Σολωμός και Καβάφης : Ομοιότητες και διαφορές (ομιλία Ντίνου Χριστιανόπουλου) - Θεσσαλονίκη, 7 Απριλίου 2008

[banned]

• Tweet

«ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ»
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Μπρούφα 12, τηλ. fax. 2310226603, τηλ. 2310888035
Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή
7.00 - 9.00 μ.μ.

Ο Φιλόλογος σας προσκαλεί

Στα ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΒΡΑΔΙΝΑ
Κάθε Δευτέρα, ώρα 8.15 μ.μ.

7 Απριλίου, Δευτέρα, ώρα 8.15 μ.μ.
Αρχαιολογικό Μουσείο

Ντίνος Χριστιανόπουλος, λογοτέχνης, «Σολωμός & Καβάφης: Ομοιότητες και διαφορές».

             

[wings]

Υπάρχουν πια επικίνδυνοι ποιητές ή επικίνδυνοι μουσικοί;

Πήγα Δευτέρα βράδυ στο Αρχαιολογικό Μουσείο να παρακολουθήσω την ομιλία του Ντίνου Χριστιανόπουλου με θέμα: «Σολωμός και Καβάφης: ομοιότητες και διαφορές». Φτάνοντας είδα τον Ντίνο Χριστιανόπουλο να κατευθύνεται -συνοδευόμενος- προς την είσοδο του μουσείου. Τον προσπέρασα και πρόλαβα πιο μπροστά τον Θωμά τον Κοροβίνη τον οποίο χαιρέτησα εγκάρδια. «Να, ο Ντίνος είναι πίσω μας, αν θες να του κάνεις καμιά συνέντευξη…» μου είπε με κάποια έξαψη, «αλλά να τον τσιγκλίσεις λιγάκι, μην τον ρωτήσεις τα συνηθισμένα… Να σου πει για τα δύσκολα χρόνια, τότε που τον απέρριπταν όλοι, όχι όπως τώρα…». «E όχι σήμερα, σήμερα έχει την τιμητική του» μουρμούρισα.

Όταν μπήκα μέσα, το πλήθος του κοινού που είχε προσέλθει μου φάνηκε εντυπωσιακό και βέβαια δεν υπήρχε πουθενά καμιά θέση για να καθίσω. Κάπου μετακίνησα ένα σταντ με αφίσα του μουσείου λίγο πιο πίσω και βολεύτηκα όρθιος σε μια γωνιά. Από τον διάδρομο μπροστά μου πέρασε η διευθύντρια του μουσείου, η κυρία Τζένη Βελένη, κατευθυνόμενη προς την εξέδρα των ομιλητών και παράκαμψε για λίγο προς το μέρος μου να πούμε δυο κουβέντες.

Αμέσως μετά άρχισε η εκδήλωση, με την κυρία Βελένη να προλογίζει πρώτη τον ποιητή, ενώ ακολούθησε ο καθηγητής κύριος Χρίστος Τσολάκης, εκ μέρους του περιοδικού «Φιλόλογος», ο οποίος παρέθεσε ένα σύντομο εργοβιογραφικό του (ποιητή, πεζογράφου, επιμελητή κειμένων, εκδότη, γκαλερίστα, γραμματολόγου, στιχουργού τραγουδιών, κριτικού, μεταφραστή, κ.ά.) Ντίνου Χριστιανόπουλου, ξεκινώντας από την έκδοση της πρώτης του ποιητικής συλλογής, «Εποχή των ισχνών αγελάδων» το 1950. Εκείνη η αναφορά στο 1950 με έκανε και συνειδητοποίησα ξαφνικά την ηλικία του: «Ήταν περίπου 20 χρονών τότε, άρα τώρα οδεύει προς τα 80» σκέφτηκα και μετά, όταν ανέβηκε ο κύριος Ντίνος -με κάποια δυσκολία- στην έδρα του ομιλητή, έβγαλα τη βιντεοκάμερα από την τσάντα μου κι άρχισα να τον καταγράφω (για να τον «απαθανατίσω»).

Ε λοιπόν, από τη στιγμή που άρχισε να μιλάει -από στήθους παρακαλώ, επί μιάμιση ώρα δεν «έβαλε γλώσσα μέσα», κρατώντας τον ειρμό της σκέψης του -παρά τις απαραίτητες παρεκβάσεις, χωρίς να κομπιάζει πουθενά και χωρίς να χάνει ούτε κόμμα ούτε τελεία (και χωρίς να πιει ο αθεόφοβος ούτε μια γουλιά νερό -γιατί στέγνωσε το στόμα του, βρε αδερφέ!- από το ποτήρι που βρισκόταν δίπλα του). Ώσπου, με το ρητορικό του οίστρο, που είχε μέχρι τέλους της ομιλίας σχεδόν ένα πάθος εφηβικό, μας «εξάντλησε» όλους.

