αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;

Asdings · 12 · 29650
« previous next »
Pages: 1   Go Down

Asdings

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 4118
    • Gender:Male
  • unte þeina ist þiudangardi jah mahts
αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
on: 05 Feb, 2012, 20:33:34
Αυτό δεν είναι τίποτα... Πού να 'ξερες τι είδαν τα ματάκια μου στο Σκάι σήμερα (το οποίο γενικά μου αρέσει σαν κανάλι, βασικά για τα ντοκιμαντέρ και για αρκετές πολιτικές εκπομπές): σε μια διαφήμησή τους, όπου λένε πόσο αντικειμενικοί είναι οι δημοσιογράφοι τους (λολ), κλείνουν με ένα γραπτό μότο κάπως έτσι: "οι δημοσιογράφοι μας πρώτα θα διασταυρώσουν κάτι, και μετά θα το αναπαράξουν" (και μάλιστα σε γραπτό λόγο). Μπορούσαν να αποφύγουν το σκόπελο χρησιμοποιώντας ενεστώτα και στα δύο ρήματα... αλλά φαίνεται θέλουν να σπονσοράρουν αυτόν ακριβώς τον τύπο (τι άλλο να υποθέσω, ο πτωχός;). Εντάξει, το "παράξουν" το είχα ακούσει, και το απεχθάνομαι παρομοίως. Αλλά... "αναπαράξουν";!; Άρα και... "διεξάξουν"; Και... "υπάξουν", "απάξουν", "προσάξουν", "περιάξουν", "κατάξουν"; Επίσης, τονίζω ότι αδιαφορώ πλήρως για τυχόν παραπομπές σε "φωστήρες" οι οποίοι δέχονται ή δικαιολογούν τον κακόηχο αυτό τύπο που μου θυμίζει... "αναταράξουν", "κατασπαράξουν", "διαταράξουν" κ.ά. Ένα ρηματάκι με καπρίτσιο είναι, ρε παιδιά, ας το μάθουμε! Πες-πες, θα το μάθουνε κάποτε. Διαφορετικά, δεχόμενοι την παντοδυναμία του νόμου της αναλογίας, άμα βγάζουμε τον αναδιπλασιασμό της ρίζας στο ρήμα, ας τον βγάλουμε και στο ρηματικό ουσιαστικό: να λέμε δηλαδή "παραγή" αντί "παραγωγή", "καταγή" αντί "καταγωγή" κ.λπ. Και εδώ ακριβώς είναι που φαίνονται ασαφή τα όρια μεταξύ περιγραφικών και ρυθμιστικών προσεγγίσεων: ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα αν το "αναπαράξουν" απλώς αναπαράγει μια ήδη καθιερωμένη χρήση ή αν αποτελεί μορφή χειραγώγησης προς έναν ακόμη (δόξα τω Θεώ) αδόκιμο τύπο, ο οποίος μέλλει να αποτελέσει σύμβολο συγκεκριμένων κύκλων (κυρίως τηλεοπτικοδημοσιογραφικών, κατ' αρχάς), όπως άλλοτε το "απλά" και το "άμεσα" στη θέση των "απλώς" και "αμέσως" (παλαιοπασοκικό ιδίωμα), ή το "ατσάλωμα" (κομμουνιστικό ιδίωμα) ή το "εις" στη θέση του "σε" (αγιοριτο-δεξιό ιδίωμα);
« Last Edit: 05 Feb, 2012, 20:46:03 by Asdings »
In dubio pro reo

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854559
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #1 on: 05 Feb, 2012, 20:52:32
« Last Edit: 29 Jun, 2022, 12:14:40 by spiros »

Asdings

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 4118
    • Gender:Male
  • unte þeina ist þiudangardi jah mahts
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #2 on: 05 Feb, 2012, 21:41:58
Παιδιά, διάβασα διεξοδικά και τα άλλα δύο νήματα στα οποία παραπέμπει ανωτέρω ο Σπύρος και χαίρομαι που, σε γενικές γραμμές, το θαυμάσιο φόρουμ μας συντάσσεται με την ορθή άποψη. Είδα ότι το "παράξω" θυμίζει και στον Κώστα το... "κατασπαράξω"! Κοινό γλωσσικό αισθητήριο, θα έλεγα. Ας γράφει η Ελληνομάθεια ό,τι θέλει... Ας λέει όποιος θέλει ό,τι θέλει... Υπάρχουν και πράγματα που είναι αντικειμενικώς στραβά. Παρακάτω θα αναπτύξω τα επιχειρήματά μου σχετικά με την άποψη ότι δεχόμαστε μεν το "παράξω", ενώ όχι τα "διεξάξω, εξάξω, υπάξω" κ.λπ. Πάμε λοιπόν:

α) Όσοι δέχονται το "παράξω" επικαλούνται την ευρεία χρήση του. Ε, λοιπόν, η χρήση του δεν είναι και τόσο... ευρεία! Το Google Search δεν είναι αποτελεσματικό εδώ, διότι η προπόρευση του ενός τύπου έναντι του άλλου διαφέρει ανάλογα με το πρόσωπο και τον αριθμό στο οποίο το εισάγει κάποιος για έρευνα. Έτσι, αν και το "παράξω" δίνει περισσότερα αποτελέσματα από το "παραγάγω", το "παραγάγει" δίνει τρεις φορές περισσότερα από το "παράξει"!

