Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης

[wings]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης: [Πλαγιάζω όπως διαμορφώνονται τα πετρώματα...]

3

Πλαγιάζω όπως διαμορφώνονται τα πετρώματα
από περασμένη βλάστηση έν’ απολίθωμα
αγνοώντας την ατραπό του σπηλαίου της δοκιμασίας
δεν ξέρω πώς μπορεί η μορφή να διασωθεί
θρηνώ την καταστροφή και ασθένεια του σώματος
θυμούμαι τον καιρό που έπαιζα με το χέρι της
τώρα την βλέπω κατάκοιτη που έχει προσβληθεί
με τα υφάσματα που εκφράζουν τα συναισθήματα
τα κύματα των ημερών τις πτυχές
αποργανωμένος ο λίθος ζητεί την έκφραση
σκελετός από τις κακοκαιρίες λευκασμένος
δεν μας απαντούν δεν έρχονται δε μας βρίσκουν
εφ’ όσον είμαστε ανόμοιοι πώς να ζητήσω
πώς με τη ζωή να ταυτιστώ να πιστέψω
ο κάθε δρόμος εσφαλμένη άγνοια
γυρεύοντας κάτι δικό μου εμφανίζομαι
πώς μπορώ να ξέρω ότι υπάρχω
όταν και η πλάκα του τάφου δεν βρίσκεται
κάθε συζυγία διαγράφεται
τα ενωμένα χέρια διαλύονται
πεθαίνουν με την ομορφιά τους οι θεοί
με το παράστημα τ’ ανθρώπινο ενάρετα
η σιωπηλή γυναίκα με το σεμνό χτένισμα
με τους στοχασμούς ο αρήιος άντρας
να υπάρχω εξακολουθώ
κατεβαίνοντας στον άδη και γνωρίζοντας
την αχανή από κάθε πρόσωπο ερημία
μαθαίνεις ότι η σκιά σε ακολουθεί
το προσφιλές επανέρχεται ίνδαλμα στη ζωή
η ασφαλισμένη γνώση και σχέση
η εμορφιά απ’ όλα τ’ άνθη της άνοιξης
αρκεί ανεβαίνοντας την ατραπό
όπως επιθυμούμε όλα τ’ αντικείμενα
δεν πρέπει να σταθείς και να προσβλέψεις
πρέπει να εξορύξω λοιπόν τα μάτια μου
να καταστρέψω τις αισθήσεις του σώματος
αμείλιχτη πάλη αγωνίζομαι
ένα βήμα μπροστά το πόδι
πίσω κάμπτεται ο κορμός
τα χέρια μου δεμένα με λουριά
αλήθεια αναλογίζομαι θ’ αγκαλιάσει
ο ανδρικός Απόλλωνας με την χρυσή χαίτη
το νεκρικό άγαλμα της γυναίκας
το χέρι που κρατά αναστραμμένο το μαφόρι
το χέρι που στη μέση ακουμπά της κοιλιάς
θα θραύσουν τις πτυχές τα πόδια
το στόμα το ωραίο τη σιωπή
απερίγραπτα είμαι χαρούμενος
μ’ όλους της πολιτείας βγαίνω εκδρομή
καταλαβαίνω την φροντίδα των επισήμων
τη δύναμη απ’ τον εργάτη τον γυμνό
όλοι μαζί πηγαίνουμε στα δέντρα
στα έργα μας να θυσιάσουμε τα άλογα
στεφάνι στη προσπάθειά του φορεμένος
σαν ιερέα ο καθένας μ’ ακολουθεί
μέχρι πού πρέπει να πάω
δεν είμαι τάχα άνθρωπος εγώ
αν δεν είμαι ποιος είναι ο θεός
χώρου και χρόνου κενό που δε συμπληρώνεται
ποιο είναι που λείπει το πρόσωπο απ’ τη λιτανεία
από την τάξη που πορευόμαστε οι ενήλικες
έχοντας στο κεφάλι των παιδιών το χέρι
κρατώντας δοξαστικά κλάδους βάγια
αν κρίνω λογικά στρεφόμενος πίσω μου
μπορεί να μην υπάρχει τίποτα
μπορεί ο συνηθισμένος κόσμος να γελάστηκε
να έχει γελαστεί επειδή γελάστηκα
να σηκώνουν ένα εκμαγείο που της μοιάζει
ακριβώς αποδομένα στην πέτρα τα χαρακτηριστικά
μαλλιά μάτια στόμα μύτη φρύδια
πτυχές του ενδύματος πάνω στο στήθος
ολόκληρη μέσα στο πέπλο της η μορφή
όπως τη γνώρισα στο μακρινό ακρωτήριο
όταν ποτέ να μη χωρίσουμε ορκιστήκαμε
ρίχνοντας τον αρραβώνα μας στη θάλασσα
διαλύοντας όλους τους πρόσκαιρους δεσμούς
κι απ’ τη γης για να την ανταμώσω ξενιτεύτηκα
σμίγοντας το ένα χέρι μου με τ’ άλλο
ατενίζοντας κατά μέτωπο μ’ ορθάνοιχτα μάτια
δεν μπόρεσε η νύχτα να μου την κρύψει
θα στρέψω πίσω να δω
δε μπορούν να μου αφαιρέσουν το έργο μου
χάρου άνθρωπε την ειρήνη της πίστης
πράγματα πλίνθους κεραμίδια και ξύλα
αναίσθητες πέτρες κρατάμε
σκόρπια λόγια βλέπουν οι αισθήσεις μας
αλλά την πρόφτασα ν’ απομακρύνεται
θα εξακολουθούσε να υπάρχει ακόμα
αν δεν είχα παραβεί την εντολή
η εργασία μας είναι δεσμός άρρηκτος
σχέση αληθινή της αιωνιότητας
εφ’ όσον αίμα ρέει στις φλέβες μου
ανακατώνοντας με το ρυθμό του τη γη
μπορώ τη στάμνα που έσπασε να αποκαταστήσω
όπως τα χέρια του παιδιού που τη ρίχνει
καταγής απ' το παράθυρο και δεν σπάνει
η πηγή του δάσους ανθοστόλιστη
δροσοπάροχη γεμίζει τη στάμνα
ζώα και πουλιά συγγενή
έρχονται να ξεδιψάσουν
σε σκιά και σε φως μέσα στο δάσος
μην εμποδίζετε το διψασμένο ελάφι
όταν τρέπεται προς την πηγή
σαν τους πολύτιμους λίθους το κλάμα του
όταν πίνει νερό θολωμένο
το ελάφι μ’ ένα άστρο στο μέτωπο
με το σύμβολο του Σωτήριου μαρτυρίου
δε μπορεί να το πειράξει κανένας
λαχταρώντας άγριο θήραμα
το λάβωσα και θρησκεύομαι
με τις αμαρτίες που φέρνουν το τέλος
στον κρυφό ατομικό εγωισμό
ώστε ν’ αναγνωρίζω το σύνολο.

