Σταύρος Ζαφειρίου

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Με τις σκιές (γ')

[Ενότητα Με τις σκιές]

γ'

Σφάζουν νταούλια στην αυλή,
σφάζουν τσαμπούνες.

Χορεύουν με τα πέλματα λερά
η Σύλβια Πλαθ, ο Αλέξης Τραϊανός,
η Κατερίνα Γώγου.
Χορεύουνε στα αίματα
γυμνά μακεδονικά τραγούδια.

Από τη συλλογή Τα Κατοικίδια (1997)

[wings]

Pierre-Auguste Renoir, Gitane, 1879, (73 x 54 cm) oil on canvas. Private collection.

Σταύρος Ζαφειρίου, Διήγηση χωρικού σε μικροαστό νέο

Τις νύχτες που ο άνεμος καθαρίζει τους ήχους
Ακούς ν’ αδειάζουν τα χωριά
Φεύγουνε οι ξωθιές κι οι αρκουδιάρηδες
Φεύγουν οι σαλεμένοι
Πίσω τους μαγεμένα ακολουθούν
Τα παιδιά μας με το φεγγάρι στα μάτια

Κι αφού διαβούν τα πέτρινα γεφύρια
Σταυρώνοντας ψηλά τα δάχτυλά τους
Στα μέρη εκείνα φτάνουν που τα λένε
Των άσαρκων η χώρα
Εκεί οι γύφτοι στήνουν τις φωτιές τους
Και με τα ντέφια τους κρατάνε τους ρυθμούς
Εκεί οι μάγισσες τ’ αγόρια ξελογιάζουν

Κι όταν του τράγου πέφτει το κεφάλι
Γυμνώνουν οι κοπέλες τα βυζιά τους
Και τα μαλλιά τους άσεμνα τα λύνουν
Τότε γεννιούνται τα παιδιά τους
Αλαφροΐσκιωτα με την τρίχα στην πλάτη
Αλαφροπάτητα μην τύχει και ταράξουν
Το δείπνο των δαιμόνων

Σαν επιστρέφουν πριν απ’ την αυγή
Έχοντας κόμπο στο μαντίλι τους δεμένο
Το μάτι του διαβόλου
Πια δε μιλούν
Κάθονται στο κατώφλι και κοιτούν
Τους τόπους που φουσκώνουν τα ποτάμια
Σ’ τα λέω αυτά κι ας μην καταλαβαίνεις
Γιατί εσύ ποτέ σου δεν ημέρεψες
Με το βλέμμα το βλέμμα του σκύλου
Όταν γυρίζει μέσα του το αγρίμι
Γιατί κι εσύ μες στις δικές σου νύχτες
Καθώς στερεύουν όλα τα κανάλια
Αυτά που δεν καταλαβαίνεις ονειρεύεσαι
 
Από τη συλλογή Η δεύτερη πεταλούδα και η φωτιά (1993)

Οι ξωθιές κι οι μάγισσες του Translatum (και όχι μόνο) πολύ σ’ ευχαριστούν γι’ αυτό το πανέμορφο ποίημα, Σταύρο Ζαφειρίου!

Και το αφιερώνουν σ’ εσένα, άγνωστε και γνωστέ αναγνώστη, που ποτέ σου δεν ημέρεψες... γιατί κι εσύ μες στις δικές σου νύχτες, καθώς στερεύουν όλα τα κανάλια, αυτά που δεν καταλαβαίνεις ονειρεύεσαι!

[F_idάνι]

Δεν υπάρχει ποίημα του Σταύρου Ζαφειρίου που να μην το έχω λατρέψει. Ομολογώ πως εδώ για πρώτη φορά διάβασα ποιήματά του, και ευχαριστώ τη Βίκυ και τον Τόλη που μας τον γνώρισαν.

