου και ακαδημαϊκούς να υποκλίνονται μπροστά στους αγράμματους συνταγματάρχες. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, οι ποιητές και οι πεζογράφοι είχαν αποφασίσει τότε να μην εκδίδουν τα βιβλία τους (με το καθεστώς της προληπτικής λογοκρισίας, βέβαια).

Με τις συνθήκες αυτές, ήταν φυσικό ο ερωτικός Αναγνωστάκης (όπως και άλλοι λογοτέχνες), ο ποιητής που είχε εκφράσει την πολιτική μέσα από μια ερωτική κατάσταση, όπως λέει ο ίδιος, να παραχωρήσει τη θέση του στον οργισμένο, σαρκαστικό, φαρμακωμένο, απελπισμένο Αναγνωστάκη και να μιλήσει δυνατά, απλά και ξεκάθαρα, χωρίς περιστροφές, χωρίς ίχνος λυρισμού, χωρίς έλεος για τον εαυτό του και για τους άλλους.

Από την άλλη όμως, δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από το γεγονός ότι η δικτατορία έδωσε τη χαριστική βολή στον ποιητή Αναγνωστάκη. Η δικτατορία και οι συνθήκες της ζωής αργότερα τον έκαναν «να μην αισθάνεται την ανάγκη να γράψει ποιήματα» και τελικά να σωπάσει εντελώς. Μια πράξη αξιοπρέπειας εκ μέρους του βεβαίως αλλά, ταυτόχρονα και αναπόφευκτα, μια μεγάλη απώλεια για τη λογοτεχνία και μια νίκη της βαρβαρότητας.

Εσείς γνωρίσατε και «θα γνωρίσετε καλύτερες μέρες», όπως λέει ο ίδιος ειρωνικά. Να μην ξεχνάτε όμως σε ποιους τις οφείλετε, να μην ξεχνάτε ότι, όποιος ζήσει μια τέτοια εμπειρία, σφραγίζεται με πυρωμένο σίδερο για πάντα. 
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης - Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.
Post by: wings on 03 Nov, 2007, 01:32:25
Σ' ευχαριστώ πολύ που επιβεβαίωσες όσα φανταζόμουν εδώ και πολλά χρόνια. Ώρες ώρες νιώθω ότι κάθε μήνυμά σου είναι ένα μικρό μάθημα ιστορίας για τις προηγούμενες τέσσερις δεκαετίες.

Να σου πω, λοιπόν, τι συμβαίνει μ' εμένα, αν και φαντάζομαι ότι θα το έχεις διαπιστώσει μιλώντας με τους ποιητές της γενιάς μου. Ναι, ήμουν κοριτσάκι τότε. Η κήρυξη της δικτατορίας με βρήκε στις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Ήμουν ακριβώς 6 χρονών.

Η γενιά μου, ξέρεις, δεν έμαθε την ορολογία περί της ελληνικής χούντας των συνταγματαρχών από τα λεξικά ή τα γλωσσάρια ή τα βιβλία ιστορίας του σχολειού αργότερα. Η ορολογία τους και τα φάλτσα ελληνικά τους μας πότισαν ως το μεδούλι. Ακούγαμε ξαφνικά δημοτικά τραγούδια μέρες ολόκληρες στο ραδιόφωνο και δεν ξέραμε γιατί. Μα, μόνο δημοτικά και εμβατήρια. Μετά μας είπαν ότι δεν θα 'χουμε σχολείο για μέρες. Μετά μας είπαν ότι δεν πρέπει να βγαίνουμε έξω μόνα μας. Μετά πηγαίναμε κάπου μόνο όσο έξω είχε φως και πάντα μαζί με τους γονείς μας και τρέχαμε να γυρίσουμε σπίτι για να κλειστούμε σαν τους τυφλοπόντικες. Τότε, βλέπεις, δεν είχαμε τηλεοράσεις κι ήμασταν πολύ μικρά για να διαβάζουμε βιβλία. Η μέρα δεν περνούσε με τίποτα. Και τότε μάθαμε ότι έχουμε «επανάσταση» (ξευτέλισαν κι αυτή τη λέξη οι αγύρτες), ότι έχουμε στρατιωτικό νόμο που πάει να πει ότι υπάρχουν τεθωρακισμένα, ότι υπάρχουν οι μαυροσκούφηδες που τα οδηγούν μέσα στην πόλη, ότι οι φαντάροι στα καλά καθούμενα κυκλοφορούν ένοπλοι μέσα στην πόλη σαν να έχουμε πόλεμο, ότι μετά τις 5 η ώρα πρέπει να είμαστε στα σπίτια μας, ότι υπάρχουν συνταγματάρχες που είναι πιο πάνω από τους ταγματάρχες και πιο κάτω από τους στρατηγούς, ότι εκείνος ο ωραίος νεαρός βασιλιάς με την πανέμορφη βασίλισσα ή πριγκίπισσα ή δεν ξέρω τι ήταν, τρέχουν από την Αθήνα στην Καβάλα, κι αποκεί από χωρίου εις χωρίον και όλος ο κόσμος περίμενε, λέει, ένα διάγγελμά του, που πάει να πει να μας μιλήσει και να μας πει τι έγινε, αλλά αυτός δεν μας μίλαγε και άλλα τέτοια περίεργα. Κι ύστερα αυτός μέχρι που έφυγε από την Ελλάδα και μας παράτησε.

Στα χρόνια που ακολούθησαν καταλάβαμε γιατί ακούγαμε δημοτικά όλη μέρα τότε στην αρχή... ήταν γιατί εκείνος ο «λεβέντης» ο Παπαδόπουλος μερακλωνόταν και έριχνε κάτι τσάμικους που καίγανε καρδιές κι εκείνη η γυναίκα του τσάκιζε τους καλαματιανούς με κάθε ευκαιρία. Βέβαια, ήταν καλύτερα να χορεύει παρά να μιλάει γιατί τότε δεν καταλάβαινες λέξη.

Καταλάβαμε τι θα πει στρατιωτικός νόμος και πραξικόπημα κι επανάσταση... θα πει να είσαι παιδί και να σου κλείνουν το στόμα ή να τρως χαστούκι όταν αναφέρεις κάτι περίεργα ονόματα που είχες ακουστά από μωρό, π.χ. Καραμανλής, Παπανδρέου, βασιλιάς, Ηλιού, Λαμπράκης, Κανελλόπουλος. Θα πει να βλέπεις τους γονείς σου διαρκώς φοβισμένους και ανίσχυρους. Θα πει να μην περπατάς ελεύθερα, να μην αναπνέεις ελεύθερα, να μην τραγουδάς ό,τι θυμάσαι, να μη διαβάζεις ό,τι έχεις ακουστά. Θα πει να κάνεις λίστες ολόκληρες από όσα σου λείπουν για να τα αναπληρώσεις άμα κάποτε μεγαλώσεις. Θα πει να βρίσκεις Καζαντζάκη, Σαμαράκη, Ρίτσο, Σεφέρη, Ελύτη καταχωνιασμένους σε κάποια ντουλάπια μιας βιβλιοθήκης φίλων ή συγγενών, γιατί ποιος τόλμαγε να τα έχει στα ράφια, και να διαβάζεις πριν της ώρας σου πράγματα που δεν καλοκαταλάβαινες για να μάθεις κάτι παραπάνω. Θα πει να μαθαίνεις στο σχολείο εμβατήρια και τραγούδια για την επανάσταση και να πρέπει να τα λες καλά, παντού και πάντα, στις εκδρομές, στα διαλείμματα, στην αυλή του σχολειού, στο δρόμο και στο σπίτι. Θα πει να μαθαίνεις ότι απ' όλα τα πουλιά το πιο έξυπνο, το πιο όμορφο και το πιο σπουδαίο είναι ο φοίνικας του εμβλήματος της επανάστασης - κι είναι και πιο μάγκας, γιατί από τις στάχτες του αναγεννάται, και πρέπει να του μοιάσεις όσο μεγαλώνεις γιατί είσαι Ελληνόπουλο εσύ κι όχι παίξε-γέλασε. Θα πει να μαθαίνεις απέξω τον Δροσίνη, τον Πολέμη, τον Καρκαβίτσα, τον Ζαχαρία Παπαντωνίου, αλλά να τρως μπάτσα άμα μιλήσεις για τον Μυριβήλη. Θα πει να μαθαίνεις ότι τα άθλια και ελεεινά μιάσματα που λέγονται κομμουνιστές είναι εχθροί του έθνους, της φυλής, της θρησκείας και της πατρίδας. Θα πει ότι υπάρχουν εθνικόφρονες που ψηφίζουν ΝΑΙ στα δημοψηφίσματα και οι άλλοι, οι κακοί, οι γόνοι των αιμοσταγών εαμοβούλγαρων, που πρέπει να βρίσκονται στις φυλακές, γιατί σαν τους παλαιούς κομιτατζήδες άμα τους αφήσεις λυτούς θα κάνουν νέο παιδομάζωμα και θα βρεθείς μαζί τους να ψάχνεις σκουλήκια στις παγωμένες στέπες της Σιβηρίας.

Θα πει να είσαι 12 χρονών όταν έγιναν τα γεγονότα στο Πολυτεχνείο «από κάτι τσογλαναράδες φοιτητές και κάτι άσχετους εργάτες που τι δουλειά είχαν στα πανεπιστήμια αντί να είναι στις φάμπρικες» κι εσύ να βλέπεις στην ήδη υπάρχουσα τότε τηλεόραση ότι ο εθνικός στρατός, ασφαλώς, θα καταστείλει το κίνημά τους γιατί δεν μασάμε ως φιλήσυχη χώρα από τέτοιες ταραχές. Θα πει να μπαίνουν ένοπλοι αστυνομικοί και φαντάροι και με προτεταμένα τα όπλα να εκκενώνουν το σχολείο γιατί ξανάγινε στρατιωτικός νόμος. Θα πει να λες σε 12χρονα παιδιά να βαδίζουν δυο-δυο στοιχισμένα στο δρόμο για το σπίτι τους υπό την αυστηρή εποπτεία του στρατού γιατί σε μεγαλύτερες παρέες ήμασταν επικίνδυνα. Χαχα... τους άθλιους! Βαδίζαμε υπό στρατιωτική συνοδεία στη Βασιλίσσης Όλγας και δεν μας εξήγησαν τότε ότι ήταν μεγάλη μας τιμή όλο αυτό, τιμή που την κάνουνε μονάχα σε αρχηγό κράτους, σε πρόεδρο δημοκρατίας. Μα, ήταν κι ο πρόεδρος είδος εν ελλείψει τότε. Τότε είχαμε μόνο αντιβασιλέα.

Θα πει να μαθαίνεις ότι ένας αστεράτος ταξίαρχος ανέλαβε και όλα θα πάνε καλύτερα τώρα. Θα πει αυτός ο αστεράτος να μας πηγαίνει σε γενική επιστράτευση και νέο στρατιωτικό νόμο και να φοβάσαι ότι θα γίνει και πόλεμος από πάνω. Θα πει να ακούς ότι τα τεθωρακισμένα θα βγουν πάλι στις ρούγες μόλις γυρίσαν απ' τον Έβρο για να κατέβουν στην Αθήνα και να επιβάλουν αυτή τη φορά τον εθνάρχη Καραμανλή.

Θα πει να 'σαι μόλις 13 χρονών και να μαθαίνεις από τη δίκη της χούντας τι πάει να πει εσχάτη προδοσία, τι πάει να πει παραποίηση της ιστορίας και της εθνικής συνείδησης και της παράδοσης του τόπου σ' όλη τη διάρκεια των παιδικών σου χρόνων. Θα πει να είσαι αποπροσανατολισμένος έφηβος. Θα πει να σε κατακλύζουν αίφνης μυριάδες νέα δεδομένα και πρόσωπα και δημοκρατικές διαδικασίες κι εσύ να νιώθεις σαν να πηγαίνεις ξανά στην πρώτη δημοτικού.

Θα πει να βλέπεις και ν' ακούς για τα βασανιστήρια, τις εξορίες, τις εκτελέσεις τόσων και τόσων αθώων. Θα πει να καθηλώνεσαι στην τηλεόραση και να διαβάζεις κάθε αράδα των εφημερίδων για να καταλάβεις σε τι ζούγκλα ζούσες και μεγάλωνες 7 συναπτά χρόνια. Θα πεις να βλέπεις τον Μήνη και τον Μουστακλή και τον Παναγούλη και να αναρωτιέσαι πόσα ήταν αυτά τα τέρατα που τους κατάντησαν έτσι όλα τούτα τα χρόνια. Θα πει να τρέχεις με χίλια και να μην προλαβαίνεις μια ζωή να μάθεις αυτά που δεν έμαθες τότε που είχες ένα μυαλό σφουγγάρι που το ποτίζανε αργά και βασανιστικά και βίαια με φαρμάκι κάθε μέρα.

Μακάρι να ήμασταν ενήλικοι τότε, Τόλη. Ήμασταν παιδιά που δεν έζησαν ποτέ σαν παιδιά. Γιατί μέσα στις χούντες δεν μεγαλώνουν ποτέ σωστά τα παιδιά. Δεν είναι παιδιά. Είναι μικρά τέρατα. Δεν ξέρουν τι θα πει παιδική ανεμελιά κι ελευθερία. Γίναμε πρόωρα ενήλικοι, άλλος λίγο άλλος πολύ, στη γενιά μας. Και δεν ξεχνάμε. Δεν ξεχνάμε τα τρομοκρατημένα πρόσωπα των γονιών μας. Και δεν θέλουμε άλλο τρόμο γύρω μας. Και είμαστε πάντα οργισμένοι. Ακόμα κι όσοι δεν το δείχνουν κρύβουν βαθιά και πολύ επιμελώς μέσα τους ένα διαρκή και ανίατο θυμό. Γιατί δεν μας ρώτησε κανείς πώς θέλαμε να μεγαλώσουμε, πώς θέλαμε να μάθουμε τα πρώτα μας γράμματα και πώς θέλαμε να είναι οι πρώτες μας εικόνες στην ίδια μας την πόλη. Τι λογής κτήνη ήταν όλοι ετούτοι που σκόρπισαν έτσι ασυλλόγιστα τον τρόμο, θα μπορέσει ποτέ κανείς να μου πει; Έχουν περάσει 35 χρόνια από τότε και ακόμα δεν έχω πάρει απάντηση.

Κατάλαβες τώρα γιατί λατρεύω τον Αναγνωστάκη; Γιατί ήταν ένας άνθρωπος που ξεπέρασε τον φόβο και τη φρίκη 2 πολέμων (τον εμφύλιο εννοώ ως δεύτερο) και δεν κατάφεραν να τον φιμώσουν. Γιατί από παιδί θαύμαζα τους λεβέντες, ανεξαρτήτως φύλου και καταγωγής, κι αυτός ήταν ένας απ' αυτούς. Γιατί ήταν ένας άνθρωπος που ένιωσε τη δικιά μας φρίκη και τον δικό μας τρόμο, ένιωσε ότι δεν μπορεί να μας τα απαλύνει με τίποτα, ξέσπασε κι ύστερα μουγκάθηκε από τη θλίψη και την οργή του. Γιατί δεν μπορούσε να μου δώσει την απάντηση που ζητούσα και βουβάθηκε από πόνο. Γιατί προσπάθησε να μου μιλήσει, έτσι σαν ένας μεγάλος οικογενειακός μας φίλος στο Κυριακάτικο τραπέζι, και δεν μπόρεσε να μου εξηγήσει το πώς και το γιατί κι αυτό δεν το άντεχε.

Γιατί θεωρώ μεγάλη γενναιότητα ακόμα και το '70, ενώ ήταν ο τρανός ποιητής και θα μπορούσε να γράφει πιο απλοϊκά, πιο εύκολα πράγματα για όλους, πιο σουπερμαρκετίστικα βρε αδελφέ, θεωρώ λεβεντιά του που σταμάτησε και σιώπησε. Θέλει κότσια για να το κάνεις επειδή αυτά που έχεις να πεις δεν είναι σημαντικότερα από αυτά που κάποτε έλεγες κι επειδή πιστεύεις ότι τα γραπτά σου δεν θα βοηθήσουν πια να φτιάξουμε όλοι μαζί ένα λίγο καλύτερο κόσμο, ότι η λεβεντιά σου δεν φτουράει πια. Γιατί πρέπει να είσαι πολύ λεβέντης για να καταλάβεις ότι δεν σου 'μεινε άλλη μαγκιά μέσα απ' την ποίηση και να απαρνηθείς αυτό που τόσο αγάπησες απ' τα μικράτα σου - την ποιητική σου φωνή.

Τα είπα και ξέσπασα κι εγώ σαν τον οργισμένο Αναγνωστάκη του χτεσινού ποιήματος για τη Θεσσαλονίκη.

Ας ξαναγυρίσω στο θέμα μας. Υπάρχουν, αλήθεια, αδημοσίευτα ποιήματα του Αναγνωστάκη από τα παλαιότερα ή και από τα τελευταία του χρόνια;
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: user4 on 03 Nov, 2007, 09:57:35
Α ρε Βίκυ, όλα τα είπες...

Μόνο για τον τρόμο της επιστράτευσης δεν είπες, τότε που μέσα στις διακοπές του καλοκαιριού αν θυμάμαι καλά, ήρθε η προδοσία της Κύπρου και ξαφνικά οι μπαμπάδες γίνανε στρατιώτες...

Και πάλι όμως, η γενιά των γονιών μας μεγάλωσε πολύ πιο σκληρά και δύσκολα απο μας. Για να μην πω για την τραγική απογοήτευσή τους από την αποκαθήλωση συμβόλων και ιδεολογιών για τις οποίες δώσανε άλλοι τα νιάτα τους κι άλλοι τη ζωή τους. Εμείς, σαν να είμαστε πιο κυνικοί και ψυλλιασμένοι απο κείνους.

Απ΄την άλλη, τότε ο εχθρός ήταν ξεκάθαρος, τώρα έχει μασκαρευτεί και θέλει μεγαλύτερη εγρήγορση και πονηριά για να τον καταλάβεις...

Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: Αλ. on 03 Nov, 2007, 10:06:06
Εμείς, σαν να είμαστε πιο κυνικοί και ψυλλιασμένοι απο κείνους.

Και η νέα γενιά είναι μόνο κυνική και ψυλλιασμένη...
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 03 Nov, 2007, 11:35:20
Τα είπες, ξέσπασες και καθάρισες, Βίκυ μου, και καλά έκανες. Μου αρέσουν οι οργισμένοι (νέοι και μεγαλύτεροι). Διερωτώμαι όμως πόσο ενδιαφέρονται για όλα αυτά σήμερα οι «Νέοι της Σιδώνος», 2007 (βλέπω ότι το τέλος του αφιερώματος στην ερωτική ποίηση πήρε 778 αναγνώσεις, ενώ το τέλος του αφιερώματος στην κοινωνικοπολιτική ποίηση (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=12712.0) μόνο 181).

Γιατί, αν ενδιαφέρονταν, θα μπορούσα να τους πω κι εγώ πόσο σωστά μεγαλώνει ένα παιδί με τη γερμανική κατοχή. Με έναν θείο και μια θεία εκτελεσμένους στη μέση του δρόμου στην Καλαμαριά από τους ταγματασφαλίτες, με έναν άλλο θείο στο Γεντί Κουλέ καταδικασμένο τετράκις εις θάνατον, με τον γερμανικό στρατό να κάνει γυμνάσια στην Πλατεία Δικαστηρίων, κάτω από το μπαλκόνι του (και κάτω από το μπαλκόνι του Αναγνωστάκη 100 μέτρα πιο κάτω). Κι ύστερα, με τους Γερμανούς να επιτάσσουν το σπίτι του και να πετάνε την οικογένεια σ' ένα υπόγειο στην Παύλου Μελά και με μια γερμανική μοτοσικλέτα να πατάει το σκυλάκι του. Με το χουνί, τη μπότα, την πείνα και με τη διαρκή απειλή του θανάτου.

Θα μπορούσα να τους πω και πόσο καλά μεγαλώνει ένα παιδί με τον εμφύλιο πόλεμο. Με το συσσίτιο στο σχολείο, με τα εθνικοπατριωτικά ποιήματα και με τη βίτσα, με την Πλατεία Δικαστηρίων πλημμυρισμένη ρακένδυτα «ανταρτόπληκτα», με το Δημαρχείο να ονομάζεται Καραβάν Σεράι και να είναι ένα γιαπί γεμάτο πρόσφυγες από τα χωριά, με τον πρώτο ξάδελφο να στέλνει γράμματα από την εξορία για ένα παγούρι ζάχαρη και για μια κουβέρτα, με το μοναδικό ζευγάρι παπούτσια του για τη μπάλα, για το σχολείο, για τις επισκέψεις.

Θα μπορούσα, τέλος που δεν έχει τέλος, να τους πω και για τη γενική επιστράτευση, όχι από την άνεση της πόλης, αλλά από τα βουνά και τα λαγκάδια, από τον ύπνο πάνω στο χώμα, από τον στρατό και τη μεταφορά των πυρομαχικών, από την αγωνία του επικείμενου πολέμου και από την καταστροφή της Κύπρου, από την ανταρσία των επιστρατευμένων, και από χίλια δυο άλλα. Και θα μπορούσα να τους πω τι σημαίνει να σε καλούν κάθε τόσο στην ασφάλεια «δι' υπόθεσίν σου», να σε νουθετούν με γελοίο τρόπο και να σε απειλούν.

Πολλά θα μπορούσα να τους πω (και πιο δραματικά, πιο συγκλονιστικά) αλλά μάλλον δεν θα γράψω ένα ακόμη βιβλίο και μάλιστα στο διαδίκτυο. Καλύτερα να ξαναγυρίσουμε στην «ειρηνική» εποχή μας και πιο άμεσα στον Αναγνωστάκη και στην ποίηση. Να, λοιπόν, τι λέει στον μονόλογο που ανέφερα παραπάνω για εκείνο που ρωτάς :

«Τα ποιήματά μου δεν τα διορθώνω πολύ, όπως έρχονται τα γράφω. Κάνω μια ελαφριά διόρθωση, μερικές λέξεις, μερικές φράσεις ή τα εγκαταλείπω τελείως. Η εγκατάλειψη ενός ποιήματος σημαίνει ότι αυτό το ποίημα δεν μου αρέσει καθόλου. Το αφήνω εντελώς. Έτσι στο αρχείο μου, ας πούμε, στο συρτάρι μου δεν θα βρει κανείς ποιήματα μισοτελειωμένα ή ατέλειωτα, δεν θα βρει τίποτα. Δεν υπάρχουν ποιήματά μου αδημοσίευτα. Λοιπόν, μην ψάχνει κανείς να βρει ποιήματά μου αδημοσίευτα. Δεν υπάρχει κανένα. Αυτό το λέω καθαρά. Υπάρχουν τέσσερα-πέντε σε περιοδικά, τα οποία δεν δημοσιεύτηκαν στα βιβλία μου».
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης - Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.
Post by: wings on 03 Nov, 2007, 14:13:59
Καλησπέρα σε όλους σας.

Έλσα, ανέφερα και την επιστράτευση εκεί που έλεγα για τον Ιωαννίδη. Στα δικά μας μάτια και αφτιά τότε ήταν ένας ακόμα στρατιωτικός νόμος. Α, ήταν κι ένα show στα σούπερ μάρκετ που τα ράφια τους αδειάσανε εν ριπή οφθαλμού αμέσως μόλις έγινε επιστράτευση. Αλλά ήταν καλοκαίρι, χαρά Θεού έξω, και, όταν τέλειωσε επισήμως η επιστράτευση, τα πράγματα για πρώτη φορά ήταν πολύ χαλαρά ως προς την τήρηση του ωραρίου του στρατιωτικού νόμου. Και τότε καταλάβαμε ότι μάλλον πάει, τέλειωσε αυτή η άρρωστη επταετία.