β) Όσοι θέλουν να δικαιολογήσουν και γλωσσολογικά το φαινόμενο, ισχυρίζονται ότι είναι αποδεκτό λόγω αναλογικού σχηματισμού βασιζόμενου είτε σε άλλα ρήματα με ενεστώτα σε "-γω" και μέλλοντα σε "-ξω", π.χ. "ανοίγω / ανοίξω", είτε απλώς σε παρήχηση με μέλλοντες όπως "πατάξω, σπαράξω, αρπάξω, φωνάξω" κ.λπ., καθώς και ότι το ανώμαλο "-αγάγω" δήθεν δεν μπορεί να αφομοιωθεί από τους ομιλητές. Αν, όμως, δέχονται μεν το "παράξω", αλλά όχι το "διεξάξω" και το "εξάξω", παραβιάζουν αυτοί οι ίδιοι τόσο το νόμο της αναλογίας, όσο και το ζήτημα της ανωμαλίας, αφού οι χρήστες θα προβληματίζονται ποια κάνουν "-άξω" και ποια "-αγάγω"!

γ) Πάλι περί αναλογίας ομιλών, είπα παραπάνω για τον αναδιπλασιασμό της ρίζας του ρηματικού ουσιαστικού "-αγωγή" και του ρηματικού επιθέτου "-άγωγος". Αυτός πώς θα δικαιολογείται; Θα χαθεί η ετυμολογική σύνδεση μεταξύ των ρηματικών τύπων σε "-αγάγω" και των παράγωγων ουσιαστικών και επιθέτων.

δ) Οι στρουθοκαμηλίζοντες περιγραφιστές (descriptivists) δεν καταλαβαίνουν ότι, άπαξ και βάλεις κάτι σε ένα λεξικό, αυτόματα το καθιστάς κομμάτι της ρυθμιστικής προσέγγισης της γλώσσας. Γιατί, λοιπόν, κάτι που ούτως ή άλλως δεν έχει ακόμη επικρατήσει, να το περάσω από την Κερκόπορτα; Επειδή δήθεν οι Έλληνες είναι... κουτοί και δεν μπορούν να το... μάθουν;
« Last Edit: 05 Feb, 2012, 22:19:35 by Asdings »
In dubio pro reo

Vasilis

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 9987
    • Gender:Male
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #3 on: 05 Feb, 2012, 22:10:50
Να ενσωματώνεται μια αλλαγή* (ακόμη και εάν πρόκειται για λάθος βάσει της ισχύουσας γραμματικής) στην γραμματική και στα λεξικά, όταν έχει ήδη παγιωθεί για δεκαετίες ή αιώνες (φαινόμενο σύμφυτο της γλώσσας) είναι πρακτικώς λογικό και μάλλον αναπόφευκτο - εκεί αναγκαστικά το δέχεσαι. Όμως, να αποδεχόμαστε αμέσως (μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες) κάθε μπούρδα που ξεστομίζουν στο καφενείο** επειδή την αναπαράγουν πολλοί, το κρίνω επικίνδυνο. Να καταργήσουμε τότε την γραμματική και να λέει ο καθένας ό,τι γουστάρει (ιδίως εάν το λένε οι πολλοί) και να γίνεται αποδεκτό από την ακαδημαϊκή κοινότητα, τον νομοθέτη, το κράτος κλπ.

* Δεν εννοώ μια καινούργια έννοια ή αντικείμενο (π.χ. μια νέα εφεύρεση) αλλά λέξη ή φράση (για κάτι) που υπάρχει ήδη στην γλώσσα και έχει συγκεκριμένο τύπο και μορφή, τα οποία δεν τηρούνται και δεν αναπαράγονται σωστά λόγω έλλειψης σχετικών γνώσεων.

**Καφενείο: (1) κατάστημα όπου μπορεί να πιει κανείς καφέ, να καπνίζει άνετα, να παίζει ξερή, να τσακώνεται για τα πολιτικά και το ποδόσφαιρο και να πλακώνεται στο ξύλο άμα λάχει, (2) ραδιοτηλεοπτικά κανάλια, (3) εφημερίδες; (4) Βουλή κλπ.
Πλούσιος άνθρωπος είναι ο άνθρωπος που αξίζει πολλά και όχι ο άνθρωπος που έχει πολλά. (Κ. Μαρξ)