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Ηλικία στο φως (α')

[Ενότητα Ηλικία στο φως]

α'

Τότε απλώθηκε ο Λόγος σαν ιστός
και παγιδεύτηκε στο κέντρο του ο χρόνος,
προσμένοντας την αδηφάγο αράχνη.
Εκείνη δρασκέλισε το νεύρο του πράσινου φύλλου,
εκεί όπου διάφανο φώλιαζε το νερό,
με πόδια εμπρός και πόδια πίσω ισορροπώντας,
σέρνοντας και προσθέτοντας το βδελυρό ένδυμά της,
ξεκίνησε απ’ τον ίσκιο του Λόγου,
κατεβαίνοντας στη μεριά μας,
μια κι εμείς ορίζουμε τις διαστάσεις του κόσμου
κι ο κόσμος υφαίνει το σχήμα του γύρω από εμάς,
μια κι εμείς είμαστε ο ίδιος ο χρόνος
κι ο χρόνος εκκρίνει τον χρόνο χάρη σ’ εμάς.

Από τη συλλογή Η άτροπος των ημερών (1998)

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Ηλικία στο φως (γ')

[Ενότητα Ηλικία στο φως]

γ'

Υπήρχαν όμως τα νερά του ποταμού και οι τσιγγάνες
που ολημερίς φουμέρνανε τα άφιλτρα
και πίνανε γκαζόζες.

Το έσκαγα, να βλέπω τις φωτιές
στην άλλην όχθη,
τα ντέφια με τις παρδαλές κλωστές,
το άγριο ξεπέταγμα του αλόγου,
σαν οσμιζόταν της φοράδας τον ιδρώ.
Απαριθμώντας γύρω τους βήματα του χορού,
καθώς η φούστα σηκωνόταν στην ψυχή τους
κι έμενε ασάλευτη ώρα πολλή,
τόση που η κάψα της σάρκας
γινόταν κάψα της προσευχής κι η ανάσα
βαριά στης προσμονής ανάμεσα τις παύσεις.

Τόση που οι δυο ντουφεκιές στάθηκαν στον αέρα,
σαν δυο τελώνια στα μπράτσα αγκιστρωμένα.

Και χάθηκαν τα τσαντίρια μέχρι το άλλο πρωί,
που ακούστηκε εύθυμος ο θρήνος του γάμου.
Ένιωσα για πρώτη φορά σύνορο τα νερά,
αυτό που ήταν θάνατος να φαίνεται ζωή
και την οδό προς τη θάλασσα
επιστροφή στις πηγές.

Προχωρώντας παράλληλα στην πομπή,
στον χορό των γερόντων,
ενώ προσμέναν σε κάθε στροφή
των νεκρών το ζευγάρωμα,
τη ματωμένη, ανεμίζοντας, πουκαμίσα της νύφης,
εκεί όπου η σφαίρα εξαγόρασε
την αντοχή της αγάπης,
κρατώντας τους τα βλέφαρα ανοιχτά
και τα μάτια του ενός
στραμμένα στα μάτια του άλλου.
Τέλος τους φόρτωσαν στο κάρο για τα μνήματα.

Από τη συλλογή Η άτροπος των ημερών (1998)

[wings]

Η συλλογή λέγεται Χωρικά και είναι ολοκαίνουρια. Ο Σταύρος Ζαφειρίου μάς την παρουσίασε μόλις πριν 10 μέρες μ' έναν τρόπο πραγματικά ξεχωριστό. Ας δούμε, λοιπόν, το πρώτο της ποίημα:

Σταύρος Ζαφειρίου, Το παράδοξο του Ζήνωνα

[Ενότητα Πρόλογος]

Εξετελέσθη στις 7.06' ακριβώς σήμερα το πρωί
πλησίον της Κοινότητος Εξοχής ο Δράκος του
Σέιχ Σου, διά τα εγκλήματα τα οποία διέπραξε.
Οι εφημερίδες

Από των τουφεκιών τις κάννες για να φτάσουν
μέχρι το λίγο ακόμα της ζωής
έπρεπε να διανύσουνε απόσταση έξι μέτρων
οι σφαίρες του αποσπάσματος.