Τόλη, αυτά που λες προσπαθώ να τα φανταστώ, τα ξέρουμε ήδη από τις διηγήσεις γονιών και παππούδων, αλλά θα μου επιτρέψεις να σου πω ότι οι συνθήκες είναι διαφορετικές σε κατάσταση πολέμου και μάλιστα παγκοσμίου.

Ωστόσο, η γενιά του Αναγνωστάκη έζησε μια αντίστοιχη χούντα, τη Μεταξική, στην αντίστοιχη ηλικία μ' εμένα... ήρθε ο πόλεμος και τα ισοπέδωσε όλα και η δικτατορία του Μεταξά πέρασε στα ψιλά γράμματα. Τα κάνει τακτικά αυτά τα τερτίπια η «τσούλα η ιστορία», όπως λέει κι ο Κώστας Τριπολίτης στο «Ανεμολόγιο».

Να σου πω κάτι; Η αποπροσανατολισμένη γενιά του εμφύλιου ήταν αυτή που άφησε τα περιθώρια στους συνταγματάρχες να κάνουν τα απίστευτα επταετή τους καμώματα. Οι γενιές με τα γκρεμισμένα από τους βομβαρδισμούς σπίτια χάρηκαν κι ανάσαναν στην εποχή της αντιπαροχής και του μπετόν. Λογικό ήταν, ο κόσμος θέλησε ν' ανασάνει και να ζήσει σε σπίτια γερά και σίγουρα, με μωσαϊκό κι όχι χώμα στο πάτωμα, με φορμάικα και καπλαμά στα έπιπλα, στα ρετιρέ με τα μεγάλα μπαλκόνια, όπου τότε πίστευε ότι θα μπορέσει ν' ανασάνει και να βρεθεί (λόγω ύψους) πιο κοντά στο Θεό που τον έσωσε από τις καταστροφές. Ή κατέληξε στο εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν. Αναγκαίο κακό.

Κι η γενιά του Πολυτεχνείου απόκαμε κι άραξε στον καναπέ και στο ζάπινγκ γιατί είχε δικαίωμα να ξεχάσει και να ζήσει ήσυχα κι απλά. Γιατί δεν μπορείς μια ζωή να τα βάζεις με τα τανκς. Και πήρε και τις θέσεις εξουσίας. Εξουσία στις επιχειρήσεις, εξουσία στην κοινωνία, εξουσία στη χώρα. Ή κατέληξε στο εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι, αυτός συναλλάσσεται. Οικτρό και μη αναγκαίο κακό.

Ναι, Έλσα, ο εχθρός τότε ήταν ορατός και ξεκάθαρος και τώρα είναι μασκαρεμένος και κρύβεται σε κάθε γωνία, αλλά δεν κάνουμε και πολλά πράγματα για να τον αντιμετωπίσουμε. Ο εχθρός είναι η συναλλαγή και τη συναντάς παντού, ο εχθρός είναι η εσωτερική μετανάστευση και μάλιστα από τα χωριά προς τις μεγάλες πόλεις και σπανίως αντίστροφα. Ο εχθρός είναι το ψέμα και καραδοκεί στη στροφή. Και τι κάνουμε; Συναλλασσόμαστε κι εμείς για να είμαστε εντός κυκλώματος, σπάνια αλλάζουμε ζωή πηγαίνοντας να μείνουμε στην επαρχία και αραδιάζουμε μικρά και μεγάλα «κατά συνθήκην» ή «παρά συνθήκην» ψέματα καθημερινά.

Και, ναι, Αλέξανδρε, οι νέοι είναι απλώς κυνικοί και ψυλλιασμένοι αφού ζούνε στην εποχή των κοριών της τεχνολογίας και της φασαρίας για ψύλλου πήδημα. Αλλά θα πρέπει να ξελαμπικάρει το μυαλό τους προτού γεμίσει ψείρες.

Πάμε τώρα στο μονόλογο του Αναγνωστάκη. Ήμουν σχεδόν σίγουρη ότι κάπως έτσι έγραφε. Μιλάει απλά, ανεξάρτητα από τις λέξεις που χρησιμοποιεί. Ήμουν σίγουρη ότι δεν θα μπορούσε να παιδεύει πολύ αυτά που γράφει. Όπως το λέει: Η εγκατάλειψη ενός ποιήματος σημαίνει ότι αυτό το ποίημα δεν μου αρέσει καθόλου. Το αφήνω εντελώς. Και επιμένω ότι έτσι πρέπει κι εμείς να διαβάζουμε τα δικά του ποιήματα και ίσως όλα τα ποιήματα. Με μιαν ανάσα. Μας άρεσαν; Πάει καλά. Αν θέλουμε τους ξαναρίχνουμε μια ή δέκα ματιές. Αν δεν έχουν κάτι να μας πουν, πάμε παρακάτω. Δεν θέλει ούτε μπορεί να είναι παίδεμα η ποίηση. Η ποίηση είναι για να μας ομορφαίνει τη ζωή κι όχι για να μας την κάνει δύσκολη. Αλλά και πολλά άλλα πράγματα είναι έτσι και κυρίως οι τέχνες. Είναι μια απαραίτητη πολυτέλεια του νου, για να νιώθουμε ότι ξεφεύγουμε από την καθημερινή, συνήθως πεζή πραγματικότητα. Αφού ο Αναγνωστάκης ήταν χειμαρρώδης την ώρα που έγραφε, πρέπει κι ο αναγνώστης να τον ακολουθεί. Αλλιώς κάτι χάνει απ' την πνοή και το ρυθμό του γραπτού. Και δεν κάνει καλά, μα καθόλου καλά.

Ξέρετε τι γίνεται με τον Αναγνωστάκη; Από πάντα τον ένιωθα κάπως σαν φιλαράκι μου, σαν παρέα μου στο καφενείο, που έρχεται να παίξουμε τάβλι και λίγο πριν ή λίγο μετά μιλάμε για όλα - εννοώ ότι μιλάμε, το ψάχνουμε σε βάθος, δεν κουτσομπολεύουμε. Μιλάμε με λόγια σταράτα κι απλά. Για την μπάλα της Κυριακής (άντε πλέον και του Σαββάτου και της Δευτέρας), για τα καμώματα των πολιτικών μας στη Βουλή, για την απέναντι άσχημη πολυκατοικία, για τον ήρωα της Αντίστασης που φυτοζωεί στο αντικρινό υπόγειο, για το παραδοσιακό κτίριο που χαλάσανε και το πάρκο που κόψανε στη μέση για να χτίσουν ένα μπετονένιο δημοτικό μέγαρο, για το υπέροχο οριζόντιο χτίσμα του Βυζαντινού μουσείου της Μελίνας από πίσω, για τη «Στέλλα» που είδαμε χτες στο σινεμά, για τα ποιήματα του Άνθου Φιλητά και του Πρόδρομου Μάρκογλου, για μια συνέντευξη του Κριαρά αλλά και του Ρονάλντο, και φυσικά για τον έρωτα.

Για τους έρωτές μου και για τους έρωτές του. Για τους ανθρώπους που πολύ αγάπησα κι αυτούς που λάτρεψε εκείνος. Αλήθεια, αναφέρει κάτι ο ίδιος στα γραπτά του για τη Νόρα Αναγνωστάκη;
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 03 Nov, 2007, 15:13:25
Εγώ τουλάχιστον δεν έχω διαβάσει τίποτα. Και έχω την εντύπωση ότι δεν ήταν ο τύπος του ανθρώπου που θα έγραφε για τη γυναίκα του. Μπορώ όμως να παραθέσω αυτά που αναφέρει ο Γιώργος Κορδομενίδης στο ίδιο τεύχος του Εντευκτηρίου.

«Για πολλά χρόνια, οι Αναγνωστάκηδες ήταν ένα, κατά κάποιον τρόπο, μυθικό ζευγάρι, που άφησε βαθύ το χνάρι του στη λογοτεχνική ζωή της Θεσσαλονίκης επί τρεις δεκαετίες ('50-'70). Ζήλευα πάντα όσους είχαν προλάβει να τους συναναστραφούν εδώ, να συχνάσουν στο ανοιχτό σπίτι τους, να ζήσουν από κοντά τη δημιουργική ατμόσφαιρα της Κριτικής... Μόνος σύνδεσμος μαζί τους παρέμεναν, για καιρό, τα βιβλία με τα ποιήματα και τα άρθρα του Μανόλη Αναγνωστάκη, καθώς και οι εύστοχες παρεμβάσεις του από τις σελίδες της Αυγής. Ακόμη, τα οξυδερκή σχόλια της Νόρας Αναγνωστάκη που τα «ανακάλυπτα» με έκπληξη κάθε φορά σε διάφορα έντυπα...

Από τον Μάρτιο του 1998 και δώθε, είχα τη χαρά να με δέχονται θερμά στο φιλόξενο σπίτι της Πεύκης και να ακούω τις ολιγόλογες, κοφτές ερωτήσεις τους για το πώς πάει το Εντευκτήριο, πώς είναι η πνευματική ζωή της Θεσσαλονίκης, τι κάνουν οι διάφοροι φίλοι τους (και μη...) που ζουν εδώ.

Παρότι (το ομολογώ) είμαι κυρίως «της πεζογραφίας», μου άρεσε να επιστρέφω στα ποιήματα του Αναγνωστάκη, ίσως επειδή «στερούνται κάθε ποιητικής πόζας» (Διονύσης Καψάλης). Και με συγκινούσε ιδιαίτερα το ότι μοιραζόμασταν το ίδιο πάθος για τα λογοτεχνικά περιοδικά...»
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 03 Nov, 2007, 21:33:54
Τι εννοείς ότι δεν ήταν ο τύπος του ανθρώπου που θα έγραφε για τη γυναίκα του; Δεν ήταν ιδιαίτερα εκδηλωτικός και αυθόρμητος; Ήταν ντροπαλός και συνεσταλμένος; Ή απλώς δεν άφηνε περιθώρια για παρεμβάσεις των ξένων στα προσωπικά του;
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 03 Nov, 2007, 23:29:06
Φέρνω στον νου μου την εικόνα του σε διάφορες περιστάσεις αλλά μόνον υποθέσεις μπορώ να κάνω. Δεν θα μπορούσες εύκολα να τον κατατάξεις σε κάποια κατηγορία. Ήταν εκδηλωτικός και αυθόρμητος, μα ήταν και συνεσταλμένος. Πράγμα όχι παράξενο αν σκεφτούμε ότι στους ποιητές κυριαρχεί το συναίσθημα και ότι οι ψυχικές τους μεταπτώσεις είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Όσο για «παρεμβάσεις των ξένων στα προσωπικά του», ούτε για αστείο.

Νομίζω ότι το καθοριστικό στοιχείο στη συμπεριφορά του Μανόλη, αλλά και κάθε λογοτέχνη άξιου του ονόματος, ήταν η λιτότητα, η σοβαρότητα και η αυστηρότητα. Στην ποίηση και σε καθετί άλλο. Αυτό που ονομάζεται και λογοτεχνικό ήθος. Το ήθος αυτό, λοιπόν, σε συνδυασμό με το ήθος της αριστεράς και κάποια ίσως παραδοσιακή συστολή, ίσως να του επέτρεπαν να κάνει μια αφιέρωση αλλά όχι και να γράψει για τη γυναίκα του. Όσο κι αν την αγαπούσε, όσο θαυμάσια σχέση και να είχαν. 
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 04 Nov, 2007, 00:51:20
Τι κρίμα που δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω! Είναι από τις σπάνιες φορές που λέω κάτι τέτοιο για κάποιον άνθρωπο. Και τι κρίμα που δεν ζει πια - ας μην έγραφε ποιήματα. Ακόμα και τα δοκίμια ή τα άρθρα του σε περιοδικά ή βιβλία, ακόμα και η παρουσία του σε κάθε έκφανση της ζωής του τόπου θα ήταν πολύτιμη.

Όχι ότι έχει ιδιαίτερη σημασία η ερώτηση που θα σου κάνω τώρα, αλλά θαρρώ ότι κάπου το διάβασα ή το άκουσα, οπότε ας το πω: αληθεύει ότι ο Μανόλης Αναγνωστάκης ήταν αριστερόχειρας;
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 05 Nov, 2007, 00:17:47
Ο Αναγνωστάκης έφυγε αλλά υπάρχει κάτι που προλαβαίνεις να κάνεις. Να γνωρίσεις από κοντά τους σπουδαίους ποιητές της Θεσσαλονίκης που ζουν ακόμη. Για να μην θρηνείς και πάλι στο μέλλον.

Δεν είμαι βέβαιος. Διάβασε την αναφορά του στον μονόλογο του 1992, που έχει ως τίτλο «Είμαι αριστερόχειρ, ουσιαστικά», και βγάλε εσύ το συμπέρασμα.

«Επειδή δεν γράφω συχνά, δεν υπάρχει κανένα παρασκήνιο στη συγγραφική μου δραστηριότητα. Δηλαδή δεν κρατώ σημειώσεις, ούτε ημερολόγια. Τα τελευταία χρόνια γράφω με τη γραφομηχανή μονάχα, αποκλειστικά με τη γραφομηχανή, γιατί δυσκολεύομαι πάρα πολύ να γράψω με το χέρι. Φαίνεται, ας κάνουμε λίγο χιούμορ εδώ, ότι υπήρξα ένας αριστερόχειρ μανκέ. Είμαι αριστερόχειρ, ουσιαστικά. Όλα τα κάνω με το αριστερό χέρι. Εκτός από το γράψιμο, το οποίο φαίνεται μικρός όταν ήμουν μου επέβαλαν να γράφω με το δεξί. Δεν μπορώ να γράψω εύκολα λοιπόν με το δεξί. Με το αριστερό καθόλου. Και τώρα ιδίως που αρρώστησα, με το δεξί μου χέρι απλά χαράσσω, δεν μπορώ να γράψω καλά. Αναγκαστικά λοιπόν καταφεύγω στη γραφομηχανή. Γράφω εκεί πέρα με τα δυο δάχτυλα το κείμενο και το βλέπω σαν τυπωμένο. Πάλι καλά».
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 05 Nov, 2007, 05:03:31
Μα, είναι καταπληκτικός στο μονόλογο αυτό ο Αναγνωστάκης, δεν είναι; Διακρίνω ένα εξαιρετικά λεπτό χιούμορ που με γοητεύει ειλικρινά. :-)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 05 Nov, 2007, 14:00:33
Το εξαιρετικά λεπτό χιούμορ στο οποίο αναφέρεσαι, είναι αυτοσαρκασμός. Το συνήθιζε αυτό ο Μανόλης (όπως και άλλοι ώριμοι και καλλιεργημένοι άνθρωποι). Ο κυνισμός και ο σαρκασμός είναι παιδικές ασθένειες και όπλα του ουσιαστικά αδύναμου, ο αυτοσαρκασμός δείγμα αυτογνωσίας και μαγκιάς. 
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 05 Nov, 2007, 15:15:22
Πες μας κάτι άλλο. Όπως είχα σχολιάσει στο ποίημα Το απόγευμα (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=1895.msg71357#msg71357) του Ντίνου Χριστιανόπουλου, ο Μανόλης Αναγνωστάκης είχε φυλακιστεί στο Γεντί Κουλέ μετά την κατοχή. Υπάρχουν μαρτυρίες, είτε δικές του είτε άλλων, για την περίοδο εκείνη;

Ρωτώ γιατί υποθέτω ότι μάλλον είναι δυσκολότερο να είσαι φυλακισμένος στην ίδια σου την πόλη παρά εξόριστος κάπου αλλού. Είναι έτσι άραγε;

Για φαντάσου, εκεί στα κάστρα που εγώ περπατάω και νιώθω από παιδί πραγματικά ελεύθερη, σαν να πετάω, υπήρχε μια από τις χειρότερες φυλακές της Ελλάδας. Θυμάμαι ότι το σκεφτόμουν από παλιά και ανατρίχιαζα. Βέβαια, το Γεντί Κουλέ ήταν ακόμα φυλακή όταν ήμουν μικρή, αλλά θαρρώ πως δεν πήγαιναν πια εκεί τους πολιτικούς κρατούμενους στην εποχή της χούντας.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 05 Nov, 2007, 19:51:59
Υπάρχει η ενδιαφέρουσα μαρτυρία του δικηγόρου Γιώργου Αποστολίδη, που ήταν συγκατηγορούμενος του Μανόλη Αναγνωστάκη στη δίκη του 1949, καταδικάστηκε κι αυτός σε θάνατο και ήταν συγκρατούμενός του στο Επταπύργιο. Υπήρξε ως το τέλος στενός φίλος του Αναγνωστάκη, όπως άλλωστε βεβαιώνει το γεγονός ότι είναι το πρόσωπο που αναφέρεται πιο συχνά στα ποιήματά του. Παραθέτω μερικά αποσπάσματα από τη συνομιλία του με τον Μιλτιάδη Πολυβίου που δημοσιεύτηκε στο αφιέρωμα του Εντευκτηρίου.

«Η φιλία μας αρχίζει από τη δίκη και μετά, όταν, μετά την καταδίκη μας, τον Ιανουάριο του '49, ξεχώρισαν εμάς τους θανατοποινίτες από τους άλλους και μας μετέφεραν με ένα φορτηγό στο Επταπύργιο, όπου μας έβαλαν για μια νύχτα στα κελιά των μελλοθανάτων και από την επόμενη στους θαλάμους, σε λίγες μέρες μάλιστα στο ίδιο θάλαμο. Από τότε μπορώ να πω πως γίναμε στενοί φίλοι και παραμείναμε έτσι ως το τέλος. Μέναμε σε μεγάλους θαλάμους που ήσαν κανονικά για 50-60 άτομα και στοιβαζόμασταν 100-150.

Η θανατική μας καταδίκη είχε το θετικό αποτέλεσμα να μη μετακινηθούμε καθόλου από το Επταπύργιο, γιατί δεν εκτίαμε ποινή φυλάκισης αλλά ήμασταν υπό εκτέλεση, η οποία καθυστερούσε λόγω των προσφυγών στο Συμβούλιο Χαρίτων και παραμέναμε έως ότου ξεκαθαρίσει η εκκρεμότητα. Όταν η ποινή μας μετατράπηκε σε ισόβια είχε λήξει ο Εμφύλιος και τα πράγματα είχαν κάπως χαλαρώσει. Οι συγκατηγορούμενοί μας που είχαν καταδικαστεί σε ποινές φυλάκισης μεταφέρθηκαν αλλού, οι πιο πολλοί στη Γυάρο, και δεν καλοπέρασαν καθόλου, ενώ εμείς οι θανατοποινίτες - τηρουμένων των αναλογιών και για τα δεδομένα της εποχής - δεν μπορώ να πω πως περάσαμε άσχημα. Εννοώ βέβαια ως διαβίωση, εξαιρώ φυσικά την ψυχική δοκιμασία.

Η καθημερινότητα της φυλακής ήταν κουβέντα, τσιγάρο, διάβασμα, βόλλεϋ, τέτοια. Στον Μανόλη έφερναν συχνά βιβλία η αδελφή του η Λούλα και η μητέρα του. Επισκεπτήριο επιτρεπόταν, απ' ό,τι θυμάμαι, μια φορά την εβδομάδα. Μπορούσε να έρχεται ο καθένας, αλλά, μέσα στο φοβερό κλίμα της εποχής, ελάχιστοι τολμούσαν, φοβούμενοι τον χαρακτηρισμό.

Ο Μανόλης δεν έπαιζε βόλλεϋ. Μια φορά τον βάλαμε να παίξει και τα έκανε θάλασσα. Αν και ήταν πάντοτε ένθερμος φίλαθλος, ήταν τελείως άτσαλος και αγύμναστος. Δεν τον είδα ποτέ να γράφει ποιήματα. Συνήθως περνούσε την ώρα του στο κρεβάτι και καπνίζοντας ... Παίζαμε και τάβλι ή σκάκι. Επίσης, κάναμε και χειροτεχνήματα με κόντρα πλακέ. Το σχέδιο το έκανε ο Μανόλης, ήταν επιδέξιος σ' αυτά.

Στη φυλακή ο Μανόλης ήταν ο γιατρός που μοίραζε τσιγάρα από κουτιά νούμερο 8 Παπαστράτος που κάπνιζε ο ίδιος. Ερχόταν διάφοροι σ' αυτόν, γιατρέ το ένα, γιατρέ το άλλο, αυτός ήταν εκεί ο Μανόλης. Στη δίκη είχε αναφερθεί ότι γράφει ποιήματα. Μετά την καταδίκη μας, έμαθα ότι ο Μανόλης είχε γράψει δυο μικρές συλλογές, τις οποίες είδα στη φυλακή. Θυμάμαι μάλιστα μια φορά στη φυλακή που με είχε φωνάξει για να με πληροφορήσει ότι ένας λογοτεχνικός κριτικός στην Αθήνα έγραψε για τα ποιήματά του, ο Αλέκος ο Αργυρίου.

Εμένα τουλάχιστον τα ποιήματα του Μανόλη εκείνης της περιόδου δεν με απασχόλησαν. Μετά τη φυλακή με συγκλόνισε η Συνέχεια, 3, που αναφερόταν στην ιστορία της φυλακής. Η συλλογή αυτή είναι συγκλονιστική, τουλάχιστον για μας που περάσαμε αυτή τη δοκιμασία.

Θα έλεγα ότι μας χαρακτήριζε πάντα μια κριτική στάση απέναντι στην πολιτική γραμμή της επίσημης Αριστεράς, ήμασταν από τότε αναθεωρητές... Ο Μανόλης δεν υπήρξε ποτέ σταλινικός. Θέλαμε όμως κι εμείς να βγούμε στο βουνό. Με τις διώξεις της Δεξιάς μετά τη Βάρκιζα δεν κάναμε κριτική για την ακολουθούμενη πολιτική της Αριστεράς, ήμασταν υποχρεωμένοι εκ των πραγμάτων να προσπαθήσουμε να αμυνθούμε όσο μπορούσαμε απέναντι στο κύμα των διώξεων. Στη Θεσσαλονίκη, ας πούμε, σκοτώθηκαν και εκτελέστηκαν πολλοί σύντροφοί μας, ήταν επόμενο να μας ενδιαφέρει το πώς θα αντιμετωπίζαμε αυτή την κατάσταση, δεν μας απασχολούσαν ιδεολογικά θέματα. ... Βέβαια, εάν εν τέλει είχαμε καταφέρει να βγούμε ο Μανόλης κι εγώ στο βουνό, φοβούμαι ότι πιθανότατα θα είχαμε κι εμείς την τύχη του Καραγιώργη και τόσων άλλων επώνυμων και ανώνυμων.»
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 05 Nov, 2007, 21:23:20
Είναι συγκλονιστική η μαρτυρία του Γιώργου Αποστολίδη. Μας μεταφέρει πλήρως στο κλίμα της εποχής εκείνης που ήταν τόσο δύσκολη γι' αυτούς, αλλά το κάνει με μια απλότητα και μια φυσικότητα, λες και μας μιλάει για ένα ταξίδι που κάνανε ή μια παράσταση που είδανε.

Είναι ο Γιώργος που αναφέρει και στα ποιήματα που έχουμε ήδη δημοσιεύσει, ναι; Π.χ. στο Όλα τα πρόσωπα... (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=6781.msg70804#msg70804) και στο Νέοι της Σιδώνος, 1970 (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=11764.msg89584#msg89584).
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 05 Nov, 2007, 22:46:27
Ναι, αυτός είναι ο Γιώργος Αποστολίδης. Και ο με τα αρχικά Γ.Α. ως μότο στο ποίημα «Τώρα» (Εποχές 3) ή στις αναφορές «Έλα εσύ Γιώργο» στο ποίημα «Εδώ...» (Συνέχεια).

