Γιάννης Βαρβέρης

[wings]

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΕΡΗΣ



Γεννήθηκε το 1955 στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά. Έχει εκδώσει ποιητικές συλλογές, μεταφράσεις, θεατρικά και λογοτεχνικά δοκίμια. Από το 1976 γράφει κριτική θεάτρου. Η συλλογή του «Ο κύριος Φογκ» έχει εκδοθεί στα αγγλικά από τον Philip Ramp. Μεταφράσεις του αττικής και νέας κωμωδίας έχουν παρουσιαστεί στην Επίδαυρο και αλλού. Το 1996 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Κριτικής-Δοκιμίου. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε ανθολογίες στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα γερμανικά, στα ιταλικά, στα ισπανικά και στα ρουμάνικα. Το 2001 του απονεμήθηκε το Βραβείο Καβάφη.

[Πηγή για το βιογραφικό σημείωμα και τη φωτογραφία: Κ.Θ.Β.Ε.]

Ποιητικές συλλογές:
«Εν φαντασία και λόγω», εκδόσεις Κούρος, 1975
«Το ράμφος», εκδόσεις Τραμ, 1978
«Αναπήρων πολέμου», εκδόσεις Ύψιλον, 1982
«Ο θάνατος το στρώνει», εκδόσεις Ύψιλον, 1986
«Πιάνο βυθού», εκδόσεις Ύψιλον, 1991
«Ο κύριος Φογκ», εκδόσεις Ύψιλον, 1993
«Άκυρο θαύμα», εκδόσεις Ύψιλον, 1996
«Ποιήματα 1975-1996», εκδόσεις Κέδρος, 2000
«Στα ξένα», εκδόσεις Κέδρος, 2001
«Πεταμένα λεφτά», εκδόσεις Κέδρος, 2005
«Ο άνθρωπος μόνος», εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2009

Μετάφραση:
Λ. Φερρέ, «Μια πρώτη παρουσίαση», εκδόσεις Κούρος, 1976
Ζ. Πρεβέρ, «Θέαμα και ιστορίες» (ποιήματα), εκδόσεις Νεφέλη, 1982
Λ. Κάρινγκτον, «Η αρχάρια και άλλα διηγήματα», εκδόσεις Ύψιλον, 1982
Ζ. Μπρασένς, «Ο γορίλας και άλλα ποιήματα», εκδόσεις Ύψιλον, 1983
Σλ. Μρόζεκ, «Δεύτερη υπηρεσία» (θέατρο), εκδόσεις Δωδώνη, 1995
Μπλ. Σαντράρ, «Πάσχα στη Νέα Υόρκη» (ποίημα), εκδόσεις Υάκινθος-Ρόπτρον, 1987
Μολιέρος, «Ζωρζ Νταντέν» (θέατρο), 1991
Ο. Ουίτμαν, «Στη γαλάζια όχθη τής Οντάριο» (ποίημα), εκδόσεις Ρόπτρον, 1992
Μένανδρος, «Σαμία» (θέατρο), εκδόσεις Πατάκη, 1997
Αριστοφάνης, «Όρνιθες» (θέατρο), εκδόσεις Πατάκη, 1997
Μαριβώ, «Η ψευτοϋπηρέτρια» (θέατρο), εκδόσεις Δωδώνη, 1998
Μένανδρος, «Επιτρέποντες» (θέατρο), εκδόσεις Πατάκη, 1998
Αριστοφάνης, «Λυσιστράτη» (θέατρο), εκδόσεις Πατάκη, 1998
Αριστοφάνης, «Ειρήνη» (θέατρο), εκδόσεις Πατάκη, 2000
Αριστοφάνης, «Πλούτος» (θέατρο), εκδόσεις Πατάκη, 2001
Μένανδρος, «Δύσκολος» (θέατρο), εκδόσεις Πατάκη, 2001

Κριτική:
«Η κρίση τού θεάτρου (1976-1984)», εκδόσεις Καστανιώτη, 1985
«Η κρίση τού θεάτρου, Β' (1984-1989)», εκδόσεις Καστανιώτη, 1991
«Πλατεία θεάτρου» (δοκίμια), εκδόσεις Σοκόλη, 1994
«Η κρίση τού θεάτρου Γ' (1989-1994)», εκδόσεις Σοκόλη, 1995
«Σωσίβια λέμβος» (λογοτεχνικά δοκίμια), εκδόσεις Καστανιώτη, 1999
«Κρίτων Αθανασούλης, μια παρουσίαση», εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2000
«Η κρίση τού θεάτρου, Δ' (1994-2003)», εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2003