Για να καλύψουν όμως τούτη την απόσταση
όφειλαν πρώτα να διασχίσουν το μισό της∙
πιο πριν το ένα τέταρτο,
το ένα όγδοο και ούτω καθεξής,
πίσω στο άπειρο και το πιο πριν του απείρου.

Γι’ αυτό περιηγητή των υψιπέδων,
αν τύχει και κοιτάξεις στη μεριά
όπου φρουρεί τα έρκη του ο χρόνος,
θα δεις τον Αριστείδη Παγκρατίδη
–δράκοντα ηττημένο απ’ τους καιρούς–
στημένο ορθό και με δεμένα μάτια
να περιμένει ακόμα
να βρουν τον στόχο τους οι σφαίρες
του αποσπάσματος.

Από τον Φεβρουάριο του χίλια εννιακόσια εξήντα οχτώ
–με αυτό το κρύο–
να περιμένει εκεί, να περιμένει,
έχοντας μόλις βγάλει από το στόμα του
την τελευταία του κραυγή
μανούλα μου είμαι αθώος,
που όμως κι εκείνη,
μαζί με τις φωτιές απ’ τα ρουθούνια του,
τάχα ποια απόσταση θα πρέπει να διανύσει;

Από τη συλλογή Χωρικά (2007)

Περισσότερες πληροφορίες για τα παράδοξα του Ζήνωνα θα βρείτε εδώ και για τον Αριστείδη Παγκρατίδη εδώ.

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Με τις σκιές (ια')

[Ενότητα Με τις σκιές]

ια'

Επιμένω στα ηλεκτρόφωνα
και στα παλιά τραγούδια.
Ρίχνω το κέρμα στη φωτιά, ακούω.
Τρίζει η βελόνα —ο χρόνος—
σαν το ξερό κλαδί.

Αποκαΐδια λόγια στον αέρα.

Από τη συλλογή Τα Κατοικίδια (1997)

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου, Παράκλησις [Ενότητα Ο λόγος] Ποιο σώμα είναι αληθινό έξω από τη σκιά του, να ξεπερνά η φτέρνα του το γρήγορο σκοτάδι, να φτάνει πρώτο στο σημάδι της ζωής, ποιο σώμα έχει τη δύναμη να γίνει νοσταλγία, παράκληση επιστροφής από την ίδια οδό, κρατώντας από κάθε του εποχή όλα της τα φτιασίδια∙ τα ξύλινα αλογάκια, τα στρατεύματα, τις τρίπλες τις περίτεχνες, τα χαμηλά εκτελεσμένα κόρνερ, κρυψώνες και φυλλώματα, να μη βρεθεί η μέρα, εφόδους και κατάληψη του κόκκινου οχυρού, τα ξέφτια που απόμειναν οι αφισοκολλήσεις, τον παφλασμό του έρωτα, το άναφρο της αγάπης και να θυμάται: μια φορά κι έναν καιρό, καθώς τρεχούμενα νερά τρώγανε τα λιθάρια... Από τη συλλογή Σώματος Λόγος (2004)

Η ξυλογραφία του Τάκη Τσεντεμαΐδη, η οποία ακολουθεί το ποίημα στο βιβλίο:

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Ηλικία στο φως (στ')

[Ενότητα Ηλικία στο φως]

στ'

Δεν έχω τίποτα να επισκεφτώ στο παρελθόν,
γιατί όσα γνώριζα υπάρχουν και τώρα,
γιατί το νέο μαθαίνεται με τρόπους του παλιού
κι ο κόσμος που χτίζεται πάνω στον κόσμο
υπάρχει κι αυτός από τότε που χτίζεται ο χρόνος.