Από το βιβλίο Ν. Γ. Πεντζίκη, Παλαιότερα ποιήματα και νεώτερα πεζά (1980)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=dBtMlLmLrLY

Σωτήρης Σκίπης & Γιάννης Σπανός, Άσπρα καράβια
(ερμηνεία: Πένυ Ξενάκη & Γιάννης Πουλόπουλος / δίσκος: Γιάννης Πουλόπουλος, μια φορά θυμάμαι... (1982))

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Όραμα

Ελληνικό μες στο γαλάζιο θεώρημα ο άσπρος φλόκος.
Πάνω στην πλώρη ο κασιδιάρης μούτσος συλλογιέται.
Μια όμορφη στη σκότα είναι του τριγκέτου ζωγραφισμένη,
δεν είν’ αυτός που την αγαπά αλλ’ ο Καπετάνιος.

«Μέσα στη λεβέντικη καρδιά του Καπετάνιου με τα μουστάκια,
όλες τις θάλασσες και τους γιαλούς του κόσμου που δεν ξέρω αρμένισα.
Εσύ Αδελφή του Μέγ’ Αλέξανδρου που για τ’ αθάνατο τριγυρίζεις
ακολούθα μας σαν δέλφινας, γιατί ζει και βασιλεύει μα την πίστη μου.

»Από τις Ίντιες εκεί που λεν ότι έφτασε ίσως να γυρνάμε τώρα.
Μπορεί από πλιο μακρύτερα. Ποιο λιμάνι να πρωτοσυλλογιστεί ο νους;
Λαός πολύς παντού μ’ άλλες κουβέντες, που κι ο Καπετάνιος συνεννοόταν φαρσί.
Έχουμε τ’ αμπάρι με πραμάτεια κάργα και ρεγάλα για την όμορφη».

