Καλλιόπη Εξάρχου

wings

Καλλιόπη Εξάρχου

[Πηγή για τη φωτογραφία: εκδόσεις Γιαλός]

Γεννήθηκε το 1957 στη Δράμα όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε γαλλική φιλολογία στο ΑΠΘ. Είναι επίκουρη καθηγήτρια Θεατρολογίας στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ. Έχει εκδώσει επιστημονικές μελέτες για το θέατρο, θεατρικά έργα, ποιητικές συλλογές και μία μυθιστορηματική βιογραφία και αρθρογραφεί σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά.

Ποιητικές συλλογές:
«Μικρές ιστορίες μεγάλων εξομολογήσεων», University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2006
«Περί ιδεών», University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2006
«Περιπλανώμενος λόγος», εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2009
«Βιβλιάριο καταθέσεων», εκδ. Γιαλός, Αθήνα, 2012
«μάχιμα χείλη», εκδ. Σοκόλη, Αθήνα 2014

Θεατρικά έργα:
«Όταν πέφτουν οι μάσκες», University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2002
«Ονομάζομαι... Γυναίκα», University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2005

Μυθιστορηματική βιογραφία:
«Extra Large», εκδ. Σοκόλη-Κουλεδάκη, Αθήνα, 2011

Μελέτες:
«Εικόνες φωτός και σκότους στο θέατρο του Αρραμπάλ», University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1995
«Histoire du théâtre: la passion au féminin», University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008

Μεταφράσεις:
«Φερνάντο Αρραμπάλ: Ο αρχιτέκτονας και ο αυτοκράτορας της Ασσυρίας», University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997

Ανθολογημένα ποιήματα:

[ Επιστροφή στο ευρετήριο της ανθολογίας «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα» ]

wings

Μοναχικές Γυναίκες (Ορχηστρικό) - YouTube

Αντώνης Βαρδής, Μοναχικές γυναίκες
(ορχηστρικό από τον δίσκο Η Γλυκερία τραγουδάει Αντώνη Βαρδή (1996))

Καλλιόπη Εξάρχου, Παράβαση

Τόλμησα επικούρεια
στροφή της ζωής.
Στα πενήντα μου.
Τη στιγμή που άρχισε
να λιγοστεύει ο πληθυντικός,
να περιορίζεται σ’ ένα εκλεκτικό συμμάζεμα,
αφήνοντας για πάντα πίσω του
την ερυθριώσα αφύπνιση
μετέωρης θηλυκότητας.

Στο δρόμο άρχισαν οι περιπέτειες.
Πρώτα αντέδρασε η συνήθεια.
Τα καλώς ή κακώς κείμενα.
Ύβρις να διαταράσσεις
το αδιατάρακτο της επανάληψης.
Και τι θα απογίνουν
όλοι όσοι επένδυσαν
στη συγγένεια των εθίμων;
Πού θα καταλήξουν
οι τελετές της καθημερινότητας,
αν απουσιάζει ο τελετάρχης;
Στη συνέχεια επαναστάτησαν
τα συναισθήματα.
Ποιον αγαπάς περισσότερο,
εμένα ή εκείνον,
τον έναν ή τον άλλον;
Παραβαίνεις
τον εκ γενετής νόμο
της αποκλειστικότητας.

Ε! Λοιπόν, τιμωρείσαι για το θράσος
να ανασταίνεις «χαμένες πατρίδες».
Καταδικάζεσαι για συμμετοχή
στο ατελεύτητο Ποίημα του κόσμου.