Asdings

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 4118
    • Gender:Male
  • unte þeina ist þiudangardi jah mahts
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #4 on: 05 Feb, 2012, 22:19:02
Έτσι ακριβώς είναι, Βασίλη μου! Και να πω και κάτι άλλο; Όταν αναπτύχθηκαν οι πρώτες περιγραφικές προσεγγίσεις, δεν υπήρχε ο καταιγισμός πληροφοριών και η δυνατότητα αστραπιαίας διάδοσης ενός γλωσσικού λάθους. Έτσι, η περιγραφική προσέγγιση όντως αντικατόπτριζε αλλαγές που είχαν συμβεί με φυσικό τρόπο στο στόμα του λαού και, όταν πλέον τις περιέγραφε, ήταν πάνω από βέβαιο ότι είχαν ήδη διαδοθεί ευρύτατα! Σήμερα, με την αθλιότητα που ονομάζεται "δημοσιογραφική γλώσσα", θα πρέπει να προσέχουν πολύ οι περιγραφιστές.
In dubio pro reo

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854559
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #5 on: 05 Feb, 2012, 22:51:20
« Last Edit: 29 Jun, 2022, 12:14:49 by spiros »

Asdings

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 4118
    • Gender:Male
  • unte þeina ist þiudangardi jah mahts
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #6 on: 08 Feb, 2012, 22:27:20
Παιδιά, έχω πολύ καλά νέα από το ΣΚΑΪ: δεν ξέρω αν διαβάζουν translatum, αλλά πριν λίγο είδα πάλι τη διαφήμιση με τον ορθό πλέον τύπο "αναπαραγάγουν". Μπράβο στο ΣΚΑΪ, γιατί η αυτοβελτίωση είναι πολύ πιο αξιέπαινη από την εξ αρχής έλλειψη σφαλμάτων.
In dubio pro reo

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854559
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #7 on: 08 Feb, 2012, 22:38:23
Εύγε, αεί υψιπέτης :)

Asdings

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 4118
    • Gender:Male
  • unte þeina ist þiudangardi jah mahts
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #8 on: 08 Feb, 2012, 23:20:50
Πολύ χρήσιμη η παραπομπή σου, το σκοτώνουν σχεδόν όλοι αυτό. Και είναι λογική η διάκριση μέσω του τονισμού, αφού το ένα επίθετο είναι από το "πετώ" και το άλλο από το (ομόρριζο) "πίπτω" (που έχει και ισχυρό θέμα πετ-, χωρίς τον ενεστωτικό αναδιπλασιασμό πι-π(ε)τ-. Δεν είναι... πίπες τελικά η ετυμολογία, κυρίες και κύριοι!).
In dubio pro reo

spiros

  • Administrator
  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 854559
    • Gender:Male
  • point d’amour
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #9 on: 16 Feb, 2012, 12:45:54
Quote from: Asdings on 08 Feb, 2012, 23:20:50
πι-π(ε)τ-. Δεν είναι... πίπες τελικά η ετυμολογία, κυρίες και κύριοι!

Πιπέτες όμως;

Asdings

  • Hero Member
  • *****
    • Posts: 4118
    • Gender:Male
  • unte þeina ist þiudangardi jah mahts
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #10 on: 16 Feb, 2012, 23:09:53
In dubio pro reo

Yakari

  • Semi-Newbie
  • *
    • Posts: 1
    • Gender:Female
Re: αναπαράγω, αναπαραγάγω ή αναπαράξω;
Reply #11 on: 31 Dec, 2018, 14:29:43
Συμφωνώ απόλυτα με όσα ειπώθηκαν παραπάνω και σε μια διαφωνία που είχα σχετικά με το θέμα, η απάντηση που έλαβα από τον συνομιλή μου ήταν η εξής:

 "Η λειτουργική εξαγωγή ουσιαστικού από το ρήμα είναι επίσης μία. Αγω → Αγωγή/ Αγωγός. Και μετά προστίθενται οι προθέσεις. Ενίοτε η ασάφεια είναι προιόν εσωδομικής ανεπάρκειας όχι του πομπού αλλά του δέκτη.

Σε ένα δομικό σύστημα τέτοιου μεγέθους νομοτέλειας όσο αυτού της ελληνικής γλώσσας η καταφανής διασυστημική υπέρθεση της ανωμαλίας του μερικού επί της συνέπειας του όλου διαριγνύοντας τη σύσταση του συνεχούς επιχειρεί να το αντικρούσει αλλά ανεπιτυχώς λόγω της εσωγενούς της ασυνέπειας.

Η δομική νομοτέλεια της ελληνικής δεν περιέχει μόνο ταυτότητες αλλά και ροές. Είναι γνωστή άλλωστε η στενή σχέση της με τα μαθηματικά. Αναγκάζομαι να υποθέσω ότι οι ίδιοι άνθρωποι θα προβληματίζονταν για το αν 2+3*6 δίνει 20 ή 30 ή κάτι άλλο ατυχές.

Τέλος, να σημειώσω ότι σχεδόν οποιαδήποτε έκφανση παντοδυναμίας του μέρους επί της διανομικότητας του όλου είναι δείγμα αδυναμίας ενός συστήματος. Ευτυχώς η ελληνική γλώσσα αφεαυτής της έχει πολύ λιγότερες αδυναμίες απ' όσες συχνά τις προσάπτουμε μέσω ατυχών προσεγγίσεών της."

Θα με ενδιέφερε να ακούσω τη γνώμη σας...

Pages: 1   Go Up
 

Search Tools