Αγαπητή σε όλα wings
Με πολύ ενδιαφέρον μελέτησα τα δύο νήματα που είχες φτιάξει για το γνωστό σε όλους τροπάριο της Κασσιανής, ασχέτως αν λίγοι ξέρουν έστω το πώς αρχίζει. Ένας από αυτούς ήμουν και εγώ μέχρι την Μεγάλη Εβδομάδα που μας πέρασε οπότε και αξιώθηκα να παρευρεθώ στο όρος Άθω. Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης λοιπόν βρέθηκα σε ένα μέρος όπου λίγη ώρα πριν πουν το Δοξαστικό αυτό, μίλησαν για την γυναίκα εκείνη στην οποία αναφερόταν όλη η ημέρα " της αλειψάσσης τον Κύριον και της προδωσίας του Ιούδα" (Σε περίπτωση που κάποιοι αντιδράσουν λέγοντας ότι η Προδοσία έγινε την Μεγάλη Τετάρτη να τονίσω ότι την Τρίτη το βράδυ γιορτάζει το γεγονός της Τετάρτης).
Αυτά που είπαν, μου προκάλεσαν το ενδιαφέρον. Οι δε μοναχοί είχαν την καλοσύνη να μου τα αναλύσουν εκτενέστερα.
Αυτά που έμαθα είναι τα εξής:
Από τα ιερά Ευαγγέλια φαίνεται ότι οι γυναίκες οι οποίες άλειψαν τον Κύριο ήταν δύο ίσως και τρεις.
Παρακαλώ διαβάστε τα κείμενα που παρατίθενται, τουλάχιστον την μετάφραση, ώστε να καταλάβετε περι τίνος πρόκειται
Η πρώτη γυναίκα αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του Αποστόλου Λουκά κεφάλαιο 7 στίχοι 36-50 στην διήγηση όπου ο Κύριος φιλοξενήθηκε από ένα Φαρισαίο ονόματι Σίμων όπου μία γυναίκα αμαρτωλή έπεσε στα πόδια του και έκλαιγε τόσο ώστε να παίρνει τα μαλλιά της και να του σκουπίζει τα πόδια, ενώ ταυτόχρονα τα φιλούσε και τα άλειφε με μύρο
"7.37 καὶ ἰδοὺ γυνὴ ἥτις ἦν ἐν τῇ πόλει ἁμαρτωλός, καὶ ἐπιγνοῦσα ὅτι κατάκειται ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ Φαρισαίου, κομίσασα ἀλάβαστρον μύρου 7.38 καὶ στᾶσα ὀπίσω παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ κλαίουσα, τοῖς δάκρυσιν ἤρξατο βρέχειν τοὺς πόδας αὐτοῦ καὶ ταῖς θριξὶν τῆς κεφαλῆς αὐτῆς ἐξέμασσεν, καὶ κατεφίλει τοὺς πόδας αὐτοῦ καὶ ἤλειφεν τῷ μύρῳ."
"Εις την πόλιν έμενε μία γυναίκα, που ήτο αμαρτωλή και όταν έμαθε ότι ο Ιησούς εγευμάτιζε εις το σπίτι του Φαρισαίου, έφερε ένα αλαβάστρινον δοχείον με μύρον, εστάθηκε πίσω κοντά εις τα πόδια του και έκλαιε, και άρχισε με τα δάκρυα να βρέχει τα πόδια του και με τα μαλλιά της εσφόγγιζε και φιλούσε τα πόδια του και τα άλειφε με μύρον.
Αυτή η γυναίκα αποκλείεται να είναι η γυναίκα που άλειψε τον Κύριο στη Βηθανία διότι η διήγηση αυτή είναι τοποθετημένη πάρα πολύ νωρίς στην διήγηση του Αποστόλου Λουκά. Ακόμα δεν έχει γίνει ούτε η θεραπεία του δαιμονισμένου ούτε ο χορτασμός των 5000 κτλ. Επίσης ο Κύριος δεν είχε κατεύθυνση προς τα Ιεροσόλυμα με σκοπό να παραδωθεί στους Φαρισαίους, ούτε βρίσκεται στη Βηθανία όπως οι άλλες δύο γυναίκες αλλά περιώδευε τις διάφορες πόλεις και επέστρεφε πάλι στην Γαλλιλαία, δείχνοντας ότι βρίσκεται στην αρχή της περιοδίας του.