Εσύ, γυναίκα λησμονημένη στη σιωπή,
πώς τόλμησες τελικά να φιλήσεις εσένα;

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Διπλή ζωή

Μου χαρίστηκε το προνόμιο
να κλέβω το χρόνο.
Να διαθέτω δύο ζωές.
Δύο σώματα.
Δύο πνοές.
Η μία τα ίχνη της
στο χώμα να αφήνει,
η άλλη
απείθαρχη
στο πνεύμα του αέρα
να πετά.
Κάθε που το αίμα
διαψεύδει τις προθέσεις,
προσφεύγω
στου λόγου την ευεργεσία,
–την εξ ορισμού αόριστη–
στη συνδρομή των στοχασμών,
παυσίλυπων ακροβατών
στων ματαιώσεων την ερημία.
Μυήσεις ομοούσιες
του ουρανού οι λέξεις
ανοίγματα υπόσχονται
στου ρήματος τα σταυροδρόμια.
Περιούσιος αφηγητής εγώ
παραθέτω δίσημες υπογραφές
στην προστακτική
της εγγεγραμμένης Επιστροφής.

Τι ανατροπή σπερματική
του Λόγου
η αιωνιότητα!

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Η αυθάδεια των λέξεων

Στη νύχτα της γραφής μου
οι λέξεις ζευγαρώνουν
πυρακτωμένες σαν τη λάβα
που σιγοβράζει
στο άμοιρο κορμί μου.
Για να με κάνουν να ζηλέψω
οι άσωτες.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Θηλυκό

Διαθέτω ένα σώμα πολύχρωμο,
ψηφίδες ακανόνιστες λόγου και σάρκας
ομονοούντων στη φύση των αισθήσεων,
τοπίο χοϊκό
στην εν κρυπτώ
φαντασιακή του υπόσταση.
Το διατρέχουν αγγεία
εμφορούμενα από υγρά
ποικίλης σύστασης,
εκκρίσεις διεγέρσεων,
ίχνη ανεξίτηλα.
Θα αναρωτιέστε
προς τι παρόμοια γνωριμία
σε μιαν εποχή
αιματηρών τραυμάτων.
Έχετε δίκιο
μέχρι του σημείου εκείνου
που ετούτο το σώμα
δηλώνει μετέχον στην αμηχανία
των εξεγερμένων ομοιοπαθούντων,
με προεξάρχουσα την κεφαλή,
φιλοξενία παρέχουσα
στην κοιλότητα του στόματος,
εκπέμποντος φωνή
έναρθρων,
ενίοτε άναρθρων φθόγγων.
Καλλίγραμμα σαρκώδη χείλη,
διαφόρων αποχρώσεων
ανάλογα με τη διάθεση,
υπόσχονται πολλά,
εκπληρώνοντας λίγα.
Ίσως δεν βρίσκουν
ή δεν τους δίνουν την ευκαιρία.
Εν αδρανεία σαρκική χρόνια τώρα,
περιορίζονται στην αλαλία
μεταμφιεσμένη σε πολυσημία
έγγραφων καταθέσεων.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Αρσενικό

Τον κοιτούσα τον αισθητή.
Φλέγονταν τα μάτια μου.
Αγκυροβόλησαν στα δικά του.
Να διακρίνουν
επιθυμούσαν διακαώς
απαγωγή απόκοσμη,
μοναχική στης νύχτας τη συνωμοσία.
Σώμα γυμνό στα χέρια μου απόθεσε.
Ευθύς ανέλαβαν οι θωπείες το έργο τους.
«Εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα»,
το θυμάμαι.
Διάφανη η κόρη του βλέμματός του.
Με διασκορπίζει.
Ναι, εκεί στο κέντρο των οφθαλμών του
διυλίζονται τα άδυτα των σημείων,
εκφρασμένων ή μη παντοιοτρόπως.
Αυτόν τον οίστρο να συλλάβω,
πριν κατέλθω στις παρειές.
Να ηρεμήσει το δέρμα
ερεθισμένο στο άγγιγμα του στόματος.
Τα χείλη να δαγκώσουν τα χείλη αποφασιστικά.
Εξάλλου αυθαδίασαν συμμέτοχα
της αυτοκρατορίας των αισθήσεων.
Συγκοινωνούντα δοχεία με τη ρωμαλέα στύση
κλείνουν τα εισαγωγικά της ακατανίκητης έλξης
του έρωτα,
της κατά φύσιν συμμόρφωσης στην Ομορφιά,
υπό συνθήκες αιωνιότητας.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Ονείρων συνέχεια