Οι άνθρωποι που έζησαν τραγικά γεγονότα συνήθως προσπαθούν να τα ξεχάσουν (εκτός αν είναι ποιητές ή πεζογράφοι). Ή μιλάνε γι' αυτά με απλότητα και φυσικότητα, λες και θέλουν να εξορκίσουν τον πόνο και τον θάνατο. Τον παράλογο θάνατο. Γιατί ο Μανόλης και ο Γιώργος έζησαν και εκπλήρωσαν τον προορισμό τους, ενώ πολλοί άλλοι οδηγήθηκαν «στον συνήθη τόπο των εκτελέσεων» πάνω στην πιο γλυκιά τους νιότη. Ε, τι να πεις λοιπόν γι' αυτό και πώς να το πεις;

 
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 06 Nov, 2007, 14:16:41
Τι εννοείς με το «εκτός αν είναι ποιητές ή πεζογράφοι»; Αυτοί δεν προσπαθούν να ξεχάσουν τα τραγικά γεγονότα που έζησαν; Ή βρίσκουν διέξοδο μέσα από το έργο τους; Αυτό το δεύτερο, όμως, σημαίνει ότι πονούν μια ζωή και, τελικά, δεν ξεχνούν ποτέ.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 06 Nov, 2007, 19:18:14
Όχι μόνο «δεν ξεχνούν ποτέ» αλλά και ξύνουν τις πληγές τους. Η καλλιτεχνική δημιουργία είναι ένας ισόβιος πόνος και, ταυτόχρονα, μια λύτρωση και μια διαρκής εκπλήρωση. Βλέπεις, ο λογοτέχνης, ο ζωγράφος, ο μουσικός, έχει την εσωτερική εντολή να εκφράσει τα όσα αισθάνεται, να καταθέσει τη μαρτυρία του για όσα έζησε, να περιγράψει το θαύμα και την οδύνη της ζωής, να εκθέσει σε δημόσια θέα τα τραύματά του.

Μπορεί κάποια ποιήματα της ανθολογίας να είναι γραμμένα με κρινοδάχτυλα, τα περισσότερα όμως (και τα καλύτερα) είναι γραμμένα με αίμα. Είναι τα ίχνη που αφήνει η περιπέτεια της ψυχής. Θυμάμαι με κάθε οδυνηρή λεπτομέρεια όλα τα δραματικά περιστατικά της ζωής μου, μικρά ή μεγάλα, από τα πέντε μου χρόνια και μετά. Κάθε λέξη, κάθε φράση, κάθε αιχμή και κάθε πόνο. Θυμάμαι κάθε θάνατο. Όπως θυμάμαι και κάθε έξαρση, κάθε στιγμή πάθους, κάθε εξαίσιο δευτερόλεπτο. Να είσαι βέβαιη ότι τα θυμάμαι σαν να ήταν τώρα.  
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 06 Nov, 2007, 21:01:16
Μάλιστα. Κατ' αυτή την έννοια, εγώ που θυμάμαι με κάθε οδυνηρή λεπτομέρεια όλα τα δραματικά περιστατικά της ζωής μου,  μικρά ή μεγάλα από τους έντεκα μήνες μου και μετά, θα πρέπει σύντομα ν' αρχίσω να γράφω ή αλλιώς δεν θα φτάσω ποτέ στη λύτρωση ή τη διαρκή εκπλήρωση, πάντα με βάση όσα μου λες και τα οποία, προς Θεού, δεν έχω καμία πρόθεση να αμφισβητήσω. Δεν με ενοχλεί καθόλου η ιδέα της έκθεσης των τραυμάτων μου σε δημόσια θέα, αλλά χρειάζεται και η σχετική δωρεά.

Και ρωτώ: αν δεν είσαι λογοτέχνης, ζωγράφος, μουσικός, ποια εσωτερική εντολή θα σε κάνει να εκφράσεις όσα αισθάνεσαι, όσα έζησες, όσα σε πλήγωσαν και συνεχίζουν να σε τραυματίζουν, αλλά και κάθε σου έξαρση, στιγμή πάθους ή την ομορφιά που υπάρχει γύρω σου; Μακάριοι τελικά οι καλλιτέχνες...
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: banned on 06 Nov, 2007, 21:54:58
Πιστεύω ακράδαντα ότι ο κάθε άνθρωπος έχει μια μικρότερη ή μεγαλύτερη δωρεά. Και πρέπει να εργαστεί σκληρά μια ολόκληρη ζωή για να την αξιοποιήσει, για να τιμήσει τα όσα του δόθηκαν, για να προσφέρει στους άλλους και για να ανθίσει αυτός ο ίδιος. Πιστεύω επίσης, ότι εσύ την έχεις αυτή τη δωρεά στο γράψιμο. Στο έχω πει πολλές φορές. Από κει και πέρα, είναι δική σου ανάγκη και δική σου επιλογή.

Όσοι δεν μπορούν να εκφράσουν καλλιτεχνικά αυτά που έζησαν κι αυτά που αισθάνονται, μπορούν να βρουν την έκφρασή τους μέσα από τη δημιουργία των άλλων. Εξ άλλου, αυτός δεν είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σκοπούς της τέχνης; Να παρηγορήσει την πονεμένη ανθρωπότητα; Οι πίνακες του Σαγκάλ και του Μονέ είναι ένα χάδι στη δική μου την ψυχή. Και δεν υπάρχει πιο συγκινητική, πιο ανθρώπινη εμπειρία από το να σε σταματήσει κάποιος κάπου και να σου πει με δακρυσμένα μάτια ότι έχεις εκφράσει αυτό που κι εκείνος ήθελε να πει και δεν μπορούσε. Το έχω ακούσει από αρκετούς λογοτέχνες, το έχω ζήσει κι εγώ.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 06 Nov, 2007, 23:12:20
Και δεν υπάρχει πιο συγκινητική, πιο ανθρώπινη εμπειρία από το να σε σταματήσει κάποιος κάπου και να σου πει με δακρυσμένα μάτια ότι έχεις εκφράσει αυτό που κι εκείνος ήθελε να πει και δεν μπορούσε. Το έχω ακούσει από αρκετούς λογοτέχνες, το έχω ζήσει κι εγώ.

Αυτό το έχω ζήσει κι εγώ κι ας μην έγραψα λογοτεχνία. Μου έτυχε κι εδώ στο φόρουμ. Πριν κάνα εξάμηνο κάποιος διάβασε κάποιο νήμα μας κι όταν συναντηθήκαμε αργότερα, δάκρυσε και μου είπε: «Γράφεις ακριβώς αυτά που νιώθω όταν ασχολούμαι με όσα περιγράφεις... μόνο που εγώ δεν θα μπορούσα ποτέ να τα εκφράσω με λόγια - είναι σαν να διαβάζεις την ψυχή μου». Ναι, είναι όντως σπουδαία εμπειρία αυτή.
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Επιτύμβιον (από τη συλλογή «Ο στόχος»)
Post by: wings on 05 Dec, 2007, 00:55:22
Μανόλης Αναγνωστάκης, Επιτύμβιον

Πέθανες – κι έγινες και συ: ο καλός,
Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
Τριάντα έξη στέφανα σε συνοδέψανε, τρεις λόγοι αντιπροέδρων,
Εφτά ψηφίσματα για τις υπέροχες υπηρεσίες που προσέφερες.
 
Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ’ξερα τι κάθαρμα ήσουν,
Τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα
Κοιμού εν ειρήνη, δεν θαρθώ την ησυχία σου να ταράξω.
(Εγώ, μια ολόκληρη ζωή μες στη σιωπή θα την εξαγοράσω
Πολύ ακριβά κι όχι με τίμημα το θλιβερό σου το σαρκίο).
Κοιμού εν ειρήνη. Ως ήσουν πάντα στη ζωή: o καλός,
Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
 
Δε θα ’σαι ο πρώτος ούτε δα κι ο τελευταίος.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Προσευχή
Post by: wings on 16 Dec, 2007, 14:45:11
Μανόλης Αναγνωστάκης, Προσευχή

Κυριακή. Θε μου σ’ ευχαριστούμε
Δέξου μας σαν πρόβατα στην αγκαλιά σου απολωλότα
Πολύ αμαρτήσαμε Κύριε, πολύ αδικήσαμε
Σαν άπιστοι θρηνούμε για τα επίγεια αγαθά μας
Λησμονήσαμε την αιωνίαν Άνοιξη του Παραδείσου
Στον Οίκο σου δεόμεθα συγχωρηθήναι ημάς
Σήμερα Κυριακή τας εντολάς σου ενθυμούμενοι
Μη μας εγκαταλείψεις Θε μου, εις το σκότος της αβύσσου.

(Άλλωστε, λίαν προσφάτως, προσεφέραμεν
Εις αρμοδίων εντολάς υπείκοντες,
Τον οβολόν μας δια την αναστήλωσιν του Ιερού Ναού Σου).

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)


Κυριακή, κοντή γιορτή σήμερα, και μια προσευχή δια στόματος Μανόλη Αναγνωστάκη ποτέ δεν βλάπτει. Άσε που είναι πάντα επίκαιρη. Όσο για την τελευταία στροφή, είναι μη σου ανοίξει παρένθεση ο Αναγνωστάκης...
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Προσευχή
Post by: banned on 16 Dec, 2007, 16:01:35
Ποτέ δεν βλάπτει την Ελλάδα των Ελλήνων Χριστιανών (ακόμη κι όταν είναι καθολικώς διαμαρτυρόμενοι). Ποτέ δεν βλάπτει όσους σταυροκοπιούνται έξω από κάθε εκκλησία σαν ελικόπτερα. Ποτέ δεν βλάπτει την κυτταρίτιδα των μητροπολιτών και των ιερέων. Ποτέ δεν βλάπτει ιδίως το παγκάρι και τον οβολόν.

Έστω κι αν είναι ολόκληρη ένας σαρκασμός.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 16 Dec, 2007, 22:30:54
Καθολικώς διαμαρτυρόμενοι είναι οι Έλληνες; Περί ποίου θέματος; Σταυροκοπιούνται για να τους ελεήσει και να τους βοηθήσει ο πανάγαθος ώστε να μη χρειάζεται να κουράζουν πια το μυαλουδάκι τους και τη συνείδησή τους. Δεν ξέρω για την κυτταρίτιδα των αρχιερέων μας αλλά στην κυτταρίτιδα του λοιπού πληθυσμού συμβάλλει τα μέγιστα το άγχος του καναπέ και της πολυθρόνας. Το παγκάρι ευημερεί γιατί ένα φακελάκι την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα - ή τον φέρνει πιο κοντά μας και τον κάνει «δικό» μας άνθρωπο.

Όσο για την κυριακάτικη προσευχή του Αναγνωστάκη, ποιος του δίνει πια βάση; Αφού κι αυτός σιώπησε πολλά χρόνια προτού φύγει και μάλλον καλά έκανε γιατί δεν άφηνε τον κοσμάκη στην ησυχία του. Τώρα πια έχουμε εφεύρει καινούριες προσευχές, πιο ξεκούραστες και, κυρίως, λιγότερο σαρκαστικές γιατί ο σαρκασμός των πνευματικών ανθρώπων βλάπτει σοβαρά την υγεία (τη δικιά τους και τη δικιά μας). Γι' αυτό ακόμα κι αυτοί σταμάτησαν να προσεύχονται.
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Κάθε πρωί...
Post by: wings on 21 Dec, 2007, 19:39:56
Μανόλης Αναγνωστάκης, Κάθε πρωί...

Κάθε πρωί
Καταργούμε τα όνειρα
Χτίζουμε με περίσκεψη τα λόγια
Τα ρούχα μας είναι μια φωλιά από σίδερο
Κάθε πρωί
Χαιρετάμε τους χτεσινούς φίλους
Οι νύχτες μεγαλώνουν σαν αρμόνικες
–Ήχοι, καημοί, πεθαμένα φιλιά.

(Ασήμαντες
Απαριθμήσεις
–Τίποτα, λέξεις μόνο για τους άλλους.

Μα πού τελειώνει η μοναξιά;)

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα (I)
Post by: wings on 23 Dec, 2007, 12:50:47
Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

Ι


Μες στην κλειστή μοναξιά μου
Έσφιξα τη ζεστή παιδική σου άγνοια
Στην αγνή παρουσία σου καθρέφτισα τη χαμένη ψυχή μου.

Εμείς αγαπήσαμε. Εμείς
Προσευχόμαστε πάντοτε. Εμείς
Μοιραστήκαμε το ψωμί και τον κόπο μας

Κι εγώ μέσα σε σένα και σ’ όλους.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα (II)
Post by: wings on 27 Dec, 2007, 22:17:44
https://www.youtube.com/watch?v=PQrxKkqKblw

Άρης Αλεξάνδρου & Λουκάς Θάνου, Τις νύχτες
(τραγούδι: Νίκος Ξυλούρης / δίσκος: Σάλπισμα (1978))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

ΙI


Ίσκιοι βουβοί αραγμένοι στη σκάλα
Μάτια θολά που κράτησαν εικόνες θαλασσινές
Κύματα με τη γλυκιάν αγωνία στην κάτασπρη ράχη

Γυμνός κυλίστηκα μέσα στην άμμο μα δεν υποτάχτηκα
Και δεν αγάπησα μόνον εσένα που τόσο με κράτησες
Όπως αγάπησα τα ναυαγισμένα καράβια με τα τραγικά ονόματα
Τους μακρινούς φάρους, τα φώτα ενός απίθανου ορίζοντα
Τις νύχτες που γύρευα μόνος να βρω τον χαμένο εαυτό μου
Τις νύχτες που μόνος γυρνούσα χωρίς κανείς να με νιώσει
Τις νύχτες που σκότωσα μέσα μου κάθε παλιά μου αυταπάτη.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)


Τώρα θα μου πείτε: μα είναι αυτό χριστουγεννιάτικο ποίημα, είναι αυτές οι μέρες για ποιήματα του Αναγνωστάκη; Κι επειδή, όπως συχνά λέτε όλοι σας, μόνη μου (παρα)μιλάω εδώ μέσα ώρες-ώρες, σας προλαβαίνω και απαντώ μόνη μου, και μάλιστα ορθά κοφτά, ότι πάντα είναι κατάλληλη η μέρα, η ώρα, η εποχή για ένα ερωτικό ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη. Και κυρίως τις νύχτες. Και ειδικά τις νύχτες που αυτοί οι στίχοι ταιριάζουν με τη διάθεσή μου... :-)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα (II)
Post by: Evmorfia on 28 Dec, 2007, 01:39:50
Είναι κάποια ποιήματα που μιλούν στην καρδιά μας, που αγγίζουν, ας πούμε, μια ευαίσθητη χορδή... Αυτό είναι ένα από αυτά...
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα (II)
Post by: Anastasia on 28 Dec, 2007, 09:52:14
Θα συμφωνήσω απόλυτα...
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα (V)
Post by: wings on 30 Dec, 2007, 18:13:24
https://www.youtube.com/watch?v=MRnwS6HrVbA

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μίκης Θεοδωράκης: Χαρά, χαρά
(τραγούδι: Πέτρος Πανδής / δίσκος: Μπαλάντες (1975))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

V


Χαρά, Χαρά, ζεστή αγαπημένη
Τραγούδι αστείρευτο σε χείλια χιμαιρικά
Στα γυμνά μου μπράτσα το είδωλό σου συντρίβω
Χαρά μακρινή, σαν τη θάλασσα ατέλειωτη
Κουρέλι ακριβό της πικρής αναζήτησης
Άσε να φτύσω το φαρμάκι της ψεύτρας σου ύπαρξης
Άσε να οραματιστώ τις νεκρές αναμνήσεις μου
(Ανελέητο κύμα της νιότης μου).

Ω ψυχή την αγωνία ερωτευμένη!

Από τη συλλογή Εποχές (1945)


Τι ποίημα!!! Κυριολεκτικά μου έκοψε την ανάσα όση ώρα το ξαναδιάβαζα και το δακτυλογραφούσα!

Για την Εύη, τον Γιώργο και τη Χαρά τους. :-)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα (V)
Post by: Evmorfia on 31 Dec, 2007, 02:51:02

Για την Εύη, τον Γιώργο και τη Χαρά τους. :-)

Αχ, βρε Βίκυ... Σ' ευχαριστούμε (οικογενειακώς);-) 
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Ο στόχος (πρόλογος)
Post by: wings on 31 Dec, 2007, 21:56:42
Μανόλης Αναγνωστάκης, Ο στόχος

[Πρόλογος]

Το θέμα είναι τώρα τι λες
Καλά φάγαμε καλά ήπιαμε
Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ως εδώ
Μικροζημιές και μικροκέρδη συμψηφίζοντας

Το θέμα είναι τώρα τι λες.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Αναμονή
Post by: wings on 03 Mar, 2008, 04:16:00
Μανόλης Αναγνωστάκης, Αναμονή

Πόσα χρόνια να γυρίσει...
Κι όμως η μυρουδιά της χυμένη παντού
Ξεχασμένη σ’ όλο το δωμάτιο στις πιο απίθανες γωνιές
Σάμπως να ζει ακόμη ανάμεσά μας!

Όμως πρέπει να γύρισε ύστερα από τόσα χρόνια
Αυτές τις ώρες την προσμένω κάθε βράδυ
Σχεδιάζοντας με το μολύβι κόκκινα στόματα απάνω στο χαρτί
Όπως και να ’τανε έπρεπε να τρίξει πάλι η πόρτα
Ας είναι κι απ’ τον άνεμο.

Ας είν’ με δυο ημικύκλια στεγνά πάνω στα χείλη
Στο μέτωπο κατάμαυρες ραβδώσεις
Φτάνει που θα ’ρθει μοναχά ύστερα από χρόνια
Μόνο που θα ’ρθει!...
Σχεδιάζοντας κόκκινα φλογερά στόματα απάνω στο χαρτί.

... Νόμισα πως θα πνιγόμουνα!

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Όταν αποχαιρέτησα...
Post by: wings on 16 Mar, 2008, 00:45:21
Μαρία Δημητριάδη - ΌΤΑΝ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΗΣΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=jKSfXnuKD0w)

Μανόλης Αναγνωστάκης & Θάνος Μικρούτσικος, Όταν αποχαιρέτησα τους φίλους μου
(τραγούδι: Μαρία Δημητριάδη / δίσκος: τραγούδια της λευτεριάς (1978))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Όταν αποχαιρέτησα...

Όταν αποχαιρέτησα τους φίλους
Σ’ αυτή τη γη ξεχάστηκεν η μέρα
Κι οι νύχτες εναλλάσσονταν με νύχτες.

Πώς να μιλήσω; Το πλήθος δάμαζε
Τους δημεγέρτες και τους πλάνους. Με στιλέτα
Καρφώναν τα δικά μου λόγια. Πώς να μιλήσω
Όταν στήνονταν μυστικές αγχόνες
Σε κάθε πόρτα ενεδρεύοντας τον ύπνο
Και τόσα πού να στοιβαχτούνε γεγονότα
Τόσες μορφές να ξαναγίνουν αριθμοί
Πώς να εξηγήσω πιο απλά τι ήταν ο Ηλίας
Η Κλαίρη, ο Ραούλ, η οδός Αιγύπτου
Η 3η Μαΐου, το τραμ 8, η «Αλκινόη»
Το σπίτι του Γιώργου, το αναρρωτήριο.
Θα σου μιλήσω πάλι ακόμα με σημάδια
Με σκοτεινές παραβολές με παραμύθια
Γιατί τα σύμβολα είναι πιο πολλά απ’ τις λέξεις
Ξεχείλισαν οι περιπέτειες οι ιδιωτικές
Το άψογο πρόσωπο της Ιστορίας θολώνει
Αρχίζει μια καινούρια μέρα που κανείς δεν τη βλέπει
Και δεν την υποψιάζεται ακόμα
Όμως έχει τρυπώσει μες στις ραφές της καρδιάς

Στα καφενεία και στα χρηματιστήρια
Στις βροχερές ώρες, στ’ άδεια πάρκα, στα μουσεία
Μέσα στα σπουδαστήρια και στα μαγαζιά
Αλλάζει τη σύνθεση της ατμοσφαίρας
Τη γεύση του φιλιού, τη πολυτέλεια της αμαρτίας
Το χυμισμό του κυττάρου, την ορμή της μπόρας.
Έχει στηθεί η σκηνή μα δε φωτίζουν οι προβολείς
Κι όλα τα πρόσωπα είν' εδώ –αντάξια του δράματος–
Γενεές γενεών υποκριτές: η θλιβερά ερωμένη
Ο άνθρωπος με το χαμόγελο, ο επίορκος
Τα κουδουνάκια του τρελού, κάθε κατώτερη ράτσα
Άρχοντες και πληβείοι και αυτοτιμωρούμενοι.

Πώς τόσα πρόσωπα να γίνουν αριθμοί
Και τόσα γεγονότα απλά βιβλία
Χωρίς την επινόηση νέας διάταξης στοιχείων
Χωρίς τη νέα μύηση που θα σαρώσει την αυλαία
Σκίζοντας βίαια στα δυο το σάπιο μήλο
Να επιστρέψουν τ’ άγια στους σκύλους, τα βρέφη στις μήτρες

Κι όρθια η Πράξη σαν αλεξικέραυνο.

9η Θερμιδώρ 1955

Από τη συλλογή Η συνέχεια 2 (1956)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Όταν αποχαιρέτησα...
Post by: banned on 16 Mar, 2008, 15:34:22
Κι όρθια η Πράξη σαν αλεξικέραυνο. Όλα στην πράξη αποδεικνύονται και όλες οι γενναίες πράξεις στη ζωή κοστίζουν πολύ ακριβά. Ο περίφημος αυτός στίχος του Αναγνωστάκη μου θυμίζει και άλλους στίχους σπουδαίων ποιητών με οικουμενική αξία και διαχρονικές διαστάσεις. Στίχους που επαναλαμβάνουμε πολλά χρόνια αργότερα, συχνά χωρίς να γνωρίζουμε ποιος τους έγραψε, στίχους που συμπυκνώνουν μιαν αιώνια αξία. Όπως το πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά (https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=6781.msg62489#msg62489) και πάλι του Αναγνωστάκη ή το «να μου δοθεί η χάρη να μιλήσω απλά» του Σεφέρη. Ή το «για να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή» του Ελύτη. Μερικές φορές και μια λέξη μόνο, όπως το «αντισταθείτε» του Μιχάλη Κατσαρού.   

Αυτή είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή στην ποιητική κυοφορία. Όταν, σαν από το τίποτα, αναβλύζουν πέντε λέξεις από την ψυχή του ποιητή, μια λάμψη που είναι η ουσία της τέχνης και της ζωής.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Όταν αποχαιρέτησα...
Post by: wings on 16 Mar, 2008, 18:49:23
Ναι, η ψυχή του ποιητή εκφράζει όλες τις μύχιες σκέψεις του. Ωστόσο, οι άνθρωποι κολλάνε στην πρακτική εφαρμογή των σκέψεων και των ιδεών, ακόμα κι αν πρόκειται για τις δικές τους. Ξέρεις πολλούς που είναι σε θέση να πράττουν και να συνεχίζουν για καιρό να τιμούν τις πράξεις τους;

Γιατί, αλλιώς, δυστυχώς η Πράξη δεν μένει όρθια, αλλά σωριάζεται στα πόδια μας κεραυνοχτυπημένη.
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Σε τι βοηθά λοιπόν...
Post by: wings on 21 Mar, 2008, 03:15:58
Μανόλης Αναγνωστάκης, Σε τι βοηθά λοιπόν...

Σε τι βοηθά λοιπόν η ποίηση
(Αυτή εδώ η ποίηση, λέω)
Στα υψηλά σου ιδανικά, στη συνείδηση τού χρέους
Στο μεγάλο πέρασμα από τον καταναγκασμό
Στις συνθήκες της ελευθερίας;

Σε τι βοηθά λοιπόν η ποίηση
–Αυτό, έστω, που εγώ ποίηση ονομάζω–

(Ας ζήσουμε λοιπόν και μ’ αυτά ή μόνο μ’ αυτά).

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Αυτοί δεν είναι οι δρόμοι...
Post by: wings on 29 Mar, 2008, 15:36:36
Μανόλης Αναγνωστάκης: Αυτοί δεν είναι οι δρόμοι...