Συχαρίκια παίρνει ο Βίγλαρης και το μπάρκο άραξε.
Στα σοκάκια τον ανήφορο για τη σαστικιά του πάει ο Καπετάνιος.
Ανεβάζοντας από τη θάλασσα έναν κουβά, νίβεται ο Μούτσος.
Αγναντεύει τ’ άσπρο σπίτι της με τις γλάστρες στα παράθυρα.

(1951)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

Από τις σελίδες του Δήμου Θεσσαλονίκης, ένας πολύ γνωστός πίνακας του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη:



Ν. Γ. Πεντζίκης, Μυχός κόλπου Θεσσαλονίκης
ΒΑΦΟΠΟΥΛΕΙΟ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ, Θεσσαλονίκη 1983 - 1993, Δήμος Θεσσαλονίκης

Πηγή: http://www.thessalonikicity.gr/eikones/HThessalonikitistexnis-Zografiki-6.htm

[wings]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Περιμένω

Περιμένω
ανθοτρυγώ δεν σαπίζω
από πίσω
μέριμνα των ελπίδων
αφίες εμέ κοντά
ν’ αναχωρήσω να καθίσω.
Ευτυχισμένη
ράμφος αετού εμορφιά
φτερά
μέτωπο και τα μάτια,
ώρα της μνήμης
με πλοίο επιστρέφω
στο πέλαγος
στη ζωή.

(14 Οκτωβρίου 1937)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Όρθρος

Μη φοβόσαστε που ξημερώνει,
έχουμε την καλή ελπίδα στην καρδιά μας.
Ας είναι οι δρόμοι έρημοι από ανθρώπους,
θ’ ακουστούν όλες οι φωνές της ημέρας.

Μην αναστενάζεις που ο μόχθος έχει πολλές ώρες,
το κάθε βάρος τ’ αλαφρώνει η συντροφιά,
ένα μάτι που προβάλλει απ’ τη συννεφιά,
η καλή ελπίδα πο’ ’χουμε στην καρδιά.

Ακούς πώς πάλλεται σαν καμπάν’ από φως,
διώχνοντας τα σκοτεινά φαντάσματα,
προσκαλώντας τον εργάτη στην οικοδομή,
η καλή ελπίδα που ’ναι στην καρδιά.

Τρέξτε πρόθυμα με το δίχτυ της ζωής,
στη θάλασσα με τις λαχτάρες που σιωπούν,
κάτι από τον ήλιο π’ αναλιώνει στα νερά,
θ’ ανέβει απάνω η ελπίδα της καρδιάς.

(περιοδικό «Μορφές», 1950)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=7lgPWsUXVrk

Σταύρος Κουγιουμτζής & Μάνος Ελευθερίου, Του κάτω κόσμου τα πουλιά
(ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας / δίσκος: Μικρές πολιτείες (1974))

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Θάρρεψα

Γυμνό το χρυσό κλαδί του ύπνου, όταν αράζανε τα πουλιά.
Ανοιχτά τα παράθυρα, όμως, δεν ήρθε η δεκοχτούρα να καθίσει.
Μιλώ μέσα στη σκοτεινιά και ερημιά του Κάτω Κόσμου,
γνωρίζοντας απ’ το Ευαγγέλιο την αμεριμνησία των πουλιών.

«Έλα πουλί στον τόπο σου, έλα στην κατοικιά σου», έλεγε
θρηνώντας ο πατέρας μου που ’φυγε, θάβοντας τη χαρά.
Τι βαριά η μαρμάρινη πλάκα, που χρειάστηκε να σηκώσω,
κατεβαίνοντας τ’ αναρίθμητα του πραγματικού σκαλοπάτια.

Στην πλατιά ρούγα, με τα σφαλιχτά σπίτια της δυστυχίας,
καθώς έγειρα για λίγη ανάπαυση, ήρθες και μου πήρες το νου,
πουλί με τη μύτη τη χρυσή, με τα φτερά τα ασημένια,
δίχως τη βαριά ρόκα του γνεσίματος, που οι γυναίκες κρατούν.

Θάρρεψα πως ήταν λαβωμένα σου τα φτερά και θα σ’ έπιανα,
αλλά σε βρύση άγνωστη, εσύ τα ’ντυσες μαργαριτάρια.
Αφημένο στην αλάθευτη τη φροντίδα του Θεού για τα πλάσματα,
πετάς ελεύθερο από κάθε δυνατότητα ανθρωπίνου ενδιαφέροντος.