Δεύτερη γυναίκα που αναφέρεται είναι στον Απόστολο Μάρκο στο κεφάλαιο 14 στίχοι 3-9 στο οποίο χωρίο έχουμε τον Κύριο στην Βηθανία στο σπίτι του Σίμωνος του λεπρού. (διαδεδομένο όνομα το Σίμων σε εκείνη την εποχή βλέπε τον Απόστολο Πέτρο που ονομαζόταν Σίμων και τον άλλο μαθητή τον Σίμωνα τον Κανανίτη από την Κανά της Γαλλιλαίας) Εκεί ήλθε μία γυναίκα (δεν αναφέρεται για αμαρτωλή) η οποία είχε μαζί της ένα πολύ πολύτιμο μύρο, το οποίο το έχυσε στο κεφάλι του Κυρίου. Η γυναίκα δεν ζητάει συγχώρηση για τίποτε. Στο προσκήνιο μπαίνουν κάποιοι οι οποίοι αγανακτούν με την σπατάλη ενός τόσο πολυτίμου αντικειμένου, το οποίο θα μπορούσε να πωληθεί για τριακόσια δηνάρια και να δωθεί στους φτωχούς (για να καταλάβουμε το μέγεθος, ας σημειώσουμε ότι στα ευαγγέλια αναφέρεται το μεροκάματο του εργάτη ως 1 δηνάριο) Οπότε ο Κύριος τους λέει να αφήσουν ήσυχη τη γυναίκα διότι αυτό που έκανε το έκανε για τον ενταφιασμό του (ο οποίος ακολουθεί) και πως τους φτωχούς, θα τους έχουν πάντοτε μαζί τους να τους ευεργετούν όποτε θέλουν. Στη συνέχεια ο Κύριος δίνει εντολή η πράξη της γυναίκας να κηρυχθεί οπουδήποτε κηρυχθεί και το ευαγγέλιο. Αμέσως μετά ακολουθεί η προδοσία του Ιούδα.
"14.3 Καὶ ὄντος αὐτοῦ ἐν Βηθανίᾳ ἐν τῇ οἰκίᾳ Σίμωνος τοῦ λεπροῦ, κατακειμένου αὐτοῦ ἦλθε γυνὴ ἔχουσα ἀλάβαστρον μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτελοῦς, καὶ συντρίψασα τὸ ἀλάβαστρον κατέχεεν αὐτοῦ κατὰ τῆς κεφαλῆς 14.4 ἦσαν δέ τινες ἀγανακτοῦντες πρὸς ἑαυτοὺς λέγοντες· εἰς τί ἡ ἀπώλεια αὕτη τοῦ μύρου γέγονεν; 14.5 ἠδύνατο γὰρ τοῦτο τὸ μύρον πραθῆναι ἐπάνω τριακοσίων δηναρίων καὶ δοθῆναι τοῖς πτωχοῖς· καὶ ἐνεβριμῶντο αὐτῇ. 14.6 ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν· ἄφετε αὐτήν· τί αὐτῇ κόπους παρέχετε; καλὸν ἔργον εἰργάσατο ἐν ἐμοί. 14.7 πάντοτε γὰρ τοὺς πτωχοὺς ἔχετε μεθ᾿ ἑαυτῶν, καὶ ὅταν θέλητε δύνασθαι αὐτοὺς εὖ ποιῆσαι· ἐμὲ δὲ οὐ πάντοτε ἔχετε. 14.8 ὃ ἔσχεν αὕτη ἐποίησε· προέλαβε μυρίσαι μου τὸ σῶμα εἰς τὸν ἐνταφιασμόν. 14.9 ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅπου ἐὰν κηρυχθῇ τὸ εὐαγγέλιον τοῦτο εἰς ὅλον τὸν κόσμον, καὶ ὃ ἐποίησεν αὕτη λαληθήσεται εἰς μνημόσυνον αὐτῆς."