Αυτοί δεν είναι οι δρόμοι που γνωρίσαμε
Αλλότριο πλήθος έρπει τώρα στις λεωφόρους
Αλλάξαν και των προαστίων οι ονομασίες
Υψώνονται άσυλα στα γήπεδα και στις πλατείες.
Ποιος περιμένει την επιστροφή σου; Εδώ οι επίγονοι
Λιθοβολούν τους ξένους, θύουν σ’ ομοιώματα,
Είσαι ένας άγνωστος μες στο άγνωστο εκκλησίασμα
Κι από τον άμβωνα αφορίζουνε τους ξένους
Ρίχνουνε στους αλλόγλωσσους κατάρες.
Εσύ στους σκοτεινούς διαδρόμους χώσου
Στις δαιδαλώδεις κρύπτες που δεν προσεγγίζει
Ούτε φωνή αγριμιού ή ήχος τυμπάνου∙
Εκεί δε θα σε βρουν. Γιατί αν σ’ αφορίσουν
Κάποιοι –αναπόφευκτα– στα χείλη τους θα σε προφέρουν
Οι σκέψεις σου θ’ αλλοιωθούν, θα σου αποδώσουν
Ψιθυριστά προθέσεις, θα σε υμνήσουν.
Με τέτοιες προσιτές επιτυχίες θα ηττηθείς.
Τεντώσου απορρίπτοντας των λόγων σου την πανοπλία
Κάθε εξωτερικό περίβλημά σου περιττό
Και της Σιωπής το μέγα διάστημα, έτσι,
Τεντώσου να πληρώσεις συμπαγής.

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Απολογία νομοταγούς
Post by: wings on 13 Apr, 2008, 21:15:23
Μανόλης Αναγνωστάκης, Απολογία νομοταγούς

Γράφω ποιήματα μέσα στα πλαίσια που ορίζουν οι υπεύθυνες υπηρεσίες
Που δεν περιέχουν τη λέξη: Ελευθερία, τη λέξη: Δημοκρατία
Δεν φωνασκούν: Κάτω οι τύραννοι ή: Θάνατος στους προδότες
Που παρακάμπτουν επιμελώς τα λεγόμενα φλέγοντα γεγονότα
Γράφω ποιήματα άνετα και αναπαυτικά για όλες τις λογοκρισίες
Αποστρέφομαι τετριμμένες εκφράσεις όπως: σαπίλα ή καθάρματα ή πουλημένοι
Εκλέγω σε πάσα περίπτωση την αρμοδιότερη λέξη
Αυτή που λέμε «ποιητική»: στιλπνή, παρθενική, ιδεατώς ωραία.

Γράφω ποιήματα που δεν στρέφονται κατά της καθεστηκυίας τάξεως.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Έπρεπε...
Post by: wings on 26 Apr, 2008, 22:18:23
Μανόλης Αναγνωστάκης, Έπρεπε...

Έπρεπε –δεν έπρεπε– την τρίτη μέρα να ξαναγεννηθεί
(Δε σημαίνει πως ένας θάνατος ακόμη λιγοστεύει τη ζωή)
Άλλωστε τόσες μανάδες τον καρτερούσαν τόσες γυναίκες
Έπλεκαν τα μακριά μαλλιά τους με σπάνια αρώματα και χρυσαφικά.
Σιωπώντας τόσους αιώνες γνώριζε πια σοφά την αδημονία του αναμενόμενου
Κάτι πιο στέρεο από τα όνειρα που διαψεύδονται τα ξημερώματα
Κάτι σαν αυτό που λέμε Αύριο ή ζηλεύουμε στο γείτονα
Αυτό που δε μας ανήκει και το ανακαλύπτουμε σε ξένα χέρια
Πρόθυμοι πάντα ν’ αρνηθούμε το πρόσωπο που μας δωρήθηκε.
Γνώριζε τώρα πως ήρθε η στιγμή να γίνει ο ζεστός καθρέφτης
Παραλλάζοντας τις μορφές, αντανακλώντας ψεύτικες παραστάσεις
Χαμογελώντας πάνω στα κρεβάτια, δείχνοντας την προσιτή οδό
Ήρθε η στιγμή της πιο πικρής θυσίας: στα χέρια σοφών τυμβωρύχων,
Υστερικών πορνών και τρυφερών νηπίων
Ήρθε η στιγμή – φοβήθηκε στα μάτια να μας αντικρίσει
Μαντεύοντας την άρνηση που ρυτίδωνε τα πρόσωπά μας
Κι εμπρός στο πλήθος τίναξε τα σκονισμένα ρούχα του
Βούλιαξε μέσα στο στήθος του τη βεβαιότητα τόσων αιώνων που έρχονταν
Κι άνοιξε τρέμοντας τις παλάμες του με τα σημάδια των καρφιών.

(Κι έτσι τελείωσε. Όχι για μας που είχε από μέρες τελειώσει
Λαμπρή και μεγαλόπρεπη η Μόνη Στιγμή
Όταν μπροστά στο δήμιο που τόλμησε το «Τί εστιν...»
Εκείνος, πλήρης και άφθαρτος, δε μίλησε, απελθών).

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)


Με το συγκλονιστικό αυτό ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη, κλείνει για την ανθολογία μας η Μεγάλη Εβδομάδα του 2008.

Περίπου μιάμιση ώρα πριν τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου (ώρα Ελλάδας), οι ποιητές της Θεσσαλονίκης, ο Σπύρος κι εγώ, ευχόμαστε σε όλους τους αναγνώστες και σε όλα τα μέλη του Translatum, όπου κι αν βρίσκονται, καλή Ανάσταση!
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Έπρεπε...
Post by: Ion on 26 Apr, 2008, 22:42:49
Να' στε καλά! Σας ευχαριστούμε εκ βάθους καρδίας για την προσφορά σας.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Έπρεπε...
Post by: wings on 27 Apr, 2008, 12:49:44
Χριστός ανέστη!

Υ.Γ.: Ion, εμείς σας ευχαριστούμε όλους που είστε κοντά μας. :-)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Κάτω απ' τις ράγες...
Post by: wings on 12 May, 2008, 22:26:09
https://www.youtube.com/watch?v=t4ZhzLMLWH4

Διαβάζει ο ποιητής.

Μανόλης Αναγνωστάκης, Κάτω απ’ τις ράγες...

Κάτω απ’ τις ράγες του τρένου
Κάτω από τις γραμμές του βιβλίου
Κάτω από τα βήματα των στρατιωτών

Όταν όλα περάσουν – πάντα σε περιμένω.

Πέρασαν από τότε πολλά τρένα
Κι άλλα πολλά βιβλία θα διαβαστούν
Κι άλλοι στρατιώτες το ίδιο θα πεθάνουν.

Κάτω από κάθε τι που σου σκεπάζει τη ζωή
Όταν όλα περάσουν –
Σε περιμένω.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Επίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: wings on 17 May, 2008, 17:56:35
https://www.youtube.com/watch?v=tFrBTNbPBrM

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μίκης Θεοδωράκης, Οι στίχοι αυτοί
(τραγούδι: Μαργαρίτα Ζορμπαλά / δίσκος: Μπαλάντες (1975))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Επίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)

Οι στίχοι αυτοί μπορεί και να ’ναι οι τελευταίοι
Οι τελευταίοι στους τελευταίους που θα γραφτούν
Γιατί οι μελλούμενοι ποιητές δε ζούνε πια
Αυτοί που θα μιλούσανε πεθάναν όλοι νέοι.
Τα θλιβερά τραγούδια τους γενήκανε πουλιά
Σε κάποιον άλλο ουρανό που λάμπει ξένος ήλιος
Γενήκαν άγριοι ποταμοί και τρέχουνε στη θάλασσα
Και τα νερά τους δεν μπορείς να ξεχωρίσεις.
Στα θλιβερά τραγούδια τους φύτρωσε ένας λωτός
Να γεννηθούμε στο χυμό του εμείς πιο νέοι.

Από τη συλλογή Εποχές 3 (1951)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Eπίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: banned on 17 May, 2008, 21:08:14
Στην τρίτομη ανθολογία του, ο Ρένος Αποστολίδης παραλείπει τους δύο τελευταίους στίχους αυτού του περίφημου ποιήματος. Προφανώς θεωρεί ότι κάπου εκεί τελειώνουν όλα, όπως και πράγματι τελειώνουν.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Eπίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: wings on 18 May, 2008, 09:33:57
Δεν καταλαβαίνω. Γιατί κάποια ανθολογία μπορεί να παραλείψει δύο στίχους; Κατά το δοκούν του ανθολόγου; Πώς θεωρεί ο Ρένος Αποστολίδης ότι εκεί τελειώνουν όλα; Τον ποιητή τον ρώτησε; Ένα το κρατούμενο.

Δεύτερο, γιατί τελειώνουν όλα εκεί; Ο Μανόλης Αναγνωστάκης συνήθως επισημαίνει τα κακώς κείμενα και συχνά τα παραθέτει με γλώσσα σκληρή για να τα καυτηριάσει. Εδώ απλώς δείχνει την απογοήτευσή του. Για όσους «πεθάναν νέοι» ενώ είχαν πολλά να πουν. Αλλά με τους δύο τελευταίους στίχους σ' αυτό το ποίημα περνά το μήνυμα της ψυχικής ανάτασης. Αφήνει ένα παράθυρο στην ελπίδα. Όπως κάνει και στον πρώτο στίχο του ποιήματος χρησιμοποιώντας τη λέξη «μπορεί».
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Eπίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: banned on 18 May, 2008, 10:12:18
Χαίρομαι που είσαι πάντα δυναμική και αισιόδοξη, Βίκυ.

Οι ανθολόγοι συχνά κάνουν παρόμοιες αυθαιρεσίες και εγώ απλώς ανέφερα ένα γεγονός που μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση όταν το είχα διαπιστώσει πριν τριάντα χρόνια περίπου. Και στην πρόσφατη ανθολογία του Ευριπίδη Γαραντούδη για την ελληνική ποίηση τον 20ο αιώνα έχουν γίνει απαράδεκτες περικοπές σε ποιήματα. Μια δικαιολογία που προβάλλουν οι δράστες είναι ο περιορισμένος χώρος της ανθολογίας, μια άλλη ότι παραθέτουν μόνο τα σημαντικότερα αποσπάσματα μερικών ποιημάτων.

Η ερμηνεία ότι «κάπου εκεί τελειώνουν όλα» είναι δική μου και βεβαίως μπορείς να την αμφισβητήσεις. Θα πρέπει όμως να παρατηρήσω ότι ο Αναγνωστάκης ήταν υπόδειγμα συνέπειας και όχι αισιοδοξίας. Η «ψυχική ανάταση» και το «παράθυρο στην ελπίδα» ηχούσαν λίγο παράφωνα το 1951 και τίποτα δεν τα δικαίωσε τα επόμενα χρόνια. Όπως με τη στάση της ζωής του επιβεβαίωσε τελεσίδικα και ο ποιητής.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Eπίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: wings on 18 May, 2008, 10:23:52
Οι περικοπές ελέω χώρου θα πρέπει να διαθέτουν και τις ανάλογες υποσημειώσεις. Αλλά το να κόψεις το τελευταίο δίστιχο από ένα μικρό ποίημα σαν τον «Επίλογο» από τη συλλογή «Εποχές 3» δεν βοηθά σε τίποτα (στον τίτλο των μηνυμάτων μας προσθέτω το όνομα της συλλογής, όπως βλέπετε, για να μη συγχέουμε αυτό το ποίημα με το άλλο ομότιτλο ποίημα του Αναγνωστάκη από τη συλλογή «Στόχος»). Αντίθετα, στερεί από το ποίημα την τελική (ή τελευταία) του πνοή. Και αν έγινε σκοπίμως, τότε είναι μεγάλη αυθαιρεσία. Δουλειά του ανθολόγου είναι να επιλέξει ποιήματα και να τα δώσει στο αναγνωστικό κοινό όπως τα έκαναν οι γονείς τους, οι ποιητές, κι όχι να τα «πειράζει» με βάση τα δικά του δεδομένα. Αν δεν του αρέσουν όπως είναι, ας μην τα επιλέξει.

Πάμε τώρα στον Αναγνωστάκη. Για να μη γενικολογούμε, στο συγκεκριμένο ποίημα έχουμε το τελευταίο δίστιχο:

Στα θλιβερά τραγούδια τους φύτρωσε ένας λωτός
Να γεννηθούμε στο χυμό του εμείς πιο νέοι.


Ο δικός μου δυναμισμός και η δικιά μου αισιοδοξία ουδόλως μπορεί να επηρέασαν τον Αναγνωστάκη και μάλιστα 10 χρόνια προτού γεννηθώ.

Διαβάζω, λοιπόν, στη σελίδα http://www.artofwise.gr/html/categories_content/symvola/lwtos.html:

Quote
Ο λωτός είναι ένα είδος νούφαρου, το οποίο από την αρχική του μορφή μέσα στα λασπόνερα μεταμορφώνεται σε ένα πανέμορφο άνθος λίγα εκατοστά πάνω από την επιφάνεια του νερού. Αυτή η διαδικασία προκάλεσε δέος σε πληθώρα ανθρώπων, σε βαθμό τέτοιο ώστε να το καταστήσουν σύμβολο αγνότητας και αναγέννησης. Αυτός ο τρόπος με τον οποίο φυτρώνει και μεγαλώνει το φυτό εκφράζει την εξέλιξη της ψυχής και του πνεύματος από την πρωτόγονη λάσπη του υλισμού, μέσα στο νερό της εμπειρίας και στο λαμπερό ηλιόφως της διαφώτισης.

Δεν νομίζω ότι επιλέγει τυχαία το λωτό ο Αναγνωστάκης. Και είναι ακόμα ο ίδιος «παιδί» όταν γράφει το ποίημα. Ακόμα μάχεται ενεργά. Για τι άλλο μάχεται αν όχι για έναν καλύτερο κόσμο κι ένα παράθυρο στην ελπίδα; Για έναν κόσμο πιο γνωστικό, πιο σοφό, πιο φωτεινό;
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Eπίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: banned on 18 May, 2008, 10:50:39
Ωραία όλα αυτά και τα χειροκροτώ, Βίκυ. Εδώ όμως δεν κάνουμε κήρυγμα αισιοδοξίας και αγωνιστικότητας, απλώς προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τα γεγονότα. Εγώ και από την προσωπική μου γνωριμία με τον Ρένο Αποστολίδη και με τον Μανόλη Αναγνωστάκη.

Τα περί λωτού και τα παρόμοια, με το κίνημα να έχει συντριβεί και τα εκτελεστικά αποσπάσματα σε πλήρη δράση, ήταν δείγμα επιβεβλημένης κομμουνιστικής αγωνιστικότητας (κάτι όπως αυτά που λέει η Παπαρήγα τώρα και μας κουφαίνει). Η οποία βεβαίως ηχούσε παράφωνα σε έναν δηλωμένο αναρχικό όπως ο Ρένος. Χωρίς αυτό να δικαιολογεί την επέμβαση του στο ποίημα. Παράφωνα ήχησε τελικά και για τον ίδιο τον Μανόλη. Τα τελευταία περίπου 25 χρόνια της ζωής του είχε αποσυρθεί από κάθε πολιτική δραστηριότητα αλλά και σχεδόν από κάθε λογοτεχνική. Όπως έχουμε ήδη πει, διαμαρτυρήθηκε με τη σιωπή του. Ελάχιστη απόδειξη ελπίδας, θα έλεγα, για έναν καλύτερο κόσμο.

Και, τελικά, βλέπεις εσύ πουθενά τριγύρω τον «πιο γνωστικό, πιο σοφό, πιο φωτεινό κόσμο»;

Υ.Γ. Τώρα πρέπει να φύγω. Αν θέλεις, συνεχίζουμε αργότερα.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Eπίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: wings on 18 May, 2008, 11:56:11
Όχι. Δεν προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τα γεγονότα. Προσπαθούμε να διαβάσουμε με ψυχή και σε βάθος (να διαβάσουμε, όχι να αναλύσουμε) ένα ποίημα του Αναγνωστάκη λαμβάνοντας υπόψη πολλαπλές παραμέτρους. Δηλαδή:


Δεν μπορώ, λοιπόν, να διαβάσω αυτό το ποίημα με βάση τη σημερινή εποχή και με βάση τα αποτελέσματα του αγώνα του Αναγνωστάκη και των συναγωνιστών του 20 ή 50 χρόνια μετά. Δεν του αξίζει κάτι τέτοιο. Ούτε στον ίδιο τον ποιητή αξίζει να δίνουμε προεκτάσεις κατά το δικό μας σύγχρονο σκεπτικό στους στίχους του. Είναι άδικο. Είναι ένα αγωνιστικό παιδί ο Αναγνωστάκης, η ψυχή του 2 χρόνια πριν εκδοθεί η συλλογή έχει αγγίξει το θάνατο, το ότι τελικά δεν τον εκτέλεσαν δεν παίζει κανένα ρόλο, γιατί το μυαλό κι η καρδιά του πέθαναν με την καταδικαστική απόφαση κι αναστήθηκαν όταν γλίτωσε το απόσπασμα κι έχει το σθένος να μιλάει για ένα λωτό που φυτρώνει στα θλιβερά τραγούδια των αδικοχαμένων νέων που θα μιλούσανε γιατί ήταν οι μελλούμενοι ποιητές, αλλά δεν ζουν πια. Κι αυτοί που επέζησαν; Στο χυμό του λωτού θα ξαναγεννηθούν πιο νέοι. Κι αυτό το λέει ένας 25άρης. Που αγαπά τη ζωή, γιατί είναι νέος. Αυτή τη μαύρη ζωή. Και θα συνεχίσει να μάχεται για να πάψει να 'ναι μαύρη. 20 χρόνια μετά θα σιγήσει ο Αναγνωστάκης, Τόλη. Το 1951 ακόμα ελπίζει. Δειλά, διστακτικά ίσως, αλλά ελπίζει.  

Πηγή μου αποτελεί η συγκεντρωτική έκδοση «Τα ποιήματα (1941-1971)» που εκδίδεται για πρώτη φορά το 1971. Ο ποιητής είναι εν ζωή και νέος. Μόλις 46 χρονών. Και δημοσιεύει το ποίημα για το οποίο συζητάμε με ατόφιους τους 10 στίχους του. Κι ως το 2000 αναδημοσιεύεται η συγκεντρωτική αυτή έκδοση άλλες 4 φορές από άλλους 3 διαφορετικούς εκδότες. Ο ποιητής είναι ακόμη εν ζωή. Πέθανε το 2005. Και το ποίημα είναι όπως το παραθέτω εδώ. Επιμένει να το δημοσιεύει έτσι - όπως το έγραψε.

Αν του στερήσεις τους τελευταίους δύο στίχους, του στερείς τη δύναμή του, του σακατεύεις την ψυχή, ξεριζώνεις το λωτό και τον λιώνεις. Κι αυτό δεν είναι δίκαιο. Το παιδί που είδε το χάρο με τα μάτια του (ιστορικό και αδιαμφισβήτητο γεγονός) βρήκε τη δύναμη να ονειρευτεί το χυμό της ζωής μέσα στο τόσο αίμα το 1951 και εμείς μπορούμε να σφάξουμε αυτό το δίστιχο 15-20 χρόνια μετά (όταν αρχίζει να δημοσιεύεται το περιεχόμενο της ανθολογίας του Ρένου Αποστολίδη); Με ποιο δικαίωμα;

Αλλά ούτε και να τελειώνουμε την ανάγνωση του ποιήματος στον 8ο στίχο έχουμε το δικαίωμα. Να με συγχωρείς, Τόλη, γιατί διαφωνώ πλήρως και με τη δική σου προσέγγιση στο ποίημα. Με το ίδιο σκεπτικό, θα πρέπει να πάρω εγώ ένα δικό σου ποίημα, περσινό, από τη συλλογή σου του 2007, να διαβάσω ως εκεί που πληροί τα δικά μου πιστεύω ή συναισθήματα, να δημοσιεύσω κατά τη δική μου βούληση τις στροφές που μου αρέσουν ή με τις οποίες συμφωνώ και να παραβλέψω το υπόλοιπο. Αν ήθελες να γράψεις ως εκεί που με βολεύει εμένα, θα το είχες κάνει. Εσύ όμως γράφεις κι άλλο, προχωράς πιο πέρα. Με βάση το δικό σου κέφι και τις δικές σου σκέψεις. Όπως ο Αναγνωστάκης.

Ως αναγνώστες οφείλουμε στους ποιητές that much. Να τους διαβάζουμε απ' την αρχή ως το τέλος. Όλους τους στίχους, όλες τις λέξεις, όλο το σχήμα και τη μορφή που δώσανε στο ποίημά τους. Με βάση τα δικά μου πιστεύω ο ανθολόγος είναι απλώς ένας επιμελής αναγνώστης που χώνεται με τα μούτρα στις πηγές (τις συλλογές και τα δημοσιευμένα έργα σε κάθε έντυπο μέσο) και το μόνο που τον κάνει να ξεχωρίζει από τον καθημερινό μέσο αναγνώστη είναι ότι έχει το θάρρος ή το θράσος (όπως θες πες το) της γνώμης του να διαλέξει ποιήματα που πρωτίστως αρέσουν σ' εκείνον και τα θεωρεί σπουδαία και να εκτεθεί μιλώντας φωναχτά και δημοσίως για τις επιλογές, το γούστο και τις γνώσεις του. Με στόχο να παρουσιάσει πάντα στους υπόλοιπους συναδέλφους-αναγνώστες μια χαρακτηριστική σύνοψη του ποιητικού ή πεζογραφικού έργου ενός συγγραφέα. Κι εκεί τελειώνει το έργο του. Δεν δικαιούται να πειράξει φράσεις ή λέξεις κάποιου άλλου για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είναι δικές του. Δεν του ανήκουν. Είναι κάποιου άλλου.

Υ.Γ.: Κουβέντα κάνουμε και μάλιστα για ένα θέμα που δεν πρόκειται να εξαντλήσουμε ποτέ. Φυσικά μπορείς να μου απαντήσεις όποια στιγμή ευκαιρείς εσύ.
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Eπίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: banned on 18 May, 2008, 14:40:34
Δεν νομίζω ότι έχουμε κάποια ουσιαστική διαφωνία και με χαρά μου προσυπογράφω αυτά που λες, Βίκυ μου, με γνώση, ευαισθησία και ακεραιότητα. Και με ενθουσιασμό. Τα ίδια ακριβώς θα μπορούσα να πω κι εγώ σε κάποια διαφορετική στιγμή, τα ίδια ακριβώς έχω πει κι εγώ πολλές φορές. Νομίζω ότι το ξέρεις.

Ο τρόπος που βλέπουμε τα αντικειμενικά γεγονότα αλλά και ο τρόπος που ερμηνεύουμε ένα ποίημα πολλές φορές χρωματίζεται από την ψυχική μας κατάσταση. Χαίρομαι για τη δική σου ψυχική ευφορία που καθοδηγεί την οπτική σου, ένα ακόμη θετικό στοιχείο για την ανθολογία σου.   
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Eπίλογος (από τη συλλογή «Εποχές 3»)
Post by: wings on 18 May, 2008, 14:59:45
Μα, ναι, αλλά επίσης λέμε συνέχεια όλους αυτούς τους μήνες ότι κάθε ποίημα επιδέχεται πολλαπλές αναγνώσεις. Μπορεί ο αναγνώστης να το δει με διαφορετική ματιά ακόμα κι από τη μία ώρα στην άλλη κι από τη μία μέρα στην άλλη.

Ωστόσο, ήθελα να τονίσουμε με την ευκαιρία αυτή ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι και κριτήρια. Δεν μπορούμε να απομονώσουμε το ποίημα από τη στιγμή και την εποχή που γράφτηκε. Αν θες, δεν αντέχουν όλα τα ποιήματα μια αντιμετώπιση αυτού του είδους.