Βύθισα τα όνειρά μου
στο μέλι των προσδοκιών μου,
τη σάρκα να σμιλέψουν
του εκλεκτού της Μνημοσύνης.
Μου είπαν
να το στάζω απ’ την άκρη τ’ ουρανού,
αργά αργά,
να ενδύεται μορφές ηδείες,
σχήματα υπαινικτικά,
να διαχέεται στη ραθυμία της ηδονής,
χαμόγελα και δάκρυα λανθάνοντα,
λιτανείες στου έρωτα την αυταπάτη,
να δραπετεύει από τα δάχτυλα,
να προσκολλάται στην ψυχή
όλο και πιο πολύ,
να σμίγει οριζοντίως και καθέτως στα σπλάχνα,
να με λιγώνει εκχύλισμα μελίρρυτο,
στου πεύκου την απόχρωση τα μάτια
να ατενίζουν το φως το πρώτο της ημέρας,
να μειδιούν τα χείλη,
να γεύομαι τη δρόσο της αυγής τους,
ανυπόμονα να διαπράττουν
εμπρησμούς νυχτερινούς
στου λαιμού τα μισοσκόταδα,
να συλληφθώ στο κορμί του,
να συλληφθεί στο κορμί μου,
εισβολέας στα άδυτα της διέγερσής μου.
Πόσες απρόσμενες κρυψώνες
μυστικών περιπλανήσεων
να εξερευνήσουν οι γευστικοί πόροι,
να κοινωνήσουν χυμούς
λάγνων αποσταγμάτων,
να οδεύσουν τα χέρια τα φιλομαθή,
να διαρρήξουν υμένες παρθενικών παθών,
σκήπτρα και λάφυρα να αποθέσουν
στου κατακτητή την κλίνη,
κρυφής μάχης τοπίο.
Τι παραφορά η στάση της πρόσκλησης
στου έρωτα τα δώρα.
Ανυπόφορα ανέγγιχτη σάρκα,
να σου εμφυσήσω,
να μου εμφυσήσεις
ανάσες εξημμένες.
Διά βίου.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Δακρύων το ανάγνωσμα

Ομολογούν τα δάκρυα
το ανέφικτο του έρωτα;
Αρκεί η παραδοχή
για να σιγάσει το πένθος;
Κι ο ουρανός που πλήγιασε;
Και το νερό που στέρεψε;
Και η γη που αγκομαχάει;
Και η αλαλία των πουλιών;
Τόση συμπαράσταση
από το σύμπαν
τρομάζει το νόμο του σώματος.
Αφήστε το λοιπόν
στη μοναξιά του.
Υπόσχεται
να επιχειρήσει έξοδο ηρωική
δίχως επιστροφή.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Σιωπή 3

Όταν έχασα τα όρια της σάρκας,
απήγαγα τις λέξεις
και φύγαμε ταξίδι μακρινό
στις μνήμες.

Καλέσαμε στη συντροφιά
και τις αισθήσεις.
Κατέφθασαν αμήχανες.
Μας ρώτησαν
τι θέση έχουν
σ' αυτή τη συνάντηση.
Ο λόγος περισσεύει.
Απαντήσαμε
ότι κάπου θα συμμετείχαν.
Καλώς.
Στριμώχτηκαν
ανάμεσα σε ρήματα
επίθετα
προσδιορισμούς.
Άρχισε η γλώσσα την παραμυθία της.
Είπε, ήπιε, είπε,
στο τέλος αποκαμωμένη
προέτρεψε τις αισθήσεις να αποφανθούν.
Εκείνες φλογερό φιλί εναπόθεσαν
στις εκκρίσεις των φθόγγων.

Ευθύς επετεύχθη μετάλλαξη
διασκορπίζοντας
και ρήματα
και επίθετα
και προσδιορισμούς,
έπεα πτερόεντα
μιας άλλης εποχής
για άλλους ήρωες.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Σιωπή 7

Ενθύμιον έρωτα
τα δάκρυα τα φύλαξα
στην παλάμη
να την ποτίζουν.
Την λυπήθηκα μόνη,
αξόδευτη,
μόλις αναχώρησε το χάδι.