"Και όταν ήτανε στη Βηθανία εις το σπίτι του Σίμωνος του λεπρού, ενώ καθότανε εις το τραπέζι, ήλθε μία γυναίκα, η οποία είχε ένα δοχείο αλαβάστρινον με μύρον, κατασκευασμένο από γνήσιον, πολύτιμον νάρδον. Και αφού έσπασε το αλαβάστρινον δοχείον, έχυσε το μύρον εις το κεφάλι του."
Το ίδιο χωρίο με ελάχιστες διαφοροποιήσει υπάρχει και στον Απόστολο Ματθαίο κεφάλαιο 26 στίχοι 6-13.
26.6 Τοῦ δὲ ᾽Ιησοῦ γενομένου ἐν Βηθανίᾳ ἐν οἰκίᾳ Σίμωνος τοῦ λεπροῦ, 26.7 προσῆλθεν αὐτῷ γυνὴ ἔχουσα ἀλάβαστρον μύρου βαρυτίμου καὶ κατέχεεν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ἀνακειμένου. 26.8 ἰδόντες δὲ οἱ μαθηταὶ ἠγανάκτησαν λέγοντες, Εἰς τί ἡ ἀπώλεια αὕτη; 26.9 ἐδύνατο γὰρ τοῦτο πραθῆναι πολλοῦ καὶ δοθῆναι πτωχοῖς. 26.10 γνοὺς δὲ ὁ ᾽Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς, Τί κόπους παρέχετε τῇ γυναικί; ἔργον γὰρ καλὸν ἠργάσατο εἰς ἐμέ· 26.11 πάντοτε γὰρ τοὺς πτωχοὺς ἔχετε μεθ᾽ ἑαυτῶν, ἐμὲ δὲ οὐ πάντοτε ἔχετε· 26.12 βαλοῦσα γὰρ αὕτη τὸ μύρον τοῦτο ἐπὶ τοῦ σώματός μου πρὸς τὸ ἐνταφιάσαι με ἐποίησεν. 26.13 ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅπου ἐὰν κηρυχθῇ τὸ εὐαγγέλιον τοῦτο ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ, λαληθήσεται καὶ ὃ ἐποίησεν αὕτη εἰς μνημόσυνον αὐτῆς.
Το ενδιαφέρον στο Ευαγγέλιο του Αποστόλου Ματθαίου είναι ότι μετά το συμβάν αυτό λέει ότι:
26.14 Τότε πορευθεὶς εἷς τῶν δώδεκα, ὁ λεγόμενος ᾽Ιούδας ᾽Ισκαριώτης, πρὸς τοὺς ἀρχιερεῖς 26.15 εἶπεν, Τί θέλετέ μοι δοῦναι κἀγὼ ὑμῖν παραδώσω αὐτόν; οἱ δὲ ἔστησαν αὐτῷ τριάκοντα ἀργύρια. 26.16 καὶ ἀπὸ τότε ἐζήτει εὐκαιρίαν ἵνα αὐτὸν παραδῷ
Τότε ένας από τους δώδεκα, ο ονομαζόμενος Ιούδας ο Ισκαριώτης, επήγε εις τους αρχιερείς και είπε, "Τι θέλετε να μου δώσετε και εγώ θα σας τον παραδώσω."