Το συγκεκριμένο ποίημα είναι όντως «περίφημο», όπως το χαρακτήρισες χτες, γιατί γράφτηκε τότε που γράφτηκε και μάλιστα από τον συγκεκριμένο ποιητή. 50 χρόνια νωρίτερα θα ήταν ομοιοκατάληκτο και ίσως ελαφρώς μελό, αφού ο λωτός θα παρέπεμπε σε αγάπες και λουλούδια κι όχι σε αναγέννηση πνεύματος και ψυχής. 50 χρόνια αργότερα, δεν ξέρω πώς και αν θα γραφόταν κι ούτε μπορώ να φανταστώ από ποιον (καταπώς τα συζητάμε στο νήμα περί ομοιοκαταληξίας και ελεύθερου στίχου κι άκρη δεν βρίσκουμε). Γράφτηκε το 1951 κι αυτό του δίνει ένα ειδικό βάρος που αλλιώς δεν θα υπήρχε.

Η ψυχική μου ευφορία κυρίως έγκειται στο ότι ξαναδιαβάζω τα ήδη δημοσιευμένα ποιήματα αυτής της ανθολογίας και για μερικά απ' αυτά είμαι πολύ περήφανη που αξιώθηκα να τα διαβάσω και να τα συμπεριλάβω εδώ. Και δεν εννοώ το ποίημα για το οποίο μιλάμε, που το αγαπώ μεν πολύ, αλλά - όπως ξέρεις - άλλα είναι τα ποιήματα του Αναγνωστάκη που ξεχωρίζω.
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Όλο και πιο γυμνά...
Post by: wings on 23 May, 2008, 14:23:16
Μανόλης Αναγνωστάκης, Όλο και πιο γυμνά...

Όλο και πιο γυμνά
Όλο και πιο άναρθρα
Όχι πια φράσεις
Όχι πια λέξεις
Γραμμάτων σύμβολα
Αντί για την πόλη η πέτρα
Αντί για το σώμα το νύχι
Ακόμα πιο πολύ: μια αιμάτινη
Σκοτωμένη κηλίδα
Πάνω στο μικροσκόπιο.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Τώρα
Post by: wings on 05 Jun, 2008, 23:40:52
Μανόλης Αναγνωστάκης, Τώρα

Κι όμως, Δημήτρη, ξανά πίσω δεν πρέπει να γυρίσουμε
Χρέος μας είναι πια να μη γυρίσουμε.

Ας ξανατραγουδήσουμε πάλι εκείνο το τραγούδι που λέγαμε στην αρχή
Ας ξανασκεφτούμε τα ίδια πράγματα όπως όταν ξεκινήσαμε
Γιατί όλα, ξέρεις, πως τελειώνουνε και μόνο ένα δεν τελειώνει
Γιατί κι η ίδια η ζωή, Δημήτρη, είναι κι αυτή όμορφη
Όσο κι αν έζησε κανείς μέρες πολύ κακές
Όσο κι αν είν’ μοιραίο να τις ζήσει ή κι αν τις ζει ακόμα.

Τώρα που φτάσαμεν εδώ δεν πρέπει να ξαναγυρίσουμε,
Πιο καλά να σταθούμε εδώ, μα όχι πάλι πίσω.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, H απόφαση
Post by: spiros on 14 Jun, 2008, 02:59:01
Μανόλης Αναγνωστάκης, Η απόφαση

Είστε υπέρ ή κατά;
Έστω απαντήστε μ’ ένα ναι ή μ’ ένα όχι.
Το έχετε το πρόβλημα σκεφτεί
Πιστεύω ασφαλώς πως σας βασάνισε
Τα πάντα βασανίζουν στη ζωή
Παιδιά γυναίκες έντομα
Βλαβερά φυτά χαμένες ώρες
Δύσκολα πάθη χαλασμένα δόντια
Μέτρια φιλμ. Κι αυτό σας βασάνισε ασφαλώς.
Μιλάτε υπεύθυνα λοιπόν. Έστω με ναι ή όχι.
Σ’ εσάς ανήκει η απόφαση.
Δε σας ζητούμε φυσικά να διακόψτε τη ζωή σας
Τις προσφιλείς εφημερίδες σας τις συζητήσεις
Στο κουρείο τις Κυριακές σας στα γήπεδα.
Μια λέξη μόνο. Εμπρός λοιπόν:
Είστε υπέρ ή κατά;
Σκεφθείτε το καλά. Θα περιμένω.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Η απόφαση
Post by: wings on 14 Jun, 2008, 03:13:40
Δύσκολα πράγματα, Σπύρο. Εδώ πέρασαν 46 συναπτά χρόνια που το ζήτησε ο μακαρίτης ο Αναγνωστάκης και ποιος τον άκουσε;
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: spiros on 14 Jun, 2008, 14:48:57
Το «να διακόψτε» είναι όπως το έγραψε ο ποιητής ή κάτι ξέφυγε;
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Η απόφαση
Post by: wings on 14 Jun, 2008, 14:52:26
Δεν ξέφυγε κάτι, Σπύρο. Έτσι το έγραψε ο ποιητής.
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Τη νύχτα έρχονται...
Post by: wings on 06 Jul, 2008, 02:01:35
Μανόλης Αναγνωστάκης: Τη νύχτα έρχονται...

Στον Κλείτο

Τη νύχτα έρχονται οι μεγάλες αποφάσεις
Τη νύχτα πλάι στην αγαπημένη
Στους γλυκούς όρκους πριν από τη συνουσία
Τη νύχτα οδηγούν τα λεωφορεία στην αποθήκη
Όταν αρχίζουν να δουλεύουν τα πιεστήρια
Και σβήνουνε τα νυσταγμένα φώτα ένα-ένα
Τη νύχτα έρχονται οι μεγάλες αποφάσεις
Των μυστικών, τα σχέδια, επαναστάσεων,
Η λειτουργία του καζίνου, εκείνο
Το τελευταίο γράμμα, απ’ το κελί σου,
Τα ιδεώδη, τελοσπάντων, για την αναπροσαρμογή.

Τη νύχτα εκείνη αρνήθηκα ν’ ακολουθήσω πια
Αρνήθηκα τη μοναξιά των λέξεων,
Των εσκεμμένων συνειρμών, τη λογική του ονείρου.
Τη νύχτα εκείνη κάηκε το διανυκτερεύον φαρμακείο
Αποκοιμήθηκε βαθιά ο σκοπός στρατιώτης
Βρέθηκε μες στο δρόμο νεκρός ο φτωχός νυχτοφύλακας.

Άτιμοι! Εσείς δολοφονήσατε τον τελευταίο νυχτοφύλακα!

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Στο παιδί μου...
Post by: wings on 06 Aug, 2008, 00:34:50
https://www.youtube.com/watch?v=vJeic8wbUmQ

Διαβάζει ο ποιητής.

Μανόλης Αναγνωστάκης: Στο παιδί μου...

Στο παιδί μου δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια

Και του μιλούσανε για Δράκους και για το πιστό σκυλί
Για τα ταξίδια της Πεντάμορφης και για τον άγριο λύκο

Μα στο παιδί δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια

Τώρα, τα βράδια, κάθομαι και του μιλώ
Λέω το σκύλο σκύλο, το λύκο λύκο, το σκοτάδι σκοτάδι,
Του δείχνω με το χέρι τους κακούς, του μαθαίνω
Ονόματα σαν προσευχές, του τραγουδώ τους νεκρούς μας.

Α, φτάνει πια! Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Εκεί...
Post by: wings on 13 Sep, 2008, 20:47:49
Μανόλης Αναγνωστάκης: Εκεί...

Εκεί θα τα βρεις.

Κάποιο κλειδί
Που θα πάρεις
Μονάχα εσύ θα πάρεις
Και θα σπρώξεις την πόρτα
Θ’ ανοίξεις το δωμάτιο
Θ’ ανοίξεις τα παράθυρα στο φως
Ζαλισμένα τα ποντίκια θα κρυφτούν
Οι καθρέφτες θα λάμψουν
Οι γλόμποι θα ξυπνήσουν απ’ τον άνεμο
Εκεί θα τα βρεις
Κάπου – απ' τις βαλίτσες και τα παλιοσίδερα
Απ’ τα κομμένα καρφιά, δόντια σκισμένα,
Καρφίτσες στα μαξιλάρια, τρύπιες κορνίζες,
Μισοκαμένα ξύλα, τιμόνια καραβιών.
Θα μείνεις λίγο μέσα στο φως
Ύστερα θα σφαλίσεις τα παράθυρα
Προσεχτικά τις κουρτίνες
Ξεθαρρεμένα τα ποντίκια θα σε γλείφουν
Θα σκοτεινιάσουν οι καθρέφτες
Θ’ ακινητήσουν οι γλόμποι
Και συ θα πάρεις το κλειδί
Και με κινήσεις βέβαιες χωρίς τύψεις
Θ’ αφήσεις να κυλήσει στον υπόνομο
Βαθιά-βαθιά μες στα πυκνά νερά.

Τότε θα ξέρεις.

(Γιατί η ποίηση δεν είναι ο τρόπος να μιλήσουμε,
αλλά ο καλύτερος τοίχος να κρύψουμε το πρόσωπό μας.)

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Στ' αστεία παίζαμε...
Post by: wings on 30 Sep, 2008, 01:01:00
Μανόλης Αναγνωστάκης: Στ’ αστεία παίζαμε...

Στ’ αστεία παίζαμε!

Δε χάσαμε μόνο τον τιποτένιο μισθό μας
Μέσα στη μέθη του παιχνιδιού σάς δώσαμε και τις γυναίκες μας
Τα πιο ακριβά ενθύμια που μέσα στην κάσα κρύβαμε
Στο τέλος το ίδιο το σπίτι μας με όλα τα υπάρχοντα.
Νύχτες ατέλειωτες παίζαμε, μακριά απ’ το φως της ημέρας
Μήπως πέρασαν χρόνια; σαπίσαν τα φύλλα του ημεροδείχτη
Δεν βγάλαμε ποτέ καλό χαρτί, χάναμε χάναμε ολοένα
Πώς θα φύγουμε τώρα; πού θα πάμε; ποιος θα μας δεχτεί;

Δώστε μας πίσω τα χρόνια μας δώστε μας πίσω τα χαρτιά μας
Κλέφτες!
Στα ψέματα παίζαμε!

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Όλα τα πρόσωπα...
Post by: wings on 16 Oct, 2008, 01:43:49
Μανόλης Αναγνωστάκης: Όλα τα πρόσωπα...

Όλα τα πρόσωπα της ιστορίας μας είν’ εντελώς φανταστικά
Καμιά πλέον συσχέτιση με πρόσωπα υπάρξαντα.
Ή και ακόμα υπαρκτά σε μια δεδομένη εποχή.
Γιατί και η Εποχή δεν υπήρξε – μη μιλήσεις πια γι’ αυτήν
Με τα ίδια πάλι λόγια που δεν αλλοιώνονται από το χρόνο
Όπως το μέταλλο κάτω από τη σκουριά, το δέρμα κάτω από το ρούχο.
Γιατί τα πρόσωπα της ιστορίας μας είν’ εντελώς φανταστικά
Οι περιπέτειές τους αδιάφορες για την Ιστορία
Ούτε καν ίχνη σβησμένων ονομάτων για τους οπωσδήποτε επιζήσαντες.

Κατέβασε τις Μεγάλες Κουρτίνες, φράξε όσο είναι καιρός
Τις μυστικές ρωγμές των στίχων, μ’ ένα χαμόγελο και συ
Υποδέξου, αγνός, τη χαρούμενη καινούρια ημέρα.

Έλα Γιώργο – βάλε στη θήκη το μαχαίρι.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Ο Πόλεμος
Post by: wings on 30 Dec, 2008, 02:59:54
Μανόλης Αναγνωστάκης, Ο Πόλεμος

Οι δείχτες κοκαλιάσανε κι αυτοί στην ίδια μέρα.
Όλα αργούν πολύ να τελειώσουνε το βράδυ, όσο κι αν τρέχουν γρήγορα οι μέρες και τα χρόνια
Έχει όμως κανείς τις διασκεδάσεις του, δεν μπορείς να πεις∙ απόψε λ.χ. σε τρία θέατρα πρεμιέρα.
Εγώ, συλλογίζομαι τον γέρο συμβολαιογράφο του τελευταίου πατώματος, με τον σκοτωμένο γιο, που δεν τον είδα ούτε και σήμερα. Έχει μήνας να φανεί.
Στο λιμάνι τα μπορντέλα παραγεμίσανε από το πλήρωμα των καινούργιων αντιτορπιλικών κι οι μάρκες πέφτουνε γραμμή.

Η θερμάστρα κουρασμένη τόσα χρόνια έμεινε πάλι φέτος σε μια τιμητική διαθεσιμότητα.
«Το πολυαγαπημένο μας αγγελούδι, (εδώ θα μπει το όνομα, που για τώρα δεν έχει σημασία) ετών 8 κτλ κτλ»
Στην οδό Αιγύπτου (πρώτη πάροδος δεξιά) τα κορίτσια κοκαλιασμένα περιμένανε από ώρα τον Ισπανό με τα τσιγαρόχαρτα.
Κι εγώ ο ίδιος δεν το πιστεύω αλλά προσπαθώ να σε πείσω οπωσδήποτε, πως αυτό το πράγμα στη γωνιά ήτανε κάποτε σαν κι εσένα. Με πρόσωπο και με κεφάλι.
Οσονούπω όμως, ας τ’ ομολογήσουμε, ο καιρός διορθώνεται και να που στο διπλανό κέντρο άρχισαν κιόλας οι δοκιμές.
Αύριο είναι Κυριακή.

Σιγά σιγά αδειάσανε οι δρόμοι και τα σπίτια, όμως ακόμη κάποιος έμεινε και τρέχει να προφτάσει
Και ρυθμικά χτυπήσανε μια-μια οι ώρες κι ανοίξανε πόρτες και παράθυρα μ’ εξαίσιες αποκεφαλισμένες μορφές
Ύστερα ήρθανε τα λάβαρα, οι σημαίες κι οι φανφάρες κι οι τοίχοι γκρεμιστήκανε απ’ τις άναρθρες κραυγές
Πτώματα ακέφαλα χορεύανε τρελά και τρέχανε σα μεθυσμένα όταν βαρούσανε οι καμπάνες

Τότε, θυμάσαι, που μου λες: Ετέλειωσεν ο πόλεμος!

Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα.
Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Ο Νεκρός
Post by: wings on 28 Jan, 2009, 02:41:02
Μανόλης Αναγνωστάκης, Ο Νεκρός

Ήρθαν τα πρώτα τηλεγραφήματα
Σταμάτησαν τα πιεστήρια και περιμέναν
Έγιναν οι παραγγελίες στις αρμόδιες αρχές.

Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα.

Όλοι φόρεσαν τις μαύρες γραβάτες
Δοκίμασαν στον καθρέφτη τις συντριμμένες πόζες
Ακούστηκαν οι πρώτοι λυγμοί τα θλιβερά εγκώμια.

Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα.

Στο τέλος οι ώρες γινήκαν μέρες
Εκείνες οι φριχτές μέρες της αναμονής
Οι φίλοι άρχισαν να διαμαρτύρονται
Έκλεισαν τα γραφεία τους σταμάτησαν τις πληρωμές
Γυρνούσαν τα παιδιά τους αδέσποτα στους δρόμους
Έβλεπαν τα λουλούδια να μαραίνονται.

Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Το σκάκι
Post by: wings on 02 Mar, 2009, 22:32:40
https://www.youtube.com/watch?v=KUm9cWB5m1k

Μανόλης Αναγνωστάκης & Δημήτρης Παπαδημητρίου, Το σκάκι
(τραγούδι: Γεράσιμος Ανδρεάτος / δίσκος: Λόγω τιμής (1996))



Μανόλης Αναγνωστάκης, Το σκάκι

Έλα να παίξουμε.
Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου
(Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη
Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη)
Θα σου χαρίσω τους πύργους μου
(Τώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου
Έχουν πεθάνει καιρό πριν από μένα)
Κι ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου
Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τι τους θέλω;
(Τραβάνε μπρος, τυφλοί, χωρίς καν όνειρα)
Όλα, και τ’ άλογά μου θα σ’ τα δώσω
Μονάχα ετούτον τον τρελό μου θα κρατήσω
Που ξέρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει
Δρασκελώντας τη μια άκρη ως την άλλη
Γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
Μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
Αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις.

Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα.

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης, Το σκάκι
Post by: Ion on 12 Mar, 2009, 22:18:01

...
Μονάχα ετούτον τον τρελό μου θα κρατήσω
Που ξέρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει
Δρασκελώντας τη μια άκρη ως την άλλη
Γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
Μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
Αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις.

Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα.

Από τη συλλογή Η συνέχεια (1954)


Πολύ μ' αρέσει αυτή η εικόνα, μια εικόνα που εκφράζει τα πιστεύω του ποιητή. Δυστυχώς, η παρτίδα αυτή είναι χαμένη από χέρι, αλλά αυτός συνεχίζει ακλόνητος στη γραμμή που χάραξε. Γι' αυτό μ' αρέσει...
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Ποιητική
Post by: wings on 21 Mar, 2009, 23:51:22
Μανόλης Αναγνωστάκης, Ποιητική


– Προδίδετε πάλι την Ποίηση, θα μου πεις,
Την ιερότερη εκδήλωση του Ανθρώπου
Τη χρησιμοποιείτε πάλι ως μέσον, υποζύγιον
Των σκοτεινών επιδιώξεών σας
Εν πλήρη γνώσει της ζημιάς που προκαλείτε
Με το παράδειγμά σας στους νεωτέρους.

– Το τι δεν πρόδωσες εσύ να μου πεις
Εσύ κι οι όμοιοί σου, χρόνια και χρόνια,
Ένα προς ένα τα υπάρχοντά σας ξεπουλώντας
Στις διεθνείς αγορές και τα λαϊκά παζάρια
Και μείνατε χωρίς μάτια για να βλέπετε, χωρίς αφτιά
Ν’ ακούτε, με σφραγισμένα στόματα και δε μιλάτε.
Για ποια ανθρώπινα ιερά μας εγκαλείτε;

Ξέρω: κηρύγματα και ρητορείες πάλι, θα πεις.
Ε ναι λοιπόν! Κηρύγματα και ρητορείες.

Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις

Να μην τις παίρνει ο άνεμος.

Manolis Anagnostakis, Poetics
(translated by David Conolly)


– You're betraying Poetry again, you'll tell me,
Man?s most sacred expression
You're using it again as a means, a pack-mule
For your sinister objectives
In full knowledge of the damage you're doing
To the young through your example.

– Tell me what you have not betrayed
You and your kind, for years and years,
Bartering your possessions one by one
In international markets and common bazaars
So you're left without eyes to see, without ears
To hear, with lips sealed and you say nothing.
For which of man?s sacred rights are you arraigning us?

I know: preaching and rhetoric again, you'll say.
Well, yes! Preaching and rhetoric.

Words have to be hammered like nails.

If they're not to be lost in the wind.


Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Άνθρωποι
Post by: wings on 24 Apr, 2009, 20:46:08
Μανόλης Αναγνωστάκης, Άνθρωποι

Ένα χώρο να σταθούμε ζητήσαμε, δίχως υποτιθέμενα προνόμια ή ξέχωρη αξία
Ένα αναγκαίον υστέρημα εις όλους περιττόν (κι η ευαισθησία σε τέτοιες στιγμές τι χρησιμεύει;)
Όπως λ.χ. ο Γιώργος Τάδε φίλος λυρικός ποιητής ποζάρει επιμελώς και πείσμων στα πάνω ράφια των επαρχιακών βιβλιοπωλείων
Όπως στον θερινό κινηματογράφο που δεν πειράζεται από τη νόηση των φιλησύχων ημερομισθίων της συνοικίας.
Είμαστε, συνεπώς, πολύ ικανοποιημένοι πιστεύοντας –οψίμως– ασυζητητί σε σοφότατα προγονικά αποφθέγματα.
Να πούμε το «ουκ εν τω πολλώ το ευ» ή «μηδέν άγαν» και τα παρόμοια
Ενδεδυμένοι ευπρεπώς με καινουργή υποδήματα και γραβάτες ημίμαυρες παρελθούσης νεότητος
Διηγούμαστε, εν κύκλω στενώ, πώς τη ζωή μας τυράννησε ένας άγονος έρωτας –πριν τόσα ή τόσα χρόνια– μια απασχόληση κι αυτό, να μην τον έχεις ακόμα ξεχάσει
Σε μια δεδομένη ηλικία δεν αρνιούμαστε πως γράψαμε και στίχους – ω νεότης! μ’ ένα χαμόγελο συγκαταβατικό
Ή διαβάσαμε την «Άννα Καρενίνα» σε μετάφραση αγνώστου κι άλλες μηδαμινότατες κοινοτοπίες.

Επιτέλους έναν χώρον απλούστατον, έστω 1x2, δίχως υποτιθέμενα προνόμια ή ξέχωρη αξία
Άνθρωποι χωρίς καμιά ιδιαίτερη ιδεολογία, όχι αισθαντικότητα, όχι απογοητευμένοι, άνθρωποι απλώς.

Από τη συλλογή Παρενθέσεις (1956)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Νέοι της Σιδώνος, 1970
Post by: wings on 08 May, 2009, 15:59:07
Νέοι της Σιδώνος - Μανώλης Αναγνωστάκης - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=5yTXad6A6xE)

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης διαβάζει το ποίημα «Νέοι της Σιδώνος».

Μανόλης Αναγνωστάκης: Νέοι της Σιδώνος, 1970

Κανονικά δεν πρέπει να ’χουμε παράπονο
Καλή κι εγκάρδια η συντροφιά σας, όλο νιάτα,
Κορίτσια δροσερά – αρτιμελή αγόρια
Γεμάτα πάθος κι έρωτα για τη ζωή και για τη δράση.
Καλά, με νόημα και ζουμί και τα τραγούδια σας
Τόσο, μα τόσο ανθρώπινα, συγκινημένα,
Για τα παιδάκια που πεθαίνουν σ’ άλλην Ήπειρο
Για ήρωες που σκοτωθήκαν σ' άλλα χρόνια,
Για επαναστάτες Μαύρους, Πράσινους, Κιτρινωπούς,
Για τον καημό του εν γένει πάσχοντος Ανθρώπου.
Ιδιαιτέρως σας τιμά τούτη η συμμετοχή
Στην προβληματική και στους αγώνες του καιρού μας
Δίνετε ένα άμεσο παρόν και δραστικό – κατόπιν τούτου
Νομίζω δικαιούσθε με το παραπάνω
Δυο-δυο, τρεις-τρεις, να παίξετε, να ερωτευθείτε,
Και να ξεσκάσετε, αδελφέ, μετά από τόση κούραση.

(Mας γέρασαν προώρως Γιώργο, το κατάλαβες;)

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Αναζήτηση
Post by: wings on 10 May, 2009, 19:29:43
Μανόλης Αναγνωστάκης, Αναζήτηση

Οι πολιτείες ήτανε λευκές, οι νύχτες φορτωμένες βαριές αναμνήσεις
Θολά προμηνύματα για κάποια μακρινά κι αναπότρεπτα ταξίδια
Τώρα πια δε φωνάζω τώρα πια δε σκέφτομαι κάτι σταμάτησε μέσα μου
Μπορώ να δω τη μορφή μου στον καθρέφτη∙ μπορώ να διακρίνω μια μάσκα χλωμή κι ολότελα ξένη.