Να ξανάρθει,
αναφωνεί η παλάμη
αρνούμενη
να κουνήσει το μαντίλι
του αποχαιρετισμού.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου: Της πόλης, του έρωτα, του λόγου (απόσπασμα)

Αποδήμησαν για πάντα
οι ευδαιμονικές συναντήσεις
σ’ αυτήν την Πόλη
που μας ενώνει
και μας χωρίζει ταυτόχρονα.
Περίεργο,
το δάκρυ να συνδέει,
το γέλιο να σκορπίζει.
Φορέσαμε μάλλον ανάποδα τις μάσκες,
ή μου φαίνεται.
Ανέβηκα σε λάθος πλοίο
εκείνη τη μέρα.
Η βροχή μπερδεύτηκε
στην αλμύρα των δακρύων.
Αφύπνισε κοιμώμενες αισθήσεις,
ανάδευσε κύκλους άρρυθμους.
Η Πόλη,
αιθερική απαθανάτιση,
έστηνε σκηνικό
με πρόσκαιρη προοπτική.
Δεν το αντιλήφθηκα.
Λάθος ολέθριο.
Τελικά τα μάτια σου
απήγαγαν τα μάτια μου.
Έγινα ηθοποιός
μιας άλλης διάστασης
διονυσιαστής ή απολλώνειος,
τι σημασία τώρα πια.
Η Πόλη εξωραΐστηκε.
Η θυμέλη στο κέντρο της πλατείας
έκαιγε διαρκώς.
Για τελετουργικό επρόκειτο.
Η θυσία απαραίτητη.
Ευμενίδες, ερινύες
φιλονικούσαν
ποιες θα απαρτίσουν το χορό.
Τα κτήρια φωτίστηκαν,
οι μουσικοί ξεχύθηκαν
στους δρόμους.
Αχ, αυτοί οι δρόμοι,
ορίζοντες περιπλανήσεων
μελιστάλακτων,
αμβροσίας ποτίσματα,
οδηγούσαν εύφλεκτα βήματα
στρίβοντας στις γωνίες
των φιλημάτων.
Ανύποπτων περαστικών
τα βλέμματα σφράγιζαν
κρυφές θωπείες.
Στις εξώθυρες συνομιλούσαν
για την ύβριν.
Εσύ κι εγώ ψελλίζαμε
της ζωής μας το Λόγο.
Στάλες, στάλες
ο ιδρώτας, το αίμα, το δάκρυ
κεντούσαν τη σάρκα μας.
Η Πόλη αναρωτιόταν
ως πότε πια θα έπαιζε
το ρόλο του Ξένιου Δία.
Είχε δίκιο,
το ήξερα.
Ήταν θέμα χρόνου.
Ο εξοστρακισμός καραδοκούσε.
Εξάλλου από την αρχή
τα κορμιά αγγίζονταν λαθραία.
Απεγνωσμένα πλησιάσματα,
ηδονές ανεφάρμοστες.
Η Πόλη μειδιούσε.
Πόσο πια να συγκαλύψει το συνένοχο.
Ο Λόγος ανάστατος
άλλαζε κλίνη
πετώντας
πάνω από τις στέγες,
τρύπωνε στα σκεπάσματα,
μετέφερε ανάσες,
εξάψεις έκνομων συζητήσεων.
Η αυγή τον έβρισκε
λιποθυμισμένο στα σκαλοπάτια.
Αποτραβιόταν η αλήθεια,
τον αρνιόταν.
Πού να πάει;
[...]