(1944)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Ήλιος γλυκύς

Ανοιχτό δοχείο μέλι
ζάχαρη και άλλα συστατικά
δηλητήριο όταν βόσκουν ακόνιτο οι εργάτριες
και στα σκοτεινά αγαπιέται ο ήλιος
λάμπει κι όταν δεν είμαστε εδώ εμείς αυτός παντού
ο καθείς μια πτωχή γνώμη
ο ήλιος επί δικαίους και αδίκους
αποχαιρετώντας το πρόσωπο κλαίμε
λέμε όλα θα τα σηκώσει ο άνεμος
μα ο άνεμος κάνει το στήθος σπίτι του
ανάβει τα καντήλια στα μνήματα
γκρεμίζοντας τα φυσικά είδωλα
με τη βαριά για τα βαλάντια συντήρηση
οι καθημερινές ανάγκες απαιτούν
δωρεάν κίνηση, θέρμανση, φωτισμό
ελπίδες που παρέχει η έρημος
υπηρετώντας τον ήλιο της δικαιοσύνης
γεμάτη αγάπη μελετά
όλες τις μέρες της ζωής
σβησμένα κεριά της μνήμης,
δοξάζοντας το φως
που φέγγει, κι όταν σβήνει
σωρός φύλλων του φθινόπωρου
χιόνι αγάπης των βημάτων
τακτική εορτή θανάτου
ήλιος γλυκύς.                                                                                     

(30/08/1964)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Στροφή

Θέλω να σε μιλήσω κι εμποδίζουμαι.
Αχ του κόσμου τα σπίτια, γιατί να ’στε πέτρινα;
Γιατί η πλάση σαν ψωμί αγίνωτο να μη φουσκώνει,
ακούγοντας στον χτύπο της καρδιάς την πνοή του πλάστη;

Ανοίχτε τα παράθυρα για να ’μπει ο ήλιος,
γκρεμίζοντας τις μάντρες πο’ ’κτισαν οι ανθρώποι,
του θεού στην κορυφή σημάδι ν’ ανατείλει
η απλή ανθοφορεμένη γλυκιά ελπίδα.

Σένα θέλω να τραγουδήσω λουλούδι της γης,
καθώς το χέρι μου βυθίζω στο παρελθόν της γενιάς,
μες από σωρούς πεσμένα φύλλα νεκρά,
ίσαμε το μίσχο που σηκώνει το κεφάλι σου ψηλά.

Αυτό το κεφάλι που θα θεριστεί κάποια στιγμή
είναι η πιο εγκάρδια του θεού ικανοποίηση,
που διαβάζοντάς την μπορούμε να πεθαίνουμε,
απ’ τη γνωριμία ευτυχισμένοι μιας άλλης ζωής.

Δημοσιευμένο στο περιοδικό Μορφές

Πηγή: Ανθολογία Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης (1930-1980) [Νίκος Καρατζάς (1981)]

[wings]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Αγών ψυχής

Μόνος μέσα στου ονόματός μου τη φυλακή,
παρ’ όλο τον ήλιο τον πλούσιο της ημέρας,
στενοχωριέμαι και νιώθω τυφλός,
τη γλυκιά στερημένος ελπίδα του κόσμου.

Σύννεφο άυλης ποιότητας άχρονης,
μπαίνει στο σπίτι των θυρών κεκλεισμένων,
αλλάζοντας τη νύχτα σε παράδεισο,
φως, η γλυκιά ελπίδα του κόσμου.

Εκεί που δεν την περιμένεις, αναπάντεχα,
από τις άκρες στο σώμα των δαχτύλων εισορμά
ακμή ζωής και θάνατος ταυτόχρονα,
ανάσα, η γλυκιά ελπίδα του κόσμου.