Η σημασία αυτού του χωρίου θα γίνει κατανοητή ακολούθως:
Η τρίτη γυναίκα αναφέρεται στον Ευαγγελιστή Ιωάννη, κεφάλαιο 12 στίχοι 1-8. Εκεί ο Κύριος βρίσκεται στη Βηθανία (δεν αναφέρεται σπίτι). Λέγεται απλά ότι του έκαναν δείπνο (ποιός;). Στο τραπέζι καθόταν μαζί ο φίλος του Κυρίου, ο Λάζαρος, τον οποίο είχε αναστήσει λίγο πιο πριν και αναφέρεται η αδελφή του Λαζάρου Μάρθα ότι υπηρετούσε. Κάποια στιγμή, η δεύτερη αδελφή του Λαζάρου Μαρία (η οποία πουθενά στο ευαγγέλιο δεν αναφέρεται ότι ήταν αμαρτωλή), πήρε ένα δοχείο από πολύ πολύτιμο μύρο και άρχισε να αλείφει τα πόδια του Κυρίου και να τα σκουπίζει με τα μαλλιά της ( σκούπιζε το μύρο. Δεν αναφέρεται ότι έκλαιγε). Τότε ο Ιούδας αντέδρασε και είπε γιατί να σπαταλήσουμε ένα τόσο ακριβό άρωμα και να μην το πουλήσουμε έναντι τουλάχιστον τριακοσίων δηναρίων για να βοηθήσουμε τους φτωχούς. Σχολιάζει στο σημείο αυτό ο Ευαγγελιστής και λέει: "Αυτό το είπε όχι από ενδιαφέρον δια τους πτωχούς, αλλά διότι ήτο κλέπτης και είχε το ταμείον και αφαιρούσε εκείνα που έβαζαν μέσα." Ο δε Κύριος του απάντησε με την ίδια απάντηση που αναφέρεται και στην δεύτερη γυναίκα ότι τους φτωχούς πάντοτε θα τους έχετε μαζί σας, εμένα όμως δε θα με έχετε πάντοτε. Παρόλα αυτά δεν δίνει εντολή να κηρυχθεί η πράξη της Μαρίας όπου θα κηρυχθεί το ευαγγέλιο.
12.1 Ὁ οὖν Ἰησοῦς πρὸ ἓξ ἡμερῶν τοῦ πάσχα ἦλθεν εἰς Βηθανίαν͵ ὅπου ἦν Λάζαρος͵ ὃν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν Ἰησοῦς. 12.2 ἐποίησαν οὖν αὐτῷ δεῖπνον ἐκεῖ͵ καὶ ἡ Μάρθα διηκόνει͵ ὁ δὲ Λάζαρος εἷς ἦν ἐκ τῶν ἀνακειμένων σὺν αὐτῷ. 12.3 ἡ οὖν Μαριὰμ λαβοῦσα λίτραν μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτίμου ἤλειψεν τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἐξέμαξεν ταῖς θριξὶν αὐτῆς τοὺς πόδας αὐτοῦ· ἡ δὲ οἰκία ἐπληρώθη ἐκ τῆς ὀσμῆς τοῦ μύρου. 12.4 λέγει δὲ Ἰούδας ὁ Ἰσκαριώτης εἷς τῶν μαθητῶν αὐτοῦ͵ ὁ μέλλων αὐτὸν παραδιδόναι͵ 12.5 Διὰ τί τοῦτο τὸ μύρον οὐκ ἐπράθη τριακοσίων δηναρίων καὶ ἐδόθη πτωχοῖς; 12.6 εἶπεν δὲ τοῦτο οὐχ ὅτι περὶ τῶν πτωχῶν ἔμελεν αὐτῷ ἀλλ΄ ὅτι κλέπτης ἦν καὶ τὸ γλωσσόκομον ἔχων τὰ βαλλόμενα ἐβάσταζεν. 12.7 εἶπεν οὖν ὁ Ἰησοῦς͵ Ἄφες αὐτήν͵ ἵνα εἰς τὴν ἡμέραν τοῦ ἐνταφιασμοῦ μου τηρήσῃ αὐτό· 12.8 τοὺς πτωχοὺς γὰρ πάντοτε ἔχετε μεθ΄ ἑαυτῶν͵ ἐμὲ δὲ οὐ πάντοτε ἔχετε. 12.9 Ἔγνω οὖν [ὁ] ὄχλος πολὺς ἐκ τῶν Ἰουδαίων ὅτι ἐκεῖ ἐστιν͵ καὶ ἦλθον οὐ διὰ τὸν Ἰησοῦν μόνον ἀλλ΄ ἵνα καὶ τὸν Λάζαρον ἴδωσιν ὃν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν. 12.10 ἐβουλεύσαντο δὲ οἱ ἀρχιερεῖς ἵνα καὶ τὸν Λάζαρον ἀποκτείνωσιν͵ 12.11 ὅτι πολλοὶ δι΄ αὐτὸν ὑπῆγον τῶν Ἰουδαίων καὶ ἐπίστευον εἰς τὸν Ἰησοῦν.