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Μια στιγμή

Μια στιγμή.
Μια τόση δα στιγμή απορημένη
χωρίζει
το λίκνισμα από τη σφαγή.
Μια λέξη.
Μια ανάσα
και το έρεβος διαχέει την πολυφωνία της ευμένειας.
Χαίνει το τραύμα ανεπούλωτο.
Των ανθέων
ούτε πέταλο δεν μένει όρθιο.
Το παίρνει ο στρόβιλος των φωνών.
Παραζάλη οικείων κακών.
Τι θέα αβάσταχτη,
τόσοι τάφοι στη γη.
Να στεγάζουν
δεν φτάνουν τους σταυρούς της αλήθειας.
Εξάλλου η αλήθεια υπάρχει για να διαψεύδεται.
Μετράμε θανάτους κάθε μέρα.
Ατελείωτες μέρες.
Σκοτεινές, ηλιόλουστες, δεν έχει σημασία.
Σιγεί η πλάση όλη.
Κόνις αόρατη διασκορπίζει ακέφαλους τους πεσόντες
στου πόνου την αρχειοθέτηση.
Γερνούν τα σώματα
εν μία νυκτί.
Εν μία στιγμή.
Μιαν ολόκληρη ζωή,
μια μακρά ζωή,
λόγοι λυγροί καρπίζουν πληγωμένους καρπούς.
Σε λάθος εποχές.
Μπερδεύονται πια και αυτές
θραύοντας
θάβοντας τους σμαραγδένιους σπόρους
τερπνών προθέσεων.
Έτσι κατάντησε η φύση.
Να εκπνέει ανίσχυρη.
Αγιάτρευτη.
Αφρόντιστη.
Έτσι θα καταντήσουμε και εμείς,
υπάρξεις ατελείς.
Αδηφάγες.
Μη εκτιμώντας το αγαθό της επάρκειας.
Πόσος αστόχαστος διχασμός εις το διηνεκές.
Πόσες συγκρούσεις εναντιωματικές.
Πόση επιθυμία για λίγη συμφιλίωση.
Φθίνει χωρίς εισαγωγικά, άνθρωποι, η ζωή
με φόντο την ενθύμηση αποποιήσεων.
Ας αλλάξουμε καρδιές
στο όνομα των συγχωρήσεων.
Μη και αξιωθούμε
τη φιλόκαλη αντοχή της αγάπης.
Σε πείσμα της υπερφίαλης αποκλειστικότητας
του έρωτα.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Γέννηση

Και γεννήθηκαν οι λέξεις
πολύχρωμες σαν τα λουλούδια του κήπου των ηδονών
αρωματισμένες παραδείσιες
μικρές απτικές φιγούρες διακηρύξεων.
Ευθύς αναστήθηκαν οι ανάσες,
ζωοφόροι ουρανοί
προορισμένοι να απορροφήσουν το ζόφο
ασυμφιλίωτων ψυχών,
προάγγελοι
άγγελοι
αρχάγγελοι παρηγορητικών αγκάλεων.
Λέξεις σπαράγματα προθέσεων,
καρποί δακρυφόρων συγκινήσεων
ανήλθαν ιλαρές το βάθος της αμφιβολίας
καταγράφοντας
«όλους τους τρόπους που ’χουν να πετάνε τα πουλιά σκαλί σκαλί ως το άπειρο».

Ω! Εύφορες συνάψεις φωνηέντων και συμφώνων,
πηγές ανεξάντλητες
λόγου οικοδομούντος το σύμπαν της ανεκλάλητης ευδαιμονίας του αποδέκτη,
συνεχίστε, παρακαλώ σας,
να οικειώνετε εις το διηνεκές το ανοίκειο.
Διατηρήστε τη μυθική σας συναναστροφή,
περιδίνηση πράξεως σπουδαίας,
φιλί φιλί.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου, Λέξεις

Ω! Λίκνο της ψυχής μου εσείς,
αφυπνίστε την απελθούσα νιότη
την κλαίουσα
των ανθών το μαρασμό.
Του έρωτα το άρωμα,
αποστάξτε μυστικά
σε αιώνιους στίχους αναμάρτητους,
αντιστάθμισμα ακριβό
στου χρόνου την αμετροέπεια.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)

wings

Καλλιόπη Εξάρχου: Λέξεις, λέξεις, λέξεις

Χάθηκα αυτόβουλα
στη θάλασσα των λέξεων.
Εγώ,
αμετανόητος ταξιδευτής του φαντασιακού.

Μη μ’ αναζητήσετε.

Από τη συλλογή Περιπλανώμενος λόγος (2009)