Η βάση του θέματός του, μέσα από μια συγκριτική προσέγγιση, ήταν: γιατί ο μεγαλύτερος Έλληνας ποιητής του 19ου αιώνα, Διονύσιος Σολωμός, περνάει συνεχώς στα αζήτητα όχι μόνο στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα, ενώ από την άλλη ο μεγαλύτερος Έλληνας ποιητής του 20ού αιώνα, Κωνσταντίνος Καβάφης έχει εδώ και χρόνια τεράστια διεθνή απήχηση (μεταφρασμένος ήδη σε 70 γλώσσες και με άπειρες μελέτες για το έργο του) που ανεβαίνει συνεχώς; Ένα ζήτημα το οποίο προσπάθησε να προσεγγίσει αναλύοντας τρία στοιχεία που αφορούν και στους δύο ποιητές: πρώτον, τον κοινωνικό και καλλιτεχνικό τους περίγυρο, δεύτερον, τη ζωή τους και τα προσωπικά τους προβλήματα και τρίτον, το έργο τους και τον τρόπο που επέλεξαν να το ολοκληρώσουν. Η απάντηση έβγαινε αβίαστα από την γλαφυρή περιγραφή των ιστορικών και βιογραφικών πληροφοριών και σε σχέση με τα θέματα των ποιημάτων, απ’ όπου προέκυπτε η δυνάμει οικουμενικότητα του -«μεγάλου μάστορα»- Καβάφη σε σχέση με την περιορισμένη «ελληνικότητα» των θεμάτων του -ανώτερου από τον Καβάφη ποιητή, κατά τον Ντίνο Χριστιανόπουλο- Διονύσιου Σολωμού.
...
http://cityurbanliving.blogspot.com/2008/04/blog-post_8077.html

Ο Σωτήρης Ζήκος λέει ακριβώς όσα είπαμε η Μαρία Αγαθοπούλου, η Μαρία Κουγιουμτζή κι εγώ μετά την ομιλία του Ντίνου Χριστιανόπουλου την περασμένη Δευτέρα.

[banned]

Επικίνδυνοι ποιητές ή επικίνδυνοι μουσικοί; Ακόμη κι αν υπάρχουν, η εξουσία έχει τρόπους για να τους εξαγοράσει ή να τους εξουδετερώσει. Μήπως όμως θα έπρεπε να μεταφέρεις αυτό το θέμα στις συζητήσεις;

[wings]

Άποψή μου είναι ότι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες είναι εξ ορισμού επικίνδυνοι για την εξουσία και όχι μόνο.

Ουσιαστικά είναι επικίνδυνοι γιατί αφυπνίζουν συνειδήσεις με την τέχνη τους αφού παρέχουν στον απλό άνθρωπο (θεατή, αναγνώστη ή ακροατή) διόδους προς την αναζήτηση της ελευθερίας της ψυχής και του νου.

Οι ελεύθερες ψυχές και τα ελεύθερα μυαλά ασφαλώς δεν αρέσουν στην εξουσία γιατί ουσιαστικά υποσκάπτουν τα θεμέλιά της αφού οι εξουσιαστές μας προτιμούν όλους ως «ζωάκια».

Όσο για την εξαγορά, οι εξαγοραζόμενοι έχουν αμιγώς το μισό μερίδιο ευθύνης. Κανείς δεν σου προτείνει να σε πληρώσει, αν δεν θες να πληρωθείς. Ο εξαγοραζόμενος ελέγχει την κατάσταση κι όχι ο εξαγοράζων, όσο κι αν αυτό που λέω ηχεί περίεργα.

Υ.Γ.: Προς το παρόν μπορούμε να μείνουμε στην ενότητα που είμαστε. Αν χρειαστεί, θα μεταφέρουμε το νήμα στην ενότητα των ποιητών της Θεσσαλονίκης.

[banned]

Πολύ ρομαντικές αντιλήψεις.