Θα ’ρθω μια μέρα, γυμνός απ’ αγάπη και μίσος
Αλύγιστος κι αδυσώπητος, μ’ οδηγό τη σιωπή μου και σύντροφο.
Φίλε: αν νομίζεις πως δεν ήρθα πάλι αργά, δείξε μου κάποιο δρόμο
Εσύ που ξέρεις τουλάχιστον πως γυρεύω ένα τίποτα για να πιστέψω πολύ και να πεθάνω.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Τοπίο
Post by: wings on 15 May, 2009, 20:15:16
Μανόλης Αναγνωστάκης, Τοπίο

Ερειπωμένοι τοίχοι. Εγκατάλειψη.
Περασμένες μορφές κυκλοφορούνε αδιάφορα
Χρόνος παλιός χωρίς υπόσταση
Τίποτα πια δε θ’ αλλάξει δω μέσα.
Είναι μια ήρεμη σιωπή, μην περιμένεις απάντηση
Κάποια νύχτα μαρτιάτικη χωρίς επιστροφή,
Χωρίς νιότη, χωρίς έρωτα, χωρίς έπαρση περιττή.
Κάθε Μάρτη αρχίζει μιαν Άνοιξη.

Το βιβλίο σημαδεμένο στη σελίδα 16.
Το πρόγραμμα της συναυλίας για την άλλη Κυριακή.

Από τη συλλογή Παρενθέσεις (1956)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Αν θυμούμαι...
Post by: wings on 15 Jun, 2009, 00:02:14
Μανόλης Αναγνωστάκης: Αν θυμούμαι...

Αν θυμούμαι, δεν είναι που νικήθηκα
Δεν είναι που επιδίωξα μιαν αγοραία λύση
Όλα συγκλίνουνε μπροστά σ’ εκείνο που έρχεται
Αδιάλειπτο, ανεξίτηλο, στίγμα στο πρόσκαιρο.
Να ξεχωρίσεις, αν υπάρχει, μια Στιγμή
Σ’ αλλεπάλληλων χρόνων στείρα διαιώνιση
Για κείνο που έρχεται, φραγμός σε μια παράταση,

Σαν περιζήτητη αμοιβή φτηνής ζωής.

Από τη συλλογή Εποχές 3 (1951)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Αντί να φωνασκώ...
Post by: wings on 06 Aug, 2009, 22:54:57
Μανόλης Αναγνωστάκης: Αντί να φωνασκώ...

Αντί να φωνασκώ και να συμφύρομαι
Με τους υπαίθριους ρήτορες και τους αγύρτες
–Μάντεις κακών και οραματιστές–
Όταν γκρεμίστηκε το σπίτι μου
Και σκάφτηκε βαθιά με τα υπάρχοντα
(Και δε μιλώ εδώ για χρήματα και τέτοια)
Πήρα τους δρόμους μοναχός σφυρίζοντας.
Ήτανε βέβαια μεγάλη η περιπέτεια
Όμως η πόλις φλέγονταν τόσο όμορφα
Ασύλληπτα πυροτεχνήματα ανεβαίνανε
Στον πράο ουρανό με διαφημίσεις
Αιφνίδιων θανάτων κι αλλαξοπιστήσεων.
Σε λίγο φτάσανε και τα μαντάτα πως
Κάηκαν όλα τα επίσημα αρχεία και βιβλιοθήκες
Οι βιτρίνες των νεωτερισμών και τα μουσεία
Όλες οι ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεων
Και θανάτων –έτσι που πια δεν ήξερε
Κανείς αν πέθανε ή αν ζούσε ακόμα–
Όλα τα δούναι και λαβείν των μεσιτών
Από τους οίκους ανοχής τα βιβλιάρια των κοριτσιών
Τα πιεστήρια και τα γραφεία των εφημερίδων.
Εξαίσια νύχτα τελεσίδικη και μόνη
Οριστική (όχι καθόλου όπως οι λύσεις
Στα περιπετειώδη φιλμ).
Τίποτα δεν πουλιόταν πια.
Έτσι λαφρύς και περιττός πήρα τους δρόμους
Βρήκα την Κλαίρη βγαίνοντας
Απ’ τη Συναγωγή κι αγκαλιασμένοι
Κάτω απ’ τις αψίδες των κραυγών
Περάσαμε στην άλλη όχθη με τις τσέπες
Χωρίς πια χώματα, φωτογραφίες και τα παρόμοια.

Τίποτα δεν πουλιόταν πια.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 2 (1956)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Επίλογος (από τη συλλογή «Ο στόχος»)
Post by: wings on 12 Nov, 2009, 20:43:21
https://www.youtube.com/watch?v=WJMLhq3r_U8

Κώστας Καρυωτάκης & Μίκης Θεοδωράκης, Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων
(τραγούδι: Βασίλης Παπακωνσταντίνου / δίσκος: Καρυωτάκης (1984))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Επίλογος

Κι όχι αυταπάτες προπαντός.

Το πολύ-πολύ να τους εκλάβεις σα δυο θαμπούς προβολείς μες στην ομίχλη
Σαν ένα δελτάριο σε φίλους που λείπουν με τη μοναδική λέξη: ζω.

«Γιατί», όπως πολύ σωστά είπε κάποτε κι ο φίλος μου ο Τίτος,
«Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες
Κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα.»

Έστω.
Ανάπηρος, δείξε τα χέρια σου. Κρίνε για να κριθείς.

Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Η αγάπη είναι ο φόβος...
Post by: wings on 01 Apr, 2010, 21:13:06
Μανόλης Αναγνωστάκης: Η αγάπη είναι ο φόβος...

Η αγάπη είναι ο φόβος που μας ενώνει με τους άλλους.
Όταν υπόταξαν τις μέρες μας και τις κρεμάσανε σα δάκρυα
Όταν μαζί τους πεθάνανε σε μιαν οικτρή παραμόρφωση
Τα τελευταία μας σχήματα των παιδικών αισθημάτων
Και τι κρατά τάχα το χέρι που οι άνθρωποι δίνουν;
Ξέρει να σφίγγει γερά εκεί που ο λογισμός μας ξεγελά
Την ώρα που ο χρόνος σταμάτησε και η μνήμη ξεριζώθηκε
Σα μιαν εκζήτηση παράλογη πέρα από κάθε νόημα;
(Κι αυτοί γυρίζουν πίσω μια μέρα χωρίς στο μυαλό μια ρυτίδα
Βρίσκουνε τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους μεγάλωσαν
Πηγαίνουνε στα μικρομάγαζα και στα καφενεία της συνοικίας
Διαβάζουνε κάθε πρωί την εποποιία της καθημερινότητας).
Πεθαίνουμε τάχα για τους άλλους ή γιατί έτσι νικούμε τη ζωή
Ή γιατί έτσι φτύνουμε ένα-ένα τα τιποτένια ομοιώματα
Και μια στιγμή στο στεγνωμένο νου τους περνά μιαν ηλιαχτίδα
Κάτι σα μια θαμπήν ανάμνηση μιας ζωικής προϊστορίας.
Φτάνουμε μέρες που δεν έχεις πια τι να λογαριάσεις
Συμβάντα ερωτικά και χρηματιστηριακές επιχειρήσεις
Δε βρίσκεις καθρέφτες να φωνάξεις τ’ όνομά σου
Απλές προθέσεις ζωής διασφαλίζουν μιαν επικαιρότητα
Ανία, πόθοι, όνειρα, συναλλαγές, εξαπατήσεις
Κι αν σκέφτομαι είναι γιατί η συνήθεια είναι πιο προσιτή από την τύψη.

Μα ποιος θα ’ρθει να κρατήσει την ορμή μιας μπόρας που πέφτει;
Ποιος θα μετρήσει μια-μια τις σταγόνες πριν σβήσουν στο χώμα;
Πριν γίνουν ένα με τη λάσπη σαν τις φωνές των ποιητών;
Επαίτες μιας άλλης ζωής της Στιγμής λιποτάχτες
Ζητούνε μια ώρα απρόσιτη τα σάπια τους όνειρα.

Γιατί η σιωπή μας είναι ο δισταγμός για τη ζωή και τον θάνατο.

Από τη συλλογή Εποχές 3 (1951)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Μιλώ...
Post by: wings on 17 Aug, 2010, 15:25:58
https://www.youtube.com/watch?v=y1XzTi7iUGg

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μίκης Θεοδωράκης, Μιλώ
(τραγούδι: Μαρία Φαραντούρη / δίσκος: Νύχτα θανάτου (1974))


Μανόλης Αναγνωστάκης: Μιλώ...

Μιλώ για τα τελευταία σαλπίσματα των νικημένων στρατιωτών
Για τα τελευταία κουρέλια από τα γιορτινά μας φορέματα
Για τα παιδιά μας που πουλάν τσιγάρα στους διαβάτες
Μιλώ για τα λουλούδια που μαραθήκανε στους τάφους και τα σαπίζει η βροχή
Για τα σπίτια που χάσκουνε δίχως παράθυρα σαν κρανία ξεδοντιασμένα
Για τα κορίτσια που ζητιανεύουνε δείχνοντας στα στήθια τις πληγές τους
Μιλώ για τις ξυπόλητες μάνες που σέρνονται στα χαλάσματα
Για τις φλεγόμενες πόλεις τα σωριασμένα κουφάρια στους δρόμους
Τους μαστροπούς ποιητές που τρέμουνε τις νύχτες στα κατώφλια
Μιλώ για τις ατέλειωτες νύχτες όταν το φως λιγοστεύει τα ξημερώματα
Για τα φορτωμένα καμιόνια και τους βηματισμούς στις υγρές πλάκες
Για τα προαύλια των φυλακών και για το δάκρυ των μελλοθανάτων.

Μα πιο πολύ μιλώ για τους ψαράδες
Π’ αφήσανε τα δίχτυα τους και πήρανε τα βήματά Του
Κι όταν Αυτός κουράστηκε αυτοί δεν ξαποστάσαν
Κι όταν Αυτός τους πρόδωσε αυτοί δεν αρνηθήκαν
Κι όταν Αυτός δοξάστηκε αυτοί στρέψαν τα μάτια
Κι οι σύντροφοι τους φτύνανε και τους σταυρώναν
Κι αυτοί, γαλήνιοι, το δρόμο παίρνουνε π’ άκρη δεν έχει
Χωρίς το βλέμμα τους να σκοτεινιάσει ή να λυγίσει

Όρθιοι και μόνοι μες στη φοβερή ερημία του πλήθους.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 2 (1956)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Το ναυάγιο
Post by: wings on 19 Feb, 2011, 01:47:16
Το ναυάγιο Πέτρος Πανδής, Μίκης θεοδωράκης - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=quooQI3MOq4)

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μίκης Θεοδωράκης, Το ναυάγιο
(τραγούδι: Πέτρος Πανδής / δίσκος: Μπαλάντες (1975))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Το ναυάγιο

Θα μείνω κι εγώ μαζί σας μες στη βάρκα
Ύστερα απ’ το φριχτό ναυάγιο και το χαμό
Το πλοίο βουλιάζει τώρα μακριά
(Πού πήγαν οι άλλες βάρκες; ποιοι γλιτώσαν;)
Εμείς θα βρούμε κάποτε μια ξέρα
Ένα νησί ερημικό όπως στα βιβλία
Εκεί θα χτίσουμε τα σπίτια μας
Γύρω-γύρω απ’ τη μεγάλη πλατεία
Και στη μέση μια εκκλησιά
Θα κρεμάσουμε μέσα τη φωτογραφία
Του καπετάνιου μας που χάθηκε –ψηλά-ψηλά–
Λίγο πιο χαμηλά του δεύτερου, πιο χαμηλά του τρίτου
Θ’ αλλάξουμε τις γυναίκες μας και θα κάνουμε πολλά παιδιά
Κι ύστερα θα καλαφατίσουμε ένα μεγάλο καράβι
Καινούριο, ολοκαίνουριο και θα το ρίξουμε στη θάλασσα

Θα ’χουμε γεράσει μα θα μας γνωρίσουνε.

Μόνο τα παιδιά μας δε θα μοιάζουνε μ’ εμάς.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)
Title: «Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια» (του Δημοσθένη Κούρτοβικ / εφημερίδα «Τα Νέα»)
Post by: wings on 27 Sep, 2011, 00:36:07
Μανόλης Αναγνωστάκης, Αφιέρωση

Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν
Για το σπίτι που χτίστηκε
Για τα παιδάκια που μεγάλωσαν
Για τα πλοία που άραξαν
Για τη μάχη που κερδήθηκε
Για τον άσωτο που επέστρεψε

Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια.

Από τη συλλογή Η συνέχεια 3 (1962)


«Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια»

Του Δημοσθένη Κούρτοβικ

Υπάρχουν δύο ποιητές μας που με έκαναν ανέκαθεν να σπαζοκεφαλιάζω: ο Ανδρέας Κάλβος και ο Μανόλης Αναγνωστάκης (ο οποίος άλλωστε εκτιμούσε τον Κάλβο όσο κανέναν άλλο έλληνα ποιητή). Ο πρώτος και ο τελευταίος «κλασικός» της νεότερης ελληνικής ποίησης μου άφηναν μια παράξενη αίσθηση απόκρυψης. Η έμπνευσή τους έμοιαζε να έρχεται από κάπου πολύ πιο μακριά από εκεί όπου παρέπεμπε, με την πρώτη και τη δεύτερη ματιά, το ποιητικό έργο τους. Από πού όμως;

Στη συνέντευξη που πήρε ο Μισέλ Φάις από τον Αναγνωστάκη το 1992 και παρουσιάζεται σε αυτό τον μικρό τόμο ως μονόλογος (εύστοχα, γιατί ο λόγος του ποιητή, παρά την προφορικότητά του, είναι αναστοχαστικός και όχι συζητητικός), ο Αναγνωστάκης λέει ότι υπήρξε ένας αριστερόχειρας manque, δηλαδή ανεσταλμένος, ακυρωμένος: έγραφε με το δεξί χέρι, γιατί έτσι του επέβαλαν από μικρή ηλικία, αλλά όλα τα άλλα τα έκανε με το αριστερό. Τείνω να βλέπω εδώ μια αλληγορία: η ποιητική γραφή δεν ήταν κάτι φυσικό και αυτονόητο γι' αυτό τον ποιητή, αλλά μια μορφή σωματικής αποξένωσης, μέσα από την οποία έπρεπε να αναζητήσει έκφραση ο πρωτογενής εαυτός του.

Ο Αναγνωστάκης αμφισβητεί τον χαρακτηρισμό του ως καθαρά πολιτικού ποιητή. Θεωρεί ότι είναι πολιτικός και ερωτικός μαζί. Αρκετοί ποιητές και συγγραφείς προσπάθησαν, όταν πέρασε η εποχή της ιδεολογικοπολιτικά στρατευμένης λογοτεχνίας, να υποβαθμίσουν το πολιτικό στοιχείο στο έργο τους και να τονίσουν το ερωτικό, ως διαχρονικότερο. Στην περίπτωση του Αναγνωστάκη όμως δεν πρόκειται για κίνηση τακτικής, αλλά για ειλικρινή έκφραση αυτογνωσίας. Πράγματι, η πολιτικότητα της ποίησής του δεν πήγαζε από ιδέες, ούτε καν από ηθικά συναισθήματα, αλλά από μια καθολικά ερωτική στάση, που στην εποχή της ποιητικής ακμής του δεν θα μπορούσε να μη συμπεριλαμβάνει, και μάλιστα ως ανώτερο τρόπο έκφρασης, την πολιτική πάλη για την αλλαγή του κόσμου. Όταν η υπόθεση της Αριστεράς εκφυλίστηκε σε γραφειοκρατικές διαδικασίες και μικρόψυχες κομματικές σκοπιμότητες, ο έρωτας πέταξε μακριά από την ιστορική κοίτη της. Ο Αναγνωστάκης δεν έπαψε να ενδιαφέρεται για την πολιτική, αλλά δεν μπορούσε πια να εκφραστεί ποιητικά μέσα από την πολιτική. Διατήρησε βέβαια την ελπίδα του αληθινά ερωτικού ανθρώπου, που καταλήγει σχεδόν πάντα να «ελπίζει από απελπισία», όπως λέει ο ίδιος στις «Εποχές 2». Γι' αυτό και δεν είναι ποιητής της ήττας, όπως κατηγοριοποιήθηκε, αλλά της διάψευσης. Η διάψευση, όμως, κάνει κάτι που δεν συνεπάγεται απαραίτητα η ήττα: σημαδεύει το όριο της ποίησης.

Εξηγεί αυτό την ουσιαστική απόσυρση του Αναγνωστάκη από την ποίηση μετά το 1971; Δεν θα μπορούσε άραγε ο έρωτάς του για τον κόσμο και τα πράγματα να βρει άλλα πεδία έκφρασης; Ο ίδιος πιθανολόγησε κάποτε, σε μια συνέντευξή του στη γαλλική «Liberation», ότι αιτία της ποιητικής σιωπής του ήταν η διάλυση, με την πάροδο του χρόνου, των αυταπατών του για τις δυνατότητες της επικοινωνίας μέσω της ποίησης. Στη συνομιλία του με τον Φάις, πάλι, λέει ότι η ποίηση προσιδιάζει στη νεανική ηλικία του ανθρώπου και της ανθρωπότητας, ότι τη σκυτάλη του έντεχνου λόγου παίρνουν αργότερα το μυθιστόρημα, το δοκίμιο, η κριτική. Οι δύο δηλώσεις δεν είναι ταυτόσημες, αλλά έχουν κάτι κοινό: εισάγουν έναν χρονικό, θα έλεγε κανείς βιολογικό περιορισμό στην εγερτήρια δύναμη της ποίησης, μια εγγενή τάση της προς τη σιωπή, που δεν είναι «το τέλειο ποίημα», όπως πιστεύουν άλλοι ποιητές, αλλά η αποσάθρωση της ποίησης από τη νομοτέλεια του κόσμου.

Μια τέτοια άποψη είναι πολύ παράξενη για έναν ποιητή. Και αυτό επαναφέρει στο μυαλό μου την υποψία ότι η πηγή της έμπνευσης του Αναγνωστάκη βρισκόταν πέρα από το περιεχόμενο της ποίησής του, ότι ήταν, με μια έννοια, «αντιποιητική». Και νά που βρίσκω τώρα ένα κλειδί για τη διαλεύκανση του μυστηρίου. Είναι δύο πολύ γνωστά ποιήματα, το ένα του ίδιου του Αναγνωστάκη, το άλλο του Μιχάλη Κατσαρού. Φαίνεται να λένε το ίδιο πράγμα, να εκφράζουν την ίδια διάθεση. Και όμως…

Φωνάζει ο Κατσαρός στο ποίημα «Η διαθήκη μου» : Αντισταθείτε/σ' αυτόν που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι και λέει: καλά είμαι εδώ. /Αντισταθείτε σ' αυτόν που γύρισε πάλι στο σπίτι και λέει: Δόξα σοι ο Θεός… Και πάει λέγοντας, με τον ποιητή να κηρύσσει αντίσταση σε κάθε μορφή εφησυχασμού, συμβιβασμού, παραίτησης.

Και τώρα ο Αναγνωστάκης στην «Αφιέρωση» : Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν/Για το σπίτι που χτίστηκε/Για τα παιδάκια που μεγάλωσαν/Για τα πλοία που άραξαν/Για τη μάχη που κερδήθηκε/Για τον άσωτο που επέστρεψε/Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια.

Και οι δύο ποιητές περιγράφουν την αποτελμάτωση της ύπαρξης με σχεδόν τους ίδιους όρους. Ενώ όμως για τον Κατσαρό η κατάσταση αυτή είναι καρπός ολιγοψυχίας, αφιλοδοξίας και άδοξης συνθηκολόγησης με τις δυνάμεις της αδράνειας (οι φρασούλες «καλά είμαι εδώ» και «δόξα σοι ο Θεός» έχουν, σε αυτά τα συμφραζόμενα, σαφέστατα περιφρονητική χροιά), για τον Αναγνωστάκη είναι η μελαγχολική, αλλά προδιαγεγραμμένη και αναπότρεπτη κατάληξη των πραγμάτων - και των ελπίδων. Δεν είναι ζήτημα ηθικής ανεπάρκειας ή ελλιπούς φρονήματος, αλλά η ολοκλήρωση ενός κύκλου με το πέρασμα της ζωής στην εντροπία.

Ο σκεπτικισμός του Αναγνωστάκη, δηλαδή, δεν ήταν μια όψιμη εξέλιξη, που παρέλυσε τον ποιητή, αλλά μια πρώιμη αναγγελία, ενάντια στην οποία ο βαθιά ερωτικός εαυτός του εξεγέρθηκε γυρεύοντας, όπως έγραψε ο ίδιος, «ένα τίποτα για να πιστέψω πολύ και να πεθάνω». Και ήταν αυτή η αναζήτηση που γονιμοποίησε την ποίησή του.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Αναγνωστάκης δεν ήταν μόνον ένας αριστερόχειρας manque αλλά και ένας ποιητής manque, με την έννοια ότι αυτό που αναζητούσε στην ποίηση, όπως και στην πολιτική, βρισκόταν στο πεδίο του μυστικισμού, ένα πεδίο στο οποίο ένας άνθρωπος τόσο δεμένος με τον κόσμο όσο αυτός (και, ας μη ξεχνάμε, ένας αριστερός της γενιάς του), δεν μπορούσε να επιτρέψει στον εαυτό του να εισχωρήσει. Ωστόσο, ποιητές και συγγραφείς με τέτοιες άλυτες αντιφάσεις είναι οι πιο ενδιαφέροντες.

Πηγή: εφημερίδα Τα Νέα (http://www.tanea.gr/vivliodromio/?aid=4659552)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Το καινούριο τραγούδι
Post by: wings on 17 Nov, 2013, 16:23:04
Μανόλης Αναγνωστάκης, Το καινούριο τραγούδι

Ακόμα πιο κοντά· και δε θα σπάσουν αν δεν σπάσουν τώρα τα δεσμά σου
Δε θα μπορούμε να ρωτήσουμε τη διψασμένη αγωνία μας:
Γιατί δεν πεθαίνουνε πια αυτές οι μέρες που μας λεηλάτησαν τόσο;
Ή στο χρόνο π’ αρχίσαμε ν’ αγαπούμε σαν άντρες και τα κορίτσια τραβούσαν το χέρι τους χωρίς να ξέρουν το γιατί
Κι όμως, ίσως να ’τανε κι ωραίο, σαν ένα βιβλίο ανοιχτό, να περνούσανε οι ώρες αθόρυβα τριγυρισμένες ασφάλεια
Και να ξεχάσουμε το θάνατο εμείς που ζηλέψαμε τις πεταλούδες μες στις καλοκαιριάτικές μας αναμνήσεις.

Μια μέρα θα γράψω την ιστορία των χρόνων μου
Ένας κήπος μ’ άδικα κομμένα άγουρα ρόδα
Μια θάλασσα που ταξιδεύουνε τα πλοία χωρίς προορισμούς
Πρόσωπα σπαταλημένα την εποχή που κατόρθωσαν ν’ αγγίξουν ελαφρά μια συνετά φυλαγμένη πτυχή μας
Πρόσωπα που ’ταν για μας η στοργή τους πληγή· αυτά θα σου γράψω.
Στο μεταξύ στις όχθες των μεσημεριάτικών ποταμιών δεν κοιμούνται πια οι χλομοί Νάρκισσοι με τις αθώες τους ευαίσθητες ψυχές
Στη στέρνα του πάρκου τα παιδάκια δεν ταξιδεύουν πια τις δροσερές τους χίμαιρες πάνω στα χάρτινα μικρά τους καράβια
Θυμούμαι την κρυφήν αγωνία μας: το σφίξιμο στη θέα του πρώτου κίτρινου φύλλου που μας άφηνε μιαν ολόπικρη γεύση στο στόμα.