Μες στην απόγνωση της κάθε μέρας ερωτώ,
το δέντρο που με την απουσία της σαραβάλιασε,
πώς διψασμένο να χορτάσει μπορεί
ψωμί, τη γλυκιά ελπίδα του κόσμου;

(1952)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Νυν και αεί

Ξέρω ότι δεν γίνομαι κατανοητός
αλλά όσοι αγαπούν τ’ αρχαία
επανέρχομαι ότ’ η θέση των ανακτόρων δεν είναι γνωστή
τα κάστρα προάσπιζαν και κατά των εσωτερικών εχθρών
όπως και κατά των εναντίων εθνών
η πύλη ανοίχτηκε μ’ εντολή της κραταιάς βασίλισσας
φρούραρχος ένας απ’ την ίδια γενιά του αγίου
τοποθέτησε την καρδιά του στην εκκλησία
κι έγινε το σωματικό όργανο κατοικία του Υψίστου
λοιπόν μαζί με τους φίλους του εκεί πάνω
πριν παντρευτεί τη γυναίκα του
πήγε για καντάδα με το φεγγάρι
της φυλακής τα παράθυρα άκουγαν την Εκάτη
οι στέγες των σπιτιών γινόντουσαν λίκνα
μεθυσμένα λευκά φτωχόσπιτα
πάνω στα βράχια με τις πικραγγουριές
ξενιτεύτηκαν τρελάθηκαν χάθηκαν
το σεμνό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου
ορφανών και παιδιών προστάτου
πιο κάτω απ’ την πλατεία με τον φούρνο
η καταγωγή του απίθανη
και φράγκικη και γερμανική και σλάβικη
πιθανόν και κομμάτι εβραίικη
μόνη τρυφερότητα το τσιγάρο στο στόμα
σα να το ’χε εξακριβώσει με σοβαρή έρευνα
έδειχνε ποιο ήταν τ’ αρχοντικό των γονιών του
ράφτρα η μάνα του φαρμακώθηκε
έτρεχε τον ανήφορο ακολουθώντας τη νεκροφόρο
τα χέρια που πάν’ απ’ την κολυμπήθρα αξιώθηκαν
τον βασιλέα να κρατήσουν στη σπηλιά
δωρεάν λαμβάνοντας δωρεάν δίνοντας
κι ο νικητής όταν δεν είχε δύναμη πια
κατάντησε στρατώνας ο ναός
της είπαν πως δεν θα τον έπαιρνε άντρα
και τα εργατόσπιτα πνιγήκαν στα δάκρυα
«μετρήστε τα δέντρα» έλεγ’ η γιαγιά
με τα βράχινα σάπια κάγκελα
όπου στη μέση έπλεκ’ η πάπια
δίπλα στο βασιλιά καβάλα στους πολέμους
κρατώντας στον κόρφο του κόρφου εικόνα
κατάστικτος με άρμενα λευκά γιαλός
κατά την αρχαία μάνα των ποταμών
σπίτια πράσινα
έπιπλα κόκκινα
σπόροι στον φυτικό πλακούντα
λαϊκοί και μαυροφορεμένοι καλόγεροι
στα τόσα βάσανα των θνητών
μουσική για το κορίτσι στο παράθυρο
από τις κλίμακες των οπλιτών στις επάλξεις
πριν και μετά την σφαγή των δεκατεσσάρων χιλιάδων
ώστε να ταπεινωθούν οι ισχυροί κοσμικοί
φθεγγόμενοι με λίθους αρχαίους
νυν και αεί.

Από τη συλλογή Ανακομιδή (1961)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=GPQ9QIIcBG4

Μιχάλης Κατσαρός & Γιάννης Μαρκόπουλος, Η Θαλασσινή
(ερμηνεία: Γιάννης Μαρκόπουλος / δίσκος: Τα τραγούδια του νέου πατέρα (1972))

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Η Θαλασσινή

Στις εικόνες μπροστά των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας
δέεται πο’ ’χει τον άντρα της στα ξένα, η Θαλασσινή,
νιόνυμφη, σαν τον άρτο που ζυμώνουν πρόσφορο, γαλατένια,
την ώρα που ο ήλιος κατεβαίνει στης μάνας του να λουστεί.

Καθώς πριν προφτάσει να τον γνωρίσει καλά, ξεκίνησε,
κείνος που μέσα της σόδιασε και θέρισε, την ευλογία
του σπόρου της αγάπης στην καρδιά της, δε βολούν πια
νά ’ρθουν μέσα της σε συμβιβασμό αισθήσεις και νους.

Σ’ όλο το δρόμο μέσ’ απ’ το ρέμα και τους αγρούς μπροστά της,
τον έβλεπε, στο σχήμα της αγριαπιδιάς, καταμεσής στο στάρι,
με δύναμη ξέφρενη τ’ ώριμο κορμί της να χορτάσει,
μόνο μ’ ένα άγγιγμα των χεριών που τον διψούν.