Yπήρξαν πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες στην ιστορία που ήταν αυλοκόλακες, τζουτζέδες, φασίστες, you name it. Τι επικίνδυνοι και παραμύθια; Πουλημένα τομάρια και στυλοβάτες της εξουσίας ήταν. Να αναφέρουμε παραδείγματα;

Πρέπει να γίνει σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στο ταλέντο, τη δωρεά και το ήθος ή την ιδεολογία του δημιουργού. Καμία σχέση το ένα με το άλλο. Ένας σπουδαίος ποιητής μπορεί να είναι φασίστας (βλ. Έζρα Πάουντ) ενώ ένας θαυμάσιος άνθρωπος να είναι ποιητής της πλάκας. 

[wings]

Να σου πω. Καθόλου δεν με ενοχλεί η στάση ζωής ή οι πολιτικές απόψεις του δημιουργού αν δεν παραπλανεί το κοινό. Αν είναι φασίστας και δεν πουλάει φούμαρα περί δημοκρατικών διαδικασιών ή αντιλήψεων μέσα από το έργο του, δεν έχω κανένα πρόβλημα.

Διαφορετικά, με βάση την τελευταία σου παράγραφο, προτιμώ τον μέτριο ποιητή αλλά θαυμάσιο άνθρωπο.

[banned]

Ο θαυμάσιος άνθρωπος θα φύγει και θα μείνουν τα σκουπίδια του. Για όσο μείνουν. Όπως έφυγε και ο φασίστας Έζρα Πάουντ και έμειναν τα καταπληκτικά ποιήματά του, κληρονομιά στην ανθρωπότητα. Όπως έφυγαν τόσοι και τόσοι άλλοι και κανείς πια δεν θυμάται τι έπραξαν στη ζωή τους.

Κι εγώ προτιμώ τον θαυμάσιο άνθρωπο. Αυτό που θέλω να τονίσω όμως είναι ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά. Υπάρχουν όλοι οι δυνατοί συνδυασμοί. Φοβάμαι ότι διαχρονικά το σπουδαίο έργο έχει μεγαλύτερη σημασία από τις άλλες πράξεις του δημιουργού.

[vmelas]

Το έργο δεν χαρακτηρίζεται από τον δημιουργό. Το έργο από τη στιγμή που στεγνώνει το μελάνι έχει δική του ζωή. Όπως ο Πινόκιο δεν ήταν Τζεπέτο έτσι και το ποίημα δεν είναι ο ποιητής.

Ίσως απόλυτη άποψη αλλά πιστεύω ότι από το δημιούργημα γεννιέται και αποκτά δική του ζωή. Μπορεί να σου πω πότε και γιατί ΕΓΩ έγραψα ένα ποίημα αλλά από εκεί και πέρα πέταξα το βότσαλο στη λίμνη και το πόσους κύκλους θα δημιουργήσει είναι πέρα από το εύρος της επιρροής μου.

[banned]

Eγώ θα πάω ένα βήμα παρακάτω (ή πριν), Βαλεντίνη, και θα πω (όπως έχω πει πολλές φορές ως τώρα) ότι το έργο δεν ανήκει καν στον δημιουργό του. Γράφω πολλές φορές λες και υπάρχει ένας αόρατος υποβολέας, λες και είμαι ένας απλός διάμεσος. Αυτό είναι κοινή εμπειρία στην τέχνη. Από τη στιγμή που θα κυκλοφορήσει μάλιστα, το έργο ανήκει στον καθένα (και πιο βαρύγδουπα, στη ανθρωπότητα). Γιατί το άγνωστο που δωρίζει, δωρίζει για να δουλέψεις σκληρά και να δωρίσεις με τη σειρά σου. 

Πιο ρεαλιστικά, λοιπόν, μπορεί να προσδοκούμε να είναι ο καλλιτέχνης ένας ωραίος άνθρωπος, συχνά όμως δεν είναι. Αυτό δεν μειώνει την όποια αξία του έργου του, που κρίνεται ανεξάρτητα και ανεπηρέαστα ως (έστω ανώνυμο) έργο τέχνης.

[wings]

Εγώ δεν μίλησα για κάθε τυχαίο έργο. Μίλησα για τα πολύ σπουδαία έργα των εξαιρετικά σημαντικών δημιουργών. Και είπα ότι μακροπρόθεσμα διαμορφώνουν ή ξυπνούν συνειδήσεις.

Για παράδειγμα, θα πω απολύτως κατηγορηματικά ότι ένα μεγάλο κομμάτι του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς μου οφείλεται στα βιβλία που έχω διαβάσει, στη μουσική που έχω ακούσει, στους πίνακες που έχω δει κ.ο.κ.