Φτάνει πια αυτές οι μέρες που μας κούρασαν τόσο
(Οδυνηρές παραστάσεις άυλων οραμάτων)
Φτάνει πια η γαλάζια αιθρία του Αιγαίου με τα ποιήματα που ταξιδεύουν σ’ ασήμαντα νησιά για να ξυπνήσουν την ευαισθησία μας
Τα κορίτσια που ερωτεύονται την ίδια τους μορφή στον καθρέφτη και προσμένουν να λικνίσουν τ’ αβρά όνειρά τους.
Μες στις μεγάλες πλατείες οι άνθρωποι αγαπούν ορμητικά και πεθαίνουν
Τρέχουν, τα λόγια τους βαραίνουν πρόωρα, οι καρδιές τους σφυροκοπούν σαν το μέταλλο
Μες στα πολύβοα λιμάνια κατέβηκα και γέμισα το στήθος μου ομίχλη στις αποβάθρες που δε θέλουν να γεράσουν
Κατέβηκα να σου φέρω την αγάπη που τόσο σου ζήτησα και τη γυρεύω με λαχτάρα
Στα σκοτεινά πλοία που ρίχνουν την άγκυρα, φορτωμένα πελαγίσιες εικόνες και κάρβουνο
Στις χαμηλές κάμαρες των πανύψηλων οικοδομών που κρατούν τη φωτιά και το μυστήριο
Και τα ρολόγια χτυπούν ρυθμικά. Δεν έχω καιρό.
Μοναδική της αγωνίας μου οπτασία.

Στα κατώφλια των γκρεμισμένων σπιτιών νικημένοι στρατιώτες περιμένουν χωρίς ελπίδα το γυρισμό
Στ’ άδεια κρανία τους πλανιούνται εναγώνιες κραυγές
Η φρίκη της άδικης μάχης σκοτώνει τις εφιαλτικές τους ώρες
Λέξεις χλομές συνθέτουν πληγωμένα ελεγεία
Κι εγώ ονειρεύομαι μια μέρα πατώντας πάνω στους νεκρούς μου στίχους να τονίσω με κόκκινα γράμματα (νικητήριες σάλπιγγες) το καινούριο μου τραγούδι.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)


https://www.youtube.com/watch?v=UflpH9Acp0U

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μιχάλης Γρηγορίου, Το καινούριο τραγούδι
(τραγούδι: Μαρία Φαραντούρη & Γιάννης Κούτρας / δίσκος: Η αγάπη είναι ο φόβος (1980))
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης / 1 Ιανουαρίου 1983, ΕΡΤ, εκπομπή «Παρασκήνιο» του Λάκη Παπαστάθη
Post by: wings on 11 Jun, 2014, 12:13:32
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=26638&autostart=0

Μανόλης Αναγνωστάκης / 1 Ιανουαρίου 1983, ΕΡΤ, εκπομπή «Παρασκήνιο» του Λάκη Παπαστάθη
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2 (II)
Post by: wings on 09 Oct, 2015, 23:22:04
Έπεσε βροχή κι αγέρας (Ηλ. Ανδριόπουλος & Μ. Ελευθερίου) - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=RY-cCkACqAw)

Ηλίας Ανδριόπουλος & Μάνος Ελευθερίου, Έπεσε βροχή κι αγέρας
(τραγούδι: Σωτηρία Μπέλλου / δίσκος: Ξένες πόρτες (1985))


Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2

II


«Το κάθε τι τελειώνει μια μέρα», «Τώρα είναι πια πολύ αργά»
Ή «Ν’ αποφασίσουμε χωρίς αναβολή» κι άλλες τέτοιες πολλές αοριστίες.
Φυσούσε απ’ το σπασμένο τζάμι. Ύστερα ήρθανε κι άλλοι.
Γνωστοί κάθε βράδυ. Καθίσαν σιωπηλοί σ’ ένα τραπέζι.
Σκέφτηκες πως περάσανε κι απόψε πάλι τόσες ώρες
—Σωστά το κάθε τι τελειώνει είναι τόσο απλό και φυσικό σαν το λες—
Μετρώντας ακόμη μια φορά ένα-ένα τα ναυαγισμένα μας όνειρα
Πως ζήσαμε κι άλλο ένα βράδυ την ίδια πάντα αναμονή.
(Φίλοι καλοί, μη μας κατηγορήσετε. Σκίσαμε τώρα καιρό τα βιβλία μας
Καλύψαμε με τα χέρια τ’ αφτιά μας στα σφυρίγματα των πλοίων
Ανάψαμε τη φωτιά μας το πρωί με τις παλιές φωτογραφίες)
Κάποια φορά σκεφτήκαμε πως έπρεπε να κοιτάξουμε περισσότερο τα χέρια μας
Είχα κάτι αρρωστιάρικα δάχτυλα, μέσα γλιστρούσε ανεπανόρθωτα το κάθε τι
Είπαν πως ό,τι αγγίζαμε ράγιζε. (Έπρεπε πια κι εμείς να το πιστέψουμε.)
Όμως γιατί ξαναγυρίζαμε κάθε φορά χωρίς σκοπό στον ίδιο τόπο;
Λέγαμε πως λησμονιούμασταν μέρες, ύστερα χρόνια, μα πάντα γυρνούσαμε
Κοιτάζαμε το πρόσωπό μας στον καθρέφτη και μια άλλη συνηθίσαμε μορφή.

… Φυσάει πολύ απ’ το σπασμένο τούτο τζάμι. (Ποιος έριξε φεύγοντας τις καρέκλες στο πάτωμα;)
Δεν ξεχωρίσαμε στο τέλος αν έπρεπε να ξανάρθουμε ή να μην ξανάρθουμε
Θαρρούσες πως στο βάθος θα μας κούραζε το ίδιο. Δεν ξεχωρίσαμε.
(Είχαν τα πρόσωπά μας τόσο αλλόκοτα μπλεχτεί. Μη μας κατηγορήσετε. Χάσαμε πια οριστικά το δικό μας.)

Από τη συλλογή Εποχές 2 (1948)
Title: Re: Μανόλης Αναγνωστάκης
Post by: wings on 19 Mar, 2016, 16:08:39
Ο ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ_ Μέρος 1ο - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=Wk31djwZeuA)

Ο ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ_ Μέρος 2ο - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=kL_nLXKsaSM)

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης διαβάζει Αναγνωστάκη.
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: 13.12.43
Post by: wings on 31 Oct, 2016, 15:23:59
Μανόλης Αναγνωστάκης: 13.12.43

Θυμάσαι που σου ’λεγα: όταν σφυρίζουν τα πλοία μην είσαι στο λιμάνι.
Μα η μέρα που έφευγε ήτανε δικιά μας και δε θα θέλαμε ποτέ να την αφήσουμε.
Ένα μαντήλι πικρό θα χαιρετά την ανία του γυρισμού
Κι έβρεχε αλήθεια πολύ κι ήτανε έρημοι οι δρόμοι
Με μια λεπτήν ακαθόριστη χινοπωριάτικη γεύση
Κλεισμένα παράθυρα κι οι άνθρωποι τόσο λησμονημένοι
–Γιατί μας άφησαν όλοι; Γιατί μας άφησαν όλοι; Κι έσφιγγα τα χέρια σου
Δεν είχε τίποτα τ’ αλλόκοτο η κραυγή μου.

… Θα φύγουμε κάποτε αθόρυβα και θα πλανηθούμε
Μες στις πολύβοες πολιτείες και στις έρημες θάλασσες
Με μιαν επιθυμία φλογισμένη στα χείλια μας
Είναι η αγάπη που γυρέψαμε και μας την αρνήθηκαν
Ξεχνούσες τα δάκρυα, τη χαρά και τη μνήμη μας
Χαιρετώντας λευκά πανιά π’ ανεμίζονται.
Ίσως δε μένει τίποτ’ άλλο παρά αυτό να θυμόμαστε.

Μες στην ψυχή μου σκιρτά το εναγώνιο. Γιατί,
Ρουφώ τον αγέρα της μοναξιάς και της εγκατάλειψης
Χτυπώ τους τοίχους της υγρής φυλακής μου και δεν προσμένω απάντηση
Κανείς δε θ’ αγγίξει την έκταση της στοργής και της θλίψης μου.

Κι εσύ περιμένεις ένα γράμμα που δεν έρχεται
Μια μακρινή φωνή γυρνά στη μνήμη σου και σβήνει
Κι ένας καθρέφτης μετρά σκυθρωπός τη μορφή σου
Τη χαμένη μας άγνοια, τα χαμένα φτερά.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Μια ημερομηνία πριν από χρόνια
Post by: wings on 31 Oct, 2016, 15:26:40
Μανόλης Αναγνωστάκης, Μια ημερομηνία πριν από χρόνια

Ζήσαμε πάντα σε υγρές κι ανεξερεύνητες παραλίες
Στα σιωπηλά καφενεία με τις ετοιμοθάνατες καρέκλες
Τα σούρουπα έρχονται και ξανάρχονται κι η θάλασσα είν’ ατέλειωτη
Με τα θαμπά καράβια που φεύγουν και πλανιούνται στο σκοτάδι.
Είναι ωραίο και θλιβερό να θυμάσαι τόσα βράδια
Δεμένα μ’ απέραστους καπνούς και με δυο κατάμαυρα μάτια
Κι ένα χέρι που μάκραινε και χαιρετούσε απ’ το λιμάνι
(«Πορτ Σάιδ-Αλεξάνδρεια» στις 20 του Ιούλη)
Ζήσαμε εκείνα τα θλιβερά και μονότονα καλοκαίρια
Κλεισμένοι πίσω από τα σίδερα της θάλασσας
Μετρώντας ένα-ένα τα κύματα και τ’ άστρα
Δοσμένοι στην πικρή μας προσμονή.
Άγονες μνήμες.
Τι σκέφτονται όλα αυτά τα καράβια μες στη νύχτα
Που χορεύουν δεμένα τόσα χρόνια και δε γέρασαν
Τυλιγμένα απ’ τις φουρτούνες τόσων και τόσων ταξιδιών
Τι θυμούνται τ’ αναμμένα τροπικά δειλινά
Τα φώτα που λυγίζουν και βουτάνε στο νερό
Τα παιδιά που δεν κοιμούνται και κλαίνε τα βράδια
(«Πορτ Σάιδ-Αλεξάνδρεια» στις 20 του Ιούλη)
Ήταν τα μάτια της θλιμμένα σαν τα καλοκαιριάτικα απογέματα
Κλεισμένα βαθιά στα μυστικά της θάλασσας
Κι ένα χέρι μαλακό μπορεί να σε τραβήξει
Τραγουδώντας στα βάθη του πέλαγου στις μακρινές πολιτείες.

Ζήσαμε πάντα στις υγρές κι ανεξερεύνητες παραλίες
Με τη μνήμη πληγωμένη από μάτια και ταξίδια
Δεμένη πίσω απ’ ένα καράβι που δε θα γυρίσει
Μες στους απέραστους καπνούς και τα βραχνά τραγούδια
(«Πορτ Σάιδ-Αλεξάνδρεια» στις 20 του Ιούλη).

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Οι νικημένοι
Post by: wings on 31 Oct, 2016, 15:28:19
Μανόλης Αναγνωστάκης, Οι νικημένοι

Ανάβαλες την τελευταία πάντα μέρα τη φυγή σου
Είχαμε μέσα κι οι δυο μας βαθιά τον πανικό τού χωρισμού
Νοσταλγούσαμε τόσο να χαρίσουμε τις αβέβαιες πλάνες μας στ’ όνειρο
Όμως ποιος δε λογάριασε τα λευκά καλοκαίρια που πληγώσαν τα χρόνια μας
Ποιος δεν επίστεψε πως δεν είχαμε ακόμα πληρώσει το χρέος μας ολόκληρο
Και βρίσκουμε την κρίσιμη τούτη στιγμή αιχμάλωτους όρκους στη νιότη μας, αισθήματα πιο πλούσια από τ’ άναμμα της σάρκας
Ξέρεις πως πια ξεχάσαμε τ’ αμέριμνα παιδιά που σπαταλούσαν το γέλιο τους
Ξέρεις πως θά ’ρθει μια μέρα που θα φορέσουμε αλογάριαστα ολόγυμνοι τον εαυτό μας
Συντροφεύοντας τις ακριβές μας αμφιβολίες, ξαγρυπνήσαμε ατέλειωτες νύχτες χωρίς δίπλα μας να ’ναι κανείς ν’ ακούσει την αγωνία τής φωνής μας
Αγαπήσαμε μια τρικυμία καινούρια, κι όμως γιατί ν’ αναβάλλουμε πάντα την ώριμη χρονολογία;

Και μένουμε δυο νικημένοι μ’ ολιγόπιστα μάταια φερσίματα.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Χάρης 1944
Post by: wings on 31 Oct, 2016, 15:54:34
Μαρια Φαραντουρη - Χαρης 1944 - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=k8AwVI7daX8)

Μανόλης Αναγνωστάκης & Μίκης Θεοδωράκης, Χάρης 1944
(τραγούδι: Μαρία Φαραντούρη / δίσκος: Αρκαδία I – VII – VIII (1975))


Μανόλης Αναγνωστάκης, Χάρης 1944

Ήμασταν όλοι μαζί και ξεδιπλώναμε ακούραστα τις ώρες μας
Τραγουδούσαμε σιγά για τις μέρες που θα ’ρχόντανε φορτωμένες πολύχρωμα οράματα
Αυτός τραγουδούσε, σωπαίναμε, η φωνή του ξυπνούσε μικρές πυρκαγιές
Χιλιάδες μικρές πυρκαγιές που πυρπολούσαν τη νιότη μας
Μερόνυχτα έπαιζε το κρυφτό με το θάνατο σε κάθε γωνιά και σοκάκι
Λαχταρούσε ξεχνώντας το δικό του κορμί να χαρίσει στους άλλους μιαν Άνοιξη.
Ήμασταν όλοι μαζί μα θαρρείς πως αυτός ήταν όλοι.
Μια μέρα μάς σφύριξε κάποιος στ’ αφτί: «Πέθανε ο Χάρης»
«Σκοτώθηκε» ή κάτι τέτοιο. Λέξεις που τις ακούμε κάθε μέρα.
Κανείς δεν τον είδε. Ήταν σούρουπο. Θα ’χε σφιγμένα τα χέρια όπως πάντα.
Στα μάτια του χαράχτηκεν άσβηστα η χαρά της καινούριας ζωής μας
Μα όλα αυτά ήταν απλά κι ο καιρός είναι λίγος. Κανείς δεν προφταίνει.

… Δεν είμαστε όλοι μαζί. Δυο-τρεις ξενιτεύτηκαν
Τράβηξεν ο άλλος μακριά μ’ ένα φέρσιμο αόριστο κι ο Χάρης σκοτώθηκε
Φύγανε κι άλλοι, μας ήρθαν καινούριοι, γεμίσαν οι δρόμοι
Το πλήθος ξεχύνεται αβάσταχτο, ανεμίζουνε πάλι σημαίες
Μαστιγώνει ο αγέρας τα λάβαρα. Μες στο χάος κυματίζουν τραγούδια.
Αν μες στις φωνές που τα βράδια τρυπούνε ανελέητα τα τείχη
Ξεχώρισες μια: Είν’ η δική του. Ανάβει μικρές πυρκαγιές
Χιλιάδες μικρές πυρκαγιές που πυρπολούν την ατίθαση νιότη μας
Είν’ η δική του φωνή που βουίζει στο πλήθος τριγύρω σαν ήλιος
Π’ αγκαλιάζει τον κόσμο σαν ήλιος που σπαθίζει τις πίκρες σαν ήλιος
Που μας δείχνει σαν ήλιος λαμπρός τις χρυσές πολιτείες
Που ξανοίγονται μπρος μας λουσμένες στην Αλήθεια και στο αίθριο το φως.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2 (I)
Post by: wings on 31 Oct, 2016, 15:57:49
Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2

I


Προσπάθησε μ’ όση καρδιά σ’ απομένει, χάραξε τούτες τις δυο γραμμές σταυρωτά
Ύστερα γέλασε πάλι, δοκίμασε τη νιότη σου ακόμα μιαν Άνοιξη· δεν είναι μάταιο
Μη θυμηθείς κάποια μέρα κάποιον που έφευγε με δυο πληγωμένες παλάμες
Ήμουνα εγώ που σου ’λεγα πάντα: φεύγοντας ήτανε πια πολύ αργά
Κι είχαμε ακόμα πολλή πίκρα πολλή μνήμη πολλή νόηση
Κι η αγάπη είναι πάντα όμορφη ακόμα κι όταν δεν ψιθυρίζει παρά με δυο αβέβαια ανήσυχα χείλη
Κι όταν δε μένει παρά σα δυο χαρακιές σ’ ένα λευκό περιθώριο
Προσπάθησε, πάλεψε ακόμα, ένα τόσο μικρό ασήμαντο διάστημα
Σβήσε μια ακατανόητη παρένθεση μην τραυματίζεις την αμέριμνη ζωή σου.
(Ήταν Οχτώβρης όταν σου χάρισα, έτσι σα μιαν αχτίνα γυρισμού, ένα παλιό κλεισμένο τετράδιο
Και τότες που δε θέλαμε πια να πιστέψουμε πως μπορούσαν ν’ αργούσαν οι ώρες τόσο απελπισμένα όμοιες
Τόσες φορές έξι μέρες
Σ’ ένα μικρό δωμάτιο, σ’ ένα γραφείο, σε μια παιδική κλινική ποτισμένη χλωροφόρμιο
Ανακαλύψαμε ξάφνου μια νύχτα πως λησμονήθηκε μέσα μας τόσον καιρό η νοσταλγία της απουσίας.)

Τώρα προσπάθησε· εγώ τελείωσα· δεν έχω τίποτ’ άλλο να σου πω
Είναι μια λέξη κενή για μια στιγμή πλημμυρισμένη καλοσύνη
Ξέχασε, ξέχασε πάντα —φτάνει μια στάλα καινούριας ζωής—
Ένα παλιό κυριακάτικο δειλινό με δυο σπασμένες καρέκλες στο «Καφενείο των Ναυτικών»
Εκείνον π’ αγάπησες κάποτε κι ίσως νοστάλγησες κάποια στιγμή το γυρισμό του.

Από τη συλλογή Εποχές 2 (1948)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2 (III)
Post by: wings on 31 Oct, 2016, 16:03:36
ΝΙΚΟΣ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗΣ - στο παλιό το Καφενείο.wmv - YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=TCpxEaHmSxM)

Federico García Lorca & Νίκος Μαμαγκάκης, Στο παλιό το καφενείο
(απόδοση στα Ελληνικά: Αγαθή Δημητρούκα, τραγούδι: Νένα Βενετσάνου / δίσκος: Του έρωτα και του πάθους (1983))


Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2

III


Έτσι όπως πια δεν το αποφάσιζες να φύγεις
Για κάθε πίκρα σου μη νιώθοντας οδύνη
Για κάποια δάκρυα που δε στέγνωσαν ακόμα
Για μιαν αρρώστια σου παλιά μη λογαριάζεις
Σκυμμένος πάλι μες στη νύχτα χωρίς λάμπα
Κάτω απ’ τις στέγες τις νεκρές της πολιτείας
Προσμένοντας μια Αυγή που σου ’χαν τάξει
Χρόνια ταξίδεψες διψώντας κάποιο γράμμα
—Μέσα σου πλήθος τ’ αμαρτήματα, τις τύψεις—
Με μια σβησμένη νοσηρή χρονολογία
Κι ούτε κανείς πια δε μ’ αντάμωσε σαν πρώτα
(Ούτε κανείς, αλήθεια, πρόσμενε να φέξει)
Έτσι όπως έμεινα κι εγώ τότε μια νύχτα
Ξένος ολότελα κι απ’ όλους ξεχασμένος
Με τη δική σου μοναχά τη συντροφιά
—Με σένα τόσα χρόνια μακριά μου—
Ξένος πολύ μέσα σε τούτο το παλιό το καφενείο
Έτσι όπως έμεινα μονάχος κάποια νύχτα
Μέσα σε τούτο το παλιό το καφενείο
Στο νυσταγμένο καφενείο όλη τη νύχτα
Στου Πειραιά, νύχτα, το βρόμικο λιμάνι

Από τη συλλογή Εποχές 2 (1948)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Χειμώνας 1942
Post by: wings on 09 Nov, 2018, 14:56:55
Μανόλης Αναγνωστάκης, Χειμώνας 1942

Ξημέρωσεν ο δείχτης πάλι Κυριακή.

Εφτά μέρες
Η μια πάνω απ’ την άλλη
Δεμένες
Ολόιδιες
Σα χάντρες κατάμαυρες
Κομπολογιών του Σεμινάριου.

Μια, τέσσερις, πενηνταδυό.

Έξι μέρες όλες για μια
Έξι μέρες αναμονή
Έξι μέρες σκέψη
Για μια μέρα
Μόνο για μια μέρα
Μόνο για μιαν ώρα.
Απόγευμα κι ήλιος.

Ώρες
Ταυτισμένες
Χωρίς συνείδηση
Προσπαθώντας μια λάμψη
Σε φόντο σελίδων
Με πένθιμο χρώμα.

Μια μέρα αμφίβολης χαράς
Ίσως μόνο μιαν ώρα
Λίγες στιγμές.
Το βράδυ αρχίζει πάλι η αναμονή
Πάλι μιαν εβδομάδα, τέσσερις, πενηνταδυό

………………………………………………..

Σήμερα βρέχει απ’ το πρωί.
Ένα κίτρινο χιονόνερο.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Απροσδιόριστη Χρονολογία
Post by: wings on 09 Nov, 2018, 15:00:24
Μανόλης Αναγνωστάκης, Απροσδιόριστη Χρονολογία

Αυτή η μέρα πέρασε χωρίς καμιάν απόχρωση
Τόσο διαφορετική από τις άλλες μέρες
(Ίσως η απαρχή ομοίων ημερών)
Έσβησεν έτσι ανάλαφρα όπως ήρθε
Χωρίς να παιχνιδίσει ο ήλιος στα κλαδιά
Τράβηξε τις κουρτίνες της με διάκρισην η νύχτα.

Μια μέρα τόσο διάφορη απ’ τις άλλες
Χωρίς τα σύμβολα του «πλην» και του «συν» π’ αυλακώνουν τη σκέψη
Χωρίς να βαραίνει καν τη ζυγαριά τής μνήμης
Πες σα μια σαπουνόφουσκα που τρυπήσαμε με την καρφίτσα
Σαν τον καπνό τσιγάρου χωρίς άρωμα.

Έτσι έπεσε ένα φύλλο από το καλαντάρι
Δίχως τον παραμικρότερο ήχο
(Χάθηκε και δεν ψάξαμε να το βρούμε)
Έμεινε το συρτάρι μας όπως τ’ αφήσαμε.

Ίσως –λες– πως δεν ήτανε καν μια μέρα
Μόνο που σήμερα φωνάζουν αρνητικά οι αριθμοί
Το ρολόι γυρισμένο ένα ακόμα εικοσιτετράωρο
–Λες– πως περάσαμε ασυνείδητα τα μεσάνυχτα
Έναν ολόισιο ασφαλτοστρωμένο δρόμο.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Θά 'ρθει μια μέρα…
Post by: wings on 09 Nov, 2018, 15:05:23
Μανόλης Αναγνωστάκης: Θά ’ρθει μια μέρα…

Θά ’ρθει μια μέρα που δε θα ’χουμε πια τι να πούμε
Θα καθόμαστε απέναντι και θα κοιταζόμαστε στα μάτια
Η σιωπή μου θα λέει: Πόσο είσαι όμορφη, μα δε βρίσκω άλλο τρόπο να σ’ το πω
Θα ταξιδέψουμε κάπου, έτσι από ανία ή για να πούμε πως κι εμείς ταξιδέψαμε.

Ο κόσμος ψάχνει σ’ όλη του τη ζωή να βρει τουλάχιστον τον έρωτα, μα δε βρίσκει τίποτα.
Σκέφτομαι συχνά πως η ζωή μας είναι τόσο μικρή που δεν αξίζει καν να την αρχίσει κανείς.
Απ’ την Αθήνα θα πάω στο Μοντεβίδεο ίσως και στη Σαγκάη∙ είναι κάτι κι αυτό δεν μπορείς να το αμφισβητήσεις.