"Η Μαρία τότε επήρε μίαν λίτραν γνησίου πολυτίμου μύρου νάρδου, άλειψε τα πόδια του Ιησού και τα εσφόγγισε με τα μαλλιά της, και το σπίτι εγέμισε από την μυρωδιά του μύρου."
Από όλα αυτά προκύπτει ότι οι γυναίκες που άλειψαν τον Χριστό με μύρο ήταν δύο ή τρεις. Η δε ημέρα την Μεγάλης Τετάρτης (που εορτάζεται Μεγάλη Τρίτη βράδυ) είναι αφιερωμένη στην δεύτερη γυναίκα, για την οποία ο Κύριος ζήτησε να κηρύσσεται η πράξη της όπου κηρυχθεί και το ευαγγέλιο.
Προκύπτει βέβαια το ερώτημα γιατί οι υμνογράφοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία μιλούν για πόρνη γυναίκα; Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο τροπάριο όπου συγκρίνεται η στάση της πόρνης γυναικός και του Ιούδα του Ισκαριώτου:
Ότε η αμαρτωλός, προσέφερε τό μύρον,
τότε ο μαθητής, συνεφώνει τοίς παρανόμοις,
η μέν έχαιρε κενούσα τό πολύτιμον,
ο δέ έσπευδε πωλήσαι τόν ατίμητον,
αύτη τόν Δεσπότην επεγίνωσκεν,
ούτος τού Δεσπότου εχωρίζετο,
αύτη ηλευθερούτο,
καί ο Ιούδας δούλος εγεγόνει τού εχθρού,
δεινόν η ραθυμία!
μεγάλη η μετάνοια!
ήν μοι δώρησαι Σωτήρ,
ο παθών υπέρ ημών,
καί σώσον ημάς.
το οποίο σημαίνει:
Όταν η αμαρτωλή προσέφερε το μύρο
τότε ο μαθητής συμφώνησε με τους πράνομους
η μεν χαιρόταν ενώ έχυνε το πολύτιμο (μύρο)
ο δε έσπευδε να πουλήσει τον ανεκτίμητο
Αυτή γνώριζε τον Δεσπότη της
Αυτός χωριζόταν από Αυτόν
Αυτή ελευθερωνόταν
και ο Ιούδας γινότανε δούλος του εχθρού
δεινόν πράγμα η ραθυμία
ενώ μεγάλο είναι η μετάνοια
την οποία ας μου δωρήσεις Σωτήρα
εσύ που έπαθες για εμάς
και σώσε μας
Ο λόγος είναι απλός. Επειδή η περίοδος της Σαρακοστής είναι η κατεξοχήν περίοδος αγώνα των χριστιανών ενάντια στα πάθη τους, και η μετάνοια από τις πράξεις μας είναι το κατεξοχήν θέμα που απασχολεί την πλειονότητα των τροπαρίων, η διήγηση του Αποστόλου Λουκά για την πόρνη εκείνη γυναίκα που άρχισε να κλαίει στα πόδια του Κυρίου δίνει πολύ περισσότερο υλικό για να δημιουργηθούν τροπάρια κατάλληλα για την Μεγάλη Εβδομάδα. Αντίθετα η διήγηση που αναφέρεται στους Ευαγγελιστές Ματθαίο και Μάρκο δεν το κάνει αυτό.
Εννοείται όμως ότι το Ευαγγέλιο της ημέρας δεν είναι από τον Λουκά αλλά από τον Ματθαίο, που σημαίνει ότι οι λέξεις πόρνη / αμαρτωλός δεν αναφέρονται καθόλου.