Από τη συλλογή Η άτροπος των ημερών (1998)

[wings]

Edvard Munch, Starry Night (1922-24, oil on canvas, 120.5x100 cm / Munch Museum, Oslo)
Πηγή: wikipedia

Σταύρος Ζαφειρίου: Με τις σκιές (β')

[Ενότητα Με τις σκιές]

β'

Τα βράδια βγαίνω με λαστιχένιες μπότες
και ρούχα της δουλειάς.
Σκαλίζω στον κήπο τους σβόλους της μνήμης,
τους φουφουλιάζω, να δεχτούν τη βροχή.

Βάρυνα εφέτος. Δε φύτεψα ούτε ένα θαύμα.
Κάτι ρίζες μονάχα,
η γλώσσα ίσα-ίσα μην ξεχαστεί.

Από τη συλλογή Τα Κατοικίδια (1997)

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Με τις σκιές (δ')

[Ενότητα Με τις σκιές]

δ'

Θα μείνουμε έτσι,
στη στάση αυτή,
ποζάροντας στις μηχανές των φωτογράφων,
λίγο ίσως γερμένοι μπροστά,
σαν να κρατάμε στους ώμους μας
αυτούς που επιστρέψαν,
αυτούς που ταξίδεψαν μόνοι ή παρέα με τα όνειρα
νύχτες και μέρες κάτω από γκρίζους καιρούς
– γιατί όλοι οι καιροί είναι γκρίζοι
και όλα τα οδόσημα
σε φέρνουν πάντοτε πίσω.

Από τη συλλογή Τα Κατοικίδια (1997)

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Με τις σκιές (ζ')

[Ενότητα Με τις σκιές]

ζ'

από μια φράση του Γιώργου Σκαμπαρδώνη

«Η επανάσταση δεν είναι παίξε-γέλασε.
Δεν είναι τρύπα ο μαρξισμός να μπαινοβγαίνεις.
Τουλάχιστον εμείς αγωνιστήκαμε
κι αν αποτύχαμε, ας όψονται τα λάθη.
Να δούμε τι θα κάνουν κι οι νεότεροι»,
έλεγε ο μπάρμπας μου ο Θανάσης,
χρόνια και χρόνια μ’ εξορίες και υπέρταση.

Οι νεότεροι λοιπόν είμαστε εμείς.
Καλά διαχειριζόμαστε τα κληρονομημένα.
Γενιά-γενιά αυγαταίνει η αποτυχία.

Από τη συλλογή Τα Κατοικίδια (1997)

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου: Με τις σκιές (ιβ')

[Ενότητα Με τις σκιές]

ιβ'

Περίσσεψαν οι σκέψεις στο γραφείο.
Πρέπει να βάλω τάξη,
να μη σκοντάφτω απάνω τους.
Την κάθε μια στο φάκελό της,
άλλες στο αρχείο, άλλες για ενέργεια,
άλλες –πριν γίνουνε πληγές– στην ανακύκλωση.

Κι ας λεν∙ «πάει κι αυτός, καπνός του κόσμου»,
οι συνάδελφοι.

Από τη συλλογή Τα Κατοικίδια (1997)

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου, Αρτοκλασία [Ενότητα Ο λόγος] Σώμα, προζύμι της στοργής, ψωμί διακονεμένο, κόρα και ψίχα, τρίμματα σε ξέστρωτο τραπέζι, να ’ρχονται νύχτα οι μάρτυρες να σε μεταλαβαίνουν, να ’ρχονται οι αφανέρωτοι κι οι καιροφυλαγμένοι, να λένε το απόδειπνο, να λειτουργούν τον όρθρο, να δένουν στο μαντίλι τους το αντίδωρο του λόγου, να ’ρχονται κι οι παράκλητοι∙ με τα στεγνά τους χέρια να γράφουν τα ονόματα των ανακαλεσμένων. Από τη συλλογή Σώματος Λόγος (2004)

Η ξυλογραφία του Τάκη Τσεντεμαΐδη, η οποία ακολουθεί το ποίημα στο βιβλίο:

[wings]

Σταύρος Ζαφειρίου, Πού πάει όλος ο κόσμος τα Σαββατόβραδα;