Καπνίσαμε –θυμήσου– ατέλειωτα τσιγάρα συζητώντας ένα βράδυ
–Ξεχνώ πάνω σε τι– κι είναι κρίμα γιατί ήταν τόσο μα τόσο ενδιαφέρον.

Μια μέρα, ας ήτανε, να φύγω μακριά σου αλλά κι εκεί θά ’ρθεις και θα με ζητήσεις
Δεν μπορεί, Θε μου, να φύγει κανείς ποτέ μοναχός του.

…………………………………………………………

Τον πρώτο Μάρτη, στον πόλεμο, γνώρισα έναν Εγγλέζο θερμαστή
Που μου διηγήθηκεν ολόκληρη την ιστορία του Σαμ Ντέιλαν
«Είναι αργά» μου είπε κάποτε «θα ‘πρεπε πια να πηγαίνουμε
Μα δεν είναι ανάγκη επιτέλους να κλαίτε τόσο πολύ για έναν άνθρωπο που σκοτώθηκε.
Πέθανε στην αγκαλιά μου και ψιθύριζε ένα γυναικείο όνομα
Είναι πολύ γελοίο να πεθαίνεις και να ψιθυρίζεις ένα γυναικείο όνομα».
Το μούτρο του άσπριζε παράξενα. Ύστερα δεν τον ξαναείδα.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης, Επιτάφιον
Post by: wings on 25 Nov, 2018, 21:01:51
https://www.youtube.com/watch?v=hU4h3pMNXfA

Κώστας Βάρναλης & Λουκάς Θάνου, Η μπαλάντα του κυρ-Μέντιου (με τον Νίκο Ξυλούρη)

Μανόλης Αναγνωστάκης, Επιτάφιον

Εδώ αναπαύεται
Η μόνη ανάπαυση της ζωής του
Η μόνη του στερνή ικανοποίηση
Να κείτεται μαζί με τους αφέντες του
Στην ίδια κρύα γη, στον ίδιο τόπο.

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Ποιήματα που μας διάβασε ένα βράδυ ο λοχίας Όττο V… (I)
Post by: wings on 25 Nov, 2018, 21:05:57
https://www.youtube.com/watch?v=n4m5cRKdyfw

Μάνος Χατζιδάκις & Νίκος Γκάτσος, Ο Ιρλανδός κι ο Ιουδαίος
(τραγούδι: Γιώργος Ρωμανός / δίσκος: Μυθολογία (1966))


Μανόλης Αναγνωστάκης: Ποιήματα που μας διάβασε ένα βράδυ ο λοχίας Όττο V… (I)

Σε δύο λεπτά θ’ ακουστεί το παράγγελμα «Εμπρός»
Δεν πρέπει να σκεφτεί κανένας τίποτ’ άλλο
Εμπρός η σημαία μας κι εμείς εφ’ όπλου λόγχη από πίσω
Απόψε θα χτυπήσεις ανελέητα και θα χτυπηθείς
Θα τραβήξεις μπροστά που μαντεύονται χιλιάδες ανήσυχα μάτια
Εκεί που χιλιάδες χέρια σφίγγονται γύρω από μι’ άλλη σημαία
Έτοιμα να χτυπήσουνε και να χτυπηθούν.

Σ’ ένα λεφτό πρέπει πια να μας δώσουν το σύνθημα
Μια λεξούλα μικρή μες στη νύχτα, που σε λίγο εξαίσια θα λάμψει.

(Κι εγώ που ’χω μια ψυχή παιδική και δειλή
Που δε θέλει τίποτ’ άλλο να ξέρει απ’ την αγάπη
Κι εγώ πολεμώ τόσα χρόνια χωρίς, Θε μου, να μάθω γιατί
Και δε βλέπω μπροστά μου τόσα χρόνια παρά μόνο τον δίδυμο αδερφό μου).

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Ποιήματα που μας διάβασε ένα βράδυ ο λοχίας Όττο V… (II)
Post by: wings on 25 Nov, 2018, 21:09:17
https://www.youtube.com/watch?v=ZeZmx3KBwfY

Charles Aznavour & Georges Garvarentz, Hier Encore (1964)

Μανόλης Αναγνωστάκης: Ποιήματα που μας διάβασε ένα βράδυ ο λοχίας Όττο V… (II)

Σε τούτη τη φωτογραφία ήμουνα νέος κοντά 22 χρονώ· εδώ είναι η γυναίκα π’ αγαπούσα: η γυναίκα μου
Τη λέγανε Μάρθα· έσφιγγε το γιο μου με λαχτάρα στην αγκαλιά της
Δε μου ’πε: «χαίρομαι που πας να πολεμήσεις». Έκλαιγε σαν ένα μικρό κοριτσάκι.
Κι εδώ κάποιο σπίτι παλιό μ’ έναν κήπο στη μέση και μ’ άνθη…
… Θυμάσαι όταν ήμασταν παιδιά είχαμε ένα ξύλινο άλογο και μια γυαλιστερή τρομπέτα
Τα βράδια ξαγρυπνούσαμε στα βιβλία με τις αρχαίες ηρωικές ιστορίες
Τον αθώο μας ύπνο τυράννησαν οι αντίλαλοι των φημισμένων πολεμιστών
Ύστερα τα ξεχάσαμε όλα αυτά σε μια γωνιά γελώντας για τα παιδιάστικα καμώματα.
Ίσως αύριο μια τόση τρυπίτσα μού χαράξει το μέτωπο
Ω μια τρυπίτσα που χωρά όλο τον πόνο των ανθρώπων
Ποιος είμαι; Πού βρίσκομαι; Σκίστε τα ρούχα μου εδώ μπροστά στο στήθος
Ίσως θα βρείτε ακόμα τ’ όνομά μου σκαλισμένο. Ποιος το θυμάται;
Ψάξτε τα ρούχα μου ακόμα… Εδώ ήμουνα νέος 22 μόλις χρονώ
Κι εδώ μια γυναίκα που σφίγγει με λαχτάρα ένα παιδί στην αγκαλιά της.

(Έκλαιγε αλήθεια όταν έφευγα σαν ένα μικρό κοριτσάκι.)

Από τη συλλογή Εποχές (1945)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2 (IV)
Post by: wings on 01 Jan, 2019, 18:31:21
Μανόλης Αναγνωστάκης, Εποχές 2

IV


Το γνώρισες τούτο καλά
Ήταν μια νίκη κι αυτό
Πολύ παραπάνω από μια νίκη
Κι έτσι όπως ήτανε μακριά πολύ τα ξημερώματα
Εξουσιάζοντας τη συγκατάβαση της νύχτας
Χτυπώντας τους τοίχους της πιο απάνθρωπης αίσθησης
Παίζοντας βάναυσα στα κίτρινά σου δάχτυλα
Του μυαλού σου το ανυπάκουο
Τώρα το γνώρισες καλά
Έτσι στο τέλος πάντα πώς κερδίζεις μια φυγή
Της απόγνωσης την τρυφερότητα
Των διεγέρσεων τον σαρκασμό
Άλλωστε το ’χες, αλήθεια, τόσο κάποτε πει
Εσύ, εκείνος που πέθανε, ή κάποιος άλλος
(Ένας άλλος μονάχα)
Για κάποιο πρόσωπο μαρμάρινο μιλώντας
Για κάποιο πρόσωπο μαρμάρινο μιλώντας
Για κάποιο πρόσωπο που σβήστηκε μια νύχτα
Στου καθρέφτη το θόλωμα
Σα σύννεφο τις πρώτες μέρες του φθινόπωρου
Ασπίδα του ήλιου
(Μα τι γυρεύουν απόψε εδώ όλα αυτά;)
Άλλωστε ήτανε μια παλιά μας συνήθεια
Αποχτημένη συνήθεια με φρόνηση τόση
—Βιβλίων παλιών σκονισμένη σοφία—
Να ψάχνεις αδιάκοπα μιαν έρημο
Χωρίς ένα δέντρο, ένα ρίγος νερών
Χωρίς ένα λευκό φόρεμα αγνότητας
Χωρίς μιας βεβαιότητας αντίκρισμα.
Ήταν μια νίκη κι αυτό
Πολύ παραπάνω από μια ασήμαντη νίκη
Κι ας μην ήτανε τίποτε άλλο
Από ένα τρύπιο υπόστεγο χαμηλό
Τυραννισμένο απ’ τη βροχή
Ποτισμένο από μια θάλασσα τόσης θυσίας
Κι ας μην ήτανε τίποτε άλλο
Παρά μια νύχτα ολόιδια νύχτα
Χωρίς ούτε ένα σφύριγμα τρένου
Χωρίς ούτε μιας νοσταλγίας τυράννισμα
Ούτε ένα κλάμα παιδιού.
Και μη γυρέψεις πίσω τίποτε άλλο
—Αργούν τόσο πολύ τα ξημερώματα—
Κι η μέρα ας μη σε βρει με τα βρεγμένα σου ρούχα
Με πλήθος καμώματα ξένα
Με πλήθος αγάπη ζεσταμένη στη θέληση
Σα ρημαγμένο πάρκο την Άνοιξη
Σαν ασυλλόγιστη λεηλασία.
Ναι, μη γυρέψεις ποτέ, τι σε θέλουν όλα αυτά
Θυμήσου την άνομη τύψη
Πάνω σε βίαια πρωτόγονα κρεβάτια
Νύχτα, Νύχτα βαθιά χωρίς κούραση
Νύχτα δεν είσαι πικρή σαν το γνώριμο
Μη σβήσεις πια το πρόσωπό σου εσύ μονάχη
Μες στου καθρέφτη το θόλωμα
Όπως το κάθε πρόσωπο που πέρασε
Σπάζοντας αλογάριαστα φτηνά το κάθε τι
Το κάθε τι π’ απόμεινε ακόμα
Ζεστό σαν το απρόσιτο.

Από τη συλλογή Εποχές 2 (1948)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2 (V)
Post by: wings on 28 Jun, 2019, 21:24:37
Μανόλης Αναγνωστάκης, Εποχές 2

V


Φτάνεις κι εσύ κάποτε να πιστέψεις πως σάπισαν όλα τα περάσματα πως αμείλιχτοι φύλακες στέκονται ορθοί σε κάθε γωνιά. Πολλές φορές η νύχτα ξέρει να σου μιλά σα μια θανάσιμη ηδονική φίλη μα συ δε θες να την ακούς, ζητάς μια λάμπα, τίποτε άλλο από μιαν ελάχιστη λάμπα, μια λάμπα τόσο ταπεινή μέσα σε τούτο το σκοτάδι. Έστω λοιπόν, θα περιμένουμε εδώ τα ξημερώματα —μπορούμε στη ζωή μας δυο φορές να ξαναρχίσουμε— χωρίς όλο τούτο το φορτίο των αδέσποτων λέξεων να βαραίνει το μυαλό μας, χωρίς όλους αυτούς τους σεμνούς ανθρώπους τόσο βέβαιος απόλυτα ο καθείς για τον εαυτό του, διστάζοντας τι να προσφέρουνε στον άλλο: ένα σπαθί ή ένα άνθος, χωρίς αυτούς τους τυφλούς χιμαιρικούς υπαίθριους ρήτορες που βλέπουνε τα χρόνια τους αδιάφοροι να φεύγουνε σαν τους τροχούς μιας πανάρχαιας άμαξας βαριάς. Ήρθανε, τότε, τόσοι, αιχμαλωτίζοντας τον θάνατο με μια λαχανιασμένη χειρονομία δίχως να κρατούν μαζί τους παρά μια σφαίρα μοναδικιά για το δικό τους κορμί. Γυναίκες που τα μαρτυρικά τους δάκρυα δεν μπόρεσαν να σβήσουνε πάνω στο μάρμαρο ποτέ τις χαρακιές της προσφοράς τους. Η γνώριμη πικρή μυρουδιά του κλεισμένου από χρόνια δωμάτιου, του μουχλιασμένου δωμάτιου, μια νύχτα μια νύχτα πια χωρίς επιστροφή.

Πολλοί μας μίλησαν επίσης για την Εποχή
Για των καιρών το βαρυσήμαντο
Έπρεπε βέβαια κι εσύ πια να διαλέξεις
Αυτό που λέμε μια συνέπεια μια ακεραιότητα
Κάτι το ανθρώπινο με μια οποιαδήποτε τελείωση
Ξεχνώντας τι μοιράζουμε κάθε καινούρια στιγμή.
Άλλοι μας είπανε να γονατίσεις έστω μια φορά
Σ’ αυτό, ας πούμε, που καθορίστηκε αναχώρηση
Μπροστά σ’ ένα κρεβάτι σε μια γύμνωση
Σε μια φωτιά μπροστά χαμηλωμένη.
Μα αλήθεια πες μου εσύ, πώς να νικήσεις
Ετούτο το κουρέλι με το σχήμα της καρδιάς σου
Ετούτο τον καπνό που αντιστέκεται στον άνεμο
Εσύ που μόνο το ’ξερες πόσες φορές
Μετρήσαμε στις ίδιες πλάκες τα βαριά μας βήματα
Βουλιάξαμε τα πόδια μας στην ίδια σάπια λάσπη
Βρήκαμε ένα θλιμμένο κυπαρίσσι
Πίσω από μια γλυκιά μορφή παιδιού
Εσύ μονάχα θα τραβήξεις τις κουρτίνες
Πίσω τους τα ψυχρά ηδονισμένα ομοιώματα
Βαμμένα αξιοθρήνητα γελοία
Χτυπούνε τα δυο χέρια τους σε πίδακα χαράς.
Εγκατάλειψη. Πόσο το καταλάβαμε στο τέλος
Καλά, για την ηθοποιία της βραδιάς
Για την απέραντη φτήνια και την κούραση
Κάποιας φυματικής ονειροπόλησης
Μ’ όλο που ήτανε κι αυτό στο κάτω-κάτω μια αναχώρηση
Πέρα απ’ το καθιερωμένο και το νόμιμο
Εγκατάλειψη με τη συναίσθηση της αδιάκοπης στιγμής
Για μια ηδονή που δε γνωρίζει μεταμέλεια
Για μια ανθρώπινη φυγή
Πέρα από κάθε όργιο σκέψεων
Ή αντικρουόμενων διαθέσεων.

Σάπισαν όλα τα περάσματα φύλακες βλοσυροί σε κάθε πόρτα. Σκέφτομαι τις σουβλερές κρύες κραυγές που καρφώνουν στα φέρετρά τους τους νεκρούς, τη χαλασμένη αγνότητα μιας γυναίκας που ξόδεψε ασυλλόγιστα τον παιδικό έρωτά της, ό,τι μπορούσες να πιστέψεις στην πιο χιμαιρική σου ασυνέπεια, μα τι είναι τούτο που ’χουμε ονομάσει ανεπανόρθωτο; Ίσως υπάρχει πάντα η διαφυγή, απομακρύνοντας τα βήματα του γυρισμού, όταν όλοι οι φίλοι σου έχουνε πεθάνει ανεξήγητα από μιαν άγνωστη αρρώστια, ίσως υπάρχει πάντα να σημάνει μια αναχώρηση πέρα από κάθε καθιέρωση και πίστη.

(Και ποιος να μας προσέξει, ποιος
και να μας λογαριάσει
στη θέση που καθόμαστε;)

Από τη συλλογή Εποχές 2 (1948)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2 (VI)
Post by: wings on 04 Sep, 2019, 17:07:28
Μανόλης Αναγνωστάκης, Εποχές 2

VI


Στον Ηλία

Γύρισες πίσω, κι η πολιτεία με τα σπασμένα σοκάκια σα γυναίκα τα ξημερώματα
Άνθρωποι πάντα βιαστικοί μέσα στους άσκοπους δρόμους προφασιζόμενοι κάποιο μεγάλο σκοπό
Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε χωρίς κανένα κίνδυνο από τα τόσα κάρα που περνούνε
Λοιπόν, το ξέρεις πως πολλοί περάσανε τους θερμούς μήνες συζητώντας πού θα παραθερίζανε καλύτερα
Ένας θα προτιμούσε το βουνό, άλλος τη θάλασσα, στο τέλος συμφωνήσανε για μια καλή παρέα
—Γιατί, κάθε φορά που θυμούμαστε μοιάζουμε σαν τα καφενεδάκια του καλοκαιριού
Κρατώντας καθένας μια καρφίτσα μικρή που του ματώνει τα δάχτυλα;—
Έπειτα σκέφτεσαι πως και το άλλο πρωινό θα ξυπνήσεις μ’ ένα κουδούνισμα ολόιδιο στην πόρτα.
Στην επαρχία κάποτε μας άρεσαν τα δράματα τιμή που διαλαλούσανε τα πρωινά φύλλα
Κοιτάζαμε τις φωτογραφίες, κλαίγαμε μόνοι μας το βράδυ στη φωτιά για κάποιαν όμορφη που αυτοκτόνησε
Έχουμε εφημερίδες στο συρτάρι μας ένα σωρό με κίτρινα φύλλα.
Γύρισες πίσω διψώντας πάλι την προσδοκία μιας ατημέλητης αίσθησης
Ίσως να πίστευες πως γυαλίζανε οι δρόμοι ξανά στην πρώτη μεσημεριάτικη λάμψη τους
Όπως τα μακρινά φώτα ριγούσανε του λιμανιού σα στήθος αβέβαιο παρθένας
Η ταβέρνα κλειστή, διώξανε και τον μικρό που κάποτε ονειρεύτηκε πλένοντας πιάτα να πλουτίσει
Τώρα θυμάται ακόμα τα χειμωνιάτικα βράδια κάτω από την ασετυλίνη
Ακόμα θυμάται τους φίλους κάθε βράδυ που κουβεντιάζανε κι αυτός δεν ξέρει τι κι ύστερα ψιθυρίζανε
Ένα σκοπό που δεν τον άκουσε ποτέ στη μακρινή στη μακρινή του την πατρίδα.
... Μέσα σε τόσες εναντιότητες αναζητήσαμε μια χαλασμένη αισθαντικότητα
Σημαδεμένες χρονολογίες σα βιβλία βιβλιοθήκης πολυσύχναστης
Κι ήτανε πάντα πίσω από τη θύμηση οι γκρεμισμένες αψίδες του καλοκαιριού.
Κάποτε παίζουμε την αγάπη και τότε αλήθεια νιώθουμε ανυπέρβλητα αγνοί
—Μια γεύση φιλιού πάνω στην παιδική σου επιδερμίδα—
Παίζουμε τη φυγή την ανεπίστρεπτη πίσω από χάρτινες κουρελιασμένες πανοπλίες
Παίζουμε την οδύνη μέσα σε δυο πακέτα τσιγάρα ολοκαίνουρια
Την εγκαρτέρηση μιας νόησης σε δυο σκοινιά τεντωμένα στη χειμωνιάτικη βεράντα.
Άλλοτε πάλι αυτοί οι άνθρωποι ερωτεύονται παράξενα πολύ
Ανιχνεύουνε τη συμφορά μέσα στην πιο ευτυχισμένη τους ένταση
Πουλούνε την ηδονή τους για τις ασήμαντες διανοητικές τους αναμνήσεις
Αποσυνθέτουνε την παρουσία τους σε πολλαπλές αποχρώσεις.
Μέσα σε τόσες εναντιότητες πολιορκήσαμε την κλεμμένη μας άγνοια
Δε μάθαμε, ήταν αλήθεια, καμιά ποτέ μας προσευχή, το μεγαλείο της ταπείνωσης
Δεν σηκωθήκαμε μια Αυγή με την υπόσχεση της ακριβής υποταγής.

... Έκλαψα χτες, παίρνοντας ένα γράμμα από τον φίλο Ρ... που ταξιδεύει χρόνια στις επαρχιακές κωμοπόλεις
Μου γράφει: Θυμήσου τις βάρκες τα μεσάνυχτα γύρω στ’ αγκυροβολημένα φορτηγά
Μου γράφει: Θυμήσου τις μέρες μιας Άνοιξης ολόφωτες μέσα στο αιμάτινο φορτίο τους
Μου γράφει: Θυμήσου τους τέσσερις τοίχους που φύλαξαν αναφαίρετα τόσον καιρό το μυστικό μας
Έχασα τα βιβλία μου, φώναζες, έχασα τα χαρτιά μου, έχασα καθετί που πιότερο στον κόσμο αγαπώ.

Είχες χάσει κάτι πολύ περισσότερο. Μιαν ατέλειωτη νεότητα σε κάθε γωνιά της ολόπικρης νόησης.

Από τη συλλογή Εποχές 2 (1948)
Title: Μανόλης Αναγνωστάκης: Εποχές 2 (VII)
Post by: wings on 07 Jan, 2020, 01:17:59
Μανόλης Αναγνωστάκης, Εποχές 2

VII


Στη μνήμη του Αλέξη

Αυτό που ονομάσαμε φθινόπωρο ήτανε μια θεμιτή καθορισμένη αναγκαιότητα
(Η αφή μας μοιράζεται ανάμεσα σε σκυθρωπές κουρτίνες κι αισθήματα εφηβικά
Τα μάτια μας που ματώθηκαν από πυρπολούμενους θαλασσινούς ήλιους)
Κανείς ναυαγός δεν πεθαίνει χωρίς μια φωτογραφία νοσταλγική
Κανένα πλοίο δε σαλπάρει χωρίς καπνό και χωρίς δάκρυα.

Δε ζητήσαμε πίσω απ’ αυτή την πολιτεία καμιά σίγουρη εναλλαγή
Δεν ασφαλίσαμε τη βεβαιότητα της πληρωμένης εγκαρτέρησης
Το βράδυ ανάβουν οι βιτρίνες των νεωτερισμών, στριφογυρίζουν τα γραμμόφωνα
Μέρες γιορτής οι σημαίες υψώνονται, τα σχολεία μ’ ομοιόμορφες μπλούζες
Κάθε κενότητα αναπαύεται ανώδυνα πάνω σε καταχτημένες αποσκευές
Πηγαίνει στα ζαχαροπλαστεία, συνωθείται, ηδονίζεται
Περιφρονεί, αυτάρκης, κάθε είδους εγκατάλειψη.
Εμείς δε ζητήσαμε την ανεκπλήρωτη έξοδο, στενέψαμε την καρδιά μας
Έντιμοι στα βραδινά σφυρίγματα των κρατικών Σιδηροδρόμων
Που συγκλίνουν με τις πρώτες βροχές ομαλά, με θερινών ειδυλλίων ναυάγια
Αυτοί πιστεύουν πως ο χρόνος με τα χαρτιά περνάει πιο ευχάριστα
Αν δε βρέξει θα πάμε στο πάρκο, αν βρέξει στης κυρίας Αγγέλας
Εκεί που στη σοφίτα κατοικεί ο αρχαίος μαέστρος με τη γυναίκα του
Κι η κόρη αρραβωνιάζεται 29 χρονώ, απέκρουσε πολλές προτάσεις
Αγαπούσε τη διαστολή, τα θερινά ξενοδοχεία, τα κλειστά οικογενειακά κέντρα
Λατρεύει ένα βρέφος, θα τ’ ονομάσει Αγνή, αν κι ο γιατρός το έχει —ή σχεδόν— απαγορεύσει.

Αφήσαμε, νέα παιδιά, στο καφενείο η «Ωραία Σελήνη» τα κατακάθια του καφέ
(Η Μοίρα μας ανοίγεται θαυμασία: εδώ δρόμος, εκεί δρόμος, αποκεί επίσης δρόμος)
Το βράδυ θα παίξεις τρεις παρτίδες τάβλι για τρία γλυκά ή υποβρύχια
Το βράδυ έχει πάντα δροσιά. Γυναίκες περιφράσσουν τη δίοδο των στενωπών
Σηκώνονται, πηγαίνουν μέσα, ανανεώνονται και συνεχίζουν
Οι άνδρες επιστρέφουν αργά, έχουν δειπνήσει ή ισχυρίζονται
Ο ρόγχος των δωματίων είναι κενός, ο χρόνος επισκέπτεται αναλλοίωτος.

Από τη συλλογή Εποχές 2 (1948)