Από το φόβο της αμαρτίας, λίγο πριν έμπει στο ξωκκλήσι,
πατώντας εκεί που ο Γιάννης είχε σκοτώσει ένα φίδι,
των απατηλών προσδοκιών απ’ τα μάτια της έσβησε η οπτασία,
λυπημένη λοιπόν και ταπεινή, έβανε λάδι κι άναψε τα καντήλια.

(1952)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=G9VSt-0O11s

Χάρις Αλεξίου, Προσευχή (δίσκος: Οδός Νεφέλης ’88 (1995))

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Χρώμα και ουσία

Παλάμη του δημιουργού είν’ ο Ήλιος,
πλαγιάζοντας, ταυτόχρονα παραμένει ξύπνιος,
κι εξισορροπεί την αλήθεια του σχήματος,
τους βυθούς με τα υπερύψηλα.
Εκεί, ανάμεσα στις δυο ποιότητες των αποστάσεων,
τανιέται η ζωή και το δάσος,
το γυμνό σώμα της γης και οι στέγες,
οι ορισμοί της φύσης και του άνθρωπου,
η νομοτέλεια των κάστρων και οι πτυχές των αιώνων.

Ψαράς, μαθητεύοντας στη σιωπή,
αγρεύω την υπομονή
στων νερών τ’ ανακάτωμα,
και κοιτώντας τα σύννεφα
υποπτεύομαι την φωτιά της καρδιάς,
που θερμαίνει τη χύτρα γεμάτη
γάλα των κοπαδιών.

Χτες βράδυ, όπως κάθε φορά,
που εξαντλώντας τους αριθμούς,
αρθρώνω την προσευχή μου.

(4 Ιουνίου 1950)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=P07KLAOzjZI

Μάνος Χατζιδάκις, Κοντέσα Εστερχάζυ (έργο: Gioconda’s smile (Το χαμόγελο της Τζοκόντας) (1965))

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Ένας ψαράς

Με την επάλληλη επαλλαγή, των κυμάτων του πεπρωμένου,
στον μυχό του ευρύστερνου κόλπου, ένας ψαράς στην άμμο,
κάτω από ’να πάπλωμα, αγρό της άνοιξης, κοιμάται,
ζώντας τους αιώνες της ιστορίας,
με τον αχό του φλοίσβου των πραγμάτων.

Η Κοντέσα καβάλα σε άσπρο άλογο
κι ο ψαράς από μόνος του συλλογιέται:
«Βάρκα θ’ αρματώσω για να σε κλέψω»,
στρέφοντας μέσα στον ύπνο το βλέμμα του,
μες στο σκοτάδι προς τ’ άστρα,
πάνω απ’ τα γυμνά ερείπια του πύργου.

Απάντεχε να ξημερώσει για να σηκώσει το πλεμάτι του,
με μπλεγμένες, κατά τη νυχτερινή βοσκή,
τις λαχτάρες του,
ταξίδι με γαλιότες κουρσάρικες, του βαλαντωμένου
με το υπερήφανο της Κοντέσας παράστημα.

Το χέρι του αποκοιμισμένου, αυτόματα,
προκειμένου να εκμηδενίσει κάθ’ αντίσταση στον πόθο του,
αρπάζει το κολοκοτρωνέικο σουγιά που χρησιμοποιεί,
στ’ άνοιγμα των μονόθυρων και δίθυρων οστράκων
της θάλασσας,
και σα να επρόκειτο γι’ απελατιλίκι αντρειωμένου,
το μπήγει στο χώμα της γης,
σκοτώνοντας την πραγματικότητα.

(1952)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=xYW64moSLKg

Esther Williams

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Η γυναίκα που προπονείται στο κολύμπημα