Πεζογραφία:
«Κόψε», εκδόσεις Ερατώ, 2004

Ανθολογία:
«Ελληνική Ποιητική Ανθολογία Θανάτου τού Εικοστού Αιώνα» (με τον Κ. Γ. Παπαγεωργίου), εκδόσεις Καστανιώτη, 1996

Σύνδεσμοι

• Γιάννης Βαρβέρης: συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία

Ποιήματα δημοσιευμένα στο Translatum:

• Εσπερινός της αγάπης - Ο άνθρωπος μόνος (2009)
• Ένα ποίημα για παιδάκια - Αναπήρων πολέμου (1982)
• Το γράμμα - Αναπήρων πολέμου (1982)
• Της γιαγιάς - Πιάνο βυθού (1991)
• Πιάνο βυθού - Πιάνο βυθού (1991)
• Ο ενικός, χτυπήματα στην πλάτη - Στα ξένα (2001)
• Το κερί - Ο άνθρωπος μόνος (2009)
• Τις Κυριακές με Τζέιμς Μποντ - Στα ξένα (2001)
• Παγκόσμιος πόλεμος - Πεταμένα λεφτά (2005)

[Επιστροφή στο ευρετήριο ελληνικής ποίησης]

[wings]

Γιάννης Βαρβέρης - Ο ενικός, χτυπήματα στην πλάτη

Εδώ γνωρίζω ηλικιωμένους
που αν τους ρωτήσεις απαντούν
και μόνον τ' απαραίτητα
σε μια γλώσσα παλιά
ευγενική σανσκριτική ακατανόητη
κι ύστερα πάλι φυγαδεύονται
στη μερική τους άνοια, μακρινοί.

Πόσα μπορείς να μάθεις απ' τα σπαράγματα
των φράσεων
και σε τι άνθρωπο σοφό μπορείς να εξελιχθείς
απ' τα στεγνά τους μάτια που απλανή θρηνούν
επειδή κώφευσαν
τίποτε απ' όλ' αυτά δε διδαχτήκαν
τα παιδιά τους -
κάτι σφριγώντα κούτσουρα λαλίστατα
που μας κυκλώσαν και παραμονεύουν
με τα ντενεκεδένια δούρεια δώρα
της οικειότητας.

Από τη συλλογή Στα ξένα (2001)

[spiros]

κάτι σφριγώντα κούτσουρα λαλίστατα
που μας κυκλώσαν και παραμονεύουν
με τα ντενεκεδένια δούρεια δώρα
της οικειότητας.

Κορυφαία στροφή του Βαρβέρη· συνδυάζοντας φαινομενικά αντιφατικά επίθετα με ουσιαστικά, ανατινάζοντας το «δήθεν», το «φαίνεσθαι» και την υποκρισία.

[wings]

Ασφαλώς. Και δένει περίφημα με τον τίτλο, δηλαδή τους «εύκολους» ενικούς και τα χτυπήματα στην πλάτη για το θεαθήναι και μόνο.

[wings]

Γιάννης Βαρβέρης, Παγκόσμιος πόλεμος

Ανθρώποι φτωχοί γεννηθήκαμε
και της αγάπης ενορίτες
πώς τάχα γίναμε συνταξιούχοι του οίκτου
του εμπρησμού συνδρομητές
πώς και φουντώσαμε σαν τα γεράνια
και πώς καταδεχτήκαμε ξένο νερό για πότισμα·
πολύ μας αγαπήσαν, δε νομίζετε
ώρα για εκδίκηση
ώρα γι' αγάπη ανόρεχτη
ζευγάρια που μαζεύουνε τα πράγματα
και τα ρολόγια τους και τ' αντικείμενά τους
κι όταν πια δίνουν το κλειδί
το πεταχτό φιλί

τύμπανα εκεχειρίας βαρούν
στο διπλανό ξενοδοχείο.

Από τη συλλογή Πεταμένα λεφτά (2005)

[wings]

Γιάννης Βαρβέρης, Τις Κυριακές με Τζέιμς Μποντ

Εδώ τις Κυριακές ίδια ταινία
«Ο Τζέιμς Μποντ εργάζεται στα ξένα».