Το χέρι μου χάνεται σ’ ένα απέραντο πράσινο
Τα δάχτυλά μου τεντωμένα σκορπούν την κατεύθυνση
Τη θρυμματίζουν σ’ εκατομμύρια κόκκους
Αγωνιώδεις μικροί σπασμοί
Ακινητοποιούνται στην οθόνη
Μια παραλία
Το κόκκινο πρόσωπο της παράλογής μου αγάπης
χαρακώνεται από τις διάφανες τούφες των μαλλιών της
Το νευρικό μου όραμα μαυρίζει γυρισμένο μπρούμυτα στον ήλιο
Νεκροί χρόνοι
Καμπύλη πορεία του βλέμματος
Σταματά στον καθρέφτη
Παρακολουθώ την εσωτερική αιμορραγία της φλέβας μου
Προθάλαμος ιδιωτικής κλινικής
Οι αγκαλιές και τα φιλιά του αποχαιρετισμού
Σιωπή
Το στενό κατάλευκο δωμάτιο
Ένα μαντίλι χρωματιστό σφηνωμένο στο μέτωπο
Απροσδιόριστα σχήματα
Αριθμοί τηλεφωνικού καταλόγου
Πτώσεις
Πτήσεις ημιτελείς
Οι δολοφόνοι ταξιδεύουν στην κορυφή των μαλλιών μου
Σιωπή
Ο εφιαλτικός χορός της Σαλώμης στην παγωμένη πίστα των Άλπεων
Η κεφαλή του χιονάνθρωπου επί πίνακι
Η ορχήστρα ποζάρει στο κατώφλι πολυτελούς ξενοδοχείου
Αναμνηστική φωτογραφία ακατανόητα σκοτεινή
Διασχίζω την ακίνητη φύση
Οσμή ποθητών λιβαδιών
Ίχνη σφυρήλατου γέλιου
Διαδοχικές εναλλαγές φανταστικών μυστηρίων
Σιωπή
Βυθίζομαι στην πυρακτωμένη καρδιά μιας διογκούμενης καύτρας
Τώρα ένα ατέλειωτο τράβελινγκ
Το βάθος πεδίου προεκτείνεται αργά
Τα δάχτυλά μου επιμηκύνονται
Αγγίζουν απαλά τις γυμνές πλάτες των αγγέλων
Ακολουθούν ανεπαίσθητες εκρήξεις
Λεπτές ίνες ξεδιπλώνονται απελευθερώνοντας το πλάνο
Ο γαλάζιος παράδεισος των εραστών εμφανίζεται
σιγά-σιγά στους γυάλινους δρόμους της πόλης
Πάλι η παιδική χορωδία θρηνεί την αρμονία που μεταμορφώνεται σε στάχτη
Κάποτε
Όλα
Επιστρέφουν
Στις
Ήσυχες
Μέρες
Τους

Από τη συλλογή ... και να μπλοφάρουμε στο όνειρο (1984)

Σταύρο, δύσκολη ώρα αυτή για τη δαχτυλογράφηση ενός τόσο μεγάλου ποιήματος, αλλά απόλαυσα κάθε λέξη και κάθε αράδα του. Αλήθεια, τελικά πού πάει ο κόσμος τα Σαββατόβραδα και γιατί; Τι ψάχνει, πού και πώς; :-)

Αφήνω τους αναγνώστες της ανθολογίας να απολαύσουν τον Σταύρο Ζαφειρίου, αυτόν τον εξαιρετικό ποιητή της γενιάς μου, καθώς και τον τρόπο γραφής του σε μία από τις πρώιμες συλλογές του, τον ευχαριστώ θερμά που μου έστειλε τη συλλογή (είχε εξαντληθεί, όπως οι περισσότερες ποιητικές συλλογές, δυστυχώς, σε όλα τα βιβλιοπωλεία της χώρας) και εύχομαι σε όλους καλό ξημέρωμα!