Όπως ο ναυπηγός την τρόπη του πλοίου προς την άνωση,
ο νους υπελόγισε τη γλυπτή γραμμή του σωμάτου μου.
Αποκάτω από τη λασπωτή αμμούδα του βυθού, που τ’ ανήλιαστα χόρτα κοιμούνται,
τα κρυφά, τα νερά με σηκώνουν στη θέλησή μου κυβερνημένα.
Αποπάνω μου το ύψος η ατμόσφαιρα σκύβει αχνή με τον Ήλιο.
Κολυμπώ αυτός είν’ ο νους μου.
Τα δυο μακριά λεπτά πόδια σμιχτά, δίχως τσάκισμα στα γόνατα,
εναλλάξ γρήγορα χτυπούν –μόνο η άκρη και τα δάχτυλα– και βυθίζονται.
Σχηματίζεται βαρύς, πηχτός αφρός.
Το κεφάλι το περισσότερο πλαγιαστό στο νερό μέσα.
Όταν ανοίγω ολόκληρο μεγάλο το στόμα μου είναι για να γιομίσω ανάσα.
Τα δυο τα χέρια, τα μπράτσα τα στρόγγυλα, ολόκληρα απ’ τον ώμο
παλεύουν σαν σπαθιά,
κάμνουν κορυφή τόξου στον αγκώνα,
όπου γλιστράν, όταν βγαίνουν ψηλά, σταλαγμίδες η θάλασσα, και ξαναπέφτουν.
Τα μάτια διακρίνουν τα έξω θολά, μέσ’ απ’ το γλαυκό γιαλό που σπιθιρίζει
αισθάνονται διπλά απομέσα.
Πώς το σκοτεινό εντός μου γίνηκε πηχτό και βλέπεται;
Ποια ευχαρίστηση όπως όταν το σώμα στο λίκνο αγκαλιάζεται,
στο ζεστό λίκνο, κι αφήνεται
αφήνεται εντελώς. Ξεχνά τη χωριστή του ύπαρξη.
Ποιους πόθους μού ξυπνά το άγγιγμα στην κοιλιά μου.
Το αντρίκειο, το δυνατό, το κολύμπημα πο ’μαθα
με φεύγει από το βύθισμα που θα χανόμουν.
Έσφιξαν όλ’ οι αρμοί στο ξεχωριστό μου το σώμα.
Φτάνω στο μακρινό ακρογιάλι.
Δεν είμ’ εκεί λεία σε κουρσάρο ή σε ναυαγό ανέλπιστη,
κρυμμένος απ’ τα μάτια θησαυρός.
Στέκουμαι ψηλή, όπως στη γης πιάνεται ένα δέντρο.
Δεν έχω τους εύκολους πόθους.
Ακούω την ανάγκη και το σκοπό μου.
Αυτόν υπηρετεί το σώμα μου και είναι όμορφο.
Το σεμνό στήθος μου ζητάει μόνο το βύζαγμα του παιδιού.

(περιοδικό «Τρίτο Μάτι», 1935)

Από τη συλλογή Ποιήματα (Παλαιοντολογικά) (1988)

[wings]

https://www.youtube.com/watch?v=P0D3RRkesis

Κάτω στο γιαλό (παραδοσιακό Χίου με τη Δόμνα Σαμίου)

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης: [Κρίνω την κίνηση μ’ ενδιαφέρον του κοχλία σε μια διάσταση...]

Κρίνω την κίνηση μ’ ενδιαφέρον του κοχλία σε μια διάσταση
για έναν σκοπό τα τρία στερούμαι μετρήματα
δίχως να νιώσει κανένας οικείος το μυστικό
τάχα μοιάζει με άνθρωπο η ευρύτερη θέα
πρόγονος πίθηκος ή δαμάλι από χρυσό
η ορθοτόμος ευαισθησία προσθέτει στο πρόσωπο
στα γεωγραφικά σύνορα βαθύτεροι κι ανοιχτότεροι τόνοι
δεν εξαντλείται με περιγραφές η προσευχή
τα λόγια από τον φυσικό κορμό χωρίζουν
με την κάθε πραγματιστική λεπτομέρεια το σώμα
βρίσκεται του τραχήλου η ανοιξιάτικη κόμη
περίσταση στον αμφικτιονικό ομφαλό που πείθει
κάτω στον γιαλό φουντωτή νεραντζούλα
γλήγορα απ’ το ηλιοβασίλεμα στο ξημέρωμα
διαστρεβλώνεται παραμορφώνεται στην επιφάνεια
στον τοίχο που ορίζω την πίστη νεκρός
έχοντας ανάγκη να γυρεύω απ’ όλους βοήθεια.

Από την ανέκδοτη συλλογή Φωτογραφίες

Το ποίημα γράφτηκε στις 29 Ιουλίου του 1943.

Πηγή: Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης | Γραφή κατοχής [εκδ. Άγρα (2008)]