Στο πρώτο μέρος ο ήρωας
κοιτάζει πεταλούδες κι αερόπλανα θυμάται
φοράει πολύχρωμα φουστάνια
δεν του πολυπάνε
μ' αυτά πετάει ψηλά και μας πυροβολεί
γυναίκες κλαίνε από χαρά
εκείνος τους φωνάζει τ' όνομά του
«Είμαι ο Μποντ»
όταν ανάψει διάλειμμα
μοιράζει σοκολάτες στους διαβητικούς
μετά σβήνει το φως
στο μέρος Βον και πάλι μας πυροβολεί
εμείς είμαστε αθάνατοι
THE END.

Δευτέρα ξημερώματα
βάζει την άσπρη μπλούζα
σκίζει σε πρόχειρα πανιά
τη μαύρη οθόνη
μέχρι την άλλη Κυριακή
σκουπίζει το αίμα.

Από τη συλλογή Στα ξένα (2001)

[wings]

Γιάννης Βαρβέρης, Της γιαγιάς

Σοβαρός άνθρωπος να γράφει ποιήματα
για τη γιαγιά του;
Όμως, κι ας έχει φύγει τώρα είκοσι χρόνια
εμένα με βοηθάει να θυμηθώ
πως άλλοτε θυμόμουν μυρωδιές
κινήσεις φράσεις της και τα φορέματά της
κι ότι έβαζα σημάδια στο μυαλό
για κάθε τι δικό της.
Έτσι έλεγχα τη μνήμη κάθε τόσο
νομίζοντας πως αν θυμόμουν
αγαπούσα.

Τώρα θυμάμαι μόνο πως θυμόμουνα.
Αγωνιζόμουνα να συνεχίσω να την αγαπώ.
Κι άρα τα πρώτα χρόνια
έστω λιγότερο
την αγαπούσα.

Όπως την αγαπούσατε κι εσείς.
Όπως τους αγαπούσατε κι εσείς∙
πριν γίνει λίγο λίγο μόνη αγάπη μας
η πίκρα
όταν δεν σκεπτόμαστε
πως πάει
δεν αγαπάμε πια.

Από τη συλλογή Της γιαγιάς (1991)

[wings]

Γιάννης Βαρβέρης, Το γράμμα

Στην τσέπη τού παλτού σου
παλιό σουσάμι
φλούδα φυστικιών
και το τσαλακωμένο γράμμα μου.
Ξύπνησαν λέξεις
φράσεις ανακλαδίστηκαν
έτριξα μήνες εκεί μέσα
μέρες τού κρύου
νύχτες απ' την κρεμάστρα μέσα στη σιωπή
μήπως ακούσεις
άλλαξα στίξη αμβλύνοντας υπαινιγμούς
κόπηκα ράφτηκα εν αγνοία σου
κατά τις πιθανές σου επιθυμίες.
Μα τώρα πια που μπαίνει το καλοκαιράκι
κι είναι σαφείς οι προοπτικές τού μέλλοντός μας
αντί να γκρεμοτσακιστώ πηδώντας
ή αντί να με ξεγράψεις
στέλνοντας το παλτό σου στο καθαριστήριο
θα σφίξω θα μαζέψω
σε σουσάμι ή φλούδι
κι απ' τις γραφές θα γραπωθώ για πάντα.

Κάποτε θα μ' αγγίξουνε τα δάχτυλά σου.

Από τη συλλογή Αναπήρων πολέμου (1982)

[spiros]

«Κάποτε θα μ' αγγίξουνε τα δάχτυλά σου»

Τελειώνοντας το ποίημα αυτή φράση παραμένει στ' αυτιά για ώρα,
σαν τις πολυάριθμες αρμονικές μιας κλασικής κιθάρας,
όταν πλέον το δάχτυλο έχει αφήσει τη χορδή
και τις αφουγκράζεσαι αποσβολωμένος
ώρες ολόκληρες στην
απόλυτη σιωπή...

[wings]

Γιάννης Βαρβέρης, Ένα ποίημα για παιδάκια

Το λουλουδάκι
περίμενε τη μέλισσα
κι η μέλισσα δεν ήρθε.

Έστειλε μόνο
με τον αγέρα μήνυμα
να μην ελπίζει
δε θέλει άλλα φιλιά
και πως όλα τέλειωσαν.

Ο αγέρας τότε
κοντοστάθηκε για λίγο
έβγαλε το καπέλο του
κατέβασε τα μάτια
κι ύστερα δίχως λέξη
σηκώθηκε γι' αλλού.

Έτσι είναι
είπε το λουλουδάκι γέρνοντας
το μέλι και το κρύο φιλί
είναι πάντα του ανέμου
είναι του ταχυδρόμου.

Από τη συλλογή Αναπήρων πολέμου (1982)